Hoàn thiện quá trình lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính ở Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội- CPA Hanoi.doc

Chuyên đề thực tập
Mục lục
Mục lục .....................................................................................................................................1
Lời nói đầu................................................................................................................................4
Chơng 1.....................................................................................................................................5
Lý luận chung về báo cáo kiểm toán.........................................................................................5
báo cáo tài chính.......................................................................................................................5
1.1 Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính......................................................................5
1.1.1Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính.....................................................................5
1.1.2Chủ thể kiểm toán báo cáo tài chính.........................................................................6
1.1.2.1Kiểm toán viên Nhà nớc.....................................................................................6
1.1.2.2Kiểm toán viên nội bộ........................................................................................6
1.1.2.3Kiểm toán viên độc lập.......................................................................................7
1.1.3Mục đích kiểm toán báo cáo tài chính......................................................................7
1.1.3.1 Rủi ro thông tin tài chính và các biện pháp khắc phục......................................7
1.1.3.2Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính.........................................................9
1.2Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính....................................................9
1.2.1Định nghĩa báo cáo kiểm toán...................................................................................9
1.2.2Nội dung báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính.......................................................10
1.2.2.1Các yếu tố của một báo cáo kiểm toán báo cáo cáo tài chính..........................10
1.2.2.2Các nội dung cơ bản của một báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính.................10
1.2.3Các loại báo cáo kiểm toán.....................................................................................14
1.2.3.1ý kiến nhận xét hoàn hảo ( báo cáo chấp nhận toàn phần )..............................14
1.2.3.2 ý kiến chấp nhận từng phần (Báo cáo chấp nhận từng phần )........................16
1.2.3.3 ý kiến nhận xét từ bỏ(Báo cáo kiểm toán từ chối bày tỏ ý kiến )..............17
1.2.3.4 ý kiến trái ngợc ( Báo cáo kiểm toán có ý kiến trái ngợc ).........................18
1.3 Quy trình kiểm toán...............................................................................................18
1.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán.....................................................................................19
Kế hoạch kiểm toán.............................................................................................................20
Chơng trình kiểm toán.........................................................................................................20
1.3.2 Thực hiện kiểm toán...........................................................................................22

1.3.3 Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán.......................................24
Chơng 2...................................................................................................................................29
2.1 Khái quát chung về Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội (cpa Hanoi ).....................29
2.1.2 Sự hình thành và phát triển của Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội ................29
2.1.2 Phạm vi hoạt động của CPA Hanoi.......................................................................30
2.1.2.1 Dịch vụ kiểm toán...........................................................................................31
2.1.2.2 Dịch vụ t vấn...................................................................................................31
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của CPA Hanoi.............................................................................32
2.1.3.1 Sáng lập viên...................................................................................................33
2.1.3.2 Ban giám đốc...................................................................................................33
2.1.3.3 Ban kiểm soát.................................................................................................34
2.1.3.5 Các phòng nghiệp vụ ......................................................................................35
2.1.4 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của CPA Hanoi..............................................37
2.1.4.1 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán và hình thức kế toán áp dụng .................37
2.1.4.2 Niên độ kế toán..............................................................................................39
2.1.4.3 Đồng tiền hạch toán.......................................................................................39
2.1.5 Chính sách kế toán và thuế áp dụng ở công ty......................................................39
2.1.5.1 Tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định....................................................39
2.1.5.2 Hạch toán doanh thu.......................................................................................40
Vong Thị Thuý
1
Chuyên đề thực tập
2.1.5.3 Nghĩa vụ thuế.................................................................................................40
2.2 Thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính tại Công ty Kiểm
toán và Kế toán Hà Nội (CPA HANOI)..............................................................................40
2.2.1 Khái quát về việc lập và phát hành báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính ở CPA
Hanoi...............................................................................................................................40
2.2.2 Quy trình tiến hành một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính ở CPA HANOI.........41
2.2.2.1 Tiếp cận khách hàng........................................................................................41
2.2.2.2 Lập kế hoạch kiểm toán..................................................................................43

2.2.2.3 Thực hiện kiểm toán........................................................................................45
2.2.2.4 Hoàn thành cuộc kiểm toán............................................................................45
2.2.3 Các công việc trong giai đoạn hoàn thành cuộc kiểm toán...................................46
2.2.3.1 Tổng hợp và đánh giá lại kết quả kiểm toán ...................................................46
Cty TNHH ABC..........................................................................................................51
Tổng hợp các bút toán điều chỉnh.......................................................................................51
STT..............................................................................................................................52
Nội dung......................................................................................................................52
TK Nợ..........................................................................................................................52
TK Có..........................................................................................................................52
Số tiền..........................................................................................................................52
1...................................................................................................................................52
Trình bày lại khoản thuế VAT thanh lý xe do công ty hạch toán nhẩm.....................52
333...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
12.380.952...................................................................................................................52
2...................................................................................................................................52
Sửa lại VAT khấu trừ tháng 5 do hạch toán sai...........................................................52
133...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
(92.890.819)................................................................................................................52
3...................................................................................................................................52
Điều chỉnh lại khoản VAT khấu trừ lớn hơn mức cho phép........................................52
333...............................................................................................................................52
133...............................................................................................................................52
(452.868.646)..............................................................................................................52
4...................................................................................................................................52
Bổ sung khoản VAT nhập khẩu hạch toán thiếu.........................................................52
133...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52

31.108.151...................................................................................................................52
5...................................................................................................................................52
Thuế nhập khẩu hạch toán thiếu của dầu cọ ...............................................................52
152...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
18.506.292...................................................................................................................52
6...................................................................................................................................52
Thuế nhập khẩu hạch toán thiếu của dầu cọ ...............................................................52
632...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
48.733.605...................................................................................................................52
7...................................................................................................................................52
Bổ sung khoản nhập khẩu lọ công ty cha hạch toán....................................................52
152...............................................................................................................................52
331...............................................................................................................................52
132.384.616.................................................................................................................52
Vong Thị Thuý
2
Chuyên đề thực tập
8...................................................................................................................................52
Bổ sung khoản nhập khẩu lọ công ty cha hạch toán....................................................52
152...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
26.811.382...................................................................................................................52
9...................................................................................................................................52
Thuế nhập khẩu đợc thanh khoản................................................................................52
333...............................................................................................................................52
721...............................................................................................................................52
168.425.713.................................................................................................................52
10.................................................................................................................................52

Thuế VAT đợc thanh khoản........................................................................................52
333...............................................................................................................................52
133...............................................................................................................................52
94.448.080...................................................................................................................52
11.................................................................................................................................52
Kết chuyển thuế môn bài.............................................................................................52
642...............................................................................................................................52
333...............................................................................................................................52
850.000........................................................................................................................52
12.................................................................................................................................52
Phân loại tăng TSCĐ...................................................................................................52
211...............................................................................................................................52
152...............................................................................................................................52
114.611.384.................................................................................................................52
13.................................................................................................................................52
Phân loại lại do hạch toán một số loại không đủ điều kiện trở thành TSCĐ...............52
142...............................................................................................................................52
211...............................................................................................................................52
23.603.161...................................................................................................................52
14.................................................................................................................................52
Điều chỉnh số khấu hao...............................................................................................52
214...............................................................................................................................52
632...............................................................................................................................52
101.878.637.................................................................................................................52
15.................................................................................................................................52
Lơng Ban giám đốc trích thiếu....................................................................................52
642...............................................................................................................................52
334...............................................................................................................................52
19.500.000...................................................................................................................52
16.................................................................................................................................52

