Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa
tổng hợp
Người đăng: Quỳnh Phương - Ngày: 29/05/2017

Bài 2 chúng ta đã biết về phản ứng thủy phân trong kiềm của chất béo, phản ứng đó gọi là phản ứng
xà phòng hóa. Có một câu hỏi được đặt ra tại sao phản ứng đó được gọi là phản ứng xà phòng hóa.
Vậy chúng ta cùng tìm hiểu về bài 3 để hiểu rõ hơn.

A - Kiến thức trọng tâm
I – Xà phòng
1. Khái niệm
Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit béo (như C17H35COONa, C17H35COOK) và
chất phụ gia.
2. Phương pháp sản xuất
•

Đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật với NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.

•

Oxi hóa ankan của dầu mỏ nhờ oxi không khí, có muối Mn 2+ xúc tác,….

II- Chất giặt rửa tổng hợp
1. Khái niệm


•

Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám
trên các vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

•

Đặc điểm cấu tạo của chất giặt rửa gồm 2 phần:

+ Phần đầu ưa nước chứa các nhóm chất phân cực, có tác dụng lôi kéo các vết bẩn về phía
phân tử nước.
+ Phần đuôi dài ưa dầu mỡ, có tác dụng thâm nhập vào các vết bẩn. Kết quả các vết bẩn bị
phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi chất giặt
rửa, phân tán vào nước và bị rửa
trôi.
2. Phương pháp sản xuất
•

Chất giặt rửa tổng hợp không phải là natri (kali) của axit béo, không sản xuất từ chất béo mà
được sản xuất từ sản phẩm của dầu mỏ.

•

Chất giặt rửa tổng hợp là muối natri sunfonat của axit sunfonic.
C11H23 – CH2 – C6H4 – SO3Na (natri đođexylbenzen sunfonat)

III – Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
•

Muối natri trong xà phòng hay trong chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm vết bẩn phân tán
thành nhiều phần nhỏ hơn rồi được phân tán vào nước và bị rửa trôi

•

Trong xà phòng có các muối panmitat và stearat làm kết tủa các kim loại Mg2+ Ca2+ vì vậy

không nên dùng có trong nước cứng.

Các muối của chất giặt rửa tổng hợp lại tan được dùng trong nước cứng vì vậy dùng được trong
nước cứng

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1:Trang 15 sgk hóa học 12
Xà phòng là gì?
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 2: Trang 15 sgk hóa học 12
Phát biểu sau đây là đúng (Đ) hay sai (S) ?
a) Xà phòng là sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa.
b) Muối natri hoặc kali của axit hữu cơ là thành phần chính của xà phòng.
c) Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH ta được xà phòng.
d) Từ dầu mỏ có thể sản xuất được chất giặt rửa tổng hợp.
=> Xem hướng dẫn giải


Câu 3: Trang 15 sgk hóa học 12
Một loại mỡ động vật chứa 20% tristearoylglixerol, 30% tripanmitoyglixerol và 50% trioleoylglixerol (về
khối lượng).
a) Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra khi thực hiện phản ứng xà phòng hóa loại mỡ
trên.
b) Tính khối lượng muối thu được khi xà phòng hóa gần 1 tấn mỡ trên bằng dung dịch NaOH, giả sử hiệu
suất của quá trình đạt 90%.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 4: Trang 16 sgk hóa học 12
Nêu những ưu điểm và hạn chế của xà phòng so với dùng chất giặt rửa tổng hợp.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 5: Trang 16 sgk hóa học 12

Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng tristearin (còn 11% tạp chất trơ bị loại bỏ trong quá
trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn xà phòng chứa 72% khối lượng natri stearat.
=> Xem hướng dẫn giải