Quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thị xã từ sơn, tỉnh bắc ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

NGÔ THỊ THUÝ HỒNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ,
PHƯỜNG
TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC
NINH

Chuyên ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

60 34 04 10

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. Phạm Văn Hùng

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


Lêi cam ®oan
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực
và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được
cảm ơn và các thông tn trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Ngô Thị Thúy Hồng

i


LỜI CẢM ƠN
Đề tài “Quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc
Ninh” đã được hoàn thành với sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được
sự hướng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ, động viên của nhiều tập thể và cá nhân trong học
tập, nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của Phó giáo sư, Tiến sỹ Phạm
Văn Hùng, người thầy trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến quý báu của các thầy, cô giáo trong khoa
Kinh tế và PTNT, Bộ môn Phân tích định lượng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các phòng ban, phòng Tài chính-Kế
hoạch, các cấp lãnh đạo Thị xã và đồng nghiệp, UBND các xã, phường, tổ chức trên địa
bàn thị xã Từ Sơn đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài này.
Tôi xin cảm ơn sự quan tâm động viên, giúp đỡ của gia đình, bạn bè và các đồng
nghiệp trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Ngô Thị Thúy Hồng

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................i
Lời cảm ơn ....................................................................................................................ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục chũ ký hiệu viết tắt ....................................................................................... v
Danh mục bảng ............................................................................................................vi
Trích yếu luận văn ......................................................................................................viii
Thesis abstract............................................................................................................... x
Phần

1.

Mở

đầu

........................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 3

1.2.1.
3

Mục tiêu nghiên cứu chung ..............................................................................

1.2.2.
3

Mục têu nghiên cứu cụ thể .............................................................................

1.3.

Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 3

1.4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3

1.4.1.

Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3

1.4.2.

Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3

Phần 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ...................................................................
5
2.1.

Cơ sở lý luận ................................................................................................... 5

2.1.1.

Các khái niệm cơ bản....................................................................................... 5

2.1.2.

Vị trí, vai trò của Ngân sách xã trong hệ thống Ngân sách Nhà nước ............... 7

2.1.3.

Nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách của các xã ................................................ 9

2.1.4.
11

Đặc điểm của quản lý ngân sách xã, phường ..................................................

2.1.5.
12

Nguyên tắc quản lý ngân sách xã, phường .....................................................

2.1.6.

Nội dung nghiên cứu của quản lý Ngân sách xã, phường ............................... 14
3


2.1.7.
24

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã, phường...............................

2.2.

Cơ sở thực tễn .............................................................................................. 28

2.2.1.

Thực tiễn quản lý Ngân sách xã ở các địa phương.......................................... 28

2.2.2.

Bài học kinh nghiệm cho quản lý ngân sách xã, phường ................................ 32

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................
34

4


3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 34

3.1.1.

Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 34

3.1.2.

Điều kiện kinh tế- xã hội................................................................................ 36

3.1.3.

Đánh giá chung.............................................................................................. 41

3.2.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 41

3.2.1.

Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu, thông tin............................................. 41

3.2.2.

Phương pháp xử lý số liệu, thông tin .............................................................. 43

3.2.3.

Phương pháp phân tích số liệu, thông tin........................................................ 43

3.2.4.

Hệ thống chỉ têu nghiên cứu ......................................................................... 44

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................ 45
4.1.

Thực trạng quản lý ngân sách xã, phường ở thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh...... 45

4.1.1.
45

Hệ thống quản lý Ngân sách xã, phường tại thị xã Từ Sơn ..................................

4.1.2.

Lập dự toán ngân sách xã, phường tại thị xã Từ Sơn ...................................... 48

4.1.3.

Quản lý thu Ngân sách cấp xã, phường tại địa bàn nghiên cứu ....................... 51

4.1.4.

Quản lý chi ngân sách xã, phường của thị xã Từ Sơn ..................................... 64

4.1.5.

Quyết toán Ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn .................................................... 76

4.1.6.

Thanh tra, kiểm tra Ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn ........................................ 79

4.2.

Các yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn............ 82

4.2.1.

Nhóm yếu tố khách quan ............................................................................... 83

4.2.2.

Nhóm yếu tố chủ quan ................................................................................... 87

4.3.

Định hướng và các giải pháp tăng cường quản lý ngân sách xã, phường
trên địa bàn thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới .......................... 92

4.3.1.

