Đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh thừa thiên huế (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN TRỌNG QUÂN

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG
CỦA DỊCH VỤ DU LỊCH HỘ GIA ĐÌNH TẠI CÁC HUYỆN
MIỀN NÚI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

CHUYÊN
NGÀNH: ĐỊA
Demo Version
- Select.Pdf
SDKLÍ HỌC
MÃ SỐ: 8310501

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

Người hướng dẫn khoa học:
TS. LÊ VĂN TIN

Thừa Thiên Huế, năm 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực
và chưa từng công bố trong bất kì một công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Trọng Quân

Demo Version - Select.Pdf SDK


LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận văn, tác giả xin bày tỏ sự tri ân sâu sắc đối với sự hướng dẫn
tận tình của thầy giáo TS. Lê Văn Tin.
Xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm, các thầy/cô giáo Khoa Địa lí, Trường Đại
học Sư phạm, Đại học Huế.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo đã giảng dạy cho lớp cao học Địa lí Khóa 25.
Xin chân thành cảm ơn các cơ quan, ban ngành, huyện Nam Đông, huyện A
Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tạo điều kiện và nhiệt tình giúp đỡ cho việc thực hiện
luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp, cùng các bạn học viên lớp Địa lí, Khóa 25 Trường Đại học Sư phạm, Đại học
Huế… đã luôn sẻ chia, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn
thiện luận văn.

Demo Version - Select.Pdf SDK
Thừa Thiên Huế, tháng 10 năm 2018

Nguyễn Trọng Quân


MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................................... i
DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................................... ii

PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................................... 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 1
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 1
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................. 1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 2
4. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 2
4.1. Quan điểm nghiên cứu ............................................................................................... 2
4.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................ 3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ......................................................................... 4
6. Tổng quan các công trình nghiên cứu tác động của hoạt động du lịch hộ gia đình có
liên quan đến đề tài ................................................................................................................ 4
6.1. Trên thế giới ................................................................................................................ 4
6.2. Ở Việt Nam ................................................................................................................. 5
7. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................................ 7
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................................ 8
CHƯƠNG 1. CƠ
SỞ LÝ
LUẬN -VÀ
THỰC TIỄN
CỦA VẤN ĐỀ ĐÁNH GIÁ TÁC
Demo
Version
Select.Pdf
SDK
ĐỘNG KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA DỊCH VỤ DU LỊCH HỘ GIA
ĐÌNH ............................................................................................................................................... 8
1.1. Một số khái niệm ............................................................................................................ 8
1.1.1. Điểm du lịch............................................................................................................. 8
1.1.2. Du lịch cộng đồng ................................................................................................... 9

1.1.3. Kinh tế hộ gia đình và dịch vụ du lịch hộ gia đình................................................ 9
1.2. Vai trò của dịch vụ du lịch hộ gia đình khu vực đồi núi ............................................10
1.2.1. Khái quát về vai trò của kinh tế hộ gia đình ........................................................10
1.2.2. Vai trò của dịch vụ du lịch hộ gia đình khu vực đồi núi .....................................13
1.3. Vấn đề đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường ...........................................16
1.3.1. Đánh giá tác động kinh tế - xã hội ........................................................................16
1.3.2. Đánh giá tác động môi trường ..............................................................................18
1.4. Thực tiễn về phát triển du lịch trên thế giới, Việt Nam và những tác động đến kinh
tế - xã hội và môi trường .....................................................................................................21
1.4.1. Trên thế giới ...........................................................................................................21
1.4.2. Ở Việt Nam ............................................................................................................25
CHƯƠNG 2. TÁC ĐỘNG KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA DỊCH VỤ DU
LỊCH HỘ GIA ĐÌNH TẠI CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ............ 39


