Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn luyện Nghi thức Đội cho học sinh khối 4

KÝ HIỆU VÀ VIẾT TẮT
1. TNTP……………………………………………Thiếu niên Tiền phong
2. GV………………………………………………..Giáo viên
3. TPT……………………………………………….Tổng phụ trách
4. TV………………………………………………....Tiếng Việt
5. HS…………………………………………………Học sinh
6. SKKN ……………………………………………. Sáng kiến kinh nghiệm

1


I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Như chúng ta đã biết, Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí là tổ chức chính trị
xã hội của Thiếu nhi Việt Nam. Trải qua các thời kỳ cách mạng, Đội Thiếu niên tiền
phong đã có những đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất
nước. Do vậy, việc giáo dục, rèn luyện lực lượng Thiếu niên, Nhi đồng là một
nhiệm vụ hết sức quan trọng. Để góp phần nâng cao nhận thức cho thiếu niên, nhi
đồng về lí tưởng cách mạng, có đạo đức, lối sống lành mạnh thì nhà trường là môi
trường giáo dục tốt nhất.
Công tác Đội trong nhà trường Tiểu học có mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục các
em học sinh học tập và rèn luyện theo 5 điều Bác Hồ dạy, trở thành con ngoan, trò
giỏi, bạn tốt.., tạo động lực giúp các em không những học tập tốt mà còn góp phần
không nhỏ vào việc hình thành và phát triển nhân cách, tạo thói quen, nề nếp tốt
trong sinh hoạt hằng ngày cho tập thể, cá nhân như: Biết cách ăn mặc đẹp, gọn
gàng, sạch sẽ, đi học đúng giờ vào lớp thuộc bài ra lớp hiểu bài, tạo cho các em
mạnh dạn trong học tập và có ý thức giữ gìn vệ sinh lớp học sạch đẹp, ngăn nắp
chăm sóc cây xanh tạo cảnh quan môi trường xanh sạch đẹp, góp phần thực hiện tốt
phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Nghi thức Đội góp
phần mạnh mẽ vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho các em học sinh
thông qua các hoạt động Đội, phong trào Thiếu nhi.
Song để phát huy được thế mạnh và ảnh hưởng tích cực của tổ chức Đội thì

không phải trường nào cũng làm tốt được. Đặc biệt, đối với những Trường thuộc
vùng sâu vùng xa, cụ thể xã Bờ Y là một xã miền núi có nhiều dân tộc sinh sống,
các em không đồng đều về khả năng tiếp cận, nắm bắt. Một số em thường mặc
cảm, rụt rè, hạn chế về ngôn ngữ nên việc thực hành Nghi thức Đội gặp nhiều khó
khăn từ đó gây ảnh hưởng ít nhiều đến kĩ năng thực hành Nghi thức Đội cho cá
nhân và tập thể.
Xuất phát từ thực tế của công tác Đội và phong trào thiếu nhi ở trường Tiểu
học Bế Văn Đàn trong những năm gần đây, đặc biệt là sau khi tôi được phân công
làm Tổng phụ trách Đội, tôi luôn trăn trở làm thế nào giúp các em đội viên tiếp thu
và luyện tập tốt nhất những kĩ năng Nghi thức Đội, nâng cao chất lượng Đội và
hình thành kĩ năng cho các em đội viên, tôi đã đi sâu nghiên cứu tìm hiểu nội dung
“Một số biện pháp rèn luyện Nghi thức Đội cho học sinh khối 4 - Trường Tiểu
học Bế Văn Đàn”.

2


II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của vấn đề:
1.1. Khái niệm về nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh.
Nghi thức là một phương tiện giáo dục của Đội TNTP Hồ Chí Minh. Với
những quy định biểu hiện bằng ngôn ngữ, hình thức tượng trưng, thủ tục, nghi lễ và
đội ngũ. Nghi thức Đội góp phần mạnh mẽ vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục
toàn diện cho đội viên, mang nét đặc trưng của Đội. Trong đó, nổi bật là giáo dục ý
thức tổ chức kỉ luật, tư thế, tác phong và tinh thần tập thể cho đội viên, tạo ra tính
nghiêm chỉnh, vẻ đẹp và sự thống nhất của tổ chức Đội.
Nghi thức Đội cần được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc. Trong mọi
hoạt động rèn luyện của Đội nghi thức tạo thành thói quen, nề nếp tốt cho đội viên
góp phần khẳng định vai trò của tổ chức Đội trong sự nghiệp giáo dục.
(Trích: Trang 116, Phần II: Hướng dẫn thực hành Nghi thức Đội Thiếu niên

tiền phong Hồ Chí Minh, sổ tay phụ trách Đội - Nhà xuất bản Kim Đồng.)
1.2. Ý nghĩa, vai trò của nghi thức Đội TNTP Hồ Chí Minh.
Nghi thức Đội là một hoạt động giáo dục đặc trưng cho Đội TNTP Hồ Chí
Minh. Thông qua hoạt động này, tổ chức Đội được củng cố, phát triển và khẳng
định vị trí, vai trò của mình với xã hội, giáo dục toàn diện cho các em Đội viên mà
trước hết là giáo dục ý thức tổ chức kỉ luật, tinh thần trách nhiệm trước tập thể, tạo
nên tình cảm gắn bó, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau để cùng tiến bộ.
Để có được những Đội viên khoẻ mạnh, tháo vát, nhanh nhẹn, gọn gàng, đẹp
trong lời nói và đẹp trong hành động, có ý thức tổ chức kỉ luật, có tinh thần trách
nhiệm và biết đoàn kết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Vấn đề đặt ra ở đây là phải
rèn kĩ năng. Kĩ năng là yếu tố quyết định đến sự thành công của việc thực hiện
đúng, thành thạo Nghi thức Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
2. Thực trạng của vấn đề:
2.1. Thực trạng về kiến thức và kỹ năng Nghi thức Đội của học sinh khối
4 hiện nay:
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn là một trường thuộc khu vực cửa khẩu quốc
tế Bờ Y, huyện Ngọc Hồi. Tính đến cuối học kì 2 năm học 2017 – 2018, toàn
trường có 395 học sinh, trong đó học sinh khối 4 là 79 em, nữ 39 em, dân tộc 38
em, nữ dân tộc 21 em.
Công tác Đội đã có sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường và
các đoàn thể có liên quan. Một số giáo viên trẻ, nhiệt tình, có kiến thức về kĩ năng
Đội, có trách nhiệm trọng việc rèn Nghi thức Đội cho học sinh. Một số em học sinh
tích cực rèn luyện, có tính cần cù, chăm chỉ, khă năng nắm bắt kiến thức nhanh, ghi
nhớ bền vững. Phần lớn học sinh thích tham gia các hoạt động tập thể, các hoạt
động xã hội và đó thường là những học sinh học khá tốt các môn văn hóa.
3


