Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán của các trường đại học tự chủ tài chính tại khu vực tp hcm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------------------

HOÀNG THỊ LIÊN PHƯƠNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT
LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN CỦA CÁC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI
KHU VỰC TP.HCM
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số ngành: 60340301

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 10 năm
2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------------------

HOÀNG THỊ LIÊN PHƯƠNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT
LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN CỦA CÁC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI
KHU VỰC TP.HCM
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số ngành: 60340301

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN
PHƯỚC

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 10 năm
2017


CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN PHƯỚC

Luận văn thạc sỹ được bảo vệ tại Trường Đại học Công Nghệ TP.HCM ngày
08 tháng 10 năm 2017
Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sỹ gồm:
T
T
1 P
G
2 T
S.
3 T
S.
4 P
G
5 T
S.

C
h

P
b
P
b
Ủ
v

Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã
được sửa chữa (nếu có)
Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn



TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
VIỆT NAM

PHÒNG QLKH –ĐTSĐH

Độc lập-Tự do-Hạnh phúc
TP.HCM, ngày..… tháng…..năm 2017
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ : G :
tên H iớ N
Ng : N :
ày, 1 ơ T
Ch : M :
uy K S 1

ên ế H 5
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ
TOÁN CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI KHU
VỰC TP.HCM
II- Nhiệm vụ và nội dung:
Đề tài nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng và đo lường mức độ ảnh hưởng của
các nhân tố này đến chất lượng thông tin kế toán của các trường Đại học tự chủ tài
chính tại khu vực TP.HCM. Xây dựng mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng
đến chất lượng thông tin kế toán. Từ đó đề xuất một số ý kiến nhằm nâng cao chất
lượng thông tin kế toán của các trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP.
HCM.
III- Ngày giao nhiệm vụ

: 15/02/2017

IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ : 22/7/2017
V- Cán bộ hướng dẫn
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

: PGS.TS TRẦN PHƯỚC
KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế
toán của các Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM” là công
trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Học viên thực hiện luận văn

Hoàng Thị Liên Phương


ii
LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS Trần Phước, người
hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi từ trong suốt quá trình học
tập và làm luận án.
Tác giả xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô Trường Đại học Công nghệ
TP.HCM đã tận tình giảng dạy và truyền đạt rất nhiều kiến thức quý báu cho bản
thân tác giả và cho khóa học cao học kế toán 15SKT21.
Tác giả muốn gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, lãnh đạo Viện đào tạo sau
đại học, Ban chủ nhiệm khoa và quý giảng viên Khoa Kế toán trường Đại học Công
nghệ TP.HCM đã tạo mọi điều kiện tốt nhất trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu, thực hiện và bảo vệ luận.
Tác giả xin chân thành cảm ơn toàn thể Ban Giám hiệu Trường Đại học Công
nghiệp Thực phẩm TP.HCM, quý Thầy/cô chuyên gia cùng toàn thể các cán bộ,
giảng viên tại Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, Trường Đại học Công nghiệp
TP.HCM,Trường Đại học Tài chính Marketing TP.HCM, Trường Đại học Ngân
hàng TP.HCM, Trường Đại học Tôn Đức Thắng, Trường Đại học Mở TP.HCM đã
dành thời gian quý báu để trả lời phiếu khảo sát và cung cấp thông tin hữu ích để tác
giả có thể thực hiện được nghiên cứu này.
Sau cùng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và các bạn bè đã động viên, giúp đỡ
tác giả trong quá trình làm luận văn.
Học viên thực hiện luận văn

