Những tố chất và kỹ năng làm nên những nhà lãnh đạo thành công

Những tố chất và kỹ năng làm nên những nhà lãnh đạo
thành công
T

ố chất và kỹ năng là những điều kiện không thể thiếu của một nhà lãnh đạo hiệu quả. Đã
có rất nhiều nghiên cứu về tố chất và kỹ năng lãnh đạo và một trong những phương pháp
nghiên cứu lãnh đạo đầu tiên là nghiên cứu về tố chất lãnh đạo. Trọng tâm của nghiên
cứu chính là phẩm chất và các kỹ năng tạo nên hiệu quả quản lý và sự thăng tiến trong
nghề nghiệp. Hầu hết các nghiên cứu đều khẳng định rằng: người lãnh đạo hiệu quả luôn
biết kết hợp nhiều tố chất và kỹ năng khác nhau trong từng hoàn cảnh cụ thể để đi tới
thành công. Sau một thời gian công tác tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội, được
trải nghiệm thực tế khi làm việc dưới sự quản lý điều hành của ông Vũ Ngọc Thắng Giám đốc chi nhánh, tôi nhận thấy ông là một người lãnh đạo thành công thể hiện qua
những tố chất và kỹ năng lãnh đạo thường có ở người lãnh đạo kết hợp với những phẩm
chất nổi bật và kỹ năng quản lý vượt ra khỏi những lý thuyết cơ bản về tố chất và kỹ
năng lãnh đạo thường đề cập tới.

C

ác nhà nghiên cứu đưa ra rất nhiều định nghĩa, quan điểm về lãnh đạo; khái niệm
chung nhất được sử dụng đó là: lãnh đạo là quá trình gây ảnh hưởng tới

những người khác để hiểu và nhất trí về những việc cần phải làm và cách thức thực
hiện hiệu quả và quá trình nỗ lực tập thể, cá nhân để hoàn thành những mục tiêu
chung. Người lãnh đạo được cho là thành công phải là người có tố chất và kỹ năng lãnh
đạo tổ chức tốt, biết cách thích ứng với sự thay đổi, điều chỉnh mô hình tâm lý bản thân
để phù hợp với hoàn cảnh. Tố chất là các đặc điểm cá nhân khác nhau, bao gồm các đặc
điểm về cá tính, tính khí, nhu cầu và các giá trị. Cá tính là những đặc điểm về tính khí
1


thực hiện cách cư xử như sự tự tin, sự hướng ngoại, sự chín chắn và mức độ nhiệt tình.

Một nhu cầu hoặc một động cơ là mong muốn có được sự khuyến khích hoặc sự trải
nghiệm cụ thể nào đó. Các giá trị là thái độ của cá nhân đối với việc cái gì là đúng, cái gì
là sai, cái gì là có đạo đức, cái gì là đúng với lương tâm và cái gì là trái với lương tâm.
Các giá trị có ý nghĩa quan trọng vì chúng ảnh hưởng đến thói quen, quan điểm về vấn
đề và lựa chọn hành vi của một cá nhân. Theo một số nhà nghiên cứu như Bouchard,
Lykken hay Segal & Tellegen, 1990 thì tố chất cùng bị quy định bởi sự giáo dục và khả
năng di truyền. Thuật ngữ kỹ năng được hiểu là khả năng làm một việc gì đó theo một
cách có hiệu quả. Kỹ năng được phân loại theo 3 nhóm chính đó là:
+ Kỹ năng nghiệp vu: Là kiến thức về phương pháp, các quá trình, quy trình và kỹ
thuật để thực hiện một hoạt động mang tính chuyên môn và khả năng sử dụng công cụ,
thiết bị để thực hiện hoạt động đó.
+ Kỹ năng giao tiếp: Là kiến thức về hành vi con người, các quá trình giao tiếp giữa
con người với nhau, khả năng hiểu cảm xúc, thái độ và động cơ của người khác dựa trên
những gì họ nói và làm (sự thấu cảm, tính nhạy cảm trong giao tiếp); khả năng truyền đạt
rõ ràng và hiệu quả (sự lưu loát và tính thuyết phục của lời nói), khả năng thiết lập các
mối quan hệ hiệu quả và hợp tác (sự tế nhị, kỹ năng lắng nghe, kiến thức về hành vi xã
hội chấp nhận được).
+ Các kỹ năng nhận thức: Khả năng phân tích chung, tư duy logic, sự thông hiểu về
các hình thành khái niệm, khái niệm hóa các mối quan hệ phức tạp và mập mờ, tính sáng
tạo trong việc đưa ra các ý tưởng và giải quyết vấn đề, khả năng phân tích các sự kiện và
xu hướng, lường trước sự thay đổi, nhận ra cơ hội và các vấn đề tiềm tàng (cách tư duy
quy nạp và suy diễn).

