Nghiên cứu thực nghiệm công trình chịu tải trọng tĩnh.pdf

CHặONG 5

NGHIN CặẽU THặC NGHIM
CNG TRầNH CHậU TAI TROĩNG TAẽC DỦNG TÉNH

1. Nhiãûm vủ ca thê nghiãûm ténh.
Thê nghiãûm cäng trỗnh chởu taùc duỷng cuớa taới troỹng tộnh laỡ bổồùc cồ baớn vaỡ cỏửn thióỳt cuớa
quaù trỗnh nghión cổùu thổỷc nghiãûm. Trong thỉûc tãú, cạc thê nghiãûm ténh nhàịm âạp ỉïng nhỉỵng
nhiãûm vủ cå bn sau :
1. Thê nghiãûm thỉí taới nghióỷm thu cọng trỗnh mồùi xỏy dổỷng xong . Mủc âêch kiãøm tra
trảng thại ca âäúi tỉåüng v cạc chè tiãu lm viãûc thỉûc tãú so våïi cạc u cáưu ca thiãút kãú
v tiãu chøn quy phảm.
2. Thê nghiãûm thỉí ti âäúi våïi cạc CT â v âang khai thaùc sổớ duỷng:
kióứm tra khaớ nng laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng ca âäúi tỉåüng dỉåïi tạc dủng ca ti trng sỉí
dủng sau khi cọng trỗnh bở caùc sổỷ cọỳ nguy hióứm tạc âäüng nhỉ thiãn tai, ha hoản,...
âãø chỉïng minh kh nàng chëu âỉåüc ti trng låïn hån âäúi våïi nhỉỵng cọng trỗnh sau khi
õổồỹc gia cọỳ tng cổồỡng vaỡ caới tảo.
3. Thê nghiãûm kiãøm tra cạc cáúu kiãûn v kãút cáúu chãú tảo hng loảt:
Ạp dủng phỉång phạp chn máùu thỉí v tiãún hnh âãún trảng thại phạ hoải hon ton.
Mủc âêch xạc âënh kh nàng chëu lỉûc thỉûc tãú v nhỉỵng âàûc trỉng khạc ca âäúi tỉåüng
nhàịm âạnh giạ cháút lỉåüng sn pháøm v xạc âënh âäü an ton dỉû trỉỵ ca lä cáúu kiãûn xút
xỉåíng.
4. Cạc thê nghiãûm nghiãn cỉïu khoa hc v nghiãn cỉïu ỉïng dủng:
khi ỉïng dủng cạc gii phạp kãút cáúu måïi v âãø chỉïng minh sỉû âụng âàõn ca cạc
phỉång phạp tênh toạn måïi;
khi cáưn xạc âënh v âạnh giạ cạc âàûc trỉng cå-l ca nhỉỵng váût liãûu xáy dỉûng måïi.
khi KCCT lm viãûc våïi cạc âiãưu kiãûn thiãn nhiãn khạc nhau v chãú âäü ti trng âàûc
biãût nhỉ nhiãût âäü, ạp sút cao, bo, âäüng âáút, sọng, näø,...
2. Chn âäúi tỉåüng thê nghiãûm.
Cạc âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu phi l nhỉỵng cáúu kiãûn, nhỉỵng kóỳt cỏỳu cọng trỗnh mang õỏửy õuớ
tờnh tióu bióứu, õỷc trỉng v ph håüp våïi mủc âêch ca cäng viãûc thỉí ti trng v nghiãn cỉïu

thỉûc nghiãûm.
1. Nhỉỵng kãút cáúu tiãún hnh thê nghiãûm våïi mủc âêch kiãøm tra cháút lổồỹng saớn phỏứm, thổồỡng
laỡ nhổợng cỏỳu kióỷn õởnh hỗnh, õổồỹc sn xút tải cạc nh mạy cáúu kiãûn BT âục sàơn. ÅÍ âáy,
cáúu kiãûn âỉåüc chn âãø lm âäúi tỉåüng thê nghiãûm l nhỉỵng cáúu kiãûn cọ cháút lỉåüng täút nháút
v xáúu nháút trong nhọm sn pháøm. Càn cỉï âãø chn cạc âäúi tỉåüng âọ l cạc thäng tin
1


nhỏỷn õổồỹc tổỡ quaù trỗnh khaớo saùt hióỷn traỷng bũng phỉång phạp khäng phạ hoải. Säú lỉåüng
âäúi tỉåüng thê nghiãûm ca mäüt chng loải kãút cáúu âỉåüc quy âënh trong cạc tiãu chøn
kiãøm âënh qúc gia.
2. Nhỉỵng kãút cáúu cáưn tiãún hnh thê nghiãûm âãø lm sạng t cạc u cỏửu trong quaù trỗnh kióứm
õởnh caùc cọng trỗnh õaợ xỏy dổỷng xong hoỷc caùc kóỳt cỏỳu cọng trỗnh õang thi cäng. Lỉu
khi chn âäúi tỉåüng :
säú lỉåüng pháưn tỉí kãút cáúu cáưn âàût ti phi l täúi thiãøu.
thê nghiãûm cáưn phi bao quạt táút c nhỉỵng dảng cå bn cuớa caùc phỏn tổớ chởu lổỷc trong
cọng trỗnh.
choỹn nhổợng kóỳt cáúu cọ så âäư lm viãûc r rng nháút v ténh âënh, hồûc cạc kãút cáúu âỉïng
riãng l khäng cọ lión hóỷ vồùi caùc bọỹ phỏỷn khaùc trong cọng trỗnh, vỗ khi tọửn taỷi nhổợng
lión hóỷ õoù seợ laỡm sai lãûch trảng thại lm viãûc cå bn ca âäúi tỉåüng kho sạt.
3. Âäúi tỉåüng âỉåüc chn âãø thê nghiãûm trong nhổợng cọng trỗnh bở sổỷ cọỳ kyợ thuỏỷt, bở hổ hng
do cạc tạc nhán bãn ngoi phi l nhỉỵng kãút cỏỳu bở hổ hoớng nhióửu nhỏỳt trong cọng trỗnh.
4. ọỳi tỉåüng thê nghiãûm dng trong nghiãn cỉïu khoa hc thỉåìng âỉåüc thiãút kãú v chãú tảo
theo cạc u cáưu riãng phủc vủ cho mủc âêch ca váún âãư nghiãn cỉïu.
3. Cäng tạc chøn bë thê nghiãûm.
3.1. Quy hoảch màût bàịng thê nghiãûm.
Âãø cọ thãø thỉûc hiãûn mäüt thê nghiãûm cäng trỗnh õỏửy õuớ vaỡ coù kóỳt quaớ, cỏửn coù sổỷ chøn
bë màût bàịng chu âạo, cho d thê nghiãûm âọ õổồỹc thổỷc hióỷn ngay trón cọng trỗnh thổỷc hay
trong caùc phoỡng thờ nghióỷm cọng trỗnh : gọửm dióỷn tờch dổỷng làõp kãút cáúu thê nghiãûm, ti
trng, cạc thiãút bë âiãưu khiãøn, cạc mạy mọc v dủng củ âo lỉåìng, chäù âãø ghi chẹp v quan

sạt thê nghiãûm,...
3.2. Ngun tàõc dỉûng làõp cạc âäúi tỉåüng thê nghiãûm.
Kãút cáúu cọ màût phàóng hay trủc lm viãûc theo phỉång thàóng âỉïng cng våïi phổồng
chởu taới troỹng nhổ daỡn vỗ keỡo, khung, tổồỡng,... Khi dỉûng làõp nháút thiãút phi âm bo
thàóng âỉïng, nhàịm mủc õờch õóứ trong quaù trỗnh chởu taới troỹng (trong õoù cọ trng lỉåüng
bn thán), kãút cáúu lm viãûc âụng phỉång chëu lỉûc, khäng gáy ra hiãûn tỉåüng máút äøn
âënh, hồûc khäng lm xút hiãûn cạc thnh pháưn ti trng phủ khạc.
Kãút cáúu cọ màût phàóng hay trủc lm viãûc thàóng gọc våïi phỉång chëu ti trng nhỉ cạc
táúm sn, cạc thnh bãø, tỉåìng chàõn,.. khi làõp âàût phi âm bo tháût nàịm ngang, khäng
bë nghiãng, âãø ti trng thê nghiãûm kãø c trng lỉåüng bn thán ln hỉåïng theo
phỉång thàóng gọc våïi màût phàóng lm viãûc, khäng gáy ra cạc lỉûc xä ngang tạc dủng
vo KC.
2