2.1. Khái quát về hoạt động du lịch tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế .........39
2.1.1. Giới thiệu các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế ..........................................39
2.1.1.1. Vị trí địa lý và giới hạn lãnh thổ ....................................................................39
2.1.1.2. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................41
2.1.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội ...............................................................................42
2.1.2. Khái quát về hoạt động du lịch .............................................................................47
2.1.2.1. Tài nguyên du lịch ..........................................................................................47
2.1.2.2. Các điểm du lịch ............................................................................................. 65
2.1.2.3. Hiện trạng hoạt động du lịch ..........................................................................70
2.2. Đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình...73
2.2.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu ....................................................................................73
2.2.2. Đối với hiệu quả kinh tế ........................................................................................75
2.2.2.1. Hoạt động du lịch đóng góp cho doanh thu du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế..75
2.2.2.2. Hoạt động du lịch tác động đến thu nhập người dân ....................................76
2.2.3. Đối với hiệu quả xã hội .........................................................................................78

2.2.4. Đối với tác động môi trường.................................................................................79
2.2.4.1. Hoạt động du lịch gắn liền với bảo vệ tự nhiên ............................................79
2.2.4.2. Các tác động đến môi trường từ các hoạt động dịch vụ du lịch ..................81
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ DU LỊCH HỘ GIA ĐÌNH
TẠI CÁC HUYỆN MIỀN NÚI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ .................................................. 82
Version
- Select.Pdf SDK
3.1. Căn cứ đềDemo
xuất giải
pháp..............................................................................................
82
3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020 ....82
3.1.2. Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020 ......82
3.1.3. Định hướng phát triển du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020 ..................84
3.1.4. Quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020 ....................86
3.2. Đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi
tỉnh Thừa Thiên Huế ...........................................................................................................89
3.2.1. Giải pháp về chính sách ........................................................................................89
3.2.2. Giải pháp về tổ chức, quản lí ................................................................................89
3.2.3. Giải pháp về nâng cao nhận thức và năng lực cho người dân ............................ 91
3.2.4. Giải pháp về vốn đầu tư ........................................................................................92
3.2.5. Giải pháp về tuyên truyền, vận động người dân về bảo vệ môi trường .............94
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................................................................... 95
1. Kết luận ............................................................................................................................ 95
2. Kiến nghị ..........................................................................................................................95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................... 97


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Trang

Bảng 1.1. Số lượng khách du lịch qua các năm ở Việt Nam ..................................................... 26
Bảng 2.1. Dân số các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013 - 2017 ............... 42
Bảng 2.2. Dân số trung bình phân theo giới tính và phân theo thành thị, nông thôn ở huyện A
Lưới................................................................................................................................................ 42
Bảng 2.3. Dân số trung bình phân theo giới tính và phân theo thành thị, nông thôn ở huyện
Nam Đông ..................................................................................................................................... 43
Bảng 2.4. Diện tích của các kiểu địa hình ................................................................................... 47
Bảng 2.5. Số giờ nắng tại trạm khí tượng các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế.............. 50
Bảng 2.6. Một số đặc trưng khí hậu các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế....................... 51
Bảng 2.7. Nhiệt độ trung bình tại trạm khí tượng các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế . 51
Bảng 2.8. Độ ẩm không khí trung bình tại trạm khí tượng các huyện miền núi tỉnh Thừa
Thiên Huế ...................................................................................................................................... 52
Bảng 2.9. Lượng mưa tại trạm khí tượng A Lưới ...................................................................... 53
Bảng 2.10. Cơ sở và số người kinh doanh dịch vụ ăn uống, khách sạn, nhà hàng................... 71
Bảng 2.11. Số lượt khách du lịch đến các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế (2015 - 2017)
........................................................................................................................................................ 71
Bảng 2.12. Doanh thu từ hoạt động du lịch của các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế
Demo Version - Select.Pdf SDK
(2015 - 2017) ................................................................................................................................. 73
Bảng 2.13. Số liệu thống kê mẫu nghiên cứu là các hộ gia đình ............................................... 74
Bảng 2.14. Doanh thu từ hoạt động du lịch của các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế
(2015 - 2017) ................................................................................................................................. 75
Bảng 2.15. Số hộ gia đình tham gia hoạt động du lịch tại các điểm nghiên cứu thuộc huyện
miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế ..................................................................................................... 78
Bảng 2.16. Ý kiến của người dân về chất lượng cuộc sống của gia đình thay đổi khi tham gia
hoạt động du lịch ........................................................................................................................... 79

i

DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1.1. Dự báo tăng trưởng số lượng khách du lịch quốc tế trên toàn thế giới đến 2030 .... 22
Hình 2.1. Bản đồ hành chính các huyện Nam Đông và A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế .......... 40
Hình 2.2. Bản đồ các điểm du lịch huyện Nam Đông và huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế...... 68