Xử lý tiền lơng năm 2000 do không phải trả ..............................................................52
334...............................................................................................................................52
721...............................................................................................................................52
19.500.000...................................................................................................................52
17.................................................................................................................................52
Bổ sung giá trị vật liệu thừa trong kiểm kê.................................................................52
152...............................................................................................................................52
721...............................................................................................................................52
495.600........................................................................................................................52
18.................................................................................................................................52
Giá vốn hàng bán bị trả lại, công ty cha hạch toán.....................................................52
155...............................................................................................................................52
632...............................................................................................................................52
Vong Thị Thuý
3
Chuyên đề thực tập
36.540.206...................................................................................................................52
Bảng cân đối kế toán...................................................................................................52
Tại ngày 31/12/2001............................................................................................................52
Báo cáo kết quả kinh doanh........................................................................................53
Từ ngày 01/01/2001 đến ngày 31/12/2001..........................................................................53
............................................................................................................................................53
2.2.3.2 Lập dự thảo báo cáo và th quản lý (nếu có) ....................................................54
2.2.3.3 Soát xét dự thảo báo cáo kiểm toán và hồ sơ kiểm toán..................................56
2.2.3.4 Đánh giá tổng quát..........................................................................................60
2.2.3.5 Thảo luận lại với khách hàng và phát hành báo cáo kiểm toán ......................62
Chơng 3...................................................................................................................................63
3.1 Đánh giá, nhận xét thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính ở
CPA Hà nội.........................................................................................................................64
3.1.1 Những u điểm........................................................................................................64

1.1.2Những vấn đề cần hoàn thiện..................................................................................65
Mức độ trọng yếu của cuộc kiểm toán đợc kiểm toán viên xác định theo công thức:........67
3.3 Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện chuẩn mực kiểm toán Việt Nam ...................71
Kết luận...............................................................................................................................73
Lời nói đầu
Để từng bớc hoà nhập với kinh tế khu vực và Thế giới, Đảng và Nhà nớc ta
đã chủ trơng chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh
tế thị trờng định hớng XHCN . Sự phát triển nhanh chóng và bền vững của nền
kinh tế thị trờng đòi hỏi phải đợc cung cấp thông tin tài chính hoàn hảo có độ tin
cậy cao với sự kiểm tra và xác nhận của kiểm toán độc lập. Hoạt động kiểm toán
nói chung và kiểm toán độc lập nói riêng đã và đang khẳng định đợc vai trò tích
cực trong quản lý, điều hành nền kinh tế vĩ mô và vi mô. Do nhận thức đợc tầm
quan trọng của hoạt động kiểm toán độc lập nên em đã chọn thực tập tại công ty
Kiểm toán và Kế toán Hà Nội (CPA Hà Nội ).
Sau một thời gian ngắn thực tập tại Công ty, em đã có những hiểu biết ban
đầu về quy trình thực hiện cũng nh các giai đoạn cụ thể một cuộc kiểm toán báo
cáo tài chính. Nhận thức đợc tầm quan trọng của quá trình lập và phát hành báo
cáo kiểm toán báo cáo tài chính đối với một cuộc kiểm toán cũng nh những u
điểm và tồn tại của Công ty trong giai đoạn này, em đã lựa chọn đề tài: Hoàn
thiện quá trình lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính ở Công
ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội- CPA Hanoi.
Nội dung của luận văn bao gồm :
Chơng 1:Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
Vong Thị Thuý
4
Chuyên đề thực tập
Chơng 2: Thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài
chính ở Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội
Chơng 3: Hoàn thiện quá trình lập và phát hành cáo kiểm toán báo cáo
tài chính

Vì thời gian và trình độ còn hạn chế nên những thiếu sót là không thể tránh
khỏi. Tuy nhiên đợc sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của Giám đốc Công ty cũng nh
các phòng nghiệp vụ và đặc biệt là thầy Vơng Đình Huệ đã giúp em hoàn thành
luận văn tốt nghiệp này.
Chơng 1
Lý luận chung về báo cáo kiểm toán
báo cáo tài chính
1.1 Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.1 Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính
Kiểm toán báo cáo tài chính (Audit of Financial Statements ) là sự kiểm tra
và trình bày ý kiến nhận xét của kiểm toán viên về tính trung thực hợp lý, tính
hợp thức và tính hợp pháp của các báo cáo tài chính.
- Tính trung thực và hợp lý:
+ Trung thực: Là các thông tin tài chính phản ánh đúng nội dung, bản chất
và thực trạng các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
+ Hợp lý: Là các thông tin tài chính trên báo cáo tài chính đảm bảo độ tin
cậy cần thiết, không có các sai phạm xét trên các khía cạnh trọng yếu.
Do tính chủ quan của kế toán nên không thể có các thông tin tài chính
phản ánh tuyệt đối chính xác tình hình tài chính của đơn vị. Vì vậy, khi nhận xét
về độ tin cậy của các thông tin tài chính, kiểm toán viên không thể sử dụng thuật
ngữ chính xác, mà sử dụng thuật ngữ hợp lý.
Vong Thị Thuý
5
Chuyên đề thực tập
- Tính hợp thức: Một báo cáo tài chính đợc coi là hợp thể thức khi đợc lập phù
hợp và tuân thủ các chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành ( hoặc đợc chấp
nhận ).
- Tính hợp pháp : các báo cáo tài chính đảm bảo hợp lệ theo các quy định hiện
hành và các thông tin tài chính đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật có liên
quan.

1.1.2 Chủ thể kiểm toán báo cáo tài chính
Chủ thể của kiểm toán báo cáo tài chính có thể là kiểm toán viên Nhà nớc,
kiểm toán viên nội bộ hoặc kiểm toán viên độc lập.
1.1.2.1Kiểm toán viên Nhà nớc
Kiểm toán viên là công việc kiểm toán do các cơ quan quản lý chức năng
của Nhà nớc (Tài chính, Thuế ) và các cơ quan kiểm toán Nhà n ớc chuyên trách
tiến hành. Kiểm toán viên thờng tiến hành các cuộc kiểm toán tuân thủ, xem xét
việc chấp hành các chính sách, luật lệ và chế độ của Nhà nớc tại các đơn vị có sử
dụng vốn là kinh phí của Nhà nớc. Ngoài ra, kiểm toán viên Nhà nớc còn thực
hiện kiểm toán hoạt động để đánh tính hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của
các đơn vị nói trên.
1.1.2.2Kiểm toán viên nội bộ
Chức năng quan trọng và chủ yếu nhất của kiểm toán viên nội bộ là thực
hiện các cuộc kiểm toán hoạt động trong đơn vị. Tuy vậy, kiểm toán hoạt động
cũng có thể tiến hành cùng với kiểm toán báo cáo tài chính.
Khác với kiểm toán bên ngoài, trong khi kiểm toán báo cáo tài chính,
kiểm toán viên nội bộ còn kiểm toán cả các báo cáo kế toán quản trị và báo cáo kế
toán tài chính của các đơn vị thành viên trực thuộc. Mục đích kiểm toán báo cáo
tài chính của kiểm toán viên nội bộ là giúp chủ doanh nghiệp ( hoặc thủ trởng đơn
vị ) ký duyệt các báo cáo tài chính. Do tính độc lập của kiểm toán viên nội bộ bị
hạn chế nên về nguyên tắc, kiểm toán nội bộ các báo cáo tài chính không thể thay
thế cho các kiểm toán viên ở bên ngoài (kiểm toán Nhà nớc và kiểm toán độc lập )
Vong Thị Thuý
6
Chuyên đề thực tập
1.1.2.3Kiểm toán viên độc lập
Nhu cầu kiểm tra, xác nhận báo cáo tài chính đã làm nảy sinh kiểm toán
độc lập. Kiểm toán độc lập chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo
tài chính. Ngoài ra, tuỳ thuộc vào yêu cầu của khách hàng, kiểm toán viên độc lập
còn có thể thực hiện kiểm toán hoạt động, kiểm toán tuân thủ hoặc tiến hành các