Cáúu tảo liãn kãút biãn ca kãút cáúu thê nghiãûm phi tho mn u cáưu ca thiãút kãú, cạc
âiãưu kiãûn liãn kãút trong så âäư tênh toạn kãút cáúu, ph hồỹp vồùi tờnh chỏỳt laỡm vióỷc cuớa
noù.(h.5.1; 5.2)

Hỗnh 5.1. Cỏỳu taûo liãn kãút : 1,2- kãút cáúu, 3-gäúi cäú âënh, 4-gọỳi di õọỹng,
5-dỏy neo, 6-gọỳi tổỷa, 7- õỏửu neo

Hỗnh 5.2. Cáúu tảo liãn kãút thê
nghiãûm táúm : 1-bi cáưu làn, 2-trủ
làn, 3-kãút cáúu, 4-bi cáưu cäú âënh,
(h- chiãưu dy táúm)

3.3. Cạc biãûn phạp giỉỵ äøn âënh cho kãút cáúu thê nghiãûm.
Khi tiãún hnh thê nghiãûm cạc kãút cáúu phàóng, cáưn quan tỏm õóỳn sổỷ ọứn õởnh cuớa chuùng
trong quaù trỗnh dỉûng làõp cng nhỉ khi tiãún hnh cháút ti trng. Thỉåìng cạc kãút cáúu ny

khäng lm viãûc riãng l m thỉåìng l mäüt táûp håüp nhiãưu kãút cáúu liãn kãút våïi nhau( båíi dáưm,
giàịng), tảo thnh mäüt hãû kãút cáúu ọứn õởnh. Vỗ thóỳ, trong quaù trỗnh xỏy dổỷng vaỡ tiãún hnh thê
nghiãûm, phi cọ nhỉỵng biãûn phạp âãø giỉỵ ọứn õởnh cho kóỳt cỏỳu. (h.5.3 ; 5.4)

Hỗnh 5.3. Caùc biãûn phạp
äøn âënh kãút cáúu: 1-giạ
tỉûa, 2-kãút cáúu thê
nghiãûm, 3-thanh chäúng,
4-gäúi tỉûa, 5-giạ giỉỵ äøn
âënh, 6-dáy càng, 7tàngâå

3


Hỗnh 5.4. Giổợ ọứn õởnh bũng
kóỳt cỏỳu theùp : 1-kóỳt cáúu thê
nghiãûm, 2-gäúi âåỵ, 3-giàịng liãn
kãút äøn âënh, 4-vë trê âàût ti

4. Ti trng thê nghiãûm ténh.
4.1. u cáưu âäúi våïi ti trng thê nghiãûm.
Ti trng thê nghiãûm l ngoải lỉûc tạc dủng vo cạc âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu, cọ thãø l
trng lỉåüng ca váût nàûng, ạp lỉûc ca cháút lng, sỉïc càng ca l xo, hồûc sỉïc kẹo ca âäüng
cå,...
Ti trng ténh dng âãø thê nghiãûm kãút cáúu cäng trỗnh phaới õaùp ổùng nhổợng yóu cỏửu sau:
coù thóứ cỏn, âong, âo, âãúm v âm bo âỉåüc âäü chênh xạc cáưn thiãút;
cọ kh nàng âạp ỉïng v xạc âënh chênh xạc giạ trë lỉûc theo u cáưu;
truưn trỉûc tiãúp v âáưy â giạ trë ca ti trng lãn kãút cáúu thê nghiãûm;
trë säú taíi troüng phaíi äøn âënh (khäng thay âäøi giạ trë theo thåìi gian) khi tạc dủng láu di
v khäng chëu nh hỉåíng ca mäi trỉåìng thê nghiãûm.

Trong thỉûc tãú, âãø tảo âỉåüc ti trng thê nghiãûm khi tióỳn haỡnh nghión cổùu caùc kóỳt cỏỳu
cọng trỗnh coù kờch thỉåïc låïn cọ thãø dng sỉïc nàûng ca cạc loải váût liãûu xáy dỉûng, âàûc biãût
âäúi våïi nhỉỵng trỉåìng håüp thê nghiãûm cạc kãút cáúu thỉûc åí hiãûn trỉìång; hồûc cọ thãø sỉí dủng cạc
thiãút bë cå hc âãø tảo lỉûc tạc dủng nhỉ kêch thy lỉûc, tåìi kẹo, l xo, tàng-âå,...
Ti trng thê nghiãûm tạc dủng lãn âäúi tỉåüng khaớo saùt theo hai hỗnh thổùc sau :
* Hỗnh thổùc phỏn bọỳ : vồùi hỗnh thổùc naỡy, taới troỹng thờ nghiãûm thỉåìng cọ cỉåìng âäü
khäng låïn nhỉng âỉåüc ri âãưu trãn nhỉỵng vng räüng hay ton bäü bãư màût chëu lổỷc cuớa õọỳi
tổồỹng.
* Hỗnh thổùc tỏỷp trung : loaỷi taới trng ny cọ cỉåìng âäü låïn, tạc dủng riãng l lãn mäüt vë
trê cháût hẻp hồûc tải mäüt âiãøm xạc âënh trãn âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu.
4.2.

Ti trng phán bäú ténh.

4.2.1. Cạc biãûn phạp gáy ti trng.
4


a. Váût liãûu råìi :
Cạc váût liãûu xáy dỉûng råìi nhỉ ximàng,cạt , âạï, si,... cng thỉåìng âỉåüc dng lm taới
troỹng khi thờ nghióỷm tộnh caùc kóỳt cỏỳu cọng trỗnh; âàûc biãût l khi tiãún hnh thỉí ti trng trãn
cạc kãút cáúu tải hiãûn trỉåìng. Cạc loải váût liãûu ny, khi lm ti thê nghiãûm cáưn phi cán âong
chênh xạc, âọng gọi thnh tỉìng bao cho trng lỉåüng täúi âa khäng nàûng quạ 50 kg. Nhỉỵng
bao váût liãûu khi cháút ti phi xãúp thnh tỉìng trủ riãng l ( cạch 5 - 10 cm) trón bóử mỷt õọỳi
tổồỹng thờ nghióỷm.
Hỗnh 5.5. Cháút ti bàịng
váût liãûu råìi
b. Viãn khäúi váût liãûu.
Cạc viãn khäúi váût liãûu dng lm ti trng thê nghiãûm thỉåìng l cạc viãn gảch nung,
gảch bã täng, ... , chụng cáưn âỉåüc xàõp sãúp thnh tỉìng trủ riãng l (cạch 3 - 5cm) trãn bãư màût

chëu ti ca kãút cáúu.
Dng cạc VLXD âãø lm ti trng phán bäú , cọ nhỉỵng hản chãú nhỉ :
-

Ti trng tạc dủng lãn âäúi tỉåüng khäng cng mäüt thåìi âiãøm;

-

Máút nhiãưu cäng sỉïc v thåìi gian âãø cán âong, âọng gọi váût liãûu cng nhỉ cháút v
dåỵ ti khi tiãún hnh thê nghiãûm;

-

Hản chãú kh nàng quan sạt v âo âảt trảng thại ỉïng sút-biãún dảng trãn bãư màût âàût
ti ca kãút cáúu;

-

Xút hiãûn sỉû ma sạt trãn bãư màût tiãúp xục giỉỵa kãút cáúu v ti trng, lm ngàn cn
mäüt pháưn biãún dảng ca KC trãn bãư màût tiãúp xục âọ;

-

Khäng âm bo an ton trong trỉåìng håüp kãút cáúu thê nghiãûm bở phaù hoaỷi.
Hỗnh 5.6. Chỏỳt taới bũng
vỏỷt lióỷu vión khọỳi

c. Gia ti trng bàịng nỉåïc.
Ti trng bàịng nỉåïc l dảng ti trng hon ho nháút, khi cáưn âàût ti trng phán bäú
âãưu cọ cỉåìng âäü låïn lãn kãút cáúu thê nghiãûm.

Nhỉỵng ỉu âiãøm ca phỉång phạp gia ti trng bàịng nỉåïc :
-

Cọ kh nàng xạc âënh chênh xạc giạ trë ca ti trng phán bäú bàịng âäü cao ca cäüt
nỉåïc; âm bo sỉû phán bäú âãưu ca ti trng;
5


- Khäng thay âäøi giạ trë ti trng
khi thåìi gian giổợ taới daỡi;
- Tng vaỡ dồợ taới troỹng nheỷ nhaỡng.