Hoàng Thị Liên Phương


3

TÓM TẮT
Mục tiêu nâng cao chất lượng thông tin nói chung và chất lượng thông tin kế
toán trong các cơ sở giáo dục nhà nước nói riêng đang ngày càng trở thành mối
quan tâm chung của toàn xã hội. Do đó, đã có khá nhiều nghiên cứu về vấn đề này
cả Việt Nam và trên thế giới. Tuy nhiên, các chủ đề chính trước đây xoay quanh các
vấn đề nghiên cứu về thông tin kế toán có chất lượng bên ngoài các doanh nghiệp
trong nước, trong khi các cơ quan nhà nước nói chung và các cơ sở giáo dục nhà
nước nói riêng rất hạn chế.
Trong nghiên cứu này, mục tiêu của tác giả là tìm hiểu và tìm hiểu mối quan hệ
giữa các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các trường Đại học
tự chủ tài chính tại TP. HCM. Nghiên cứu này sẽ trả lời các câu hỏi: "Tiêu chí nào
là quy mô của chất lượng thông tin kế toán?" "Những yếu tố nào ảnh hưởng đến
chất lượng thông tin kế toán?" Và "Ảnh hưởng của yếu tố này đến chất lượng thông
tin kế toán trong các tại các trường Đại học tự chủ tài chính tại TP. HCM?"
Thu thập lý luận, và thu được các kết quả từ các nghiên cứu trước đây trực tiếp
và gián tiếp liên quan đến chủ đề, tác giả đã hình thành quy mô ban đầu về chất
lượng thông tin kế toán; 06 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán bao
gồm các môi trường pháp lý, chính trị, kinh tế, văn hoá và giáo dục, kiểm soát; Giải
quyết, các mẫu giả thuyết nghiên cứu với các bảng câu hỏi điều tra. Kể từ đó, tác
giả đã tiến hành điều tra khảo sát thực tế, tổng hợp các kết quả và điều tra dữ liệu
điều tra từ tháng 1 đến tháng 6 sử dụng Excel và SPSS.
Thông qua quá trình đánh giá quy mô; Kiểm tra độ tin cậy (Cronbach alpha
coefficient); Giá trị của quy mô (phân tích yếu tố phát hiện EFA), và các giả thuyết
nghiên cứu (mô hình hồi quy tuyến tính), trình bày các kết quả nghiên cứu bao gồm

06 yếu tố mà tất cả đều có ảnh hưởng tích cực (+) đến chất lượng thông tin kế toán
tại các trường Đại học tự chủ tài chính tại TP. HCM. Trong số đó, 02 yếu tố gây ảnh
hưởng mạnh mẽ là môi trường pháp lý (β= 0,378) và môi trường chính trị (β =
0.249) các yếu tố còn lại cũng có tác động nhưng không ở mức cao: môi trường
kinh tế (β = 0.221), môi trường kiểm soát ((β = 0.151), môi trường giáo dục (β =
0,149) và môi trường văn hoá (β = 0.106).


4

Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp có ảnh hưởng trực
tiếp đến các yếu tố nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán trong các trường
Đại học tự chủ tài chính tại TP. HCM. Tuy nhiên, các khuyến nghị này nói chung
là về bản chất, không cụ thể và đi vào mọi khía cạnh của các yếu tố góp phần. Và
đây là một trong những hạn chế của chủ đề. Một hạn chế khác là phạm vi nghiên
cứu không đa dạng, chỉ tập trung vào các trường Đại học tự chủ tài chính tại TP.
HCM, số lượng mẫu không cao, và kết quả không nhiều. Vì vậy, trong nghiên cứu
tiếp theo, tác giả sẽ nghiên cứu về xây dựng cơ chế tăng cường kiểm soát nội bộ,
kiểm toán nội bộ cho các đơn vị tự chủ Tài chính để tăng cường hiệu quả sử dụng
nguồn lực tại các đơn vị khác ngoài công lập cũng như các trường Đại học, Cao
đẳng được giao quyền thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động trong cả nước.


5

ABSTRACT
An Objective to improve the quality of information in general and the quality
of accounting information in the state educational institutions in particular is
increasingly a general concern of the whole society. Therefore, there have been
quite a few researches on this issue both Viet Nam and around the world. However,