2


Năm 1974, Stogdill tổng kết 163 nghiên cứu về tố chất được thực hiện từ năm 1949
đến năm 1970. Kết quả của những nghiên cứu này khẳng định việc sở hữu một số tố
chất, kỹ năng chỉ làm tăng khả năng thành công của một người lãnh đạo chứ không đảm
bảo chắc chắn cho sự thành công đó. Một người lãnh đạo có thể thành công trong hoàn

cảnh này nhưng lại không thành công trong hoàn cảnh khác. Hai người lãnh đạo có các
tố chất khác nhau nhưng có thể thành công trong cùng một hoàn cảnh.
Stogdill cũng đã chỉ ra các phẩm chất và kỹ năng phân biệt giữa người lãnh đạo và người
không phải là lãnh đạo như sau:
Phẩm chất

Kỹ năng

Thích ứng tốt với tình hình

Thông minh, lanh lợi

Tỉnh táo trong môi trường xã hội

Có kỹ năng dựa trên khái niệm

Tham vọng, luôn định hướng thực hiện

Sáng tạo

mục tiêu

Giỏi ngoại giao và tế nhị

Quyết đoán

Nói năng lưu loát

Hợp tác

Hiểu biết về công việc

Có thể tin cậy

Có đầu óc tổ chức (có khả năng

Thể hiện quyền lực

quản lý)

Năng động (mức độ hoạt động cao)

Có sức thuyết phục

Kiên trì

Có kỹ năng giao tiếp

Tự tin
Chịu đựng được áp lực, căng thẳng

3


Sẵn sàng chịu trách nhiệm

Một số nghiên cứu về tố chất lãnh đạo như Lombardo & McCauly, 1988; Van Velsor &
Leslie, 1995; Bass, 1990; Howard & Bray,1998 chỉ ra rằng một số tố chất về cá tính liên
quan chặt chẽ với hiệu quả quản lý bao gồm: mức độ sinh lực , sức chịu đựng căng
thẳng, sự tự tin, xu hướng có động lực nội tâm, sự trưởng thành về mặt tâm lý, tính liêm

trực. Động cơ quản lý cũng có ý nghĩa quan trọng cho sự lãnh đạo thành công.
Các tố chất dự báo hiệu quả quản lý.
Mức độ sinh lực và sức chịu đựng căng thẳng cao
Tự tin
Luôn chú trọng vào vấn đề
Ổn định và vững vàng về mặt tâm lý
Tính liêm chính
Có động cơ quyền lực hòa nhập xã hội
Định hướng thành thích ở mức độ hợp lý
Nhu cầu phụ thuộc thấp

Các nhà nghiên cứu cho rằng các nhà lãnh đạo các tổ chức, công ty, tập đoàn sẽ thực
sự thành công nếu hội tụ được các tố chất trên. Ngoài ra, mô hình “Năm tố chất” cũng
được các nhà nghiên cứu đưa ra có tính thuyết phục cao. Các tố chất trong mô hình

4


“Năm tố chất” bao gồm: tính sôi nổi (surgency), tính kỷ luật (dependability), tính nhất trí
(agreeability), tính ổn định tâm lý (adjustment), và tính mở (intellectance).
Trong những năm gần đây, các nghiên cứu về tố chất của người lãnh đạo thu được
nhiều kết quả tích cực hơn do đề cập nhiều hơn đến các tố chất liên quan. Các tố chất
liên quan như trí thông minh cảm xúc, sự hiểu biết về xã hội và khả năng học hỏi cũng
ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả quản lý của người lãnh đạo. Điều quan trọng là người
lãnh đạo phải biết sử dụng những tố chất và kỹ năng quản lý sao cho phù hợp tùy từng
tình huống và hoàn cảnh cụ thể để đạt hiệu quả cao.
Tại nơi tôi công tác hiện nay, ông Vũ Ngọc Thắng là một tấm gương sáng của nhà
lãnh đạo hiệu quả, người mà ngoài những tố chất và kỹ năng tạo nên những thành công
thể hiện qua sự ủng hộ của nhân viên cấp dưới, sự hợp tác chung thủy của khách hàng,
những kết quả kinh doanh ấn tượng và sự thành đạt của bản thân còn có cả những tố