Hỗnh 5.7. Cháút ti bàịng nỉåïc

Tạc dủng ti trng bàịng nỉåïc s khäng âm bo sỉû phán bäú âãưu v chênh xạc khi bãư
màût chëu tải ca kãút cáúu gäư ghãư v khäng nàịm ngang. Ngoi ra, nỉåïc cn l ti trng thäng
thỉåìng âãø thê nghiãûm cạc kãút cáúu chỉïa cháút lng nhỉ : bãø nỉåïc, âỉåìng äúng,...
d. Ti trng phán bäú qua hãû dáöm truyãön ténh âënh :
Khi thê nghiãûm kho sạt cạc kãút cáúu cọ màût chëu ti låïn nhỉ cạc bn sn, mại BTCT
ton khäúi, cạc kãút cáúu v mng,... Våïi biãûn phạp cháút dåỵ ti trng bàịng VLXD hon ton
khäng thãø âạp ỉïng âỉåüc u cáưu nghiãn cổùu; vỗ thóỳ trong nghión cổùu thổỷc nghióỷm coỡn cho
pheùp tảo cạc ti trng phán bäú bàịng cạch táûp hp mäüt hãû thäúng lỉûc táûp trung cọ cỉåìng âäü
nhỉ nhau, våïi máût âäü cao (thỉåìng tỉì 16 âãún 25 âiãøm /m2), âỉåüc sàõp xãúp theo quy lût trãn
bãư màût chëu ti ca kãút cáúu. Biãûn phạp âãø tảo âỉåüc lỉûc phán bäú ny dỉûa trãn cå såí hãû thäúng
phán lỉûc bũng caùc dỏửm truyóửn taới tộnh õởnh.

Hỗnh 5.8. Sồ õọử phán bäú ti
trng bàịng hãû dáưm truưn lỉûc
ténh âënh: 1-kãút cáúu, 2-âiãøm
cháút ti, 3-âiãøm tạc dủng ti

trng, 4-ân phán lỉûc

Tạc dủng ti trng theo phỉång phạp ny khàõc phủc âỉåüc nhổợng nhổồỹc õióứm do quaù
trỗnh gỏy taới õổa õóỳn, õoù l :
-

Cọ thãø quan sạt âỉåüc bãư màût ca kãút cáúu chëu tạc dủng trỉûc tiãúp ca ti trng;

6


-

Khäng cọ hiãûn tỉåüng ngàn cn biãún dảng ca låïp váût liãûu bãn ngoi ca kãút cáúu
do sỉû xút hiãûn ca lỉûc ma sạt trãn bãư màût tiãúp xục giỉỵa ti trng v kãút cáúu;

-

Tàng, dåỵ ti trng nhanh chọng v âäưng âãưu trãn ton bäü cạc âiãøm ti.

4.2.2. Ngun tàõc âàût ti trng phán bäú lãn âäúi tỉåüng.
Så âäư vaỡ trỗnh tổỷ õỷt taới troỹng phỏn bọỳ lón kóỳt cáúu thê nghiãûm phi tn th nhỉỵng
ngun tàõc âãư ra âäúi våïi ti trng lục thiãút kãú, tênh toạn v nghión cổùu cọng trỗnh. Tuy nhión
õióửu naỡy, cuợng chố aùp duỷng õổồỹc vồùi caùc cọng trỗnh xỏy mồùi vaỡ caùc âäúi tỉåüng dng cho cäng
viãûc nghiãn cỉïu. Cn âäúi våïi caùc cọng trỗnh thổỷc tóỳ khaùc bở khuyóỳt tỏỷt, hổ hoớng, sổớ duỷng
nhióửu nm... thỗ vióỷc phỏn bọỳ taới troỹng lãn chụng lải phi âạp ỉïng ngun tàõc l lm xuỏỳt
hióỷn õổồỹc trong cọng trỗnh hay nhổợng bọỹ phỏỷn kóỳt cáúu mäüt trảng thại ỉïng sút-biãún dảng cáưn
thiãút, â âãø biãøu läü cạc âàûc trỉng xạc âënh. Ngoi ra, trong thổỷc tóỳ cọng trỗnh, nhióửu trổồỡng
hồỹp khọng thóứ laỡm thoớa mn âỉåüc cạc så âäư l tỉåíng dng trong tênh toạn; khi thiãút kãú så âäư
âàût ti cho mäüt âäúi tỉåüng củ thãø, cáưn âiãưu chènh håüp l giỉỵa så âäư tênh toạn l thuút v âiãưu

kiãûn lm viãûc thỉûc tóỳ cuớa kóỳt cỏỳu cọng trỗnh thỗ mồùi coù thóứ phán têch xỉí l âỉåüc kãút qu thê
nghiãûm
a. Phán bäú ti trng trãn bn thê nghiãûm.
Khi thê nghiãûm cạc bn chëu ti trng phán bäú thỉåìng gàûp hai trỉåìng håüp
1) Bn âån tỉûa tỉû do trãn hai gäúi l cạc dáưm
2) Bn liãn tủc nhiãưu nhëp.
1-bn thê nghiãûm, 2-dáưm âåỵ baớn, 3-vuỡng chỏỳt taới

Hỗnh 5.9. Chỏỳt taới troỹng lón
baớn õồn

Hỗnh 5.10. Cháút ti trng lãn bn liãn tủc nhiãưu
nhëp

b. Phán bäú ti trng trãn dáưm thê nghiãûm.
Khi chn så âäư phán bäú ti trng trãn hãû kãút cáúu nhiãưu dáưm chëu lỉûc, cáưn quan tám
âãún tênh cháút lm viãûc ca dáưm (âån gin hay liãn tủc), cạc âàûc âiãøm ca kãút cáúu coï liãn
7


quan âãún viãûc truưn ti trng cng nhỉ cạc kãút cáúu lán cáûn cọ chi phäúi sỉû chëu lỉûc ca hãû
dáưm.
1) Âàût ti trng trãn dáưm âån gin :
Dáưm thê nghiãûm l dáưm âån gin v
nhỉỵng kãút cáúu cọ liãn quan trỉûc tiãúp cng
tỉûa âån gin lãn dáưm : ti trng thê
nghiãûm phi âỉåüc phán bäú âãưu ph trãn
ton bäü nhỉỵng kãút cáúu tỉûa lãn dáưm kho
sạt (h. 5.11).

Dáưm thê nghióỷm laỡ

Hỗnh 5.11. Chỏỳt taới troỹng lón
dỏửm khi baớn õồn

Hỗnh 5.12. Cháút ti trng lãn dáưm khi bn liãn tủc

dáưm âån gin, nhỉng nhỉỵng kãút cáúu cọ liãn quan l cạc bn liãn tủc: ti trng thê nghiãûm
trỉåïc tiãn cáưn phi âàût lãn hai nhëp bn trỉûc tiãúp nh hỉåíng âãún dáưm; ngoi ra, cn phi kãø
âãún tênh liãn tủc ca bn nãn cáưn tạc dủng thãm ti trng vo nhỉỵng nhëp bn khạc xa hån
(hai nhëp thỉï III âäúi xỉïng qua dáưm) nhỉng s truưn nh hỉåíng âãún näüi lỉûc ca dáưm kho
sạt. Så âäư tạc dủng ti trng ny l så âäư l tỉåíng khi thiãút kãú, âỉåüc ạp dủng khi thê nghiãûm
âäúi våïi nhỉỵng dáưm cỉïng (hon ton khäng bë vng) v bn mãưm (tiãút diãûn ca bn trãn dáưm
thê nghiãûm bë xoay). Nhỉng trong thỉûc tãú, cạc dáưm thê nghiãûm âãưu bë vng v tiãút diãûn bn
trãn dáưm khäng bë xoay; cho nãn, khi âàût ti trón caùc nhởp baớn lỏn cỏỷn thỗ aớnh hổồớng truyóửn
õóỳn dỏửm khaớo saùt rỏỳt ờt. Cuợng vỗ thóỳ, trong trổồỡng håüp bn liãn tủc, âãø cọ âỉåüc så âäư ti
trng báút låüi nháút khi thê nghiãûm âäúi våïi dáöm gäúi âån gin, nãn tiãún hnh âàût ti trãn ba
nhëp bn liãn tiãúp vãư mäùi phêa ca dáưm âọ.
2)Âàût ti trng trãn cạc dáưm liãn tủc.
Så âäư tạc dủng ti trng khi thê nghiãûm kho sạt dáưm liãn tủc nhiãưu nhëp phuỷ thuọỹc
tỗnh traỷng laỡm vióỷc cuớa caùc gọỳi dỏửm. Trong thỉûc tãú cáưn phán biãût hai trỉåìng håüp gäúi
dáưm :
Dáưm liãn tủc nhiãưu nhëp cọ cạc gäúi trung gian l nhỉỵng dáưm âåỵ (hay dáưm chênh) nàịm
theo phỉång thàóng gọc vồùi truỷc dỏửm khaớo saùt, trong quaù trỗnh chởu taới trng dáưm âåỵ s chëu
ún v bë vng, do âọ gäúi trung gian ca dáưm kho sạt s l gäúi bë lụn v bn âàût lãn hãû
dáưm âọ cng l bn liãn tủc : ti trng thê nghiãûm phi tạc dủng cng mäüt lục trãn c hai
phỉång ca dáưm kho sạt gäưm phỉång nhëp dáưm v phỉång nhëp bn (h.5.13)
Dáưm liãn tủc nhiãưu nhëp cọ cạc gäúi trung gian l nhỉỵng cäüt âåỵ, khäng bë lụn. Ti
trng thê nghiãûm dáưm trong trỉåìng håüp ny chè cáưn thỉûc hiãûn theo phỉång nhëp bn; tỉïc l
8