Tuy nhiên, việc rèn Nghi thức Đội cho học sinh khối 4 thường mất rất nhiều
thời gian và chưa đảm bảo yêu cầu, tính đồng bộ cho toàn thể đội viên.

Để điều tra thực tiễn kết quả nắm bắt kiến thức và khả năng thực hành Nghi
thức Đội của các em học sinh khối 4 ở trường cụ thể với kĩ năng thực hiện 7 yêu
cầu của người đội viên, bản thân tôi đã đưa ra một số yêu cầu (thể hiện cụ thể qua
đề kiểm tra). Kết quả thu được như sau:
Kết quả kiểm tra giai đoạn đầu năm học 2017-2018 của khối 4:
Tổng số Điểm giỏi
Điểm khá
Điểm Trung
Điểm yếu
đội viên
( 16 - 20 )
( 11 - 15 )
bình ( 5- 10 )
( Dưới 5 )
tham gia
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
kiểm tra

Nội
dung
Kiến
thức
Kĩ

năng

79

14

17,72

16

20,25

36

45,57

13

16,45

79

10

12,6
5

18

22,78

36

45,56

15

18,98

Kết quả hạnh kiểm, học lực đầu năm năm học 2017-2018 của khối 4:
Tổng
số học
sinh

79

Xếp loại
Hạnh
kiểm

Xếp loại học lực

Ghi
chú

Đạt Chưa
Toán
đạt Giỏi Khá Trung Yếu Giỏi
bình

Khá Trung Yếu
bình

72

23

7

21

16

29

13

14

Tiếng Việt

28

14

* Những kĩ năng học sinh thường mắc phải:
- Thực hiện các động tác cá nhân tại chỗ và di động không đều, không chính
xác: Quay trái – quay phải: Các em chưa xác định được hướng quay, mặt khác các
em không nắm vững kĩ thuật khi quay lấy chân nào làm điểm tựa, chân nào làm trụ.
Dậm chân tại chỗ: Các em thường vung tay sai nhịp vì lý do các em không xác định

được phải vung tay về phía bên nào trước và cách vung tay như thế nào là đúng, cử
động chân và tay không đều nhau. Chạy tại chỗ: Dễ bị lôn xộn nhất do các em
thường chạy thêm 2 nhịp giống dậm chân tại chỗ nên bị thiếu 1 nhịp so với đội
hình. Tiến – lùi: Đây là yêu cầu khá đơn giản nhưng không ít các em mắc phải vì lý
do các em không biết phải bước chân nào trước. Biết 3 bài trống theo quy định:
Hầu hết việc đánh trống đã có đội trống riêng của Chi đội, của Liên đội thực hiện
nên các em ít có cơ hội thực hành nên nhanh quên các bài trống. Chủ yếu các em
chỉ nhớ bài trống chào cờ vì mỗi sáng thứ hai tiết chào cờ đều nghe. Còn bài trống
Hành tiến và trống Chào mừng các em thường ít thuộc.
4


* Những kĩ năng học sinh khối 4 thường mắc phải:
Trong phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ xin được thống kê số liệu
những trường hợp thường gặp phải của học sinh khối 4, trường tiểu học Bế Văn
Đàn - Ngọc Hồi tính đến thời điểm cuối học kỳ II- năm học 2017-2018như sau:
- Thắt tháo khăn quàng đỏ: Các em thắt chưa đúng quy trình nên khi tháo
khăn không được.
- Chào kiểu đội viên: Các em thường đặt tay lên thùy trán phải và ngửa lòng
bàn tay ra bên ngoài.
- Quay trái – quay phải: Các em chưa xác định được hướng quay, mặt khác
các em không nắm vững kĩ thuật khi quay lấy chân nào làm điểm tựa, chân nào làm
trụ.
- Dậm chân tại chỗ: Các em thường vung tay sai nhịp.
- Tiến – lùi: Các em mắc phải vì lý do các em không biết phải bước chân nào
trước.
2.2. Những nguyên nhân:
2.1.1. Nguyên nhân từ phía giáo viên, nhà trường:
- TPT đội chưa có nhiều kĩ năng truyền thụ kiến thức và luyện tập kĩ năng
đội cho các em đội viên khối 4.

- Các anh chị phụ trách Chi đội còn ít quan tâm đến việc rèn Nghi thức đội
của học sinh; thiếu kỹ năng Nghi thức Đội nên còn lảng tránh, giao phó việc rèn
Nghi thức đội cho tổng phụ trách Đội.
- Việc tổ chức rèn luyện Nghi thức đội cho các em chưa được thực hiện
thường xuyên, liên tục, đồng bộ, ít kiểm tra đánh giá kỹ năng thực hành.
- Các anh chị Phụ trách Chi, TPT Đội chưa động viên, khích lệ kịp thời đối
với các em hoặc rầy la làm các em hay mắc cỡ, không tự tin khi thực hiện động tác.
2.1.2. Nguyên nhân từ phía HS:
- Các em chưa nắm vững quy trình thực hiện. Mặt khác, khi dồn ép thực hiện
liên tục nhiều yêu cầu một số em hay bị nhầm lẫn giữa động tác nào thực hiện bên
trái trước, động tác nào thực hiện bên phải trước.
- Một số em ít tập trung lắng nghe nên không nắm được kĩ năng cơ bản mà các
anh chị Phụ trách Chi, TPT Đội, chỉ huy đội đã hướng dẫn.
- Các em vẫn còn tâm lý ham chơi hơn ham tập luyện, tinh thần tự giác luyện
tập chưa cao. Hơn nữa các em còn tâm lý tự ti, nhút nhát, sợ không dám thực hiện
động tác khi tham gia các hoạt động tập thể.