dịch vụ t vấn tài chính kế toán khác.
ở các nớc có nền kinh tế thị trờng phát triển, kiểm toán báo cáo tài
chính do các kiểm toán viên độc lập của các tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp
thực hiện là hoạt động mang tính thông lệ phổ biến. Doanh thu từ kiểm toán báo
cáo tài chính thờng chiếm trên 50% tổng doanh thu của các công ty kiểm toán
hàng đầu Thế giới.
1.1.3 Mục đích kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.3.1 Rủi ro thông tin tài chính và các biện pháp khắc phục
a. Rủi ro thông tin tài chính
Các thông tin đợc trình bày trên báo cáo tài chính có thể bị sai lệch so với thực
tế do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan. Chẳng hạn:
- Sự xuyên tạc, bóp méo các thông tin tài chính theo động cơ của ngời cung cấp
thông tin. Trên thực tế, có rất nhiều đối tợng quan tâm đến tình hình tài chính của
doanh nghiệp. Trong nhiều trờng hợp, tuỳ thuộc vào đối tợng quan tâm cũng nh
mục đích của doanh nghiệp, mà kế toán phải lập và cung cấp các báo cáo tài
chính. Các đối tợng quan tâm đến hoạt động doanh nghiệp có thể kể tới: ngân
hàng, cơ quan thuế, ngời lao động, nhà đầu t..
+ Ngân hàng: Cạnh tranh là một nét đặc trng trong nền kinh tế thị tr-
ờng. Để nâng cao sức mạnh cạnh tranh, đòi hỏi các doanh nghiệp phải từng bớc
hiện đại hoá sản xuất nhằm giảm thiểu chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Muốn vậy,
các doanh nghiệp phải có vốn đầu t vào trang thiết bị công nghệ, mở rộng quy mô
sản xuất Tuy nhiên, các doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào nguồn vốn tự có,
mà cần phải vay vốn ngân hàng. Để vay vốn, doanh nghiệp cần phải lập và gửi báo
cáo tài chính tới ngân hàng cũng nh chứng minh rằng doanh nghiệp hoạt động có
hiệu quả và kinh tế. Chính vì những điều kiện nêu trên, mà các thông tin tài chính
Vong Thị Thuý
7
Chuyên đề thực tập
sẽ đợc trình bày theo hớng tối đa hoá lợi nhuận nhằm phụ vụ mục đích vay vốn
của doanh nghiệp.

+ Nhà đầu t: Trong cơ chế thị trờng, do tính đa phơng hoá đầu t và đa
dạng hoá các thành phần kinh tế nên trong một doanh nghiệp có thể có nhiều nhà
đầu t. Để thu hút đầu t, doanh nghiệp cũng cần chứng minh rằng hoạt động của
mình có hiệu quả và kinh tế. Do vậy, báo cáo tài chính gửi tới các nhà đầu t cũng
đợc trình bày theo hớng tối đa hoá lợi nhuận.
+ Các cơ quan thuế: Tất cả các doanh nghiệp đều phải thực hiện
nghĩa vụ thuế đối với Nhà nớc. Tuy nhiên, doanh nghiệp luôn muốn giảm thiểu
phần nghĩa vụ thuế phải đóng góp cho Nhà nớc. Vì vậy, các báo cáo tài chính đợc
gửi cho các cơ quan thuế sẽ đợc trình bày theo hớng tối thiểu hoá lợi nhuận.
- Tính phức tạp và quy mô của công ty: Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế
thị trờng, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có mối quan hệ rộng cũng nh chịu sự tác
động từ nhiều phía. Vì vậy, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp
ngày càng nhiều và mới mẻ, dẫn đến việc hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát
nội bộ của doanh nghiệp cha đáp ứng kịp thời. Từ đó, có thể gây ra rủi ro thông tin
tài chính.
- Ngoài ra, sự cách trở của thông tin từ ngời cung cấp đến những ngời sử dụng
cũng dẫn đến các rủi ro thông tin.
Chính vì một số các nguyên nhân nêu trên mà các thông tin trên báo cáo tài
chính có thể bị trình bày sai lệch so với thực tế và do đó, cần có các biện pháp hạn
chế rủi ro thông tin tài chính.
b. Các biện pháp khắc phục rủi ro thông tin
- Những ngời sử dụng thông tin trực tiếp thẩm định lại độ tin cậy của các thông tin
đợc trình bày trên báo cáo tài chính. Tuy nhiên, biện pháp này khó thực hiện trên
thực tế và cũng không kinh tế. Cho dù những ngời sử dụng thông tin trực tiếp
thẩm định lại thông tin thì các sai sót trọng yếu vẫn có khả năng xảy ra.
- Pháp luật có thể chia sẻ các rủi ro thông tin với ngời sử dụng bằng cách đa ra các
quy định, các chế tài xử phạt vi phạm kế toán của ngời cung cấp thông tin. Tuy
nhiên, trong thực tế, biện pháp này cũng cha hữu hiệu và cha thực sự bảo vệ đợc
lợi ích của những ngời sử dụng thông tin.
Vong Thị Thuý

8
Chuyên đề thực tập
- Báo cáo tài chính trớc khi đợc công khai phải đợc kiểm toán một cách độc lập và
khách quan bởi một bên thứ ba. Biện pháp này sẽ khắc phục đợc những nhợc điểm
của các giải pháp nêu trên cũng nh đảm bảo đợc tính kinh tế, tính hiệu lực và tính
hiệu quả. Chính vì vậy, kiểm toán nói chung và kiểm toán báo các tài chính nói
riêng đã ra đời và ngày càng phát triển.
1.1.3.2Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính
Chúng ta đều biết rằng, các báo cáo tài chính hàng năm do các doanh
nghiệp lập ra là đối tợng quan tâm của nhiều ngời: các chủ doanh nghiệp, các cổ
đông, các thành viên Hội đồng quản trị, các doanh nghiệp bạn, ngân hàng và chủ
đầu t Luật thuế, luật lao động, luật bảo vệ môi tr ờng cũng cho thấy sự quan
tâm của Chính phủ, ngời tiêu dùng, công nhân của doanh nghiệp cũng nh xã hội
nói chung đối với báo cáo tài chính của doanh nghiệp.Tuy mỗi đối tợng quan tâm
đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp ở mỗi góc độ khác nhau nhng tất cả đều
cần một báo cáo tài chính có độ tin cậy cao, chính xác và trung thực. Do đó cần
phải có một bên thứ ba, độc lập và khách quan, có kiến thức nghề nghiệp, uy tín
và trách nhiệm pháp lý để kiểm tra, xem xét và đa kết luận là báo cáo tài chính đó
có đợc lập phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực và phơng pháp kế toán hay
không, có phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính của doanh nghiệp hay
không. Đó chính là công việc của kiểm toán viên độc lập thuộc các công ty kiểm
toán chuyên nghiệp. Luật pháp ở nhiều nớc đã quy định rằng, chỉ có những báo
cáo tài chính đã đợc xem xét và có chữ ký xác nhận của kiểm toán viên mới đợc
coi là hợp pháp để làm cơ sở cho Nhà nứoc tính thuế cũng nh các bên quan tân
giải quyết các mối quan hệ kinh tế khác đối với doanh nghiệp.
Nh vậy, mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính là nhằm xác nhận độ tin
cậy của các thông tin trong báo cáo tài chính để thoả mãn nhu cầu của các đối t-
ợng sử dụng thông tin.
1.2Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
1.2.1 Định nghĩa báo cáo kiểm toán