tạc dủng láưn lỉåüt theo hai så âäư âàût ti ca trỉåìng håüp thê nghiãûm dáưm âån, bn liãn tủc.
nh hỉåíng liãn tủc ca dáưm theo phỉång trủc ca nọ háưu nhỉ khäng âạng kãø, nãn trong thê
nghiãûm khäng âi hi phi âàût ti thãm trãn cạc nhëp säú 3 âäúi xỉïng qua nhëp dáưm kho sạt
(h.5.14)
4.3. Ti trng táûp trung.
Taới troỹng thờ nghióỷm taùc duỷng theo
hỗnh thổùc tỏỷp trung thỉåìng âỉåüc âàût vo
cạc màõt, nụt liãn kãút hồûc vo nhỉỵng pháưn
tỉí ca kãút cáúu. Loải ti trng ny âỉåüc
dng nhiãưu trong khi nghiãn cỉïu kãút cáúu hãû
thanh nhỉ dáưm, cọỹt, daỡn vỗ keỡo,...
4.3.1. Gỏy taới troỹng bũng bióỷn phaùp
treo váût nàûng.
Dng trng lỉåüng váût liãûu âãø lm ti
trng táûp trung lãn kãút cáúu âæåüc thæûc hiãûn
theo hai nguyãn tàõc sau :
a. Treo træûc tiãúp váût nàûng lãn kãút cáúu âãø lm ti trng táûp trung l phỉång phạp âån
gin nháút nhỉng lải ráút cäưng kãưnh. Ỉu âiãøm ca biãûn phạp ny so våïi cạc biãûn
phạp khạc l trë säú cuía taíi troüng khäng thay âäøi khi kãút cáúu khaío sạt bë biãún dảng.
b. Âàût ti qua hãû thäúng ân báøy khúch âải. Khi thê nghiãûm cạc kãút cáúu riãng l cáưn
cọ giạ trë ti trng tạc dủng låïn, thỉåìng duỡng caùc hỗnh thổùc gỏy taới troỹng tỏỷp trung
qua caùc õoỡn bỏứy khuóỳch õaỷi.

Hỗnh 5.15. Chỏỳt taới troỹng
bũng caùch treo váût
nàûng
a- treo ti trỉûc tiãúp
treo qua hãû dáưm phán lỉûc

9


Hỗnh 5.16. Hóỷ
thọỳng õoỡn bỏứy
khuóỳch õaỷi

Hỗnh 5.17. Hóỷ
thọỳng õoỡn bỏứy
khuóỳch âải

1-kãút cáúu thê
nghiãûm, 2-ân
báøy, 3-trủ neo
hay quang treo,
4-váût nàûng

1-kãút cáúu thê
nghiãûm, 2-ân
báøy, 3-trủ neo
hay
quang
treo,
4-váût
nàng

4.3.2. Gáy ti trng bàịng cạc thiãút bë càng kẹo.
Tảo ti trng lãn kãút cáúu thê nghiãûm bàịng thiãút bë càng kẹo âỉåüc ạp dủng trong nhỉỵng
trỉåìng håüp :

Thê nghiãûm tiãún hnh trong âëa bn cháût hẻp;
Khäng cọ âiãưu kiãûn triãøn khai biãûn phạp treo ti bàịng váût nàûng;
Âi hi phi âiãưu chènh nhẻ nhng giạ trë ti trng tạc dủng;
Phỉång tạc dủng ca ti trng
lãn cäng trỗnh bỏỳt kyỡ.
Gỏy taới troỹng bũng hóỷ thióỳt bở cng
keùo thỉåìng khäng âm bo âỉûåc giạ
trë ti trng khäng âäøi theo thåìi gian,
âàûc biãût trong nhỉỵng trỉåìng håüp cáưn
giỉỵ ti khi kãút cáúu lm viãûc åí giai
âoản phạt triãøn biãún dảng do. Ngoi
ra, giạ trë ti trng cn thay âäøi do
nh hỉåíng biãún âäüng ca nhiãût âäü
mäi trỉåìng âãún hãû thiãút bë gáy ti
nhỉ chiãưu di ca dáy cạp.
4.3.3. Gáy taới troỹng bũng kờch
thuớy lổỷc.

Hỗnh 5.18. Gia taới bũng thióỳt bë kẹo càng

Gia ti bàịng kêch thu lỉûc l mäüt
biãûn phạp thûn tiãûn nháút khi lm thê nghiãûm kãút cáúu cọng trỗnh chởu taới troỹng tộnh, vỗ coù
nhổợng ổu õióứm sau :
+ Chiãúm êt diãûn têch hån caïc biãûn phaïp khạc;
+ Thiãút láûp v âiãưu chènh ti trng dãù dng;
+ Cọ kh nàng âàût ti theo hỉåïng báút k.
10


Hỗnh 5.19. Gia taới bũng kờch thuớy lổỷc

a- kờch õồn, b- kêch läưng, c- så âäư gia
ti: 1-kãút cáúu, 2-kêch, 3-khung tỉûa, 4gäúi tỉûa

4.4. Giạ trë ca ti trng thê nghióỷm.
ọỳi vồùi caùc cọng trỗnh hay kóỳt cỏỳu coù yóu cáưu cáưn chuøn giao cho sỉí dủng sau lục
kho sạt thổỷc nghióỷm : quaù trỗnh thờ nghióỷm khọng õổồỹc laỡm thay õọứi hoỷc hổ hoớng traỷng
thaùi bỗnh thổồỡng cuớa chuùng, coù nghộa laỡ trong quaù trỗnh chỏỳt vaỡ dồợ taới trng, trãn âäúi tỉåüng
kho sạt khäng cho phẹp phạt triãøn biãún dảng dỉ v cng khäng âỉåüc lm hỉ hng sỉû liãn
tủc ca kãút cáúu m trong âiãưu kiãûn lm vióỷc bỗnh thổồỡng khọng thóứ xuỏỳt hióỷn.
ọỳi vồùi caùc kóỳt cáúu khäng cọ nhu cáưu sỉí dủng lải sau khi thê nghiãûm, giạ trë ti trng
thê nghiãûm täúi âa phủ thüc vo nhiãûm vủ nghiãn cỉïu âàût ra ban âáưu. Nãúu mủc âêch ca thê
nghiãûm l âãø xạc âënh kh nàng chëu lỉûc hay l âãø nghiãn cỉïu âiãưu kiãûn xuỏỳt hióỷn nhổợng hổ
hoớng cucỷ bọỹ (nổùt, trổồỹt), thỗ giaù trë cỉûc âải ca ti trng thê nghiãûm s âỉåüc tàng dáưn cho âãún
khi trong âäúi tỉåüng xút hiãûn cạc kãút qu u cáưu.
Våïi cạc sn pháøm chãú tảo sàơn :
Khi tióỳn haỡnh kióứm tra cổồỡng õọỹ, thỗ taới troỹng kiãøm tra thỉåìng dng bàịng ti trng
tênh toạn nhán våïi hãû säú tỉì 1,4 âãún 2,0 tu thüc chng loải kãút cáúu, váût liãûu sỉí dủng
v tênh cháút phạ hoải mong muọỳn;
Khi tióỳn haỡnh kióứm tra õọỹ cổùng, thỗ taới trng kiãøm tra âỉåüc dng bàịng giạ trë ti trng
tiãu chuáøn âàût åí vë trê báút låüi nháút trãn cáúu kiãûn;
Khi cáưn kiãøm tra kh nàng chäúng nỉït trong cạc cỏỳu kióỷn bótọng cọỳt theùp, thỗ trở sọỳ cuớa
taới troỹng kiãøm tra nỉït láúy bàịng 1,05 giạ trë ti trng tênh toạn âäúi våïi cáúu kiãûn cọ kh
nàng chäúng nỉït loải I v bàịng 1,05 giạ trë ti trng tiãu chuỏứn õọỳi vồùi cỏỳu kióỷn loaỷi II.
4.5. Trỗnh tổỷ chỏỳt v dåỵ ti trng lãn kãút cáúu thê nghiãûm.
4.5.1. Cháút ti trng. Ti trng cháút lãn cạc âäúi tỉåüng thê nghiãûm cáưn âỉåüc phán chia
thnh tỉìng cáúp. Säú lỉåüng cáúp ti v giạ trë mäùi cáúp thỉåìng âỉåüc xạc âënh trãn cå såí nhỉỵng
âiãưu cáưn cán nhàõc sau : khi giạ trë cạc cáúp ti cng nh cng cọ nhiãưu säú âc trãn cạc dủng
củ âo. Âiãưu âọ cho kh nàng xáy dỉûng chênh xạc cạc âäư thë biãøu diãùn quan hãû giỉỵa ti trng
tạc dủng v tham säú kho sạt, âàûc biãût khi täưn tải trong âäúi tỉåüng cạc úu täú phi tuún;
nhỉng khi säú lỉåüng cáúp ti cng nhióửu thỗ quaù trỗnh thờ nghióỷm seợ bở keùo daỡi vaỡ gỷp nhióửu