Căn cứ đề xuất và giải pháp ........................................................................... 92

4.3.2.

Định hướng ................................................................................................... 92

4.3.3.

Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách xã trên địa bàn thị xã
Từ Sơn trong thời gian tới.............................................................................. 94

Phần 5. Kết luận và kiến nghị ................................................................................. 113
5.1.

Kết luận ....................................................................................................... 113

5.2.

Kiến nghị ..................................................................................................... 114

Tài liệu tham khảo..................................................................................................... 116

4


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BQ

Bình quân

CC

Cơ cấu

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa,hiện đại hóa

ĐTV

Đơn vị tính ĐTH

Đô thị hoá GTGT

Giá trị

gia tăng
KBNN

Kho bạc nhà nước NSĐP

Ngân sách địa phương NSTU
Ngân sách trung ương NSX
Ngân sách xã
NSNN

Ngân sách nhà nước

SL

Số lượng

TM - DV

Thương mại dịch vụ TNDN

Thu nhập doanh nghiệp UBND

Uỷ

ban nhân dân
XDCB

Xây dựng cơ bản

5


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Kết quả phát triển kinh tế của thị xã (2012-2014) ...................................... 37
Bảng 3.2. Dân số trung bình năm 2014 của thị xã Từ Sơn theo đơn vị hành chính .... 40
Bảng 3.3. Số lượng và cơ cấu mẫu điều tra................................................................ 43
Bảng 4.1. Tình hình cán bộ quản lý Ngân sách xã, phường tại thị xã Từ Sơn tính
đến 31/12/2015.......................................................................................... 48
Bảng 4.2. Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia thu Ngân sách xã giữa các cấp Ngân
sách trên địa bàn thị xã Từ Sơn.................................................................. 53
Bảng 4.3. Tình hình thực hiện kế hoạch thu ngân sách xã, phường thị xã Từ Sơn
từ năm 2012-2014 ..................................................................................... 54
Bảng 4.4. Tình hình thu một số khoản thu chủ yếu của ngân sách xã, phường thị
xã Từ Sơn từ năm 2012-2014 .................................................................... 59
Bảng 4.5. Tổng hợp tình hình các khoản thu bổ sung từ ngân sách cấp trên cho
Ngân sách xã từ năm 2012-2014................................................................ 62

Bảng 4.6. Các khoản thu khác ngoài Ngân sách xã trên địa bàn thị xã Từ Sơn từ
năm 2012 -2014 ........................................................................................ 63
Bảng 4.7a. Dự toán chi Ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn qua 3 năm 2012-2014 ............ 65
Bảng 4.7b. Tình hình thực hiện chi thường xuyên Ngân sách xã trên địa bàn thị xã
Từ Sơn giai đoạn (2012-2014)................................................................... 69
Bảng 4.8. Tình hình thực hiện chi đầu tư phát triển Ngân sách xã trên địa bàn thị
xã Từ Sơn giai đoạn (2012-2014) ............................................................. 75
Bảng 4.9. Kết quả quyết toán Ngân sách xã thị xã Từ Sơn từ năm 2012 đến
năm 2014 .................................................................................................. 77
Bảng 4.10. Tình hình nợ đọng các khoản thu Ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn từ
năm 2012 đến năm 2014............................................................................ 80
Bảng 4.11. Kết quả kiểm soát chi Ngân sách xã tại thị xã Từ Sơn ............................... 81
Bảng 4.12. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác phân bổ dự toán thu, chi
Ngân sách xã trên địa bàn thị xã Từ Sơn.................................................... 84
Bảng 4.13. Đánh giá của kế toán đơn vị thụ hưởng Ngân sách xã về định mức
phân bổ Ngân sách Nhà nước hàng năm của đơn vị mình .......................... 84