5


Qua thực trạng và nguyên nhân trên cho thấy, việc tổ chức rèn kĩ năng thực
hành nghi thức Đội cho học sinh khối 4 ở trường Tiểu học hiện nay là rất quan
trọng và cần thiết.
3. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
Với kinh nghiệm của mình, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp để rèn cho
học sinh kĩ năng Nghi thức Đội cho học sinh khối 4 như sau:
3.1. Tổ chức thực hành theo mẫu:
Bản thân tôi nhận thức đầy đủ về vai trò của người GV- TPT và về chương
trình rèn luyện Nghi thức Đội, thấy được việc rèn Nghi thức Đội là một nhiệm vụ
hết sức khó khăn, đòi hỏi tính kiên nhẫn cao. Thực hành theo mẫu là biện pháp

quan trọng để hình thành, luyện tập các kỹ năng.
Ngoài việc nắm vững về lý thuyết, người phụ trách cần có sự linh hoạt trong
việc giáo dục học sinh, biện pháp thực hành theo mẫu là biện pháp cần thiểt và
không thể thiếu trong quá trình giáo dục học sinh. Tuy nhiên, trong quá trình làm
mẫu nếu không sử dụng một cách khéo léo rất dễ gây ra sự nhàm chán đối với học
sinh, từ đó hiệu quả giáo dục không cao.
Muốn học sinh nắm kiến thức dễ dàng và hiệu quả hơn, người TPT Đội cần
vận làm mẫu 1-2 lần, từ chậm đến nhanh, vừa làm vưa giả thích chậm, sau đó mời
2-3 đội viên thực hiện tốt nhất lên thực hành mẫu. Hoặc TPT có thể mời 2-3 em bất
kỳ lên thực hiện, nếu các em thực hiện sai thì TPT sẽ sửa sai trực tiếp để các em có
thể khắc sâu kiến thức đồng thời những em ở dưới quan sát vẫn nắm được kiến
thức và tránh được lỗi do bạn mắc phải. Ngoài ra, TPT Đội có thể cho các phân đội
luân phiên thực hành, quan sát, nhận xét, sửa sai để học sinh luôn nắm được kiến
thức cơ bản đồng thời tăng khả năng tập trung của các em.
Ví dụ: Khi hướng dẫn đội viên thắt- tháo khăn, TPT có thể vừa hướng dẫn
bằng lời nói và làm mẫu 1 lần để học sinh quan sát:
* Tháo khăn:
Bước 1: Tay trái cầm nút khăn, tay phải cầm dải khăn phía trên nút.
Bước 2: Rút khăn ra.
* Thắt khăn:
Bước 1: Gấp chiều cạnh đáy khăn để phần chiều cao khăn còn khoảng 15cm.
Bước 2: Đặt khăn vào cổ áo, dựng cổ áo lên, chỉnh đuôi khăn giữa lưng áo, đặt
dải khăn bên trái lên trên dải khăn bên phải.
Bước 3: Vòng đuôi khăn bên trái vào trong, đưa lên trên và kéo ra phía ngoài.
Bước 4: Lấy đuôi khăn bên trái vòng từ trái sang phải và buộc tiếp thành nút
(Từ phải sang trái) với dải khăn bên phải.
Bước 5: Thắt nút khăn, chỉnh cho hai dải khăn trên và dưới nút khăn xòe ra,
sửa nút khăn vuông vắn, bẻ cổ áo xuống.
6

Sau đó, TPT làm mẫu lần thứ hai, yêu cầu học sinh thao tác theo. Trong quá
trình làm mẫu, TPT cần quan sát đội viên nào thực hiện nhanh nhẹn, chính xác và
đúng kỹ thuật nhất thì yêu cầu lên làm mẫu cho toàn Chi đội. Tiếp tục luyện tập
theo mẫu.

3.2. Tổ chức tập luyện theo nhóm:
Trung bình Chi đội ở cấp tiểu học có khoảng 25-30 em đội viên, khi tổ chức
cho các em luyện tập, TPT đội có thể chia các em thành 5 nhóm, mỗi nhóm gồm 56 em sao cho trong mỗi nhóm sẽ có 1 em học sinh nắm vững Nghi thức đội, có khả
năng điều hành tương đối tốt làm nhóm trưởng (Chi đội trưởng, 2 chi đội phó, 3
phân đội trưởng, phân đội phó), 4 em học sinh khá và trung bình, 1 em học sinh
thực hiện còn chưa tốt. TPT phân nhiệm vụ cho các nhóm và các nhóm sẽ tự chọn
địa hình để tập luyện, với số lượng ít người. Chỉ huy có thể dễ dàng nhận ra lỗi sai
của đội viên và sửa chữa kịp thời, các em tự nhắc nhở nhau ở phạm vi nhóm nhỏ sẽ
khiến các em dễ tiếp thu hơn, tự tin hơn. TPT chỉ có nhiệm vụ quan sát, nhóm nào
thực hiện xong nhiệm vụ mà TPT giao thì lên báo cáo với TPT để di chuyển về
nhóm đó kiểm tra.
Ví dụ: Khi rèn luyện cho đội viên lớp 4C thực hiện các động tác cá nhân tại
chỗ và di động, TPT có thể tổ chức tập luyện theo nhóm. Sĩ số lớp 4C là 24 đội
viên, có thể chia thành 4 nhóm, mỗi nhóm gồm 5 thành viên và 1 nhóm trưởng. Các
nhóm trưởng cho đội hình của nhóm mình tập hợp ở 1 khu vực nhất định để thực
hiện các động tác cá nhân tại chỗ và di động: Nghiêm, nghỉ, quay bên trái, quay
7


bên phải, quay đằng sau, dậm chân tại chỗ, chạy tại chỗ; tiến, lùi, bước sang trái,
bước sang phải, đi đều, chạy đều. Với quy mô nhóm nhỏ, người chỉ huy dễ dàng
nhận ra lỗi sai của thành viên và kịp thời sửa chữa.