khoù khn. Vỗ thóỳ, vióỷc phỏn chia hồỹp l cạc cáúp ti trng nãn tiãún hnh cho tỉìng âäúi tỉåüng
củ thãø; tuy nhiãn, theo kinh nghiãûm, giạ trë mäùi cáúp ti thỉåìng bàịng khong (1/5 - 1/10) trë
11


säú ti trng tênh toạn. Giạ trë cáúp ti trng âáưu tiãn nãn chè bàịng 5 - 10% giạ trë ti trng cỉûc
âải mong mún.
4.5.2. Dåỵ ti trng. Vãư ngun tàõc, säú lỉåüng cáúp dåỵ ti trng v giạ trë mäùi cáúp âỉåüc
láúy bàịng nhỉ cáúp cháút ti; âiãưu âọ cho phẹp dãù dng thãø hiãûn sỉû tỉång ỉïng ca quaù trỗnh
thuỏỷn nghởch cuớa sọỳ õoỹc trón caùc thióỳt bở âo. Thỉåìng, âãø rụt ngàõn thåìi gian, säú lỉåüng cáúp
gim ti cọ thãø êt hån.
4.5.3. Giỉỵ ti trng. Âãø lm sạng t quy lût biãún thiãn chuøn vë v biãún dảng ca
âäúi tỉåüng kho sạt, sau lục âàût cạc cáúp ti trng thỉåìng phi giỉỵ ngun giạ trë ca nọ trãn
âäúi tỉåüng kho sạt trong mäüt khong thåìi gian â âãø cho chuøn vë v biãún dảng ca kãút cáúu
âỉåüc hon táút. Thåìi gian âọ phủ thüc vo chng loải váût liãûu, cáúu tảo ca kãút cáúu, thỉåìng
âỉåüc quy âënh:
-

Âäúi våïi kãút cáúu kim loải giỉỵ tỉì 15 âãún 30 phụt;

-

Âäúi våïi kãút cáúu bãtäng cäút thẹp giỉỵ 6 âãún 12 giåì.

Nãúu trong thåìi gian quy âënh giỉỵ trë säú ti trng khäng âäøi m chuøn vë v biãún dảng
ca kóỳt cỏỳu chổa hoaỡn tỏỳt thỗ thồỡi gian giổợ taới phi kẹo di thãm. Nãúu gàûp trỉåìng håüp, sỉû
phạt triãøn cuớa chuyóứn vở vaỡ bióỳn daỷng khọng chỏỷm laỷi, thỗ kãút cáúu âọ xem nhỉ khäng âỉa
vo sỉí dủng âỉåüc trong âiãưu kiãûn chëu ti tỉång ỉïng.
5. Phỉång phạp âo lỉåìng cạc tham säú kho sạt.
Khi nghiãn cỉïu bàịng thỉûc nghiãûm cạc kãút cáúu chëu ti trng ténh, cáưn tiãún hnh xạc

âënh táút c cạc biãún säú kho sạt trong hãû kãút cáúu. Cạc biãún säú åí âáy l nhỉỵng chè tiãu cå bn
âàûc trỉng cho sỉû lm viãûc ca âäúi tỉåüng dỉåïi tạc dủng ca ti trng. Âọ chênh l chuøn vë
v biãún dảng, l ỉïng sút v näüi lỉûc trong cạc pháưn tỉí ca kãút cáúu; âọ cn l giạ trë ca
nhỉỵng úu täú phủ khạc cọ nh hỉåíng âãún kãút qu thê nghiãûm.
Trỉåïc khi thê nghiãûm phi thiãút kãú så âäư bäú trê dủng củ âo trãn âäúi tỉåüng kho sạt;
trong âọ, tải mäùi vë trê âo cáưn chè r chng loải v tênh nàng u cáưu ca dủng củ âo sỉí
dủng. Khi thiãút kãú så âäư âo nãn chụ cạc âiãøm sau :
âãø âm bo âäü chênh xạc ca säú âo khi âo nhỉỵng tham säú quan trng quút âënh kh
nàng lm viãûc ca âäúi tỉåüng, nãn tiãún hnh âo mäüt giạ trë trãn hai dủng củ âo cọ
ngun l lm viãûc khạc nhau,
khi dng cạc thiãút bë âo hng loảt, cáưn phi bäú trê thãm mäüt vi âiãøm âo tải nhỉỵng
vng kãút cáúu khäng tham gia chëu lỉûc, nhàịm âãø kiãøm tra nh hỉåíng ca mäi trỉåìng
xung quanh âãún kiãút qu ca säú âo v tỉì âọ cọ thãø xạc âënh cạc hãû säú hiãûu chènh cho
phẹp âo;
Våïi nhỉỵng trỉåìng håüp âäúi tỉåüng lm vióỷc trong õióửu kióỷn õồn giaớn vaỡ bỗnh thổồỡng,
thỗ khọng cỏửn thióỳt phaới tng sọỳ lổồỹng õióứm õo, vỗ caỡng nhióửu õióứm õo thỗ thờ nghióỷm
12


cng kẹo di v xỉí l säú liãûu cng phỉïc tảp; âàûc biãût âäúi våïi nhỉỵng thiãút bë cáưn cọ
thåìi gian di âãø âc säú âo;
dủng củ âo âỉåüc bäú trê tải nhỉỵng âiãøm âàût trỉng nháút trong kãút cáúu cọng trỗnh nhổ
õióứm coù giaù trở õo lồùn nhỏỳt vaỡ trong nhỉỵng vng cọ trảng thại lm viãûc phỉïc tảp nhỉ
nhỉỵng vng kãút cáúu chëu nh hỉåíng ca hiãûu ỉïng biãn, vng cọ ỉïng sút củc bäü,...
5.1. Bäú trê, dủng củ âo âãø âo âäü vng ca kãút cáúu chëu ún.
Khi xạc âënh âäü vng ca kãút cáúu chëu ún hoỷc hỗnh daùng õổồỡng õaỡn họửi cuớa kóỳt cỏỳu
chởu taùc dủng ca ti trng thỉåìng dng cạc âäưng häư âo chuøn vë. Säú lỉåüng v vë trê âàût cạc
dủng củ âo chn tu thüc chiãưu di nhëp v trảng thại lm viãûc ca cạc liãn kãút gäúi tỉûa ca
kãút cáúu .

Hỗnh 5.20. Caùc sồ bọỳ trờ duỷng cuỷ õo
õọỹ voợng
a- xạc âënh âäü vng våïi 1 âäưng häư
âo
b- xạc âënh âäü vng våïi âäưng häư
âo gäúi lụn
c- xạc âënh âäü voợng vồùi 3 õọửng họử
õo

Trón hỗnh 5.20a trỗnh baỡy sồ âäư âo âäü vng ca kãút cáúu bn sn cọ nhëp lm viãûc nh
(dỉåïi 2m) tỉûa trãn hai dáưm l cạc gäúi bë lụn. ÅÍ âáy, nhåì cọ dáưm âåỵ phủ treo trãn hai gäúi lụn,
nãn chè cáưn dng mäüt âäưng häư âo dëch chuøn l cọ thãø xạc âënh õổồỹc õọỹ voợng cuớa baớn saỡn.
Trón hỗnh 5.20 b, c giåïi thiãûu så âäư bäú trê täøng quạt cạc dủng củ âo âãø xạc âënh âäü
vng ca kãút cáúu chëu ún khi cọ nh hỉåíng ca lụn gäúi. Trãn cạc så âäư ny, â dng ba
âäưng häư âo; trong âọ, tải vë trê chênh giỉỵa dáưm, nåi cọ trë säú chuyãøn vë låïn nháút âàût mäüt âäöng
häö âo chuyãøn vë låïn v hai âäưng häư cn lải âàût trỉûc tiãúp trãn hai gäúi dáưm âãø âo cạc trë säú lụn
ca gọỳi. Nóỳu trổồỡng hồỹp caùc gọỳi dỏửm bở vổồùng thỗ cọ thãø âàût dëch âäưng häư vo hai vë trê khạc
vãư phêa trong nhëp dáưm.

