Tiết 10 Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng...

Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Ngày soạn:27-8-2009 Đọc văn :
Tiết :10
I. MỤCTIÊU Giúp học sinh (Phạm Văn Dồng)
1. Về kiến thức
- Thấy rõ những nét đặc sắc trong bài văn nghị luận của Phạm
Văn Đồng có nhiều phát hiện mới mẻ và sâu sắc, cách viết kết
hợp giữa lí lẽ và tình cảm, giữa văn học và cuộc sống.
2. Về kó năng:
- Rèn luyện kĩ năng phân tích bài văn nghị luận về một tác giả
văn học và tìm hiểu nghệ thuật viết văn nghị luận.
3. Về thái độ:
- Giúp ta hiểu hơn và càng thêm u q nhà thơ u nước
Nguyễn Đình Chiểu.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
C©u hái:
3. Giảng bài mới:
- Vào bài : (2 phút)
C¸c nhµ c¸ch m¹ng lín cđa ViƯt Nam nh Chđ tÞch Hå ChÝ Minh, Ph¹m V¨n §ång,
ý thøc rÊt râ vai trß to lín cđa v¨n häc. Ph¹m V¨n §ång vèn kh«ng ph¶i lµ ngêi s¸ng t¸c
v¨n häc hay chuyªn viÕt lÝ ln, phª b×nh v¨n häc. MỈc dï vËy, «ng còng ®· ®Ĩ l¹i mét
¸ng v¨n ®ỵc xÕp vµo hµng tiªu biĨu trong v¨n xu«i nghÞ ln nưa ci thÕ kØ XX ë níc ta

vỊ mét nhµ v¨n, nhµ th¬ vèn kh«ng ph¶i ai còng dƠ dµng c¶m nhËn ®ỵc c¸i hay c¸i ®Đp
trong v¨n phÈm cđa «ng. §Ĩ thÊy râ ®iỊu ®ã, chóng ta cïng nhau ®äc hiĨu bµi Ngun
§×nh ChiĨu, ng«i sao s¸ng trong v¨n nghƯ cđa d©n téc.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
7’
Hoạt động 1
Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc phần
tiểu dẫn trong sách
giáo khoa.

+ Trình bày nội dung
Hoạt động 1
+ Học sinh đọc phần
tiểu dẫn.
Học sinh làm việc cá
I.TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả: Phạm Văn Đồng
(1906-2001).
- Q: Đức Tân, Mộ Đức,
Quảng Ngãi.
* Q trình tham gia cáh
mạng:

+ Tham gia cách mạng từ năm
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
8’
chính của phần tiểu
dẫn?
Tác giả? Năm sinh?
Q qn?
Q trình tham gia
cách mạng?
Những chức vụ từng
giữ?
Năm mất?
Tác phẩm tiêu biểu?
Những bài viết khác?
Hãy rút ra kết luận về
tác giả Phạm Văn
Đồng?
Hoạt động 2
+ Học sinh đọc văn
bản.
+ Hãy trình bày hồn
cảnh ra đời của văn
bản?

nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời

Học sinh suy nghó trả
lời
Hoạt động 2
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
1925.
+ Gia nhập hội “ Việt Nam
thanh niên cách mạng đồng chí
hội”
(1926).
+ 1927 về nước hoạt động.
+1929 bị bắt đày ra Cơn Đảo.
+1936 ra tù tiếp tục hoạt động.
+ Tham gia chính phủ lâm thời
1945.
=>Sau đó liên tục giữ chức: Bộ
trưởng bộ ngoại giao(1954),
Phó thủ tướng, Thủ tướng
chính phủ (1955-19981). Chủ
tịch hội đồng bộ trưởng ( 1981-
1987). Đại biểu quốc hội từ
khóa I đến khóa VII.Mất năm
2001.
*Tác phẩm tiêu biểu: “ Tổ
quốc ta, nhân dân ta và người
nghệ sĩ”. Trong tác phẩm này
có bài viết về: Nguyễn Trãi,
Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Chí
Minh. Và các bài: Hiểu biết,
khám phá và sáng tạo để phục