3.3. Tổ chức rèn luyện kỹ năng bằng phương pháp trò chơi:

Trong các buổi tập rèn Nghi thức Đội, việc lồng ghép các trò chơi vào buổi
sinh hoạt là phương pháp không còn mới lạ với các thầy cô TPT. Rèn kỹ năng bằng
phương pháp trò chơi sẽ tạo ra tâm lý vui vẻ giúp các em tránh được trạng thái
stress, không lo lắng, không bị áp lực; Thỏa mãn nhu cầu bẩm sinh của trẻ em là
thích tìm hiểu và ham vận động; Phát triển những "kỹ năng sống thông minh" trong
xã hội hiện đại như học cách hợp tác, tự tin thảo luận, xác định lỗi...; Tuy nhiên,
hình thức tổ chức của mỗi TPT thì không ai giống ai và đều đem lại hiệu quả giáo
dục nhất định đến các em đội viên. Bản thân tôi luôn tuân thủ theo 3 quy tắc:
Thứ nhất, trò chơi được chọn phải phù hợp với lứa tuổi, tâm sinh lý của trẻ
em, phù hợp với nội dung tập luyện sẽ tạo được nhận thức khó quên đối với các
em. Cùng một loại trò chơi, có thể sáng tạo nhiều cách khác nhau tùy số đội viên
của Chi đội, địa hình và cả giới tính. Quan trọng, người TPT phải nắm rõ ý nghĩa
và mục tiêu của trò chơi để khai thác hết các khía cạnh của nó, như vậy hiệu quả sẽ
rất lớn. Bước đầu, các em chưa quen với loại hình sinh hoạt này nên sẽ có tâm lý e
ngại, TPT cần giúp đỡ và từ từ đưa các hoà nhập vào cuộc chơi và hoàn thành vai
8


trò của các em từ đó có thể giúp các em tự tin hơn và tăng động cơ rèn luyện Nghi
thức Đội.
Thứ hai, TPT phải chuẩn bị đầy đủ và kỹ nội dung, cách tổ chức sinh hoạt trò
chơi kèm theo các dụng cụ cần thiết, làm chủ thời gian, kiểm soát được tiến trình
hoạt động và biết dự đoán trước mọi tình huống có thể xảy ra để không bị bất ngờ
và có khả năng tùy cơ ứng biến.
Thứ ba, TPT cần gieo vào suy nghĩ của các em ấn tượng về 1 người thầy (cô)
TPT hòa nhã, vui tính, thân thiện, không dọa dẫm,... Khi các em tin tưởng và có
cảm tình với TPT, các em sẽ có thái độ hợp tác tích cực và không còn cơ chế phòng
vệ.
Sau đây là tiến trình 1 tiết rèn kĩ năng Nghi thức Đội có áp dụng phương pháp
trò chơi:

1. Ổn định tổ chức: (5’)
- Chỉ huy Chi đội cho các bạn đội viên hát các bài hát tập thể.
- Chi đội trưởng điểm số báo cáo.
2. Hoạt động rèn kĩ năng: (30’)
* Hoạt động 1: Trò chơi: Trao khăn quàng đỏ: (10’)
- Cách chơi: HS xếp thành hai hàng ngang đối diện nhau mỗi hàng 10 em. Khi
lệnh chơi bắt đầu, hai hàng cùng tiến lên giơ tay chào kiểu Đội. Sau đó, từng đội
tháo khăn quàng của mình, quàng vào cổ bạn, thắt đúng quy cách. Phân đội nào có
nhiều người thắt nhanh, đẹp, đúng quy định là phân đội thắng cuộc.
- Luật chơi: + Nếu chào sai kiểu Đội thì bị trừ điểm.
+ Nếu thắt khăn sai cũng bị trừ điểm.
- HS chơi xong, nếu đội nào thắng sẽ được tán thưởng bằng 1 điệu vỗ tay, đội
nào thua sẽ phải chịu phạt.
Hình phạt: Đội nào thua cuộc phải nhảy lò cò, hát 1 bài hát truyền thống,
sinh hoạt tập thể của Đội (có thể thay đổi bằng hát Quốc ca, Đội ca).
* Hoạt động 2: Rèn kĩ năng thắt - tháo khăn quàng đỏ: (10’)
- TPT chọn 1 đội viên thực hiện tốt nhất động tác thắt- tháo khăn quàng đỏ
trong trò chơi lên thực hiện lại và nêu các bước thắt đúng:
- Yêu cầu 3 đội viên lên làm mẫu.
- Yêu cầu toàn Chi đội thực hiện lại 2-3 lần, sửa sai.
- TPT nhắc lại cách thực hiện động tác thắt- tháo khăn quàng đỏ.
* Hoạt động 3: Rèn kĩ năng Chào kiểu đội viên: (10’)
- TPT chọn 1 đội viên thực hiện tốt nhất động tác Chào kiểu đội viên trong trò
chơi lên thực hiện lại và nêu các bước Chào đúng:
9