chất và kỹ năng khác xứng đáng để tôi và nhiều người phải học hỏi.
- Tâm huyết với công việc và khả năng truyền nhiệt huyết: Đó chính là điều mà tôi tâm
đắc nhất ở vị giám đốc trẻ tuổi này. Công việc hàng ngày được ông lập kế hoạch một
cách hết sức khoa học và có định hướng. Đầu ngày, dù bận thế nào ông cũng dành thời
gian xem các báo cáo của ngày làm việc hôm trước, nghe lãnh đạo các phòng ban báo
cáo nhanh những vấn đề nổi cộm, sắp xếp công việc trong ngày theo thứ tự ưu tiên. Bất
cứ một công việc hay sự việc phức tạp nào trong cơ quan đều có sự lãnh đạo của ông để
giải quyết công việc được kịp thời và hiệu quả nhất.Ông thường dành thời gian hỗ trợ
nhân viên bằng cách truyền cho nhân viên phương pháp tư duy để giải quyết công việc
chứ không hướng dẫn cụ thể hay chỉ việc. Ông là người rất say mê với công việc không
kể thời gian sớm hay muộn. Có ngày, thời gian làm việc của ông lên tới 18 tiếng, đó là
khi ông có vấn đề cần phải giải quyết gấp hay ông đang cố gắng tìm ra các giải pháp
5


hiệu quả cho công việc. Các giải pháp huy động vốn, tăng trưởng tín dụng chất lượng,
cung cấp nhiều sản phẩm dịch vụ đa dạng và tiện ích cho khách hàng luôn là niềm đam
mê của ông. Chính niềm say mê, tâm huyết với công việc của ông đã khơi dậy cán bộ nhân viên toàn chi nhánh hăng say làm việc, phấn đấu vì sự nghiệp, mục tiêu chung của
ngân hàng, khuyến khích nhân viên phát huy sự sáng tạo, tận tâm với công việc đem lại
hiệu quả cao.
- Có tầm nhìn, óc sáng tạo và sự quyết đoán: Để hoạt động kinh doanh ngân hàng có
hướng đi đúng đắn, mang lại kết quả cao không thể thiếu yếu tố tầm nhìn của người lãnh
đạo. Trong tình hình hiện nay khi mà nền kinh tế đang dần hội nhập, với sự thay đổi đến
chóng mặt của các xu hướng nguồn lực, các ngân hàng luôn có những chiêu bài cạnh
tranh gay gắt để chiếm lĩnh thị trường, ông Thắng -với sự thông minh, óc sáng tạo của
mình đã xây dựng nên những chiến lược kinh doanh tối ưu, xác định rõ những cơ hội,
thách thức, thuận lợi và khó khăn từ bên trong nội bộ ngân hàng đến bên ngoài đơn vị để
chủ động có những chiến lược điều chỉnh kịp thời. Bên cạnh đó, với sự quyết đoán của
mình trong việc tung ra các chiến lược kinh doanh trong những tình huống mang tính
quyết định, ông đã chèo lái đơn vị vào thế chủ động, đối phó được với tình hình thay đổi,

biến động của thị trường.
- Ham học hỏi, tự tin vào nội lực bản thân: Đây là một phẩm chất vô cùng quan trọng,
là tiền đề để ông Thắng ngày càng thành công trong vai trò lãnh đạo một chi nhánh ngân
hàng. Sau khi tốt nghiệp Đại học Kinh tế Quốc dân Hà nội chuyên ngành Tài chính Ngân hàng, ông về đầu quân cho Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam với vị trí
Quản lý khách hàng Doanh nghiệp, rồi được đề bạt lên Trưởng phòng. Sau đó ông được
mời về Ngân hàng TMCP Nhà Hà Nội với cương vị Phó giám đốc và hiện tại ông đang
giữ cương vị Giám đốc một chi nhánh của Ngân hàng SHB. Để có được sự thành công
6