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam sau nhiều năm triển khai Luật Du lịch năm 2005, Luật du lịch năm
2017 đã chính thức được thông qua với nhiều điểm mới, với mục tiêu chính nhằm đẩy
mạnh phát triển, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Một trong những điểm
mới của Luật là nhà nước sẽ tạo điều kiện khuyến khích sự thăm gia của cộng đồng
dân cư vào phát triển du lịch. Đây là cơ sở để các loại hình du lịch dựa vào cộng đồng
dân cư tại địa phương có điều kiện phát triển, góp phần đưa du lịch của địa phương đi
lên và cải thiện đời sống của người dân. Đồng thời phát huy văn hóa bản địa của từng
địa phương.
Huyện Nam Đông và A Lưới là hai huyện miền núi thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.
Khu vực này có tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn khá phong phú, đa dạng, có
tính hấp dẫn tương đối cao nên đã thu hút một lượng khách du lịch đáng kể. Tuy
nhiên, đây cũng là một khu vực mà kinh tế, xã hội chưa phát triển tốt.
Trong bối cảnh đó, những năm gần đây, du lịch đã hình thành và phát triển tương
đối nhanh trên địa bàn. Các hộ gia đình người dân địa phương đã tham gia vào nhiều
vào dịch vụ tại các điểm du lịch. Những hoạt động này đã có tác động không nhỏ đến
kinh tế, xã hội, môi trường của địa phương theo chiều hướng tích cực lẫn tiêu cực. Vì
vậy, cần nghiên cứu, đánh giá cụ thể và đồng bộ các tác động để đề xuất những giải

Demo Version - Select.Pdf SDK
pháp phù hợp nhằm phát triển du lịch bền vững. Do đó, việc “Đánh giá tác động kinh
tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh
Thừa Thiên Huế” là một vấn đề có ý nghĩa về mặt khoa học và thực tiễn.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng hoạt động dịch vụ du lịch của hộ gia đình tại
các điểm du lịch 2 huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế, tiến hành đánh giá những tác
động kinh tế, xã hội và môi trường để đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm phát
triển du lịch bền vững.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về dịch vụ du lịch của hộ gia đình và
những tác động kinh tế, xã hội và môi trường của nó.
- Điều tra thực trạng, đánh giá những tác động về kinh tế, xã hội và môi trường
của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các điểm du lịch huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên
Huế.
- Đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm phát triển dịch vụ du lịch hộ gia đình
theo hướng bền vững trên địa bàn nghiên cứu.
1


3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu
Dịch vụ du lịch hộ gia đình và tác động kinh tế, xã hội, môi trường của nó.
- Phạm vi nghiên cứu
Không gian: Hai huyện miền núi Nam Đông và A Lưới
Thời gian: Nghiên cứu thực trạng đến năm 2017.
4. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
4.1. Quan điểm nghiên cứu
a. Quan điểm hệ thống

Tiếp cận hệ thống theo quan điểm cấu trúc trong địa lý học đó là việc nghiên cứu
cấu trúc thẳng đứng, cấu trúc ngang và cấu trúc chức năng của hệ thống tự nhiên. Cấu
trúc thẳng đứng là các thành phần cấu tạo như: Địa hình, khí hậu, thuỷ văn, thổ
nhưỡng, sinh vật và mối quan hệ giữa chúng. Đối với việc nghiên cứu tác động kinh
tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh
Thừa Thiên Huế ta phải đặt trong mối quan hệ có tính hệ thống giữa các yếu tố kinh tế,
xã hội và môi trường. Mặt khác cần xem xét mối quan hệ giữa các hộ gia đình kinh
doanh du lịch với nhau trên địa bàn 2 huyện Nam Đông và A Lưới, tỉnh Thừa Thiên
Huế để từ đó có nhận định đúng, toàn diện, tìm ra nguyên nhân, mối quan hệ, đánh giá
mức độ tác động, đề xuất giải pháp thích ứng hợp lí.