“Đội viên đứng ở tư thế nghiêm, mắt hướng về phía chào, chào bằng tay phải,
các ngón tay khép kín giơ lên đầu cách thuỳ trán phải khoảng 5cm, bàn tay thẳng
với cánh tay dưới, khuỷu tay chếch ra phía trước tạo với thân người một góc

khoảng 130 độ”.
- Yêu cầu 2-3 đội viên nêu ý nghĩa Chào kiểu đội viên: Tay giơ lên đầu biểu
hiện đội viên luôn đặt lợi ích của tổ quốc cà của tập thể lên trên, năm ngón tay khép
khín tương trưng cho ý thức đoàn kết cuat đội viên để xây dựng đội vững mạnh.
- Yêu cầu 3 em đội viên lên làm mẫu.
- Yêu cầu toàn Chi đội thực hiện lại 2-3 lần, sửa sai.
- TPT nhắc lại các bước Chào đúng và ý nghĩa Chào kiểu đội viên.
3. Củng cố: (5’)
* Trò chơi: “Ai nhanh, ai đúng”:
- Cách chơi: Mỗi phân đội chọn đại diện 3 đội viên lên thi tháo- thắt khăn
quàng đỏ. Đội viên nào thắt nhanh, đẹp, đúng quy định thì phân đội đó thắng cuộc.
- Luật chơi: Nếu thắt khăn sai sẽ bị trừ điểm, thực hành hát múa tập thể cả
phân đội.
Một vài trò chơi khác:
* Trò chơi: Đối đáp:
a) Mục đích, ý nghĩa:
- Rèn kĩ năng đội, trí nhớ, phản xạ, tư duy, nhanh nhẹn.
- Tạo không khí sôi nổi để học tập, hoạt động.
b) Cách chơi:
- Chuẩn bị: 2 lá cờ nhỏ, có cán nắm; 20 câu hỏi về Đội.
- Nội dung: Hỏi những câu có liên quan đến Nghi thức Đội.
- Hướng dẫn: Quản trò nêu câu hỏi, đội nào phất cờ trước và trả lời đúng thì
được tính 1 điểm.
c) Luật chơi: Đội nào nói sai, đội khác có quyền phất cờ để trả lời. Mỗi đội
có 1 quyền trả lời cho 1 câu hỏi.
* Trò chơi: Đoàn tàu lăn bánh:
a) Mục đích, ý nghĩa:
- Luyện cho các em tinh thần tập thể, sự khéo léo, tăng cường thể lực.
- Rèn kĩ năng thực hiện các động tác di động.
b) Cách chơi: Mỗi phân đội là 1 đoàn tàu. Quản trò hô khẩu lệnh (ví dụ: Các

tàu tiến 5 bước! Bước!), Các tàu có nhiệm vụ tiến 5 bước sao cho đúng Nghi thức
Đội.
c) Luật chơi: Tàu nào thực hiện chuẩn xác và nghiêm chỉnh nhất thì thắng
cuộc.
3.4. Tổ chức rèn luyện kỹ năng thông qua việc nêu gương và tăng cường
biểu dương, khích lệ:

10


Bản thân TPT Đội phải là một tấm gương sáng cho các em học tập và noi theo.
Trong quá trình luyện tập Nghi thức Đội, TPT đội cần có thường xuyên tuyên
dương 1 hay nhiều em học sinh cụ thể để nêu gương cho cả lớp học tập theo. Sau
mỗi hoạt động, mỗi tiết sinh hoạt, TPT cần khích lệ kịp thời, tổ chức cho các em
bình chọn các cá nhân tập thể tiêu biểu để thưởng cho các em những phần thưởng
tinh thần như tràng pháo tay, bài thơ, bài hát…hoặc ghi vào bảng thi đua của chi
đội, liên đội.
Biểu dương – khen thưởng là phương pháp tuy không còn mới nhưng giá trị to
lớn mà nó đem lại thì không bao giờ cũ, luôn khơi dậy ý thức rèn luyện của các em
học sinh là một khâu vô cùng quan trọng, có tác dụng tích cực, làm cho các em
được khen có tâm trạng phấn khởi hơn, ý chí rèn luyện tốt hơn, tạo không khí vui
tươi. Đồng thời những em chưa được khen cũng có sự ganh đua và nỗ lực. Phương
thức biểu dương khoa học cần đảm bảo tính cụ thể, kịp thời, rộng rãi, thường
xuyên, nặng khen nhẹ chê, công khai và hợp lí. Hàng tháng TPT Đội cần đánh giá,
tổng hợp và thông báo kết quả thi đua của các phân đội, chi đội trước toàn trường
(tại buổi chào cờ hoặc ghi ở bảng thi đua), nhất là cần phải nêu gương được các cá
nhân, tiêu biểu.
3.5. Tổ chức kiểm tra đánh giá và tạo ra tình thần thi đua giữa các tập thể
với nhau:
Đánh giá kết quả là khâu quan trọng vì nó phản ánh hiệu quả của quá trình

luyện tập- thực hành; hơn nữa nó có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến cả quá
trình rèn luyện. Nếu quá dễ dãi trong đánh giá thì sẽ triệt tiêu động cơ vươn lên
trong tập luyện; ngược lại, quá khắt khe, không khách quan cũng làm mất hứng thú
của các em. Mặt khác, kết quả đánh giá và đo lường còn phản ánh chất lượng
truyền thụ kiến thức kĩ năng của TPT và các anh chị phụ trách Chi.
Để làm tốt khâu kiểm tra đánh giá nhận thức-kĩ năng của các em đội viên, TPT
Đội và các anh chị phụ trách Chi cần xây dựng các tiêu chí, hệ thống biểu mẫu
phiếu chấm cụ thể. Đồng thời, cần có kinh nghiệm đánh giá và đo lường khả năng
tiếp thu của các em để tránh những “rắc rối” xảy ra và khi có tình huống bất thường
thì có thể giải quyết nhanh, gọn.
Sau khi kiểm tra đánh giá nhận thức- kĩ năng của các em, cần phân tích cụ thể
những mặt được, chưa được của việc thực hiện các kỹ năng Nghi thức Đội để các
em và mỗi phân đội, chi đội thấy được mặt tốt để phát huy, mặt chưa được để sửa
chữa. Đồng thời phải nêu yêu cầu, ra điều kiện thời gian tập luyện lại cho cá nhân,
tập thể. Việc tổ chức các cuộc thi trong khối cũng tạo động lực của mỗi chi đội tập
trung luyện tập để không bị thua kém chi đội bạn. Có thể chưa tổ chức ở quy mô
cấp trường nhưng hàng tháng TPT Đội có thể tổ chức một buổi thi Nghi thức trong
khối để thu hút sự quan tâm đầu tư của mỗi anh chị Phụ trách và các tập thể chi đội.
11