6


Bảng 4.14. Đánh giá của đối tượng nộp Ngân sách xã về việc gặp phải khó khăn
và những hỗ trợ nhận được từ cơ quan quản lý của người nộp thuế............
85
Bảng 4.15. Đánh giá của đối tượng nộp Ngân sách xã về hiệu quả công tác hỗ trợ
người nộp thuế và công tác giải quyết khiếu nại của người nộp thuế.......... 86
Bảng 4.16. Đánh giá của cán bộ, kế toán, đối tượng nộp Ngân sách về công tác
thanh tra, kiểm tra thu chi Ngân sách trên địa bàn thị xã ............................ 87
Bảng 4.17. Đánh giá của cán bộ, kế toán đơn vị thụ hưởng và đối tượng nộp
Ngân sách về công tác tổ chức quản lý thu chi Ngân sách xã tại Từ Sơn
Bảng 4.18. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác kế toán và quyết toán Ngân

sách xã ...................................................................................................... 89
Bảng 4.19. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác chấp hành dự toán Ngân sách xã.......
89
Bảng 4.20. Đánh giá các đối tượng điều tra về cán bộ làm công tác quản lý Ngân
sách xã ...................................................................................................... 90
Bảng 4.21. Đánh giá về ý thức chấp hành các quy định, pháp luật về thu Ngân
sách của các đối tượng nộp Ngân sách trên địa bàn thị xã Từ Sơn ............. 91
Bảng 4.22. Đánh giá về ý thức chấp hành các quy định, pháp luật về chi Ngân sách
của các đơn vị thụ hưởng Ngân sách xã trên địa bàn Từ Sơn ..................... 92

vii


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Mục đích nghiên cứu
Đánh giá tình hình quản lý Ngân sách xã, phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn
thời gian qua và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý Ngân sách
xã, phường trên địa bàn nghiên cứu cho những năm tới.
Phương pháp nghiên cứu
Dữ liệu thứ cấp bao gồm được thu thập thông qua các báo cáo về tình hình cơ bản
của thị xã, tình hình thu, chi ngân sách của các xã, phường các văn bản pháp luật
của Nhà nước về quản lý và sử dụng ngân sách; các bài báo, bài viết và một số công trình
nghiên cứu có lien quan. Các dữ liệu sơ cấp phục vụ cho nghiên cứu này chủ yếu là lấy
ý kiến của các cán bộ quản lý, cán bộ công chức xã, phường sử dụng ngân sách. Phương
pháp thu thập dữ liệu sơ cấp là qua phỏng vấn bằng bảng hỏi, đồng thời có tham vấn
sâu một số chuyên gia trong lĩnh vực quản lý ngân sách. Các dữ liệu thu thập được
đều được kiểm tra lại và hiệu chỉnh theo 3 yêu cầu: Đầy đủ, chính xác và lôgic.
Các phương pháp phân tích số liệu bao gồm phương pháp thống kê mô
tả, phương pháp so sánh, phương pháp cân đối tài chính và phương pháp tham vấn ý
kiến chuyên gia.

Kết quả chính và kết luận
Từ Sơn là một thị xã thuộc tỉnh Bắc Ninh được Thủ tướng Chính phủ ký quyết
định thành lập ngày 24 tháng 9 năm 2008 trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số
của thị xã Từ Sơn cũ. Từ Sơn là một trong hai đô thị của tỉnh Bắc Ninh, là địa phương
có nhiều ngành nghề truyền thồng và nhiều khu công nghiệp phát triển, do đó nguồn thu
Ngân sách xã lớn đồng thời nhiệm vụ chi Ngân sách xã cho đầu tư cơ sở hạ tầng, phục
vụ sản xuất kinh doanh và đời sống sinh hoạt người dân cũng nhiều, do đó việc quản lý
Ngân sách nhà nước đặc biệt là ngân sách cấp xã hết sức phức tạp trong việc đảm
bảo cho việc sử dụng Ngân sách xã đạt hiệu quả cao nhất.
Thực hiện Chỉ thị của UBND tỉnh Bắc Ninh, UBND thị xã Từ Sơn đã chỉ đạo
các phòng chức năng phối hợp với các cơ quan liên quan tăng cường công tác quản
lý Ngân sách xã trên địa bàn. Trong 3 năm gần đây hàng năm tại thị xã Từ Sơn thu
khoảng
100 tỷ đồng cho Ngân sách xã, đồng thời các khoản chi Ngân sách xã lên tới gần 90 tỷ
đồng/ năm. Công tác quản lý Ngân sách xã cũng được quan tâm chú trọng, hoạt
động thanh tra, kiểm tra thu, chi Ngân sách xã thường xuyên được tiến hành, kết quả
8


thanh tra đã phát hiện được hơn 10.000 món Ngân sách thanh toán sai với những lỗi sai
như: chi vượt dự toán, chi sai mục lục ngân sách, sai chế độ têu chuẩn định mức, sai
yếu tố ghi

9


trên chứng từ, các lỗi sai do thiếu hồ sơ thủ tục thanh toán đã được hạn chế nhiều
(3 năm gần đây những lỗi sai này đã giảm khoảng 6%). Tuy nhiên, trên thực tế tại địa
bàn còn tồn tại tình trạng nợ đọng thuế, hàng năm con số thuế nợ đọng, chậm nộp
lên tới trên 10 tỷ đồng/năm.