vụ tổ quốc và chủ nghĩa xã
hội(1968), Tiếng Việt một cơng
cụ cực kì lợi hại trong cơng
cuộc cách mạng tưtưởng, văn
hóa( 1979)…
Kết luận: Phạm Văn Đồng là
nhà hoạt động cách mạng xuất
sắc, người học trò, người đồng
chí thân thiết của Chủ tịch hồ
Chí minh. Một nhà văn hóa
lớn.Ơng được tặng thưởng hn
chương sao vàng và nhiều hn
chương cao q.
2.Văn bản:
* Hồn cảnh:
-Bài viết đăng trên tạp chí văn
học số 7-1963, nhân kỉ niệm
ngày mất của Nguyễn Đình
Chiểu.(3 -7 -1888).
- Năm 1963, tình hình ở miền
Nam có nhiều biến động lớn.
Phong trào thi đua Ấp Bắc giết
giặc lập cơng được phát động ở
khắp nơi.
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
+ Trình bày mục đích
của bài viết?
+ Bài viết có thể được
chia làm mấy phần?

_ Đoạn1? Nội dung
đoạn 1?
_ Đoạn 2? Nội dung
của đoạn 2?
Đoạn 3?
Học sinh suy nghó trả
lời
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
- Mĩ-Ngụy thay đổi chiến thuật,
chiến lược chuyển từ chiến
tranh đặc biệt sang chiến tranh
cục bộ.
- Những nhà sư tự thiêu: Hòa
thượng Thích Quảng Đức (Sài-
Gòn 11/6/1963), Tu sĩ Thích
Thanh Huệ tại trường Bồ Đề
( Huế 13/8/1963) .
* Mục đích:
-Kỉ niệm ngày mất của nhà văn
tiêu biểu, người chiến sĩ u
nước trên mặt trận văn hóa tư
tưởng.
- Tác giả bài viết này có ý định
hướng và điều chỉnh cách nhìn
và chiếm lĩnh tác gia Nguyễn
Đình Chiểu. Đánh giá đúng vẻ
đẹp trong thơ văn của nhà thơ

đất Đồng Nai. Đồng thời khơi
hpục giá trị đích thực của tác
phẩm “Lục Vân Tiên”.
- Thể hiện mối quan hệ giữa
văn học và đời sống, giữa
người nghệ sĩ chân chính và
hiện thực cuộc đời.
- Đặc biệt nhằm khơi dậy tinh
thần u nước thương nòi của
dân tộc.
* Bố cục: Bài viết chia làm ba
đoạn:
- Đoạn 1: Từ đầu đến “một
trăm năm”. Cách nêu vấn đề:
Ngơi sao Nguyễn Đình Chiểu
một nhà thơ lớn của nước ta,
đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa
trong bầu trời văn nghệ của dân
tộc, nhất là trong lúc này.
- Đoạn 2: Tiếp đến “ còn vì
văn hay của “ Lục Vân Tiên”.
Nguyễn Đình Chiểu một nhà
thơ u nước. Thơ Nguyễn
Đình Chiểu là tấm gương phản
chiếu phong trào kháng Pháp
oanh liệt, bền bỉ của nhân dân
Nam Bộ. “Lục Vân Tiên là tác
phẩm có giá trị của Nguyễn
Đình Chiểu.
- Đoạn 3: phần còn lại. Nêu cao

Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
20’
Nội dung của đoạn 3?
Hoạt động 3
+ Học sinh đọc lại
đoạn văn của phần mở
bài.
_ Cách nhìn mới mẻ
của tác giả về Nguyễn
Đình Chiểu là gì?


+ Cách đặt vấn đề của
tác giả như thế có ý
nghĩa gì?