Demo Version - Select.Pdf SDK

b. Quan điểm tổng hợp
Quan điểm này xem các yếu tố và hiện tượng của môi trường tự nhiên là một tổ
hợp có tổ chức, giữa chúng có mối quan hệ qua lại với nhau. Sự tác động của con
người vào một hợp phần hay bộ phận tự nhiên nào đó có thể gây ra những biến đổi lớn
trong hoạt động của cả tổng thể. Tuy nhiên, quan điểm này không yêu cầu nhất thiết
phải nghiên cứu tất cả các thành phần mà có thể lựa chọn một số đại diện có vai trò
chủ đạo, là những nhân tố có vai trò quyết định đến các thuộc tính cơ bản nhất của
tổng thể. Áp dụng quan điểm này, đề tài nhằm đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi
trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế.
c. Quan điểm lịch sử, viễn cảnh
Mọi sự vật, hiện tượng đều có quá trình phát sinh, vận động và biến đổi. Do đó,
khi đánh giá chúng chỉ đúng ở một thời điểm nhất định. Đứng trên quan điểm lịch sử,
phân tích nguồn gốc phát sinh, đánh giá đúng đắn hiện tại sẽ là cơ sở để đưa ra các dự
báo xác thực về xu hướng phát triển trong giai đoạn sắp tới. Vận dụng quan điểm này,
đề tài phân tích đặc điểm tự nhiên - kinh tế - xã hội, tác động kinh tế, xã hội và môi
trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế với
chuỗi số liệu nhiều năm nhằm phản ánh cơ bản nhất đặc điểm của đối tượng.

2


d. Quan điểm lãnh thổ
Mỗi một công trình nghiên cứu địa lí tự nhiên nói riêng cũng như địa lý nói
chung đều được gắn với một lãnh thổ cụ thể. Các thành phần tự nhiên luôn có sự thay
đổi theo thời gian và phân hoá theo không gian. Vì vậy, khi nghiên cứu một khu vực
cần xác định sự phân hoá không gian theo lãnh thổ và việc đánh giá cần gắn liền trên
một lãnh thổ cụ thể được phân chia. Với quan điểm này, đề tài cần xác định rõ những
yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường bị tác động do ảnh hưởng của dịch vụ du lịch hộ
gia đình tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế để từ đó đề xuất các biện pháp
khắc phục.
e. Quan điểm phát triển bền vững
Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thoả mãn các nhu cầu hiện tại nhưng
không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng nhu cầu
của chính họ. Do đó, đây vừa là xu thế, vừa là yêu cầu bắt buộc trong bất kì hoạt động
kinh tế - xã hội nào. Quan điểm này được tác giả vận dụng xuyên suốt quá trình đánh
giá phân tích hiện trạng, đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường của dịch vụ
du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
a. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu
Bao gồm các tư liệu và bản đồ về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội; các
Demo Version - Select.Pdf SDK
thông tin về huyện Nam Đông, A Lưới có liên quan đến du lịch hộ gia đình; một số tài
liệu thuộc các chương trình, dự án phát triển du lịch cộng đồng, hộ gia đình. Tất cả các
nguồn tư liệu có liên quan đến đối tượng và lãnh thổ nghiên cứu đã được đề tài tiếp
cận và vận dụng có chọn lọc trong nghiên cứu.
b. Phương pháp bản đồ
Ứng dụng bản đồ học nhằm biên tập và xây dựng hệ thống bản đồ cơ sở tại khu
vực huyện Nam Đông, A Lưới, từ đó kết hợp với quá trình khảo sát thực địa để xây