Theo chuẩn mực kiểm toán Quốc tế cũng nh chuẩn mực kiểm toán Việt
nam, báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính đợc định nghĩa nh sau :
Vong Thị Thuý
9
Chuyên đề thực tập
Báo cáo kiểm toán là loại báo cáo bằng văn bản do kiểm toán viên và công
ty kiểm toán lập và công bố để nêu rõ ý kiến chính thức của mình về báo cáo tài
chính của một đơn vị đã đợc kiểm toán.(Chuẩn mực kiểm toán Việt nam số 700)
1.2.2 Nội dung báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
1.2.2.1Các yếu tố của một báo cáo kiểm toán báo cáo cáo tài chính
Báo cáo kiểm toán phải đợc trình bày nhất quán về hình thức và kết cấu để
ngời đọc hiểu thống nhất và nhận biết khi có tình huống bất thờng xảy ra. Các yếu
tố cơ bản của một báo cáo kiểm toán, bao gồm:
a . Tên và địa chỉ công ty kiểm toán
b . Số hiệu báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
c . Tiêu đề báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
d. Ngời nhận báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
e . Mở đầu báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
. Nêu rõ đối tợng của cuộc kiểm toán
. Nêu trách nhiệm của Giám đốc ( hoặc ngời đứng đầu ) đơn vị đợc kiểm
toán và trách nhiệm của kiểm toán viên cùng công ty kiểm toán
f. Phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán
. Nêu chuẩn mực kiểm toán đã áp dụng để thực hiện cuộc kiểm toán
. Nêu những công việc và thủ tục mà kiểm toán viên đã thực hiện
g . ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán về báo cáo tài chính đã đợc
kiểm toán
h. Địa điểm và thời gian lập báo cáo kiểm toán
i. Chữ ký và đóng dấu
1.2.2.2Các nội dung cơ bản của một báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
- Tên và địa chỉ công ty kiểm toán :

Trong báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính cần nêu rõ tên,biểu tợng, địa
chỉ giao dịch, số điện thoại, số fax và các số hiệu liên lạc khác của công ty kiểm
toán( hoặc chi nhánh ) phát hành báo cáo kiểm toán.
Vong Thị Thuý
10
Chuyên đề thực tập
Trờng hợp có từ hai công ty kiểm toán trở lên cùng thực hiện một
cuộc kiểm toán thì phải ghi đầy đủ các thông tin nêu trên của các công ty cùng ký
vào báo cáo kiểm toán.
- Số hiệu báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ số hiệu phát hành báo cáo kiểm toán của
công ty hoặc chi nhánh công ty kiểm toán theo từng năm ( số hiệu đăng ký chính
thức trong hệ thống văn bản của công ty hoặc chi nhánh công ty kiểm toán ).
- Tiêu đề báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải có tiêu đề rõ ràng và thích hợp để phân biệt với
báo cáo do ngời khác lập. Chuẩn mực kiểm toán quốc tế quy định, báo cáo kiểm
toán phải có từ độc lập. Quy định tiêu đề phải có từ độc lập nhằm mục đích
thông báo cho ngời sử dụng biết là cuộc kiểm toán đợc tiến hành vô t trên mọi ph-
ơng diện.
- Ngời nhận báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ ngời đợc nhận báo cáo kiểm toán phù hợp
với hợp đồng kiểm toán. Ngời nhận báo cáo có thể là Hội đồng quản trị, Giám đốc
hoặc cổ đông đơn vị đợc kiểm toán. Ví dụ : kính gửi Hội đồng quản trị và Tổng
giám đốc Tổng công ty ...
Báo cáo kiểm toán phải đợc đính kèm với báo cáo tài chính đợc kiểm toán.
- Mở đầu của báo cáo kiểm toán, bao gồm :
+ Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ các báo cáo tài chính bao gồm bảng cân
đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lu chuyển tiền tệ... là đối tợng
của cuộc kiểm toán cũng nh ghi rõ ngày lập và phạm vi niên độ tài chính mà báo
cáo tài chính đó phản ánh.

+ Báo cáo kiểm toán phải khẳng định rõ ràng việc lập báo cáo tài chính là
thuộc trách nhiệm của giám đốc (hoặc ngời đứng đầu) đơn vị đợc kiểm toán.
Trách nhiệm của kiểm toán viên và công ty kiểm toán là đa ra ý kiến về các báo
cáo tài chính dựa trên kết quả kiểm toán của mình.
Báo cáo tài chính phản ánh các thông tin kinh tế tài chính của doanh
nghiệp. Việc lập báo cáo tài chính đòi hỏi Giám đốc (hoặc ngời đứng đầu ) đơn vị
phải tuân thủ chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc đợc chấp nhận; phải
Vong Thị Thuý
11
Chuyên đề thực tập
lựa chọn các nguyên tắc và phơng pháp kế toán cũng nh phải đa ra các ớc tính kế
toán và các xét đoán thích hợp. Ngợc lại, trách nhiệm của kiểm toán viên và công
ty kiểm toán là kiểm tra các thông tin trên báo cáo tài chính và đa ra ý kiến về các
báo cáo này.
- Phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm
toán bằng cách khẳng định rằng công việc kiểm toán đã đợc thực hiện theo chuẩn
mực kiểm toán Việt Nam, hoặc chuẩn mực kiểm toán Quốc tế đợc chấp nhận.
Điều đó chỉ khả năng của kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán xét thấy
cần thiết tuỳ theo từng tình huống cụ thể. Thủ tục này là cần thiết để đảm bảo cho
ngời đọc báo cáo kiểm toán hiểu rằng cuộc kiểm toán đã đợc thực hiện theo các
chuẩn mực và thông lệ đợc thừa nhận. Trong trờng hợp riêng biệt, kiểm toán viên
đã thực hiện các thủ tục kiểm toán khác thì cần phải ghi rõ trong báo cáo kiểm
toán.
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ là công việc kiểm toán đã đợc lập kế hoạch
và thực hiện để có sự đảm bảo hợp lý là các báo cáo tài chính không còn chứa
đựng các sai sót trọng yếu.
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ các công việc thực hiện , bao gồm :
+ Các phơng pháp kiểm toán (chọn mẫu, thử nghiệm cơ bản,...)
những bằng chứng kiểm toán đủ để xác minh đợc các thông tin trong báo cáo tài

chính
+ Đánh giá việc tuân thủ chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành
(hoặc đợc chấp nhận ), các nguyên tắc và phơng pháp kế toán đợc áp dụng để lập
báo cáo tài chính
+ Đánh giá các ớc tính kế toán và xét đoán quan trọng đã đợc Giám
đốc ( hoặc ngòi đứng đầu ) đơn vị đợc kiểm toán thực hiện khi lập báo cáo tài
chính.
+ Đánh giá việc trình bày toàn bộ tình hình tài chính trên các báo cáo
tài chính. Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ là cuộc kiểm toán đã cung cấp những cơ
sở hợp lý để làm căn cứ cho ý kiến của kiểm toán viên.
Vong Thị Thuý
12
Chuyên đề thực tập
- ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán về báo cáo tài chính đợc kiểm
toán
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm
toán về các báo cáo tài chính trên phơng diện phản ánh (hoặc trình bày) trung thực
và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu, trên phơng diện tuân thủ các chuẩn mực và
chế độ kế toán hiện hành (hoặc đợc chấp nhận), và việc tuân thủ các quy định
pháp lý có liên quan.
- Địa điểm và thời gian lập báo cáo kiểm toán
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ ngày, tháng, năm kết thúc toàn bộ công việc
kiểm toán. Điều này cho phép ngời sử dụng báo cáo tài chính biết rằng kiểm toán
viên đã xem xét đến các sự kiện (nếu có) ảnh hởng tới báo cáo tài chính hoặc báo
cáo kiểm toán cho đến tận ngày ký báo cáo kiểm toán.
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ địa điểm (tỉnh, thành phố) của công ty hoặc
chi nhánh công ty kiểm toán chịu trách nhiệm phát hành báo cáo kiểm toán.
Ngày ký báo cáo kiểm toán không đựơc ghi trớc ngày Giám đốc (hoặc ng-
ời đứng đầu ) đơn vị ký báo cáo tài chính. Trờng hợp báo cáo tài chính đợc điều
chỉnh và lập lại trong quá trình kiểm toán thì ngày ký báo cáo kiểm toán đợc phép