the former main topics revolved around the issues of the research of in quality
accounting information outside national enterprises, while those in public agencies
in general and the state educational institutions in particular are very limited.
In this study, the author's goal is to understand and understand the relationship
between the factors affecting the quality of accounting information at the HCMC
University of Financial Self-Regulation. HCM. This study will answer the question:
"What criteria is the scale of quality accounting information?" "What factors affect
the quality of accounting information?" And "What is the effect of this factor on the
quality of accounting information in the financial institutions in Ho Chi Minh City?
Collecting theories, and deriving results from previous, direct and indirect
studies related to the topic, the author has formed the initial scale of the quality of
accounting information; 06 factors affecting the quality of accounting information
including legal, political, economic, cultural, educational and control contexts;
Solve, sample hypothesis research with questionnaires. Since then, the author has
conducted fieldwork, aggregated results and investigated survey data from January
to June using Excel and SPSS
Through the scale assessment process; Cronbach alpha coefficient; The value
of scale (analysis of EFA detection factors), and study hypotheses (linear
regression models), etc. Thesis presents research results including six elements that
all have pictures Positive (+) on the quality of accounting information at the
University of financial autonomy in HCMC. HCM. Of these, the two most
influential factors were the legal context (β = 0.378) and the political context (β =
0.249). The other factors also had an impact but not a high level: (Β = 0.221),
context of control (β = 0.151), educational context (β = 0.146) and cultural context
(β = 0.106).


6

From the results of the study, the authors have proposed some solutions that

directly affect factors to improve the quality of accounting information in the
University of financial autonomy in HCMC. HCM.
However, these recommendations are generally non-specific and go into all
aspects of the contributing factors. And this is one of the limitations of the topic.
Another limitation is that the scope of the research is not diversified, concentrating
only on universities with financial autonomy in HCMC. HCM, the sample size is
not high, and the results are not many. Therefore, in the next study, the author will
study the development of a mechanism for strengthening internal control and
internal audit of financial autonomy units to increase the efficiency of the use of
resources in the petitions. Other non-public institutions as well as universities and
colleges are given the right to experimentally pilot the mechanism of operation
throughout the country.


vii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... I
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... II
TÓM TẮT ...............................................................................................................III
ABSTRACT .............................................................................................................
V MỤC LỤC.............................................................................................................
VII DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................
XIV DANH MỤC CÁC BẢNG ................. ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.

DANH

MỤC

HÌNH.....................................................................................

CÁC
XV

PHẦN

MỞ

ĐẦU................................................................................................... XV
1.
VẤN
ĐỀ
NGHIÊN
....................................................................................1

CỨU

1.1. Đặt vấn đề ..........................................................................................................1
1.2. Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1
2.
MỤC
TIÊU
...............................................................................2

NGHIÊN

CỨU

2.1 Mục tiêu chung ...................................................................................................2
2.2 Mục tiêu cụ thể: ..................................................................................................2

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ..................................................3
3.1 Đối tượng nghiên cứu .........................................................................................3
3.2 Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................3
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................3
5. NỘI DUNG VÀ KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN.................................................4
6. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN .........................................................................4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY .............5
1.1.
Nghiên
cứu
.....................................................................................5

nước

ngoài.

1.1.1. Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về Các nhân tố ảnh hưởng đến sự
phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin
BCTC........................................5
1.1.2. Nghiên cứu Xu & ctg (2003) qua bài viết “Key Issues Accounting
Information Quality Management: Australian Case Studies”. ...................................6
1.1.3. Nghiên cứu của Komala (2012) qua bài viết “The Influence of The
Accounting Managers Knowledge and The Top Managements Support On The


8

Accounting Information System and Its Impact On The Quality Of Accounting
Information” ...............................................................................................................6
1.1.4. Nghiên cứu của Komala (2012), Rapina (2014) “Factors Influencing The