nhất định như ngày hôm nay, ông Thắng đã phải cố gắng nỗ lực không ngừng, vượt qua
muôn vàn khó khăn trở ngại trong cuộc sống, sự nghiệp của mình. Mặc dù đã đạt được
một số thành công trong sự nghiệp nhưng không vì thế mà ông bằng lòng, ngủ quên với
chiến thắng của bản thân. Ông luôn tìm tòi, cập nhật các thông tin mới nhất qua các
phương tiện thông tin đại chúng hoặc tiếp xúc trực tiếp với khách hàng để nắm bắt tâm
tư nguyện vọng hay xu hướng thị hiếu của khách hàng, học hỏi thêm những kinh nghiệm
trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội để tăng vốn kiến thức phục vụ cho hoạt động
ngân hàng thông qua các khóa học đào tạo như Chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản trị
Kinh doanh và một số khóa học dành cho các nhà quản lý. Với kiến thức chuyên môn
vững cộng với sự nỗ lực học tập không mệt mỏi của bản thân, sự khéo léo năng động
trong thời đại kinh tế thị trường tự do cạnh tranh là động lực để ông luôn tự tin vào nội
lực bản thân, tự tin đối mặt với những thách thức trong hiện tại và tương lai để vươn tới
thành công.
- Tâm lý ổn định, khả năng chịu được áp lực cao: Để trụ vững và lãnh đạo Chi nhánh
ngày càng phát triển trong điều kiện các Ngân hàng trên địa bàn luôn có sự cạnh tranh
rất gay gắt về thị phần, có những thời điểm hoạt động kinh doanh của các Ngân hàng là
đề tài nóng, là điểm nóng được dư luận hết sức quan tâm. Nhưng dù hoạt động của ngân
hàng khó khăn thế nào, tình hình kinh doanh căng thẳng ra sao, tôi vẫn thấy Ông Thắng
luôn bình tĩnh, tự tin và vững vàng trong các cuộc khủng hoảng. Do có sự sắp xếp khoa
học kế hoạch làm việc nên ông vẫn dành được một chút thời gian quý báu cho việc nghỉ

ngơi, thư giãn thông qua các môn thể thao như Cầu Lông, Tenis...Nhờ vậy ở ông luôn có
sự dẻo dai về thể chất, minh mẫn về tinh thần giúp ông thành công trong việc đối mặt với
các tình huống căng thẳng và khó khăn trong các mối quan hệ với đối tác.

7


Sự lãnh đạo thành công của ông Thắng được thể hiện rõ nét qua những kết quả kinh
doanh mà chi nhánh ngân hàng chúng tôi đã đạt được. Kết thúc năm tài chính 2011, Lợi
nhuận sau thuế của ngân hàng chúng tôi tăng 158% so với 2010. Trước khi ông Thắng
nhận chức Giám đốc, từ một ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 3% đến nay chỉ còn 0.5%.
Số lượng khách hàng giao dịch tăng 150% so với 2010. Chi nhánh đã mở thêm được 02
phòng giao dịch, tuyển thêm 30 cán bộ nhân viên. Đội ngũ cán bộ nhân viên được đào
tạo thường xuyên, có năng lực, chuyên môn vững, có khả năng làm việc nhóm cao, thực
sự đoàn kết và nhiệt huyết với công việc.

Đ

ể trở thành một nhà lãnh đạo thành công cần có nhiều tố chất và kỹ năng quản lý
tốt, biết vận dụng linh hoạt và phù hợp các tố chất và kỹ năng đó vào từng hoàn

cảnh cụ thể. Cá nhân tôi luôn kính trọng một con người đức độ, tài năng và tràn đầy
nhiệt huyết như ông Thắng. Ông Thắng là tấm gương sáng để tôi và mọi người trong cơ
quan phải học tập. Tôi tin rằng trong tương lai ông Thắng còn thành công hơn nữa trong
sự nghiệp của mình.
Tài liệu tham khảo:
1. Giáo trình, bài giảng Slides môn Phát triển khả năng lãnh đạo.
2. Tài liệu lưu hành nội bộ, Phát triển khả năng lãnh đạo - Chương trình Đào tạo Thạc sĩ
Quản trị Kinh doanh Quốc tế.

8


9