ghi cùng ngày ký báo cáo tài chính.
- Chữ ký và đóng dấu
Báo cáo kiểm toán phải ký rõ tên của kiểm toán viên đã đăng ký hành nghề
kiểm toán ở Việt Nam - ngời chịu trách nhiệm kiểm toán và ký rõ tên của Giám
đốc (hoặc ngời đợc uỷ quyền ) của công ty hoặc chi nhánh công ty kiểm toán chịu
trách nhiệm phát hành báo cáo kiểm toán.
Dới mỗi chữ ký nói trên phải ghi rõ họ và tên, số hiệu giấy đăng ký hành
nghề kiểm toán ở Việt Nam. Trên chữ ký của Giám đốc ( hoặc ngời đợc uỷ quyền)
phải đóng dấu của công ty (hoặc chi nhánh công ty ) kiểm toán chịu trách nhiệm
phát hành báo cáo kiểm toán. Giữa các trang của báo cáo kiểm toán và báo cáo tài
chính đã đợc kiểm toán phải đóng dấu giáp lai.
Phù hợp với thông lệ chung của Quốc tế, Giám đốc (hoặc ngời đợc uỷ
quyền) đợc phép ký bằng tên của công ty kiểm toán thay cho chữ ký tên của mình,
Vong Thị Thuý
13
Chuyên đề thực tập
nhng vẫn phải ghi rõ họ và tên, số hiệu giấy phép hành nghề kiểm toán ở Việt
Nam của chính mình và đóng dấu công ty kiểm toán.
Trờng hợp có từ hai công ty kiểm toán cùng thực hiện một cuộc kiểm toán
thì báo cáo kiểm toán phải đợc ký bởi Giám đốc của đủ các công ty kiểm toán
theo đúng thủ tục. Trờng hợp này kiểm toán viên chịu trách nhiệm kiểm toán
không phải ký tên trên báo cáo kiểm toán.
1.2.3 Các loại báo cáo kiểm toán
Để hình thành ý kiến nhận xét của kiểm toán viên trong các báo cáo kiểm
toán, các kiểm toán viên phải soát xét, đánh giá các kết luận rút ra từ các bằng
chứng thu thập đợc để hình thành các kết luận toàn diện về các khía cạnh sau :
a. Các báo cáo tài chính lập ra có phù hợp với các thông lệ, nguyên tắc và chuẩn
mực kế toán hay không.
b.Các thông tin tài chính có phù hợp với các quy định hiện hành và các yêu cầu
của pháp luật hay không.

c. Các thông tin tài chính của doanh nghiệp có nhất quán với các hiểu biết của
kiểm toán viên về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không.
d. Các thông tin tài chính có thể hiện thoả đáng mọi vấn đề trọng yếu và có đảm
bảo trung thực và hợp lý không.
Báo cáo kiểm toán sẽ thể hiện chi tiết, rõ ràng ý kiến của kiểm toán viên về các
báo cáo tài chính của doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào kết quả của từng cuộc kiểm
toán cụ thể. Căn cứ vào các loại ý kiến nhận xét, báo cáo kiểm toán đợc chia
thành 4 loại cụ thể sau :
1.2.3.1ý kiến nhận xét hoàn hảo ( báo cáo chấp nhận toàn phần )
Báo cáo kiểm toán đa ra ý kiến nhận xét hoàn hảo đợc trình bày trong trờng
hợp kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng báo cáo tài chính phản ánh
trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của đơn
vị đợc kiểm toán, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam ( hoặc đợc
chấp nhận). ý kiến chấp nhận toàn phần cũng có hàm ý rằng tất cả các thay đổi về
nguyên tắc kế toán và các tác động của chúng đã đợc xem xét, đánh giá một cách
đầy đủ và đã đợc đơn vị nêu rõ trong phần thuyết minh báo cáo tài chính. Chẳng
Vong Thị Thuý
14
Chuyên đề thực tập
hạn: Theo ý kiến của chúng tôi, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và
hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của công ty ABC vào
ngày 31/12/X, cũng nh kết quả kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong
năm tài chính kết thúc vào ngày31/12/X, phù hợp với các chuẩn mực và chế độ
kế toán Việt Nam hiện hành và các quy định pháp lý có liên quan.
- ý kiến chấp nhận toàn phần đợc áp dụng cho cả trờng hợp báo cáo tài
chínhđợc kiểm toán có những sai sót nhng đã đợc kiểm toán viên phát hiện và
đơn vị đã điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên. Báo cáo tài chính sau khi
điều chỉnh đã đợc kiểm toán viên chấp nhận. Chẳng hạn: Theo ý kiến của
chúng tôi, báo cáo tài chính sau khi đã đợc điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán
viên, đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu...

- ý kiến chấp nhận toàn phần còn đợc áp dụng cho cả trờng hợp báo cáo
kiểm toán có một đoạn nhận xét để làm sáng tỏ một số yếu tố ảnh hởng không
trọng yếu đến báo cáo tài chính, nhng không có ảnh hởng đến báo cáo kiểm toán.
Đoạn nhận xét này thờng đặt sau đoạn đa ra ý kiến nhằm giúp ngời đọc đánh giá
ảnh hởng của các yếu tố ảnh hởng đến báo cáo tài chính. Ví dụ: Theo ý kiến
của chúng tôi,báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía
cạnh trọng yếu tình hình tài chính của công ty ABC tại ngày 31/12/ X, cũng nh
kết quả kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài chính kết thúc
vào ngaỳ 31/12/X, phù hợp với chế độ và chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành
và các quy định pháp lý có liên quan.
ở đây chúng tôi không phủ nhận ý kiến chấp nhận toàn phần nh trên, mà
chỉ muốn lu ý ngời đọc báo cáo tài chính đến điểm X trong phần thuyết minh báo
cáo tài chính: Công ty ABC đã đa vào sử dụng công trình xây dựng có giá trị XX
VND, 3 tháng trớc ngày kết thúc niên độ tài chính, nhng cha ghi tăng tài sản cố
định, cha tính khấu hao và cũng cha lập dự phòng. Điều này cần đợc thuyết minh
rõ ràng trong báo cáo tài chính...
ý kiến chấp nhận toàn phần không có nghĩa là báo cáo tài chính đợc kiểm toán là
hoàn toàn đúng, mà có thể có sai sót nhng sai sót đó là không trọng yếu.
Vong Thị Thuý
15
Chuyên đề thực tập
1.2.3.2 ý kiến chấp nhận từng phần (Báo cáo chấp nhận từng phần )
ý kiến chấp nhận từng phần là loại ý kiến nhận xét khi kiểm toán viên thấy
không thể chấp nhận toàn bộ đợc, vì còn nhiều điểm cha xác nhận đợc hoặc
không đồng ý với doanh nghiệp. ý kiến chấp nhận từng phần có 2 dạnh là ý kiến
Tuỳ thuộc vào các nguyên nhân dẫn đến nhận xét không hoàn hảo hoặc ý kiến
Ngoại trừ những trờng hợp có bất đồng với quản lý doanh nghiệp về từng bộ
phận của báo cáo tài chính.
a. Trờng hợp nhận xét ngoại trừ
Nhận xét này đợc đa ra trong trờng hợp, kiểm toán viên cho rằng không thể đa