Quality Of Accounting Information System And Its Implications On The Quality Of
Accounting Information” ............................................................................................6
1.1.5. Nghiên cứu của Syaifulla (2014) “Influence Organizational Commitment on
The Quality of Accounting Information System” ........................................................7
1.1.6. Nghiên cứu của Eppler và Wittig (Eppler and Wittig, 2000) Conceptualizing
Information Quality: A review of information quality frameworks from the last ten
years (2000
..................................................................................................................7
1.2. Nghiên cứu trong nước.........................................................................................9
1.2.1.Nghiên cứu của Phan Minh Nguyệt (2014) “Xác định và đo lường mức độ
ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng TTKT trình bày trên BCTC của các
công ty niêm yết ở Việt Nam” ...................................................................................10
1.2.2. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hiền (2014) “Hoàn thiện báo cáo tài chính
khu vực công – nghiên cứu cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam ......10
1.2.3.Nghiên cứu của Trần Thị Tùng (2015) “ Các nhân tố ảnh hưởng đến chất
lượng TTKT tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn tỉnh Bình Dương ........11
1.3. Khoảng trống nghiên cứu. ..................................................................................12
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT………………………………………….… 15
2.1. Những quy định chung về chất lượng thông tin kế toán. ...................................15
2.1.1. Tổng quan về kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp..........................15
2.1.1.1. Bản chất của kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp......................15
2.1.1.2. Phân loại kế toán. ..................................................................................15
2.1.2. Tổng quan về kế toán hành chính sự nghiệp theo cơ chế tự chủ tài chính. .16
2.1.2.1. Khái niệm về đơn vị hành chính sự nghiệp theo cơ chế tự chủ tài chính.
............................................................................................................................16
2.1.2.2. Đặc điểm kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp theo cơ chế tự chủ tài
chính. ..................................................................................................................16
2.1.3. Pháp luật và cơ chế tài chính áp dụng cho đơn vị HCSN theo cơ chế tự chủ.
...............................................................................................................................17

9

2.1.3.1. Luật ngân sách
.........................................................................................17
2.1.3.2. Luật kế toán
.............................................................................................17
2.1.4. Đặc tính chất lượng thông tin kế toán (TTKT) trình bày trên BCTC .........18
2.1.4.1. Chất lượng thông tin..............................................................................18
2.1.4.2. Chất lượng thông tin kế toán .................................................................21
2.1.4.3. Quan điểm hội tụ IASB – FASB.
................................................................21
2.1.4.4. Quan điểm của chuẩn mực kế toán Việt Nam –
VAS................................22
2.1.4.5. Đặc tính thông tin trình bày trên BCTC của khu vực
công...........................22
2.1.5. Phân biệt chất lượng thông tin kế toán và chất lượng thông tin BCTC ......23
2.2. Khái quát về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các
Trường Đại học tự chủ tài chính khu vực TP. HCM ................................................24
2.2.1. Nội dung về chất lượng thông tin kế toán tại đơn vị sự nghiệp ..................24
2.2.1.1. Thông tin trên BCTC ................................................................................24
2.2.1.2. Sự tuân thủ các chuẩn mực kế toán ..........................................................25
2.2.1.3. Giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước ....................................25
2.2.1.4. Chất lượng thông tin kế toán trong công nghệ thông tin .........................26
2.2.1.5. Kiểm soát nội bộ ......................................................................................27
2.2.1.6. Áp lực về giải trình...................................................................................27
2.2.2. Đánh giá khái quát các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT .............27
2.3. Lý thuyết có liên quan đến đề tài nghiên cứu ....................................................30
2.3.1. Lý thuyết thông tin bất cân xứng (Asymmetric Information) .....................30
2.3.2. Lý thuyết hành vi quản lý ............................................................................32

2.3.3. Lý thuyết thông tin hữu ích .........................................................................32
2.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất và các giả thuyết. .................................................33
2.4.1. Xây dựng giả thuyết.....................................................................................33
2.4.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất. .......................................................................34
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................38
3.1. Thiết kế nghiên cứu............................................................................................38
3.1.1. Phương pháp nghiên cứu. ............................................................................38
3.1.2. Quy trình nghiên cứu. ..................................................................................39
3.1.3. Thiết kế bảng câu hỏi...................................................................................42