13


Trổồỡng hồỹp cỏửn khaớo saùt hỗnh daỷng õổồỡng õaỡn họửi ca cạc kãút cáúu chëu ti trng cng
nhỉ khi cáưn xạc âënh âäü vng ca cạc kãút cáúu nhëp låïn nhổ : dỏửm cỏửu, voỡm, maùi voớ,... thỗ sọỳ
lổồỹng õọửng häư âo phi nhiãưu hån 5, phán bäú trãn nhëp kho sạt .
5.2. Bäú trê cạc tenzomet khi âo biãún dảng.
5.2.1. Chn dủng củ âo v chiãưu di chøn âo ca tenzomet.
Trong nghiãn cỉïu thỉûc nghiãûm, âãø âo biãún dảng ca váût liãûu khi âäúi tỉåüng thê nghiãûm
chëu ti trng ngoi, thỉåìng dng phäø biãún l cạc tenzomet cå hc kiãøu ân báøy v tenzomet
cm biãún âiãûn tråí.

Dng tenzomet cå hc khi tiãún hnh âo biãún dảng tải tỉìng âiãøm riãng l trãn kãút cáúu
lm viãûc theo mäüt phỉång, cọ cáúu tảo váût liãûu tỉång âäúi âäưng nháút v chëu tạc dủng ca ti
trng ténh.
Cạc tenzomet cm biãún âiãûn tråí âỉåüc dng räüng ri hån, âàûc biãût âäúi våïi nhỉỵng
trỉåìng håüp phi tiãún hnh âo våïi säú lỉåüng âiãøm âo låïn m tải mäùi mäüt âiãøm âo cáưn xạc âënh
biãún dảng theo nhiãưu phỉång; âo trãn cạc loải váût liãûu khạc nhau, mäi trỉåìng thay âäøi v
chëu tạc dủng ca ti trng phỉïc tảp : ténh, âäüng, xung kêch, näø, va chảm,...
Khi dng cạc tenzomet âãø âo biãún dảng cáưn quan tỏm õóỳn vióỷc choỹn chióửu daỡi chuỏứn
õo bồới vỗ chiãưu di chøn âo cọ nh hỉåíng trỉûc tiãúp v âạng kãø âãún âäü tin cáûy ca säú liãûu âo,
càn cỉï trãn hai u täú :
a. Cáúu tảo váût liãûu cáưn âo biãún dảng.
âäúi våïi loải váût liãûu cọ cáúu tảo tinh thãø, âäü âäưng nháút cao nhỉ kim loải, håüp kim, thẹp,
thy tinh,... cọ thãø chn cạc chiãưu di chøn âo bẹ tỉì 0,25 âãún 10 mm;
âäúi våïi nhỉỵng váût liãûu häùn håüp, cọ thåï riãng l, âäü âäưng nháút tháúp nhỉ bãtäng, gảch
âạ, vỉỵa, gäù, tre,... cáưn chn chøn âo ca tenzomet låïn hån, thỉåìng trong khong tỉì
20 âãún 200 mm.
b. Trảng thại ỉïng sút tải vng âo.
Trong nhổợng vuỡng kóỳt cỏỳu laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng, sổỷ bióỳn thiãn ca ỉïng sút tỉì âiãøm
ny qua âiãøm khạc khäng låïn, cọ thãø chn cạc tenzomet cọ chøn âo trung bỗnh tổỡ 10 õóỳn
100 mm; nhổng taỷi nhổợng vuỡng coù gradien ỉïng sút cao nhỉ vng cọ ỉïng sút táûp trung hay
vng cọ vãút nỉït, âi hi phi dng chøn âo beï âãún ráút beï (0,25 - 3mm).
5.2.2. Nguyãn tàõc phán bäú âiãøm âo biãún daûng trãn kãút cáúu thê nghióỷm.
Vở trờ caùc õióứm õo bióỳn daỷng trón cọng trỗnh õổồỹc xaùc õởnh theo nhióỷm vuỷ nghión cổùu,
theo hỗnh daỷng hỗnh hoỹc, traỷng thaùi bóử mỷt vaỡ õỷc trổng phỏn bäú ỉïng sút - biãún dảng ca
âäúi tỉåüng, nhàịm âãø nháûn âỉåüc âáưy â säú lỉåüng thäng tin vãư sỉû biãún âäüng ca trảng thại ỉïng
sút - biãún dảng v trảng thại lm viãûc ca âäúi tỉåüng dỉåïi tạc dủng ca cạc ngoải lỉûc.
14


a. Âo biãún dảng trong trỉåìng håüp KC chëu trảng thại ỉs mäüt trủc.

Khi xạc âënh biãún dảng dc trong cạc khung, thanh dn,... dủng củ âo bäú trê tải nhỉỵng
âiãøm cọ biãún dảng låïn trãn tiãút diãûn quan sạt (h. 5.21).
Khi lỉûc dc tạc dủng âụng tám ca kãút cỏỳu thỗ bióỳn daỷng seợ õổồỹc phỏn bọỳ õóửu trón
toaỡn bäü tiãút diãûn ca kãút cáúu, chè cáưn 1 tenzomet l cọ thãø xạc âënh âỉåüc giạ trë v quy
lût phán bäú biãún dảng trãn tiãút diãûn kho sạt. Tuy nhiãn trong thỉûc nghiãûm, thỉåìng
dng 2 tenzomet âàût tải hai vë trê âäúi nhau v nàịm trãn mäüt trủc âäúi xỉïng ca tiãút diãûn
nhàịm mủc âêch âãư phng nhỉỵng sai lãûch ngáùu nhiãn trãn mäüt tenzomet, âäưng thåìi cọ
thãø kiãøm tra âäü âụng tám ca lỉûc tạc dủng.
Khi cọ tạc dủng âäưng thåìi c lỉûc dc v mämen ún hay lổỷc doỹc õỷt lóỷch tỏm, thỗ bióỳn
daỷng seợ phỏn bọỳ khäng âãưu nhau trãn tiãút diãûn kho sạt. Trong trỉåìng håüp ny:
♦ nãúu biãút mämen hồûc lỉûc âàût lãûch tám nàịm trong màût phàóng âäúi xỉïng no âọ ca
tiãút diãûn khaớo saùt thỗ phaới bọỳ trờ khọng ờt hồn hai tenzomet trãn giao tuún ca tiãút
diãûn våïi màût phàóng chỉïa mämen ún, v nãn âàût thãm mäüt tenzomet thỉï ba tải mäüt
vë trê báút k trãn chu vi ca tiãút diãûn âãø kiãøm tra âäü chênh xạc ca phẹp âo.
♦ nãúu mämen ún hồûc lỉûc lãûch tám tạc dủng báút k, bàõt büc trãn tiãút diãûn kho sạt
phi cọ 3 tenzomet thỗ mồùi coù thóứ xaùc õởnh õổồỹc 3 ỏứn säú ca näüi lỉûc l N, Mx v
My . Thỉûc tóỳ, thổồỡng õỷt thóm tenzomet sọỳ 4 õóứ kióứm tra.