4. Hiệu quả của SKKN:
Sau khi áp dụng đúng những phương pháp rèn luyện Nghi thức đội nêu trên
đối với các em đội viên khối lớp 4, trường Tiểu học Bế Văn Đàn, đã đem lại hiệu
quả chuyến biến cao hơn hẳn so với khi chưa áp dụng đúng những yêu cầu và
phương pháp, cụ thể như thực hành nghi thức Đội, các em luôn có thái độ đúng
đắn, nghiêm túc hơn và biết kiên trì học tập, trang phục cá nhân, đầu tóc, quần áo,
tác phong có nhiều thay đổi, gọn gàng hơn, nhanh nhẹn hơn. Đặc biệt nâng cao
được sự hiểu biết của các em về công tác đội, thu hút được các em tham gia và
luyện tập nghi thức đội nhiệt tình.

Hoạt động tập thể dục, múa hát giữa giờ ra chơi: 100% đội viên khối 4 biết tập
hợp đội hình hành dọc, hàng ngang, vòng tròn nhanh, khoảng cách đều và đúng quy
định. Giúp cho việc tập trung đội hình các buổi chào cờ đầu tuần, tập thể dục, múa
hát tập thể đảm bảo thời gian, đội hình đều và đẹp.
100% đội viên khối 4 hát đúng Quốc ca, Đội ca và thực hiện tốt các động tác
về Nghi thức Đội trong nghi lễ chào cờ đầu tuần. Các em đã nắm bắt kiến thức
nhanh và thực hành các nội dung Nghi thức Đội một cách tự tin, dứt khoát, chuẩn
xác.
Các phong trào khác tham gia nhiệt tình và đạt hiệu quả.
* Kết quả kiểm tra Nghi thức đội giai đoạn cuối học kì II, năm học 2017-2018:
Nội dung
Tổng số Điểm giỏi
Điểm khá
Điểm Trung
Điểm yếu
đội viên ( 16 - 20 )
( 11 - 15 ) bình ( 5- 10 ) ( Dưới 5 )
tham gia
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
kiểm tra
25,3
Kiến thức
20

29 36,70
30
37,97 0
0
79
1
Kĩ năng
25
27
24
3
79
Tăng
(+),
Giảm (-) so
+6
+ 13
-6
- 13
với đầu năm 0
(Kiến thức)
Tăng
(+),
Giảm (-) so
+1
+9
- 12
-12
0
với đầu năm

5
(Kĩ năng)

12


* Kết quả hạnh kiểm – học lực cuối học kì 2 năm học 2017-2018 riêng đối
với học sinh:
Tổng Xếp loại
Xếp loại học lực
số
Hạnh
học
kiểm
sinh Đạt Chưa
Toán
Tiếng Việt
đạt Giỏi Khá Trung Yếu Giỏi Khá Trung Yếu
bình
bình
79

79

0

23

26

30

0

13

21

29

29

0

Ghi
chú


III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT:
1. Kết luận:
Sáng kiến kinh nghiệm về “Một số biện pháp rèn luyện nghi thức Đội cho
học sinh khối 4 trường Tiểu học Bế Văn Đàn” là một cố gắng của bản thân tôi thể
hiện sự quan tâm đến đối tượng học sinh mới bước vào hàng ngũ của đội TNTP Hồ
Chí Minh đồng thời thể hiện sự đổi mới về phương pháp tổ chức hoạt động Đội
trong nhà trường. Khi viết bản thân tôi đã đưa ra một cách tổng quát nhất về các kĩ
năng các em học sinh khối 4 hay mắc phải khi thực hành Nghi thức Đội. Qua thực
tế rèn kĩ năng, tôi nhận thấy học sinh trong khối lớp 4 đã nắm bắt kiến thức nhanh
và thực hành các nội dung Nghi thức Đội một cách tự tin, dứt khoát, chuẩn xác.
Việc tiến hành giáo dục bằng Nghi thức Đội đối với đối tượng học sinh cấp
tiểu học, cụ thể là học sinh lớp 4 đòi hỏi phải có sự kiên nhẫn, ôn tồn, hoà nhã, từ

đó sẽ tạo cho các em cảm giác thoải mái, tự tin hơn.
Ngoài ra, người TPT phải luôn thân thiện, gần gũi với các em nhưng vẫn cần
thể hiện tính nghiêm túc, kỷ luật của hoạt động Đội.
TPT cần tìm hiểu kỹ thông tin cá nhân, tính cách, hoàn cảnh của từng đối
tượng học sinh dân tộc ít người để từ đó có biện pháp rèn kĩ năng cho phù hợp và
đạt hiệu quả cao.
Phương pháp rèn Nghi thức Đội cho học sinh khối 4 giúp học sinh nâng cao
chất lượng Nghi thức Đội cũng như chất lượng học tập, giúp các em hòa nhập với
tập thể và tự tin khẳng định bản thân.
Qua quá trình rèn Nghi thức Đội cho các em học sinh khối 4, tôi thấy được
việc rèn Nghi thức Đội là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, đòi hỏi tính kiên nhẫn
cao, sự nỗ lực học hỏi không ngừng của người GV làm TPT Đội. Song song với
việc nghiên cứu, bồi dưỡng nghiệp vụ, GV –TPT Đội cần có “nhật ký tích lũy kinh
nghiệm” sau mỗi hoạt động. Ngoài việc nắm vững về chuyên môn nghiệp vụ, sự
linh hoạt, khéo léo trong việc giáo dục học sinh, tạo thiện cảm cho các em là một
yếu tố vô cùng cần thiết. Người TPT Đội cần gần gũi để tìm hiểu hoàn cảnh, nhu
cầu, nắm bắt khả năng của học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp với lứa tuổi,
tâm sinh lý của trẻ em.
Điều quan trọng là việc vận dụng, đổi mới hình thức tổ chức luyện tập đa
dạng, phối hợp nhiều biện pháp luyện tập để tránh nhàm chán, quan tâm nhiều đến
việc luyện tập thực hành, động viên khen thưởng.
Sau quá trình nghiên cứu và áp dụng kinh nghiệm sáng kiến thì HS có sự tiến
bộ rõ rệt, đạt tỉ lệ cao trong phần kiểm tra. Theo chủ quan của bản thân tôi thì kinh
nghiệm sáng kiến này có thể áp dụng và phổ biến nhằm nâng cao chất lượng cho
HS khối 4 về việc rèn Nghi thức Đội TNTP HCM. Vì vậy tôi đã cùng trao đổi, chia
14