10

3.2. Phương pháp phân tích dữ liệu. .........................................................................42
3.2.1. Phương pháp chọn mẫu. ..............................................................................42
3.2.2. Thu thập dữ liệu. ..........................................................................................42
3.2.3. Xử lý và phân tích bảng dữ liệu...................................................................43
3.3. Kết quả nghiên cứu và hiệu chỉnh thang đo. ......................................................44
3.4. Các giả thuyết nghiên cứu ..................................................................................45
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................47
4.1. Thực trạng về chất lượng TTKT của các trường Đại học Tự chủ tại khu vực Tp.
HCM. .........................................................................................................................4
7
4.1.1. Thông tin trên BCTC ...................................................................................53
4.1.2. Đánh giá về Ý thức tuân thủ các chuẩn mực kế toán ..................................53
4.1.3. Đánh giá về sự Giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước...............54
4.1.4. Đánh giá về trình độ tin học hóa trong công tác kế toán. ............................54
4.1.5. Đánh giá về kiểm soát nội bộ trong đơn vị..................................................55
4.1.6. Đánh giá về áp lực giải trình........................................................................55
4.2. Đánh giá thang đo và kết quả nghiên cứu ..........................................................62

4.2.1. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường pháp lý (MTPL) ........62
4.2.2. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường chính trị (MTCT) ......63
4.2.3. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường kinh tế (MTKT) ........64
4.2.4. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường giáo dục (MTGD) .....64
4.2.5. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường giáo dục (MTVH) .....64
4.2.6. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Môi trường kiểm soát (MTKS) ....66
4.2.7. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố Chất lượng thông tin kế toán
(CLTTKT) .............................................................................................................66
4.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA.......................................................................67
4.3.1. Phân tích nhân tố khám phá EFA cho các biến độc lập ..............................67
4.3.2. Phân tích khám phá EFA cho biến phụ thuộc “ Chất lượng thông tin kế toán
của các trường Đại học Tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM” .........................69
4.4. Phân tích hồi quy................................................................................................70
4.5. Kiểm định các giả thuyết cần thiết trong mô hình hồi quy ................................73
4.5.1. Kiểm định giả thuyết về ý nghĩa các hệ số hồi quy .....................................73


11

4.5.2. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến...........................................................73
4.5.4. Kiểm định về tính độc lập của phần dư .......................................................74
4.5.5. Kiểm tra các giả định mô hình hồi quy bội ................................................75
4.5.7. Kiểm tra giả định các phần dư có phân phối chuẩn.....................................76
5.1. Kết luận. .............................................................................................................80
5.2. Kiến nghị nâng cao chất lượng TTKT. ..............................................................82
5.2.1. Hoàn thiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các trường ...................82
5.2.2. Hoàn thiện nhân tố môi trường pháp lý: ......................................................83
5.2.3. Hoàn thiện nhân tố môi trường chính trị: ....................................................84
5.2.4. Hoàn thiện nhân tố môi trường kinh tế:.......................................................85
5.2.5. Hoàn thiện nhân tố môi trường kiểm soát ...................................................86

5.2.6. Hoàn thiện nhân tố môi trường giáo dục: ....................................................87
5.2.7. Hoàn thiện nhân tố môi trường văn hóa: .....................................................88
5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo:............................................................89
5.3.1. Hạn chế của luận văn ...................................................................................89
5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................91
PHỤ LỤC


xii
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Tóm tắt các nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài ........................8
Bảng 1.2. Tóm tắt các nghiên cứu trong nước liên quan đến đề tài..........................12
Bảng 2.1. Tổng hợp đặc tính chất lượng thông tin của Knight và Burn (2005) .......20
Bảng 2.2. Đặc tính chất lượng của BCTC theo quan điểm hội tụ IASB - FASB ...22
Bảng 2.3. Bảng tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng ttkt của các trường
đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM . .......................................................35
Bảng 4.1. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng thông tin kế toán trên BCTC .....52
Bảng 4.2. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng ý thức tuân thủ các chuẩn mực kế
toán ............................................................................................................................57
Bảng 4.3. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng sự giám sát chặt chẽ của cơ quan
quản lý nhà nước .......................................................................................................58
Bảng 4.4. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng trình độ tin học hóa trong công tác
kế toán. ......................................................................................................................59
Bảng 4.5. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng kiểm soát nội bộ trong đơn vị ....49
Bảng 4.6. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng áp lực giải trình..........................61
Bảng 4.7. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường pháp lý ....................62
Bảng 4.8. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường chính trị ..................63
Bảng 4.9. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường kinh tế.....................64
Bảng 4.10. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường giáo dục ................64