Mặc dù Lãnh đạo thị xã đã quan tâm tới công tác đào tạo nâng cao trình độ
đội ngũ cán bộ quản lý Ngân sách xã, đồng thời thường xuyên tuyên truyền, phổ biến
pháp luật về thuế, ngân sách song một số bộ phận trong cán bộ và nhân dân ở cơ sở còn
chưa nhận thức được đầy đủ ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thực hiện quy chế
dân chủ công khai về tài chính và NS; việc phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành quản lý
Ngân sách xã còn chưa nhịp nhàng nên những khó khăn vướng mắc chưa được xử lý,
tháo gỡ kịp thời; chưa có sự phối, kết hợp chặt chẽ giữa KBNN, Ban tài chính xã và
cơ quan thu trong việc xây dựng kế hoạch thu, đôn đốc, kiểm tra, bố trí điểm thu, tổng
kết và đề ra các giải pháp để tập trung các nguồn thu vào KBNN dẫn đến hiệu quả
tập trung nguồn thu NS xã qua KBNN còn bị hạn chế; thêm vào đó là trình độ đội ngũ
cán bộ của Ban Tài chính các xã trình độ còn nhiều hạn chưa cao, còn lúng túng trong
việc lập báo cáo quyết toán, nhất là trong điều kiện các chính sách thu-chi ngân sách
luôn thay đổi, các nghiệp vụ về quản lý như chế độ kế toán ngân sách chưa được thay
đổi phù hợp.

9


THESIS ABSTRACT
Research Objectves
Assess the situation of budget management communes in Tu Son town, past and
proposed a number of measures to strengthen financial management sahcs
communes in the study area for the coming years.
Materials and Methods
Secondary data were collected including through the report on the basic
situation of the town, on the collection and expenditure of the communes of the laws
of the State on the management and use of funds clean; articles, posts, and some
studies have related. The primary data for this study serves mainly opinions of the
management staf, civil servants of communes, wards budget use. Methods of collecting
primary data through interviews with questionnaires, and following consultation with

a number of experts in the area of budget management. The data collected will be
checked and corrected for 3 requirements: Full, accurate and logical.
The method of data analysis included descriptive statstical method, comparatve
method, the financial balance approach and methodology expert consultation.
Main findings and conclusions
Từ Son is a town in the province of Bac Ninh by the Prime Minister signed the
decision to establish September 24, 2008 on the basis of the entire natural area
and population of the old Tu Son town. From Son is one of the two cities of Bac Ninh
province, the locality has many traditional industries and industrial development, so big
commune budget revenues and expenditures budget tasks for social investments
infrastructure, business for production and people's daily life as much, so the
management of the state budget, especially social budgets very complicated in ensuring
the use of budget The most efective social.
Implementing Directive of the People's Commitee of Bac Ninh province, Tu
Son town

People's

Committee

has directed

the functonal

departments

to

coordinate with relevant agencies to strengthen the budget management villages in
the area. In the last 3 years annual revenues in Tu Son town about 100 billion budget

for the commune, and the commune budget expenditures amounted to nearly 90 billion
/ year. Budget management is also interested in social focus, operatonal inspection and
checks the revenue and expenditure budgets regularly commune was conducted,
the results of inspections had detected more than 10,000 items wrong with the
10


payment budget mistakes such as over-spending, budget expenditures cataloged
wrong, wrong mode