ra ý kiến chấp nhận toàn phần, và những phần không chấp nhận do không đồng ý
với Giám đốc hay do công việc kiểm toán bị giới hạn là quan trọng nhng không
liên quan đến một số lợng lớn các khoản mục tới mức có thể dẫn đến ý kiến từ
chối hoặc ý kiến không chấp nhận.
Sau đây là một đoạn nhận xét ngoại trừ trong trờng hợp kiểm toán viên
không thể tham gia kiểm kê hàng tồn kho:
Chúng tôi không thể tham gia kiểm kê hàng tồn kho vào ngày 31/12/X, vì
tại thời điểm đó chúng tôi cha đợc bổ nhiểm làm kiểm toán viên. Với những tài
liệu hiện có ở đơn vị, chúng tôi không thể kiểm tra đợc đúng đắn số lợng hàng
tồn kho tại thời điểm trên bằng các thủ tục kiểm toán khác.
Theo ý kiến của chúng tôi, ngoại trừ những ảnh hởng (nếu có) đến báo cáo tài
chính vì lý do nêu trên, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên
các khía cạnh trọng yếu đến tình hình tài chính của Công ty ABC vào ngày
31/12/X, cũng nh kết quả kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài
chính kết thúc vào ngày 31/12/X, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt
Nam hiện hành và các quy định pháp lý có liên quan.
b. Trờng hợp nhận xét tuỳ thuộc vào
Kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng báo cáo tài chính chỉ phản ánh
trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu đến tình hình tài chính của đơn
vị, nếu không bị ảnh hởng bởi yếu tố tuỳ thuộc mà kiểm toán viên đã nêu ra trong
báo cáo kiểm toán. Điều này cũng có nghĩa là nếu các yếu tố mà kiểm toán viên
nêu ra trong báo cáo kiểm toán có ảnh hởng trọng yếu đến báo cáo tài chính thì
Vong Thị Thuý
16
Chuyên đề thực tập
báo cáo tài chính đó đã không phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh
trọng yếu
Yếu tố tuỳ thuộc là yếu tố trọng yếu nhng không chắc chắn, nh các vấn đề
liên quan đến tính liên tục hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hoặc một
khoản doanh thu không đợc công nhận làm ảnh hởng đến kết qủa kinh doanh của

đơn vị.
Yếu tố tuỳ thuộc do kiểm toán viên nêu ra thờng liên quan đến các sự kiện
xảy ra trong tơng lai, nằm ngoài khả năng kiểm soát của đơn vị và của kiểm toán
viên. Việc đa ra yếu tố tuỳ thuộc cho phép kiểm toán viên hoàn thành trách
nhiệm kiểm toán của mình nhng cũng làm cho ngời đọc báo cáo tài chính phải lu
ý và tiếp tục theo dõi khi sự kiện xảy ra.
Ví dụ về báo cáo kiểm toán có yếu tố tuỳ thuộc:
Theo ý kiến của chúng tôi, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý
trên các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của công ty ABC vào ngày
31/12/X, cũng nh kết quả hoạt động kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ
trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/12/X, phù hợp với chuẩn mực và chế độ
kế toán Việt Nam hiện hành và cá quy định pháp lý có liên quan, tuỳ thuộc vào:
- Khoản doanh thu XX VND đợc chấp nhận.
- Khoản chi XY VND đợc Hội đồng quản trị thông qua.
1.2.3.3 ý kiến nhận xét từ bỏ (Báo cáo kiểm toán từ chối bày tỏ ý kiến )
ý kiến từ bỏ (hoặc ý kiến không thể đa ra ý kiến) đợc đa ra trong trờng
hợp phạm vi kiểm toán bị giới hạn nghiêm trọng hoặc thiếu thông tin liên quan
đến một số lợng lớn các khoản mục tới mức mà kiểm toán viên không thể thu
thập đợc đầy đủ và thích hợp các bằng chứng kiểm toán để có thể cho ý kiến về
báo cáo tài chính, bằng mẫu câu: Theo ý kiến của chúng tôi, vì các lý do nêu
trên, chúng tôi không thể đa ra ý kiến về báo cáo tài chính...
Ví dụ về báo cáo tài chính có ý kiến từ chối:
Do những hạn chế từ phía đơn vị mà chúng tôi không thể kiểm tra đợc toàn bộ
doanh thu, cũng không nhận đủ các bản xác nhận nợ phải thu từ khách hàng, và
Vong Thị Thuý
17
Chuyên đề thực tập
vì tính trọng yếu của các sự kiện này, chúng tôi từ chối đa ra ý kiến của mình về
báo cáo tài chính của đơn vị.
1.2.3.4 ý kiến trái ng ợc ( Báo cáo kiểm toán có ý kiến trái ng ợc )

ý kiến trái ngợc đợc đa ra trong trờng hợp các vấn đề không thống nhất
với Giám đốc đơn vị là quan trọng hoặc liên quan đến một số lợng lớn các khoản
mục đến mức độ mà kiểm toán viên cho rằng ý kiến chấp nhận từng phần là cha
đủ để thể hiện tính chất và mức độ sai sót trọng yếu của báo cáo tài chính, bằng
câu: Theo ý kiến của chúng tôi, vì ảnh hởng trọng yếu của các vấn đề nêu trên,
báo cáo tài chính phản ánh không trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng
yếu...
Kiểm toán viên không thể đồng ý với các nhà quản trị doanh nghiệp về: sự thích
hợp của chế độ kế toán mà doanh nghiệp sử dụng; phơng pháp áp dụng chế độ kế
toán; sự thể hiện trung thực hợp lý trong báo cáo tài chính; sự phù hợp của báo
cáo tài chính với các yêu cầu pháp lý tơng ứng..
1.3 Quy trình kiểm toán
Để đảm bảo tính hiệu quả, tính kinh tế của từng cuộc kiểm toán cũng nh
để thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm căn cứ cho kết luận
của kiểm toán viên , cuộc kiểm toán thờng đợc tiến hành theo quy trình gồm 3
giai đoạn. Quy trình kiểm toán đợc thể hiện khái quát theo sơ đồ sau:
Vong Thị Thuý
18
Giai đoạn I
Lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn II
Thực hiện kiểm toán
Giai đoạn III
Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
Chuyên đề thực tập
1.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên cần thiết cho một cuộc kiểm
toán. Nguyên tắc kiểm toán Quốc tế thứ 3- các nguyên tắc cơ bản xuyên suốt một
cuộc kiểm toán do IAPC (Uỷ ban thực hành kiểm toán Quốc tế ) phê duyệt tháng
6/1980 và ban hành tháng 10/1980 nêu rõ:

Kiểm toán viên phải lập kế hoạch kiểm toán để trợ giúp cho công việc kiểm toán
tiến hành có hiệu quả, đúng thời gian. Kế hoạch kiểm toán phải đợc tiến hành trên
cơ sở các hiểu biết về đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng.
Để đảm bảo cho cuộc kiểm toán đạt hiệu quả cao, trong mọi cuộc kiểm toán,
kiểm toán viên đều phải lập kế hoạch kiểm toán. Lập kế hoạch kiểm toán thích
hợp sẽ tạo điều kiện giúp cho kiểm toán viên đạt đợc những bằng chứng kiểm toán
đầy đủ thích hợp làm cơ sở cho nhận xét của kiểm toán viên trong báo cáo kiểm
toán; duy trì chi phí kiểm toán ở mức hợp lý và tránh đợc những bất đồng với
khách hàng. Trong đó , đạt đợc những bằng chứng kiểm toán đầy đủ thích hợp là
điều tối quan trọng đối với công ty kiểm toán bởi nó có thể giúp công ty giảm
thiểu tối đa trách nhiệm pháp lý và giữ vững danh tiếng trong cộnh đồng nghề
nghiệp. Giữ chi phí ở mức hợp lý giúp công ty duy trì sức cạnh tranh và do vậy có
thể giữ và mở rộng khách hàng. Tránh những hiểu lầm của khách hàng cũng là
điều quan trọng trong mối quan hệ với khách hàng, nó giúp kiểm toán viên thực
hiện cuộc kiểm toán có chất lợng cao và chi phí thấp.
Ngoài các vấn đề khác, kế hoạch kiểm toán phải bao gồm các nội dung sau:
a. Đạt đợc sự hiểu biết về hệ thống kế toán, chế độ kế toán và các quy chế kiểm
soát nội bộ của khách hàng.
b. Xác định độ tin cậy dự kiến vào kiểm soát nội bộ.
c. Lập chơng trình và xác định nội dung, thời gian và phạm vi của các
biện pháp kiểm toán sẽ đợc thực hiện.
d. Tổ chức phối hợp các bớc công việc.
Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán bao gồm: chiến lợc kiểm toán, kế hoạch kiểm
toán, chơng trình kiểm toán.
Vong Thị Thuý
19
Chuyên đề thực tập
Trình tự tiến hành có thể đợc minh họa bằng sơ đồ sau:
a. Chiến lợc kiểm toán: là quá trình đa ra phơng hớng, đờng lối cho
hoạt động kiểm toán trên cơ sở hiểu biết của kiểm toán viên về tình hình hoạt

động kinh doanh của khách hàng.
Chiến lợc kiểm toán đợc lập ra trong trờng hợp công ty kiểm toán đã ký đ-
ợc hợp đồng cho nhiều năm kiểm toán hoặc áp dụng cho nhiều cuộc kiểm toán.
Để lập đợc chiến lợc kiểm toán, đòi hỏi kiểm toán viên phải tiếp xúc với khách
hàng để tìm hiểu tình hình, thu thập đợc những thông tin cần thiết về hoạt động
kinh doanh trên những nét đặc trng cơ bản sau: Quy mô và phạm vi hoạt động
kinh doanh; tổ chức sản xuất và quy trình công nghệ sản xuất kinh doanh chủ yếu
và các rủi ro tiềm tàng; tình trạng tài chính và các mối quan hệ kinh tế chủ yếu
của khách hàng; tổ chức quản lý kinh doanh; tổ chức bộ máy và công việc kế
toán tài chính thống kê.; tổ chức kiểm toán nội bộ; những thuận lợi và khó khăn
chủ yếu trong sản suất kinh doanh, trong quản lý và kế toán..
Sự hiểu biết về đặc thù kinh doanh của khách hàng sẽ giúp cho kiểm toán viên
xác định đợc các sự kiện, các nghiệp vụ có ảnh hởng nhiều đến thông tin tài
chính. Kiểm toán viên có thể thu thập các thông tin này từ các nguồn:
- Báo cáo hàng năm trớc cổ đông của doanh nghiệp.
- Các biên bản Hội nghị cổ đông, hội nghị ban giám đốc và các hội nghị quan
trọng khác.
- Các báo cáo tài chính nội bộ năm nay và năm trớc.
- Các ghi chép kiểm toán của năm trớc và các tài liệu quan trọng khác.
Vong Thị Thuý
20
Chiến lợc kiểm toán
Kế hoạch kiểm toán
Chơng trình kiểm toán
Chuyên đề thực tập
- Những thông tin về các vấn đề có thể ảnh hởng tới kiểm toán do các cán bộ
có trách nhiệm của các đơn vị có quan hệ với doanh nghiệp cung cấp.
- Thảo luận trực tiếp với các nhà quản lý và các cán bộ nghiệp vụ của doanh
nghiệp.
- Các quy định nội bộ của doanh nghiệp.

- Các sổ nhật ký kinh doanh, các tạp chí chuyên ngành.
- Các cơ chế, chính sách và tình tình kinh tế xã hội, ảnh hởng của nó tới hoạt
động kinh doanh của khách hàng.
Những hiểu biết về hoạt động kinh doanh của khách hàng không chỉ có lợi ích
cho việc xây dựng kế hoạch kiểm toán mà còn giúp kiểm toán viên nhanh chóng
xác định đợc các điểm trọng tâm cần chú ý đặc biệt khi làm kiểm toán cũng nh
đánh giá tính hợp lý của các thông tin tài chính và những giải trình của các nhà
quản lý.
b. Kế hoạch kiểm toán
Kế hoạch kiểm toán là quá trình đa ra phơng pháp, nội dung, cách thức và thời
gian để thực hiện mội cuộc kiểm toán trên cơ sở chiến lợc kiểm toán.
Kế hoạch kiểm toán chỉ đợc lập khi công ty kiểm toán ký đợc hợp đồng kiểm
toán với doanh nghiệp. Kế hoạch kiểm toán do chủ nhiệm kiểm toán lập và đợc
phê duyệt bởi Giám đốc hoặc Ban giám đốc công ty kiểm toán. Khi kế hoạch
kiểm toán đợc phê duyệt sẽ đợc thông báo cho nhóm kiểm toán để chuẩn bị cuộc
kiểm toán.
Nội dung của kế hoạch kiểm toán thờng phải bao gồm:
- Thực hiện những thủ tục kiểm toán để hỗ trợ trong quá trình lập kế hoạch .
- Xác định mục tiêu các bộ phận cần kiểm toán.
- Những công việc phải làm, các phơng pháp kiểm toán phải thực hiện.
- Trình tự thực hiện từng công việc và thời hạn hoàn thành.
- Thông báo kế hoạch làm việc với các chuyên gia.
- Dự trù kinh phí cho kiểm toán.
c. Chơng trình kiểm toán
Vong Thị Thuý
21
Chuyên đề thực tập
Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán đã đợc phê duyệt, từng kiểm toán viên đợc
phân công tham gia kiểm toán sẽ soạn thảo chơng trình kiểm toán cụ thể cho từng
bộ phận, từng phần việc mình phải thực hiện để hoàn thành tốt kế hoạch.

Xây dựng chơng trình kiểm toán là bộ phận công việc quan trọng cuối cùng
trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện tất cả các bớc từ xử lý th mời
kiểm toán và ký hợp đồng kiểm toán đến tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và
đánh giá rủi ro kiểm soát của cuộc kiểm toán giúp cho kiểm toán viên có căn cứ
để thiết kế chơng trình kiểm toán. Chơng trình kiểm toán có thể bao gồm mục
đích kiểm toán của từng bộ phận, các bớc công việc chi tiết cần thực hiện, các thủ
pháp kiểm toán thích hợp sẽ áp dụng, sự phối hợp các trợ lý một cách hữu hiệu để
thực thi công việc đạt chất lợng cao. Xây dựng chơng trình kiểm toán phù hợp sẽ
giúp kiểm toán viên liệt kê và thấy đầy đủ các công việc cần thực hiện và các thủ
pháp cần thiết để thực hiện các công việc ấy. Chơng trình kiểm toán còn là căn cứ
để phối hợp các công việc, giám sát và kiểm tra cuộc kiểm toán. Đồng thời, ch-
ơng trình kiểm toán còn đợc kiểm toán viên sử dụng để ghi chép những công việc
đã thực hiện trong quá trình thực hiện kiểm toán làm căn cứ kiểm soát chất lợng
công tác kiểm toán.
1.3.2 Thực hiện kiểm toán
Thực hiện kiểm toán là giai đoạn kiểm toán viên triển khai các công việc
đã ghi trong kế hoạch kiểm toán và chơng trình kiểm toán nhằm đa ra những ý
kiến xác thực về mức độ trung trực và hợp lý của báo cáo tài chính trên cơ sở
những bằng chứng kiểm toán đầy đủ và tin cậy.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán gồm các công việc sau:
- Nghiên cứu đánh giá hệ thống kế toán và các quy chế kiểm soát nội bộ.
- Kiểm tra các bộ phận của báo cáo tài chính
- Phân tích đánh giá
a. Đánh giá hệ thống kế toán và các quy chế kiểm soát nội bộ
Việc xem xét, đánh giá hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ giúp
cho kiểm toán viên xác định đợc sự đầy đủ và hữu hiệu của những quy chế kiểm
soát nội bộ mà kiểm toán viên định dựa vào đó làm cơ sở cho việc kiểm toán.
Vong Thị Thuý
22
Chuyên đề thực tập