Hỗnh 5.21. Bäú trê dủng củ âo biãún
dảng trãn kãút cáúu chëu lỉûc dc trủc
-

tenzomet âo

-

tenzomet kiãøm tra

b. Âo biãún dảng trãn nhỉỵng kãút cáúu chëu trảng thại ỉïng sút phàóng.
Âo biãún dảng trong âiãưu kiãûn chëu trảng thại ỉïng sút phàóng thỉåìng xy ra khi nghiãn

cỉïu cạc kãút cáúu mng nhỉ bãø chỉïa, thnh äúng, bn v,... åí âáy, håüp l nháút l dng loải
tenzo cm biãún âiãûn tråí.
Âãø xạc âënh trảng thại ỉïng sút ca mäüt âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu, tải mäùi âiãøm kho sạt
cáưn bäú trê mäüt säú tenzomet theo cạc phỉång khạc nhau thûn tiãûn cho viãûc làõp âàût (dạn pháưn
15


tỉí cm biãún v hn näúi dáy dáùn). Säú lỉåüng cạc pháưn tỉí cm biãún tải mäüt âiãøm âo ty theo
mủc âêch nghiãn cỉïu.
Chụng ta s kho sạt hai trỉåìng håüp :
1) Trỉåìng håüp I. Phỉång ca ỉïng sút chênh tải âiãøm khosạt â biãút.
Bi toạn cọ hai áøn säú cỏửn phaới tỗm, õoù laỡ hai giaù trở bióỳn daỷng chênh εmax v εmin. Âãø
xạc âënh âỉåüc hai giạ trë biãún dảng ny tải mäüt âiãøm kho sạt, cáưn cọ êt nháút hai pháưn tỉí cm
biãún nàịm trãn hai phỉång ổùng suỏỳt chờnh õaợ bióỳt, thúng goùc vồùi nhau (hỗnh 5.22a).
2) Trỉåìng håüp II. Phỉång ca cạc ỉïng sút chênh hon ton chỉa biãút.
Bi toạn cáưn phi xạc âënh ba áøn säú, âọ l cạc âải lỉåüng v phỉång ca εmax v εmin.
Trong trỉåìng håüp ny, tải mäüt âiãøm âo nháút thiãút phi cọ êt nháút l ba pháưn tỉí cm biãún,
âỉåüc bäú trê theo kiãøu "Bäü ba trỉûc giao". Ngoi ra, khi cáưn kiãøm tra phẹp âo cọ thãø dng mäüt
pháưn tỉí cm biãún thỉï tỉ nỉỵa âãø tảo thnh hai càûp tenzomet trỉûc giao tải âiãøm âo ny (hỗnh
5.22c). Kóỳt quaớ cuớa pheùp õo seợ khọng bở aớnh hỉåíng khi bäú trê cạc pháưn tỉí cm biãún âiãûn tråí
dỉåïi dảng "Bäü ba âenta" hay "Bäü T-âenta" nhỉ trãn hỗnh 5.22d, e.

Hỗnh 5.22. Bọỳ trờ duỷng cuỷ
õo bióỳn daỷng trãn kãút cáúu
chëu lỉûc våïi trảng thại ỉïng
sút phàóng

c. Âo biãún dảng åí trảng thại ỉïng sút khäúi (ba trủc).
Trảng thại ỉïng sút ny thỉåìng xút hiãûn trong cạc cäng trỗnh khọỳi lồùn nhổ truỷ cỏửu,
õó õỏỷp, caùc cọng trỗnh thy näng,... âäúi våïi nhỉỵng trỉåìng håüp ny, ỉu viãût nháút l dng loải

tenzomet kiãøu dáy rung âàût trỉåïc trong cọng trỗnh khi thi cọng.
6. Tióỳn haỡnh thờ nghióỷm tộnh.
6.1. Nhỉỵng âiãưu cáưn kiãøm tra trỉåïc khi tiãún hnh thê nghiãûm.

16


óứ cho quaù trỗnh tióỳn haỡnh thờ nghióỷm õổỷồc thuỏỷn låüi, tin cáûy v an ton, trỉåïc khi
cháút ti lãn âäúi tỉåüng cáưn thỉûc hiãûn nhỉỵng kiãøm tra sau:
cạc dủng củ âo phi âỉåüc làõp âụng, äøn âënh, chàõc chàõn vaỡ laỡm vióỷc bỗnh thổồỡng trón
caùc õióứm õo;
caùc thióỳt bở âo phi âỉåüc bo vãû, che chàõn âãø khäng bë nh hỉåíng ca mäi trỉåìng
xung quanh v cạc tạc âäüng ngáùu nhiãn nhỉ va chảm, cháún âäüng, hỉ hng củc bọỹ
trong quaù trỗnh tióỳn haỡnh thờ nghióỷm, õỷc bióỷt laỡ cạc thê nghiãûm phi thỉûc hiãûn âãún ti
trng phạ hoải;
sỉû nh hỉåíng dao âäüng nhiãût ca mäi trỉåìng qua thåìi gian âãún säú âo trãn cạc dủng củ
âo bàịng cạch kho sạt säú âo giỉỵ trãn dủng củ âo qua mäüt ngy âãm khi kãút cáúu chỉa
chëu ti;
kh nàng dãù dng âc säú âo trãn táút c cạc dủng củ âo v sỉû thûn tiãûn âãø kho sạt
trãn mi pháưn tỉí ca âäúi tỉåüng thê nghëãm;
ghi k hiãûu v säú thỉï tỉû cạc dủng củ âo theo tỉìng chng loải;
bãư màût ca âäúi tỉåüng tải vng dãù xút hiãûn vãút nỉït cáưn phi lm tràõng (sån, väi,...);
cạc biãûn phạp an toaìn âäúi våïi toaìn bäü hãû thäúng thê nghiãûm vaì ngỉåìi thỉûc hiãûn.
6.2. Gia ti trng kiãøm tra ban âáưu.
Quạ trỗnh thờ nghióỷm õổồỹc bừt õỏửu bũng vióỷc chỏỳt vaỡ dåỵ ti trng thỉí nhàịm mủc âêch
kiãøm tra sỉû hoảt âäüng ca ton bäü hãû thäúng thiãút bë â chøn bë nhỉ sỉû lm viãûc ca âäúi
tỉåüng, âäü äøn âënh ca hãû thäúng ti trng, sỉû chuøn âäüng chênh xạc ca dủng củ âo.
6.3. Ghi chẹp säú âc trãn thiãút bë âo.
Sau khi hon thnh cháút v dåỵ cáúp ti thỉí, thê nghiãûm chênh thỉïc âỉåüc bàõt âáưu bàịng
viãûc âc v ghi säú liãûu âáưu tiãn trãn táút c cạc thiãút bë âo (ỉïng våïi ti trng tạc dủng lãn kãút

cáúu bàịng khäng). Trong kho sạt thỉûc nghiãûm, u cáưu cọ tênh ngun tàõc l cạc säú âc trãn
táút c cạc thiãút bë âo âỉåüc sỉí dủng trãn âäúi tỉåüng phi âỉåüc ghi lải trong cng mäüt thåìi
âiãøm. Âiãưu ny cọ thãø âạp ỉïng âỉåüc khi sỉí dủng ton bäü thiãút bë âo ghi tỉû âäüng.
Ngoi viãûc âc cạc säú liãûu trãn cạc thiãút bë âo, khi tiãún hnh thê nghiãûm cn cáưn phi
chụ láúy cạc säú liãûu vãư thåìi gian v âiãưu kiãûn thê nghiãûm nhỉ : säú liãûu vãư biãún thiãn nhiãût âäü
v cạc úu täú khạc ca mäi trỉåìng, cạc va chảm ngáùu nhiãn âãún kãút cáúu kho sạt. Táút c
nhỉỵng säú liãûu âọ s cáưn dng cho cäng viãûc xỉí l v âạnh giạ kãút qu thê nghiãûm.
6.4. Quan sạt trảng thại ca âäúi tỉåüng khi chëu ti.
Trỉåïc khi bàõt âáưu thê nghiãûm, phi âạnh dáúu táút c nhỉỵng khuút táût, nỉït n, hỉ hng
trãn màût ngoi ca kãút cáúu. Sau mäùi cáúp ti trng tạc dủng, cáưn kho sạt lải táút c nhỉỵng