Bảng 4.11. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường văn hóa .................65
Bảng 4.12. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố môi trường kiểm soát ..............66
Bảng 4.13. Cronbach’s alpha của thang đo nhân tố chất lượng thông tin kế toán....66
Bảng 4.14. Hệ số KMO và kiểm định Bartlett các thành phần.................................68
Bảng 4.15. Phương sai trích ......................................................................................68
Bảng 4.16. Ma trận xoay ...........................................................................................69
Bảng 4.17. Hệ số KMO và kiểm định Bartlett các thành phần.................................70
Bảng 4.18. Phương sai trích ......................................................................................70
Bảng 4.19. Kiểm tra mức độ phù hợp của mô hình ..................................................71
Bảng 4.20. Phân tích ANOVA ..................................................................................71
Bảng 4.21. Kết quả hồi quy.......................................................................................72


13

Bảng 4.22. Bảng tính độc lập của phần dư ...............................................................74
Bảng 4.23. Bảng phương sai của sai số không đổi ...................................................75
Bảng 5.1. Tổng hợp kết quả nghiên cứu ...................................................................81
Bảng 5.1. Bảng vị trí quan trọng kết quả nghiên cứu ...............................................82


14

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CLTT: Chất lượng thông tin
HTTT: Hệ thống thông tin
TTKT: Thông tin kế toán
HTTTKT: Hệ thống thông tin kế toán
CL: Chất lượng

BCTC: Báo cáo tài chính
HCSN: Hành chính sự nghiệp
NSNN: Ngân sách Nhà nước
TNHH: Trách nhiệm hữu hạn
CBVC: Cán bộ viên chức
GDĐT: Giáo dục Đào tạo
SNGD: Sự nghiệp giáo dục
ĐHCL: Đại học công lập


15

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu đề xuất ...................................................................35
Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu ...............................................................................41
Hình 4.1. Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi quy .....................75
Hình 4.2. Đồ thị P-plot của phần dư .........................................................................76
Hình 4.3. Đồ thị Histogram của phần dư đã chuẩn hóa ............................................77


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Đặt vấn đề
Cùng với sự phát triển về quy mô và yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo
đối với trường Đại học thì áp lực về tài chính ngày càng tăng và đòi hỏi cao hơn về
hiệu quả quản lý tài chính. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã
tiến hành giao quyền tự chủ cho một số Trường đại học trọng điểm. Trong tương
lai, sẽ có rất nhiều các trường Đại học công lập sẽ được quyền tự chủ tài chính,

nhưng kèm theo đó là trách nhiệm tự chủ tương đối nặng nề trong quản lý tài
chính. Vì thế công việc của kế toán trong các đơn vị hành chính sự nghiệp có thu
là phải tổ chức hệ thống thông tin bằng số liệu chính xác, minh bạch và đáng tin
cậy để người ra quyết định được chính xác và đạt hiệu quả. Và hệ thống thông tin
kế toán tồn tại trong mỗi đơn vị, tổ chức. Cách thức tổ chức hệ thống thông tin kế
toán phụ thuộc vào tầm quan trọng và vai trò của hệ thống thông tin kế toán trong
việc quản lý, điều hành hoạt động của tổ chức đó và chất lượng thông tin kế toán là
một yếu tố rất quan trọng cần được tìm hiểu và hoàn thiện nhằm phát huy tốt nhất
vai trò của kế toán hành chính sự nghiệp.
1.2. Tính cấp thiết của đề tài
Nhằm phát huy tốt nhất vai trò của thông tin kế toán, mô tả vấn đề tài chính tại
các đơn vị hành chính sự nghiệp là kết quả của hệ thống thông tin kế toán; phản ánh
được hiệu quả hoạt động cũng như mức độ tuân thủ pháp luật trong việc chấp hành
theo đúng các quy định do Nhà nước ban hành. Hiện nay chất lượng thông tin kế
toán ngày càng phát sinh nhiều bất cập. Tình trạng này không chỉ diễn ra trong các
doanh nghiệp kinh doanh lớn trên toàn thế giới mà còn diễn ra ngay trong các doanh
nghiệp, các đơn vị hành chính sự nghiệp cả trong nước.
Vì vậy, nâng cao chất lượng thông tin kế toán đã và đang trở thành nhu cầu
cấp thiết trong toàn xã hội và trong mọi lĩnh vực. Đặc biệt, chất lượng thông tin
trong các đơn vị giáo dục sự nghiệp đang dần được quan tâm nhằm cải tạo chất
lượng đào tạo và hiệu quả hoạt động. Để thực hiện được mục tiêu này, chúng ta cần
phải nghiên cứu và tìm hiểu các nhân tố cũng như mức độ ảnh hưởng của các nhân