Nghiên cứu các quy chế kiểm soát nội bộ bao gồm:
- Thẩm định lại các nhân viên ở các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp.
- Tham khảo các tài liệu mô tả các phơng pháp công việc và sơ đồ lu
chuyển.
- Thu thập các hiểu biết về những quy định mà kiểm toán viên xác định là
quan trọng đối với công việc kiểm toán.
Công việc kiểm tra hệ thống kế toán thờng bao gồm:
- Việc tổ chức công tác và tổ chức bộ máy kế toán
- Việc lập, lu chuyển, xử lý và bảo quản chứng từ kế toán
- Việc tổ chức hệ thống sổ và phơng pháp ghi sổ kế toán
- Việc sử dụng các tài khoản kế toán
- Việc lập và gửi báo cáo kế toán
b. Kiểm tra các bộ phận của báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính của doanh nghiệp bao gồm nhiều bộ phận thông tin phản
ánh tình tình và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Những số liệu
ghi trong từng bộ phận của các báo cáo tài chính là những thông tin đã đợc thu
thập, xử lý, ghi chép, tổng hợp từ các phần nghiệp vụ kế toán có liên quan. Vì
vậy, kiểm toán những thông tin của các bộ phận báo cáo tài chính phải thông qua
việc kiểm tra, xem xét các nghiệp vụ kế toán cụ thể theo từng phần hành.
c. Phân tích đánh giá
Trong quá trình kiểm tra thu thập các bằng chứng kiểm toán và nhất là khi kết
thúc việc kiểm tra các nghiệp vụ kế toán có liên quan đến các bộ phận của báo
cáo tài chính, kiểm toán viên phải tiến hành phân tích đánh giá các thông tin tài
chính thu thập đợc.
Việc phân tích đánh giá một cách khoa học, toàn diện và tỷ mỷ sẽ giúp cho
kiểm toán viên nhìn nhận doanh nghiệp một cách đầy đủ khách quan và giúp cho
việc lập báo cáo kiểm toán đợc xác đáng.
Vong Thị Thuý
23
Chuyên đề thực tập

1.3.3 Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
Trong giai đoạn này, kiểm toán viên phải làm những công việc cuối cùng để
hoàn tất cuộc kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán. Các công việc còn phải làm
trong giai đoạn này gồm:
- Bình luận nợ ngoài ý muốn
- Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập báo cáo tài chính và trớc ngày
phát hành báo cáo kiểm toán
- Đánh giá lại kết quả kiểm toán, thực hiện các cuộc kiểm tra lại nếu cần
- Phát hành báo cáo kiểm toán
- Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày công bố báo cáo kiểm toán
a. Bình luận nợ ngoài ý muốn
Nợ ngoài ý muốn là những khoản nợ tiềm năng có thể xảy ra trong tơng lai, sẽ
làm giảm sút giá trị tài sản trên các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp chuẩn bị
công khai
Nợ ngoài ý muốn bao gồm:
- Các vụ kiện đang chờ xét xử
- Các tranh cãi về thuế
- Các giá trị bảo lãnh về sản phẩm mà doanh nghiệp đã cam kết với
ngời tiêu dùng
- Các bảo lãnh công nợ
- Các thơng phiếu đã chiết khấu
- Các th tín dụng mở còn hiệu lực
Kiểm toán viên sau khi xem xét các khoản nợ ngoài ý muốn thì đa ra lời bình
luận có hoặc không có các khoản nợ ngoài ý muốn. Nếu có thì kiểm toán viên sẽ
ớc tính thiệt hại là bao nhiêu. Sau khi đa ra lời bình luận về nợ ngoài ý muốn thì
kiểm toán viên phải đa ra lời cảnh báo. Trớc khi đa ra lời cảnh báo, kiểm toán
viên phải yêu cầu lãnh đạo của doanh nghiệp đa ra những cam kết bằng văn bản
về nợ ngoài ý muốn.
Một số thủ tục mà kiểm toán viên thờng sử dụng để tìm ra các khoản nợ ngoài ý
muốn:

Vong Thị Thuý
24
Chuyên đề thực tập
- Thẩm vấn Ban quản trị về khả năng của các khoản nợ ngoài ý muốn cha ghi sổ.
Trong những lần phỏng vấn này, kiểm toán viên cần tập trung vào việc mô tả các
khoản nợ ngoài ý muốn cần công khai. Dĩ nhiên, phỏng vấn ban quản trị sẽ
không có tác dụng trong việc phát hiện sự cố ý không công khai các khoản nợ
ngoài ý muốn hiện có, nhng nếu Ban quản trị đã bỏ qua một loại khoản nợ ngoài
ý muốn nào đó hoặc không hiểu biết hết các yêu cầu công khai kế toán thì sự
phỏng vấn có tác dụng tốt. Vào giai đoạn hoàn thành cuộc kiểm toán, Ban quản
trị đợc yêu cầu viết một báo cáo rằng Ban quản trị nhìn nhận là không có một
khoản nợ ngoài ý muốn nào không đợc công khai.
- Xem xét các biên bản họp của Hội đồng quản trị và của cổ đông để tìm các
dấu hiệu của các vụ kiện hoặc các khoản nợ ngoài ý muốn khác.
- Thu thập các th tín dụng đang còn hiệu lực vào ngày lập báo cáo tài chính.
- Thu thập các bản xác nhận của ngân hàng về các phiếu nợ phải thu đợc,
chiết khấu hay sự bảo lãnh nợ vay.
b. Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập báo cáo tài chính và trớc ngày
phát hành báo cáo kiểm toán
Ngày ghi trong báo cáo kiểm toán
Kiểm toán viên phải ghi ngày và ký vào báo cáo kiểm toán khi hoàn tất việc
kiểm toán, nghĩa là khi đã thực thi các thủ pháp có liên quan đến các sự kiện xảy
ra tính đến ngày lập báo cáo kiểm toán. Do trách nhiệm của kiểm toán viên là đa
ra các nhận xét của mình về các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp lập ra nên
ngày ghi trong báo cáo của kiểm toán viên không thể sớm hơn ngày ghi trong báo
cáo tài chính của doanh nghiệp đã dợc phê duyệt. Kiểm toán viên phải có bằng
chứng chắc chắn khẳng định rằng báo cáo tài chính của doanh nghiệp đã đợc các
nhà lãnh đạo doanh nghiệp duyệt y.
Trớc khi ký báo cáo kiểm toán, kiểm toán viên cần thực thi các biện pháp đã
dự kiến để chứng minh rằng mọi sự kiện xảy ra cho đến ngày ký báo cáo kiểm

toán có thể phải điều chỉnh hoặc đã đợc thể hiện trong báo cáo tài chính đã đợc
duyệt y. Các biện pháp này phải đợc tiến hành cho đến ngày ghi báo cáo kiểm
toán và bao gồm các bớc sau:
- Đọc biên bản đại hội cổ đông, biên bản họp ban giám đốc, biên bản kiểm
Vong Thị Thuý
25