11


norms, false voucher factors, errors due to lack of records of payment procedures
has been limited more ( 3 mistakes in recent years has fallen about 6%). However, in
reality exist in geographical situation of tax debts, the annual child tax arrears, late
payment of over 10 billion / year.
Although the town's leaders were concerned about the training improve staff
management commune budget, and often propagate and disseminate the legislation on
taxes, the budget, but some parts of staff and people at the grassroots are not fully
aware of the meaning and importance of the implementaton of democratic public
finance and NS; coordinaton among agencies and departments to manage social budget
was not smooth these difficultes should not be processed, timely solutions; there is no
collaboration, incorporating between Treasury, social and financial commitee
collecting agencies in building the revenue plan, supervise, inspect and arrange
collection points, review and propose solutions to focus the resulting revenues to
the state treasury effectve social focus NS revenues through the State Treasury has
been limited; plus the staff level of the Finance Committee of the commune has
suffered as the level is not high, confusion in finalizaton of the report, especially
in terms of policy-budget revenues are replaced change, management operatons such

as budget accounting system is not yet appropriate changes

12


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Ngân sách nhà nuớc có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động
kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Vai trò của ngân
sách nhà nước luôn gắn liền với vai trò của nhà nước theo từng giai đoạn
nhất định. Đối với nền kinh tế thị trường, ngân sách nhà nước đảm nhận vai
trò quản lý vĩ mô đối với toàn bộ nền kinh tế, xã hội.
Ngân sách xã (NSX) là cấp cuối cùng trong phân cấp quản lý ngân sách
Nhà nước (NSNN). NSX bao gồm toàn bộ các khoản thu, nhiệm vụ chi được quy
định trong dự toán một năm do Hội đồng nhân dân (HĐND) xã quyết định và
giao cho Ủy ban nhân dân (UBND) xã thực hiện nhằm đảm bảo các chức năng
nhiệm vụ của chính quyền xã. NSX có vai trò rất quan trọng trong đời sống của
người dân, đặc biệt đối với người dân nông thôn. Là một đơn vị hành chính Nhà
nước cấp cơ sở, chính quyền cấp xã trực tiếp giải quyết các mối quan hệ
giữa Nhà nước với nhân dân dựa trên các quy định của pháp luật. Do vậy,
NSX là công cụ tên quyết cho chính quyền xã thực hiện chức năng, nhiệm vụ của
mình. (Nguyễn Hữu Khánh, 2014).
Từ Sơn là một thị xã thuộc tỉnh Bắc Ninh được Thủ tướng Chính phủ ký
Quyết định thành lập ngày 24 tháng 9 năm 2008 trên cơ sở toàn bộ diện tích tự
nhiên và dân số của huyện Từ Sơn cũ. Thị xã Từ Sơn là đô thị vệ tinh của thủ đô
Hà Nội và là một trong hai trung tâm kinh tế - văn hóa – giáo dục của tỉnh Bắc
Ninh (sau thành phố Bắc Ninh). Đây là một đô thị phát triển mạnh về công
nghiệp, có nhiều làng nghề truyền thống nổi tếng như Đa Hội, Đồng Kỵ, Phù
Khê, Hương Mạc, Tương Giang ... và có nhiều trường cao đẳng, đại học như:
Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh, Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cơ

sở 2, Cao đẳng Thủy Sản, Cao đẳng Công nghệ Bắc Hà, Cao đẳng Quản lý kinh tế
Công nghiệp,
Trong những năm qua, công tác quản lý NSNN nói chung và NSX nói riêng
trên địa bàn thị xã đã được HĐND, UBND thị xã quan tâm, chỉ đạo sát sao. Quản
lý NSX đã được thực hiện theo luật NSNN, góp phần đảm bảo ổn định, dân chủ,
công khai và đúng nguyên tắc ở cấp cơ sở. Qua đó đã góp phần không nhỏ vào sự
1


nghiệp phát triển kinh tế, xã hội chung toàn thị xã, duy trì tốc độ tăng trưởng
kinh tế cao, bền vững, đẩy mạnh phát triển đô thị theo hướng hiện đại, văn
minh, đi

2


đôi với công tác bảo vệ môi trường, xây dựng kết cấu hạ tầng vững chắc, nâng
cao chất lượng sinh hoạt văn hóa, thực hiện tốt công tác an sinh xã hội, giữ
vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương. Tính riêng năm
2015, mặc dù trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng thị xã Từ Sơn đã
tập trung đoàn kết, nỗ lực hoàn thành tốt các nhiệm vụ quan trọng. Nổi bật là
cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, giá trị tổng sản phẩm tăng
14%, tổng thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn 690,7 tỷ đồng, đạt 129,4 % kế
hoạch, thu nhập bình quân đầu người đạt 5860 USD (UBND thị xã Từ Sơn, 2016).
Bên cạnh những kết quả đạt được, quản lý NSX trên địa bàn thị xã Từ Sơn
cũng đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế cần khắc phục như: Hệ thống chính
sách, chế độ quản lý về NSX còn quá cũ, mục lục NSNN thay đổi thường xuyên
nên việc thực hiện ở cơ sở còn thụ động. Sự phối hợp giữa các cơ quan tài
chính với cơ quan thuế và KBNN và Ban tài chính xã có nơi chưa thực hiện
tốt do đó những khó khăn vướng mắc chưa được xử lý, tháo gỡ kịp thời.