sẻ với các anh chị phụ trách các khối 4 và khối 5 để cùng giáo dục và rèn luyện kỹ
năng cho các em.

2. Kiến nghị:
Tuy mới chỉ trong một thời gian ngắn nhận nhiệm vụ TPT Đội tại Trường
Tiểu học Bế Văn Đàn nhưng bản thân tôi hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của
nghi thức Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh đồng thời biết rằng việc giáo
dục Đội viên cần có sự đồng bộ giữa tất cả các em. Vì vậy tôi xin được đưa ra một
số kiến nghị như sau:
- Nhà trường cần bố trí một buổi sinh hoạt dành riêng cho Đội để các em
được sinh hoạt Đội, tìm hiểu về truyền thống Đội và được học nghi thức Đội Thiếu
niên tiền phong Hồ Chí Minh.
- Nhà trường có kế hoạch ưu tiên đầu tư mua sắm đầy đủ trang thiết bị phục
vụ cho các hoạt động tập thể và phong trào của Đội.
- Các anh chị Phụ trách Chi cần có sự phối hợp với TPT để thực hiện đồng
bộ các kế hoạch rèn luyện Nghi thức Đội; tham gia cùng TPT các buổi tập luyện,
tránh việc giao phó công tác Đội hoàn toàn cho TPT.
- Bên cạnh đó, các anh chị phụ trách Chi cần có sự động viên kịp thời đến
từng đối tượng học sinh để các em mạnh dạn tham gia các hoạt động tập thể một
cách tự tin, nhiệt tình hơn nữa.
Ngọc Hồi, ngày 10 tháng 11 năm 2017
Duyệt của BGH

Người viết

15


MỤC LỤC

Nội dung
Phụ bìa
Lời cam đoan

Ký hiệu và viết tắt
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng về kiến thức và kỹ năng Nghi thức Đội của
học sinh khối 4 hiện nay

Trang
i
ii
1
2
3
3
3
3

2.2. Những nguyên nhân
2.2.1. Nguyên nhân từ phía GV, nhà trường
2.2.2. Nguyên nhân từ phía HS
3. Một số biện pháp rèn luyện Nghi thức Đội cho học sinh
khối 4 trường Tiểu học Bế Văn Đàn

5
5
5
6

3.1. Tổ chức thực hành theo mẫu

3.2. Tổ chức tập luyện theo nhóm
3.3. Tổ chức rèn luyện kỹ năng bằng phương pháp trò chơi
3.4. Tổ chức rèn luyện kỹ năng bằng phương pháp nêu gương

6
7
8
10

3.5. Tổ chức kiểm tra đánh giá và tạo ra tinh thần thi đua giữa
các tập thể với nhau
4. Hiệu quả của SKKN
III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận
2. Kiến nghị
Mục lục
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
Bài kiểm tra kiến thức

11
12
14
14
15
16
17
18
18

Đề kiểm tra kĩ năng

20
16


Bảng chấm điểm kĩ năng Nghi thức Đội

21

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp tổ chức công tác đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh (Dự
án phát triển giáo viên tiểu học của Bộ GD&ĐT).
2. Sổ tay phụ trách Đội (Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh - Hội đồng đội
trung ương) của Nhà xuất bản Kim Đồng.
3. Sổ tay Đội viên (Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh - Hội đồng đội
trung ương) của Nhà xuất bản Kim Đồng.
4. 101 trò chơi trong sinh hoạt thanh thiếu niên (Nhà xuất bản Kim Đồng).
5. Địa chỉ internet: (Bách khoa toàn thư mở).

17


PHỤ LỤC
Mẫu 1:
BÀI KIỂM TRA KIẾN THỨC
LIÊN ĐỘI TRƯỜNG TH BẾ VĂN ĐÀN
Chi đội:
Họ và tên:

BÀI KIỂM TRA CHUYÊN HIỆU
“ NGHI THỨC ĐỘI ”

Đánh dấu X vào câu trả lời đúng nhất:
Câu 1: Kích thước tối thiểu của khăn quàng đội viên là:
A. Chiều cao 0.5m; cạnh đáy 1.2m

B. Chiều cao 0.5m; cạnh đáy 1m

C. Chiều cao 0.25m; cạnh đáy 1.2m

D. Chiều cao 0.25m; cạnh đáy 1m

Câu 2: Đội viên sử dụng động tác chào khi:
A. Dự lễ chào cờ

B. Đón đại biểu, báo cáo cấp trên

C. Làm lễ tưởng niệm

D. Cả 3 câu trên đều đúng

Câu 3: Khi điểm số thì đội viên phải quay mặt về phía:
A. Bên phải

B. Bên trái

C. Cả bên phải và trái đều được

D. Câu A đúng

Câu 4: Chào kiểu đội viên, đội viên chào bằng:
A. Tay trái
B. Tay phải
C. Cả tay phải và trái đều được
D. Cả hai tay
Câu 5: Trong động tác đứng nghiêm, hai bàn chân tạo thành một góc:
A. 45 độ