2

tố đó đến chất lượng thông tin kế toán; từ đó có hướng tác động, điều chỉnh tích
cực, phù hợp đến các nhân tố trọng yếu giúp cải thiện chất lượng thông tin kế toán
theo mong muốn. Thành phố Hồ Chí Minh nằm trong vùng chuyển tiếp giữa miền
Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay bao gồm 19

quận và 5 huyện với các lĩnh vực giáo dục, truyền thông, thể thao và giải trí, Thành
phố Hồ Chí Minh đều giữ vai trò quan trọng bậc nhất.
Theo xu thế tất yếu trong tương lai, sẽ có rất nhiều các trường Đại học được
quyền tự chủ tài chính, kèm theo đó là trách nhiệm tự chủ nặng nề trong quản lý tài
chính, nhằm phát huy tốt chat lượng TTKT thì chất lượng thông tin kế toán phải
phù hợp và đáng tin cậy để lãnh đạo ra quyết định hiệu quả.
Do vậy, nghiên cứu về các nhân tố liên quan đến môi trường hoạt động ảnh
hưởng như thế nào đến chất lượng thông tin kế toán trong điều kiện tự chủ tài chính
là cấp thiết hiện nay. Câu hỏi được đặt ra là chất lượng TTKT tại các Trường khi
được giao quyền tự chủ sẽ như thế nào và các nhân tố nào sẽ ảnh hưởng đến chất
lượng thông tin kế toán đó?
Xuất phát từ thực tiễn trên, đề tài “ Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
thông tin kế toán của các Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP.
HCM ” được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
2.1 Mục tiêu chung
Đề tài nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng và đo lường mức độ ảnh hưởng của
các nhân tố này đến chất lượng TTKT của các trường Đại học tự chủ tài chính tại
khu vực TP. HCM. Từ đó đề xuất một số ý kiến nhằm nâng cao chất lượng TTKT
của các trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM.
2.2 Mục tiêu cụ thể:
- Tìm hiểu và đánh giá thực trạng chất lượng TTKT của các trường Đại học tự
chủ tài chính tại khu vực TP.HCM.
- Nhận diện và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT của các
trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM.
- Khám phá thêm nhân tố mới tác động đến chất lượng TTKT của các trường
Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM


3

- Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này đến chất lượng TTKT của
các Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP.HCM.
- Đề xuất một số ý kiến để nâng cao chất lượng TTKT của các trường Đại học
tự chủ tài chính tại khu vực TP.HCM.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Chất lượng TTKT của các Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP.
HCM;
Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT của các Trường Đại học tự chủ
tài chính tại khu vực TP. HCM.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Các trường đại học công lập đã và đang tự chủ tài chính tại TP.HCM. Số liệu
thu thập trong khoảng thời gian 2016-1017
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp định lượng sẽ được sử dụng kết hợp với phương pháp định tính
để phân tích thực tế hệ thống thông tin kế toán trong các trường Đại học tự chủ Tài
chính tại khu vực TP. HCM. Các phân tích được dựa trên hai nguồn dữ liệu cơ bản:
• Nguồn dữ liệu thứ cấp:
- Luận án nghiên cứu các văn bản của chính phủ qui định về hoạt động của
các trường Đại học tự chủ tài chính, chế độ kế toán áp dụng trong các trường Đại
học công lập và các công trình nghiên cứu đã công bố của các tác giả trong nước
và trên thế giới về các vấn đề liên quan tới đề tài luận án.
• Nguồn dữ liệu sơ cấp:
- Phiếu điều tra: tác giả tiến hành gửi phiếu điều tra, khảo sát thực trạng chất
lượng hệ thống thông tin kế toán tới 7 Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực
TP.HCM.
- Khảo sát trực tiếp: Tác giả đã tiến hành khảo sát trực tiếp các chuyên gia
trong các lĩnh vực kế toán tài chính trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp phù hợp
nhằm nâng cao chất lượng TTKT của các Trường Đại học tự chủ tài chính tại khu