Bên cạnh đó, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý ngân
sách thuộc ban tài chính cấp xã còn hạn chế, lúng túng nhất là trong điều
kiện các chính sách thu-chi ngân sách luôn thay đổi, các nghiệp vụ về quản lý
như chế độ kế toán ngân sách chưa được thay đổi phù hợp. Việc lập báo cáo
hàng tháng, báo cáo tổng quyết toán năm thực hiện bằng chương trình quản lý
ngân sách trên phần mềm máy vi tính, nhưng chương trình phần mềm chậm
hoàn chỉnh vẫn phải nâng cấp thường xuyên. Những yếu tố trên đã góp phần
làm ảnh hưởng không nhỏ đến quản lý NSX trên địa bàn. Việc quản lý các
khoản thu đóng góp của dân ở một số nơi chưa được thực hiện đúng quy
định, thu ngân sách vẫn chưa bao quát các nguồn thu trên địa bàn, vẫn còn tình
trạng thất thu, nguồn thu ngân sách còn hạn chế và không đồng đều, tập trung ở
một số xã. Hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi đầu tư còn dàn trải,
thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường
xuyên còn vượt dự toán.
Trước yêu cầu bức thiết đó, tôi chọn đề tài “Quản lý ngân sách xã,
phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” để nghiên cứu, với mong
muốn góp một phần nhỏ vào việc giải quyết các vấn đề nêu trên, xác định vị
trí, vai trò hết sức quan trọng của NSX trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ của chính quyền xã cũng như trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá
3


đất nước, đặc biệt là sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn
thị xã Từ Sơn trong những năm tiếp theo.

4


1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu chung

Đánh giá tình hình quản lý NSX xã, phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn
thời gian qua và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý NSX xã,
phường trên địa bàn nghiên cứu cho những năm tới.
1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể
- Góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách xã,
phường;
- Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách xã, phường trên địa bàn thị xã Từ
Sơn, tỉnh Bắc Ninh thời gian qua;
- Đề xuất định hướng và các giải pháp nhằm tăng cường quản lý ngân sách
xã, phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Quản lý NSX được quy định bao gồm những nội dung gì?
- Những kết quả và tồn tại trong quản lý NSX trên địa bàn thị xã Từ Sơn là
gì? Do nguyên nhân nào?
- Để tăng cường quản lý Ngân sách xã, phường trên địa bàn thị xã Từ Sơn
cần thiết phải có những giải pháp gì?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan đến quản lý NSX
và hoàn thiện quản lý NSX.
- Các nguồn NSX.
- Các đối tuợng thu, chi NSX: Các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp
tư nhân, hộ cá thể, các tổ chức, cá nhân trên địa bàn thị xã Từ Sơn.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
* Phạm vi về nội dung
+ Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các vấn đề lý
luận và thực tễn về quản lý và thực trạng quản lý Ngân sách xã, phường

5

trên địa bàn thị xã Từ Sơn; đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý
Ngân sách xã, phường.

6


* Phạm vi không gian
+ Phạm vi về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn thị xã
Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
* Phạm vi về thời gian
- Về thời gian: Số liệu sử dụng cho phân tích thực trạng được thu thập từ
năm 2012-2014, dữ liệu sơ cấp khảo sát năm 2015 và đề xuất giải pháp
đến năm 2020.