Hoạt động 3
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
( HS thảo luận và cử đại
diện trả lời)
địa vị tác dụng của văn học
nghệ thuật. Nêu cao sứ mạng
lịch sử của người chiến sĩ u
nước trên mặt trận văn hóa tư
tưởng.
II.ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:

1.Phần mở bài:
*Tác giả đưa ra cách nhìn
mới mẻ về Nguyễn Đình
Chiểu:
+ So sánh liên tưởng văn
chương Nguyễn Đình Chiểu
như “Vì sao có ánh sáng khác
thướng. Nhưng con mắt của
chúng ta phải chăm chú nhìn thì
mới thấy, và càng nhìn càng
thấy sáng”.Đây là cái nhìn khoa
học và có ý nghĩa nhưmột định
hướng tìm hiểu về văn chương
Nguyễn Đình Chiểu.
+ Nhận định “ Văn chương
thầy Đồ Chiểu khơng phải là
thứ văn chương hoa mĩ, óng
chuốt, cũng khơng phải là vẻ
đẹp của cây lúa xanh uốn mình
trong làn gió nhẹ, mà là vẻ đẹp
của đống thóc mẩy vàng”. Đó
là thứ văn chương đích thực.
Cho nên đứng về một vài điểm
hình thức câu thơ chưa thật
chuốt, thật mượt mà đánh giá
thấp thơ văn Nguyễn Đình
Chiểu”.
+ Mặt khác “ có người chỉ biết
Nguyễn Đình Chiểu là tác giả
của cuốn “Lục Vân tiên” và

hiểu về “Lục Vân Tiên” cũng
khá thiên lệch về nội dung và
văn, còn rất ít biết về thơ văn
u nước của Nguyễn Đình
Chiểu, khúc ca hùng tráng của
phong trào u nước chống bọn
xâm lược Pháp lúc chúng đến
bờ cõi nước ta cách đây một
trăm năm”
+ Câu mở đầu “Ngơi sao
Nguyễn Đình Chiểu một nhà
thơ lớn của nước ta, đáng lẽ
phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu
Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
+ Luận điểm một của
phần thân bài là gì?

+ Học sinh đọc lại phần
thân bài.
(Học sinh thảo luận
nhóm vàghi nội dung trả
lời vào bảng học tập)
trời văn nghệ dân tộc, nhất là
trong lúc này”. Đây là luận
điểm của phần đặt vấn đề.
=> Phạm Văn Đồng vừa đặt
vấn đề bằng cách chỉ ra định
hướng tìm hiểu thơ văn Nguyễn
Đình Chiểu vừa phê phán một

số người chưa hiểu Nguyễn
Đình Chiểu, vừa khẳng định giá
trị thơ văn u nước của nhà
thơ chân chính Nguyễn Đình
Chiểu. Đây là cách vào đề vừa
phong phú, sâu sắc vừa thể hiện
phương pháp khoa học của
Phạm Văn Đồng.
2.Phần thân bài:
a.Nội dung:
Một là vài nét về con người của
NĐC và quan niệm sáng tác.
* Luận điểm là: “Nguyễn Đình
Chiểu là một nhà thơ u nước
mà tác phẩm là những trang bất
hủ ca ngợi cuộc chiến đấu oanh
liệt của nhân dân ta chống bọn
thưc dân xâm lược phương Tây
ngay buổi đầu chúng đặt chân
lên đất nước chúng ta”. Để làm
sáng tỏ luận điểm này tác giả
đưa ra những luận cứ:
-Sinh ra trên đất Đồng Nai hào
phóng.
- Triều đình nhà Nguyễn cam
tâm bán nước, khắp nơi nổi dậy
hưởng ứng chiếu Cần Vương.
- Bị mù cả hai mắt, Nguyễn
Đình Chiểu viết thơ văn phục
vụ cuộc chiến đấu của đồng

bào Nam bộ ngay từ những
ngày đầu.
- Thơ văn còn ghi lại tâm hồn
trong sáng và cao q của
Nguyễn Đình Chiểu.
- Thơ văn ghi lại thời kì lịch sử
khổ nhục nhưng vĩ đại.
- Cuộc đời và hoạt động của
Nguyễn Đình Chiểu là một tấm
gương anh dũng.
- Đất nước và cảnh ngộ riêng
càng long đong thì khí tiết càng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV: Nguyễn Văn Mạnh