vực TP. HCM.


4

5. NỘI DUNG VÀ KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có kết cấu 5 chương:
CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
Tóm tắt các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài.
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Hệ thống hóa các cơ sở lý luận liên quan đến thông tin kế toán, cơ sở xây
dựng mô hình và lý thuyết nền
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trình bày thiết kế nghiên cứu, khung và phương pháp nghiên cứu.
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
Sử dụng SPSS 20.0 đề kiểm định giả thuyết và phân tích hồi quy. Bàn luận
kết quả mô hình.
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Tóm tắt kết quả nghiên cứu của đề tài và hàm ý chính sách
6. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN
- Xây dựng mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT của các
Trường Đại học Tự chủ Tài chính tại khu vực TP.HCM;
- Kết quả mô hình hồi quy cho thấy có 6 nhân tố là Môi trường pháp lý
(MTPL), Môi trường chính trị (MTCT), Môi trường kinh tế (MTKT), Môi trường
giáo dục (MTGD), Môi trường văn hóa (MTVH), Môi trường kiểm soát (MTKS) có
ảnh hưởng tỷ lệ thuận đến chất lượng TTKT của các Trường Đại học Tự chủ Tài
chính tại khu vực TP.HCM, chi tiết mức độ tác động thông qua phương trình sau:
CLTTKT = 0,378 * MTPL + 0,249* MTCT + 0.221 * MTKT + 0,149 * MTGD
+ 0.106 * MTVH + 0,151 * MTKS
- Hàm ý năm giải pháp liên quan đến mô hình để nâng cao chất lượng TTKT

của các trường Đại học tự chủ tài chính tại khu vực TP. HCM


5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
1.1. Nghiên cứu nước ngoài.
1.1.1. Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về Các nhân tố ảnh hưởng đến
sự
phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin
BCTC.
Năm 1984, Choi và Mueller đã đưa ra danh sách chi tiết các nhân tố ảnh
hưởng trực tiếp đến sự phát triển hệ thống kế toán bao gồm các nhân tố sau:
- Hệ thống pháp luật.
- Hệ thống chính trị.
- Nguồn gốc sở hữu vốn.
- Cỡ và độ phức tạp của đơn vị.
- Đặc điểm xã hội.
- Mức độ tinh tế, nhạy cảm của môi trường kinh doanh.
- Mức độ suy luận pháp lý.
- Chính sách kế toán hiện tại.
- Tốc độ đổi mới kinh doanh.
- Bối cảnh phát triển kinh tế.
- Phát triển của các thành phần kinh tế.
- Phát triển giáo dục nghề nghiệp và tổ chức nghề nghiệp.
Tuy nhiên, đây là các nhân tố chi tiết chưa được phân nhóm, sau đó 12 nhân tố này
đã được phân loại thành 5 nhóm thích hợp như sau:
- Môi trường pháp lý
- Môi trường chính trị
- Môi trường kinh tế

- Môi trường văn hoá
- Môi trường giáo dục, nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp (Zhang, 2005).
Mặc dù các nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) giải quyết các vấn đề liên quan
đến sự phát triển của hệ thống kế toán nhưng suy cho cùng sự phát triển hệ thống kế
toán bao giờ cũng hướng đến việc tạo ra hệ thống thông tin đầu ra có tính hữu ích
cao, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng và được sự thừa nhận rộng rãi của các
quốc gia, tổ chức kinh tế lớn trên thế giới.