7


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Các khái niệm cơ bản
* Khái niệm ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một phạm trù mang tính chất lịch sử, nó
phản ánh những mặt nhất định của quan hệ kinh tế thuộc lĩnh vực phân phối sản
phẩm xã hội và được sử dụng như một công cụ Nhà nuớc để thực hiện các chức
năng của mình. Điều này càng có nghĩa là sự ra đời của NSNN gắn liền với sự ra
đời và quyết định sự tồn tại của một thể chế Nhà nước. NSNN là một tổng
thể những mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và xã hội phát sinh trong quá trình
Nhà nước huy động vốn và sử dụng các nguồn tài chính nhằm đảm bảo yêu
cầu thực hiện các chức năng của Nhà nước đối với mọi hoạt động (Hồ Thị Duyên,

2011).
Theo luật NSNN năm 2002 thì “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của
nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực
hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà
nước" (Quốc Hội, 2002).
Theo luật NSNN năm 2015 “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nước được dự toán và thực hiện trong khoảng thời gian nhất định do cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các chức năng
nhiệm vụ của Nhà nước”. (Quốc hội, 2015)
NSNN gồm ngân sách trung ương (NSTƯ) và ngân sách địa phương
(NSĐP). NSTƯ là các khoản thu ngân sách của Nhà nước phân cấp cho trung
ương hưởng và các khoản thu chi ngân sách của Nhà nước thuộc nhiệm vụ
chi của cấp trung ương. NSĐP là các khoản thu ngân sách của Nhà nước phân
cấp cho địa phương hưởng, thu bổ sung từ NSTƯ cho NSĐP và các khoản chi
ngân sách Nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương.
NSNN được quản lý thống nhất, tập trung dân chủ, hiệu quả, tiết
kiệm, công khai, minh bạch, công bằng có phân công, phân cấp quản lý, gắn
quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp (Quốc hội,
2015).
8


* Khái niệm ngân sách xã
Ngân sách xã là một bộ phận của hệ thống ngân sách nhà nước, Ngân sách
xã do Uỷ ban nhân dân xã xây dựng và quản lý, Hội đồng nhân dân xã quyết định

9


và giám sát. Ngân sách xã bao gồm các khoản thu ngân sách xã và chi ngân sách

xã (Bộ Tài chính, 2003).
Thu ngân sách xã bao gồm các khoản thu của ngân sách nhà nước
phân cấp cho ngân sách xã và các khoản huy động đóng góp của tổ chức, cá nhân
trên nguyên tắc tự nguyện để xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng theo
quy định của pháp luật do Hội đồng nhân dân xã quyết định đưa vào ngân sách
xã quản lý. Thu ngân sách xã gồm: các khoản thu ngân sách xã hưởng 100%, các
khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) giữa ngân sách xã với ngân sách
cấp trên, thu bổ sung từ ngân sách cấp trên.
Chi ngân sách xã bao gồm các khoản chi duy trì hoạt động của các cơ quan
Nhà nước, Đảng, đoàn thể cấp xã và các khoản chi về quản lý và phát triển kinh
tế xã hộithuộc chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp xã (Bộ Tài chính, 2003).
* Khái niệm quản lý
Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Thực
tế đã chứng minh, quản lý là một hoạt động khách quan nảy sinh khi cần có sự
nỗ lực tập thể để thực hiện mục tiêu chung. Quản lý diễn ra ở mọi tổ chức, từ
phạm vi nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp. Trình độ xã hội hóa càng cao,
yêu cầu quản lý càng cao thì vai trò của quản lý càng tăng lên.
Ngày nay, quản lý hiện diện trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của đời
sống chính trị - xã hội, và hơn thế nữa, là nhân tố tất yếu để duy trì sự tồn tại và
phát triển của các loại hình tổ chức của con người với mọi quy mô và phạm vi
khác nhau.
Vậy quản lý là gì? Quan niệm trước đây cho rằng: Quản lý chủ yếu là giữ
cho đối tượng quản lý nguyên vẹn, không suy chuyển, bắt nó vận động theo
ý muốn chủ quan của chủ thể quản lý. Quan niệm hiện nay cho rằng: "Quản lý
là hoạt động nhằm tác động một cách có tổ chức và định hướng của chủ thể quản
lý vào đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã định” (Nguyễn Thanh Hiệp,
2010).
Thuật ngữ “Quản lý” thường được hiểu đó là quá trình mà chủ thể
quản lý sử dụng các công cụ quản lý và phương pháp quản lý thích hợp
nhằm điều khiển đối tượng quản lý hoạt động và phát triển nhằm đạt đến

những mục tiêu đã định. Quản lý được sử dụng khi nói tới các hoạt động và
1
0