17


khuút táût â âỉåüc âạnh dáúu âãø cọ nháûn xẹt vãư kh nàng phạt triãøn ca chụng v phạt hiãûn
thãm nhổợng hổ hoớng mồùi.
Trong quaù trỗnh chỏỳt taới troỹng vaỡ kóỳt thuùc thờ nghióỷm cỏửn phaới ghi laỷi bũng hỗnh nh
(chủp nh hồûc quay phim), âàûc biãût l åí nhỉỵng vë trê kãút cáúu bë hỉ hng v phạ hoải. Caùc
hỗnh aớnh õoù laỡ nhổợng taỡi lióỷu rỏỳt quan troỹng âãø chỉïng minh v gii thêch sỉû âụng âàõn cng
nhỉ âäü tin cáûy âäúi våïi kãút qu thê nghiãûm.
6.5. K thût an ton khi thê nghiãûm ti trng ténh.
Âãø âm bo sỉû an ton khi cháút v giỉỵ ti trng trãn kãút cáúu cáưn phi cọ nhỉỵng biãûn
phạp phng ngỉìa sỉû cäú; nháút l trong cạc trỉåìng håüp khi kãút cáúu thê nghiãûm bë phạ hoải hay
máút äøn âënh. Våïi mủc âêch ny, dỉåïi âäúi tỉåüng thê nghiãûm thỉåìng âàût thãm cạc dn hay cạc
trủ âãø âåỵ khi cọ sỉû cäú våïi âiãưu kiãûn l cạc phỉång tiãûn ny khäng âỉåüc tiãúp xục v khäng
lm nh hỉåíng âãún cạc chuøn vë tỉû do ca kãút cáúu thê nghiãûm khi chëu ti.
7. Phỉång phạp xỉí l v âạnh giạ kãút qu thê nghiãûm ténh.
7.1. Tênh toạn v xỉí l cạc säú õo bũng phổồng phaùp õọử thở.
Trong quaù trỗnh thờ nghióỷm, våïi mäùi dủng củ âo dng âãø âo âải lỉåüng ca mäüt tham
säú kho sạt s cho mäüt dy säú âc tỉång ỉïng våïi mäùi cáúp ti trng tạc dủng vo âäúi tỉåüng

thê nghiãûm.
Giạ trë ca tham säú ∆Ci nháûn âỉåüc tỉì mäüt dung củ âo ỉïng våïi cáúp ti trng thỉï i l
hiãûu säú ca säú âc åí cáúp ti âọ v säú âc ban âáưu khi âäúi tỉåüng chëu ti trãn dủng củ âo âọ :

∆Ci =Ci - Co
Trong âọ : Ci - säú âc trãn dủng củ âo åí cáúp ti thỉï i
C0 - säú âc ban âáưu trãn dủng củ âo khi chỉa cọ ti
Khi giạ trë ca ti trng ngoi tạc dủng vo âäúi tỉåüng thê nghiãûm biãún thiãn liãn tủc
v säú âc trãn thiãút bë âo khäng phủ thüc úu täú thåìi gian, vãư ngun tàõc, âỉåìng biãøu diãùn
quan hãû giỉỵa ti trng v tham säú kho sạt phi l mäüt âỉåìng cong trån lión tuỷc theo mọỹt
quy luỏỷt bióỳn thión. Vỗ thóỳ, nóỳu xút hiãûn nhỉỵng giạ trë âo sai khạc quạ nhiãưu so våïi quan hãû
giỉỵa tham säú âo v ti trng, thỗ cỏửn phaới xổớ lyù hióỷu chốnh õổa chuùng vóử theo quy lût biãún
thiãn â xạc âënh. Âỉåìng cong cọ quy lût ny s âỉåüc dng lm säú liãûu cå bn âãø tênh toạn
cạc bỉåïc tiãúp theo.
7.2. Xạc âënh âäü vng ca kãút cáúu chëu ún qua säú âo cạc chuøn vë.
Trong trỉåìng håüp täøng quạt, âãø xạc âënh âäü vng ca mäüt âäúi tỉåüng chëu ún do ti
trng phán bäú âãưu, cạc thiãút bë âo thỉåìng âỉåüc bäú trê theo sồ õọử hỗnh 5.20.

18


Khi cạc dủng củ âo âỉåüc âàût trỉûc tiãúp trãn hai gäúi tỉûa A v B âãø âo âäü lụn gäúi УA v
Уb cng våïi mäüt âäưng häư âàût åí âiãøm C nàịm chênh giỉỵa nhëp ún âãø âo chuøn vở c (hỗnh
y + yB
5.20b), thỗ õọỹ voợng f coù thãø dãù dng xạc âënh theo biãøu thỉïc : f = y C − A
2
Trong âọ

yA ,yB - âäü lụn ca tiãút diãûn åí gäúi tỉûa;
yc

- chuøn vë ca tiãút diãûn giỉỵa.

Trỉåìng håüp khäng cọ âiãưu kiãûn âàût âỉåüc cạc dủng củ âo trỉûc tiãúp trãn hai gäúi tỉûa, m
phi õỷt caùch gọỳi tổỷa vồùi khoaớng dA vaỡ dB (hỗnh 5.20c) thỗ õọỹ voợng cổỷc õaỷi ồớ õióứm C chờnh
giổợa nhëp kãút cáúu âỉåüc xạc âënh bàịng :
fpb = kpbf '

-

kpb - hãû säú chuyãøn âäøi

Trong âoï :
f ' - âäü vng ca dáưm cọ nhëp l', âỉåüc xạc âënh båíi ba säú âo trãn
ba thiãút bë âo âàût trãn kãút cáúu laì УA' , УB' , vaì УC. . Ta cọ :
f '=

y

C

-

y

A'

+

y

B'

2

7.3. Xạc âënh trảng thại ỉïng sút - biãún dảng qua säú âo biãún dảng ε.
7.3.1. Sỉû phán bäú ỉïng sút trong kãút cáúu lm viãûc theo mäüt trủc.
Gêa trë ỉïng sút trong trỉåìng håüp ny cọ thãø xạc âënh tỉì cạc säú âo biãún dảng tỉång
âäúi ca cạc tenzomet âàût trãn tiãút diãûn kho sạt :
σ = ε.E
Nãúu trong kãút cáúu thê nghiãûm chè chëu læûc doỹc õuùng truỷc thỗ nọỹi lổỷc trong tióỳt dióỷn
khaớo saùt âỉåüc xạc âënh theo kãút qu âo biãún dảng tỉång âäúi s l :

19


N = σF = .εEF
Khi lỉûc tạc dủng lãûch tám nàịm trong mäüt màût phàóng âäúi xỉïng ca tiãút diãûn thỗ phaới coù
tọỳi thióứu hai trở sọỳ bióỳn daỷng tổồng âäúi tải hai âiãøm trãn tiãút diãûn kho sạt måïi xạc âënh âỉåüc
giạ trë ca cạc näüi lỉûc (h5.27). Củ thóứ, cỏửn tỗm hai ỏứn sọỳ laỡ lổỷc doỹc N vaỡ mọmen uọỳn Mx
trong caùc phổồng trỗnh coù vóỳ traùi l cạc säú âo biãún dảng tỉång âäúi trãn tiãút diãûn kho sạt.

ε E
a

=

σ

a

=

M x ya
N
+
F
Jx

ε E
b

=

σ

b

=

M x yb
N
+
F
Jx

trong âọ, εa v εb - trë säú biãún dảng tỉång âäúi tải hai âiãøm a v b trãn tiãút diãûn kho saùt.
a
A
Hỗnh 5.27. Xaùc

õởnh nọỹi lổỷc khi
lổỷc taùc duỷng lóỷch
tỏm trong màût
phàóng âäúi xỉïng yy ca tiãút diãûn.

ya
x
yb

B

y

δb

7.4. Âạnh giạ kãút qu thê nghiãûm ténh.
Âạnh giạ kãút qu ca thê nghiãûm ténh tiãún hnh trãn cå såí phán têch ton diãûn v so
sạnh våïi kãút qu tênh toạn l thuút theo cạc tham säú â âỉåüc kho sạt, âo âảt thỉûc tóỳ vóử õỷc
trổng hỗnh hoỹc, vỏỷt lióỷu vaỡ traỷng thaùi ca âäúi tỉåüng kiãøm tra.
Sỉû âạnh giạ âáưy â nháút chè cọ thãø nháûn âỉåüc khi cọ kãút qu vãư kh nàng chëu lỉûc
cúi cng ca âäúi tỉåüng thê nghiãûm. Lục ny måïi cọ thãø lm sạng t nhỉỵng váún âãư cå bn
sau :
ngun nhán lm máút kh nàng chëu lỉûc ca kãút cáúu (hồûc do sỉû phạ hoải váût liãûu
trong mäüt säú pháưn tỉí kãút cáúu chëu lỉûc cå bn; hồûc máút äøn âënh củc bäü hay täøng thãø
cäng trỗnh; hoỷc caùc lión kóỳt vaỡ mọỳi nọỳi bở phaù hoải...);
âäü sai lãûch giỉỵa ti trng tênh toạn v ti trng phạ hoải thỉûc tãú;
sỉû tỉång ỉïng ca cạc tham säú chuøn vë v biãún dảng âo âỉåüc trong thåìi gian thê
nghiãûm våïi kãút qu tênh toạn l thuút.
Trãn cå så phán têch cạc âàûc trỉng v trảng thại máút kh nàng chëu lỉûc cọ thãø âãư xút
cạc biãûn phạp gia cỉåìng, sỉía chỉỵa cạc pháưn tỉí kãút cáúu hay caùc lión kóỳt, mọỳi nọỳi trong caùc

cọng trỗnh tổồng tổỷ.
oooooooooooooooo

20