B. 60 độ

C. 30 độ

D. 90 độ

Câu 6: Động tác quay bên phải được thực hiện :
A. Gót chân phải làm trụ, mũi chân trái làm điểm đỡ, quay người sang trái
một góc 90 độ, sau đó rút chân phải lên.
18


B. Gót chân trái làm trụ, mũi chân trái làm điểm đỡ, quay người sang trái
một góc 90 độ, sau đó rút chân phải lên.
C. Gót chân phải làm trụ, mũi chân trái làm điểm đỡ, quay người sang trái
một góc 90 độ, sau đó rút chân phải lên.
D. Gót chân phải làm trụ, mũi chân trái làm điểm đỡ, quay người sang phải
một góc 90 độ, sau đó rút chân trái lên.
Câu 7: Động tác Dậm chân tại chỗ được thực hiện :
C
D

E
F

A. Khi có khẩu lệnh “Dậm chân tại chỗ - Dậm !”
B. Khi có khẩu lệnh “Dậm chân tại chỗ !”
C. Khi có khẩu lệnh “Dậm chân - Dậm !”
D. Khi có khẩu lệnh “Dậm chân ”

Câu 8. Khi có khẩu lệnh: “Tiến 2 bước – bước!”, người đội viên bắt đầu bước
lên phía trước:
A. Bước bằng chân trái

B. Bước bằng chân phải

C. Bước bằng chân nào trước cũng được

D. Cả 3 câu trên đều đúng

Câu 9. Động tác cầm cờ là :
A.
B.
C.
D.

Bàn tay trái nắm cán cờ cao ngang thắt lưng
Bàn tay phải nắm cán cờ cao ngang thắt lưng
Đốc cán cờ đặt trên mặt đất, sát ngón út chân bàn chân phải
Câu B và C đúng.

Câu 10. Bài trống chào cờ của trống con là:

A. 1 2 3 4 5 – 1 2. 1 1

B. 1 – 1 2 3 4 5
1 – 1 2 3 4 5. 6 7
123 12345
123456789
1. 2. 1 – 1. 2. 1
1 2 3 1 2 3 4 5. 6 7
123456789

1 2 3 4 5 – 1 2. 1 2
1 2 3 4 5 – 1 2. 1 3
1 2 3 4 5 – 1 2. 1 4
1 2 3 4 5 – 1 2. 1 5
123456789

C. 1 – 1 2 3 4 5 1 2 3. 4 5
12345–123 123 123
12345 123 123

D. Cả 3 đáp A, B, C đều sai

19


Mẫu 2:
ĐỀ KIỂM TRA KĨ NĂNG
LIÊN ĐỘI TRƯỜNG TH BẾ VĂN ĐÀN

ĐỀ KIỂM TRA KĨ NĂNG

NGHI THỨC ĐỘI

Đề 1:
- Hãy tập hợp đội hình hàng dọc, chỉnh đốn đội hình, điểm số báo cáo.
- Thực hiện các động tác cá nhân di động: tiến, lùi, sang phải, sang trái, đi
đều, chạy đều.
Đề 2:
- Tập hợp đội hình hàng ngang: Tháo thắt khăn quàng, làm lễ chào cờ theo
Nghi thức Đội.
- Thực hiện các động tác cá nhân tại chỗ: Quay trái, phải, đằng sau,dậm chân
tại chỗ, chạy tại chỗ.
Đề 3:
- Tập hợp đội hình chữ U: Tháo thắt khăn quàng, làm lễ chào cờ theo Nghi
thức Đội.
- Tổ chức một trò chơi hoặc một bài múa hát tập thể.
Đề 4:
- Hãy tập hợp đội hình hàng dọc, thực hiện các động tác cá nhân tại chỗ:
Quay trái, phải, đằng sau, dậm chân tại chỗ, chạy tại chỗ.
- Tổ chức một trò chơi hoặc một bài múa hát tập thể.
Đề 5:
- Tập hợp đội hình hàng ngang: Tháo thắt khăn quàng, làm lễ chào cờ theo
Nghi thức Đội.
- Thực hiện các động tác cá nhân di động: tiến, lùi, sang phải, sang trái, đi
đều, chạy đều.
Đề 6:
- Hãy tập hợp đội hình hàng dọc, chỉnh đốn đội hình, điểm số báo cáo.
- Thực hiện các động tác cá nhân tại chỗ: Quay trái, phải, đằng sau, dậm
chân tại chỗ, chạy tại chỗ.

20

Mẫu 3:
BẢNG CHẤM ĐIỂM KĨ NĂNG NGHI THỨC ĐỘI
STT

ĐỘI
HÌNH,
ĐỘI
NGŨ

Số điểm
tối đa

NỘI DUNG
Tập hợp hàng dọc
- Chạy đúng
- Cự ly rộng
- Cự ly hẹp
- Điểm số báo cáo
Tập hợp hàng ngang
- Chạy đúng
- Cự ly rộng
- Cự ly hẹp
Tập hợp đội hình chư U

- Chạy đúng
- Cự ly rộng
- Cự ly hẹp
Tập hợp đội hình vòng tròn

- Chạy đúng
- Cự ly rộng
- Cự ly hẹp

7
YÊU CẦU
CỦA ĐỘI
VIÊN

Hát đúng quốc ca – đội ca
Hô đáp khẩu hiệu
Nghiêm, nghỉ
Quay trái
Quay phải
Quay đằng sau
Dậm chân tại chỗ
Chạy tại chỗ
Tiến - lùi
Sang phải – sang trái
Đi đều
Chạy đều
Tháo, thắt khăn
Cầm cờ, giương cờ, vác cờ, kéo cờ
Chào kiểu đội viên
Biết 3 bài trống
21

0.5
0.5

0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
6.5
1
0.5
0.5
1
1
1
1
1
0.5
0.5
1
1
1
1
0.5
1
13.5

4A

4B

4C

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Tổng cộng

20

22