dựng bản đồ hiện trạng các điểm du lịch tại huyện Nam Đông, A Lưới.
c. Phương pháp thực địa
Áp dụng phương pháp này nhằm thu thập tài liệu, tìm hiểu thực trạng hoạt động
du lịch của các hộ gia đình, kiểm tra đối chiếu các tài liệu về tự nhiên và kinh tế - xã
hội ở trên thực địa. Trong quá trình thực địa, đề tài phối hợp điều tra phỏng vấn hộ
hoạt động du lịch theo phương pháp đánh giá nhanh (PRA) nhằm thu thập thông tin
của cư dân địa phương. Quá trình nghiên cứu thực địa được tiến hành dựa trên phương
pháp khảo sát theo tuyến và theo điểm cho các mục tiêu đề tài đặt ra. Các kết quả
nghiên cứu ở thực địa là cơ sở quan trọng cho việc đề xuất các giải pháp nhằm phát
triển hoạt động du lịch hộ gia đình trên địa bàn.
3


d. Phương pháp chuyên gia
Được vận dụng trong quá trình nghiên cứu nhằm lấy ý kiến của các nhà khoa học
trong việc nghiên cứu các tác động của hoạt động du lịch hộ gia đình đến kinh tế, xã
hội và môi trường; các giải pháp nhằm phát triển hoạt động du lịch hộ gia đình trên địa
bàn. Đồng thời, đề tài còn tham khảo ý kiến các nhà quản lý của các ngành có liên
quan, cán bộ và nhân dân địa phương.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần hoàn thiện phương pháp đánh tác động
kinh tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện miền núi,
trên cơ sở đó xác lập các luận chứng khoa học cho việc đề xuất các giải pháp nhằm
phát triển hoạt động du lịch hộ gia đình và hạn chế các tác động tiêu cực đến kinh tế,
xã hội và môi trường.
- Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là tư liệu tham khảo cho nguời dân địa phương
và các cấp quản lý nhằm lựa chọn các giải pháp nhằm phát triển hoạt động du lịch hộ
gia đình và hạn chế các tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội và môi trường các huyện

miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế.
Đề tài còn là tài liệu tham khảo cho các sinh viên, học viên cao học chuyên
Demo Version - Select.Pdf SDK
ngành Địa lý học.
6. Tổng quan các công trình nghiên cứu tác động của hoạt động du lịch hộ gia
đình có liên quan đến đề tài
6.1. Trên thế giới
Những lợi ích to lớn từ việc tổ chức, triển khai hoạt động du lịch có sự tham gia
của người dân bản địa, nhất là ở khu vực nông thôn, đã được khẳng định qua nhiều
nghiên cứu lí luận và thực tiễn trên thế giới. Tham gia hoạt động của người dân là một
trong những biểu hiện nổi bật của các loại hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.
Bên cạnh những tác động tích cực, một số tác động theo chiều hướng tiêu cực cũng
dần được bộc lộ do người dân nông thôn có nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực và
các nguồn lực vật chất. Sự quản lí của chính quyền địa phương, cơ quan chuyên ngành
và ý thức của du khách trong nhiều trường hợp cũng góp phần mang lại những hệ quả
không tốt về kinh tế, xã hội và môi trường.
Nhiều công trình của các tác giả M. Bưchơvarôp (1985), Địa lí du lịch; I.
Pirôgiơnic (1985), Cơ sở địa lý du lịch phục vụ tham quan; G. Cazes Rlanquar, Y.
Rayrouard (2005), Quy hoạch du lịch; Carter R.W. (2001), Ecotourism; Cossossis H.
và Nijkamp P. (1995), Sustainable tourism development; WTO (2002), Tourism and
4


poverty alleviation; Smith M. và Duffy R. (2003), The ethics of tourism
development… đã giải quyết các vấn đề lý luận chung về du lịch, du lịch sinh thái, du
lịch cộng đồng, vai trò của cộng đồng bản địa đối với du lịch về nhân lực, về góp phần
định hướng hoạch định chính sách, về bảo tồn văn hóa bản địa và bảo vệ tài nguyên
thiên nhiên, ổn định sinh kế và an sinh xã hội.
Tuy còn có những điểm khác biệt nhưng những nghiên cứu này đã làm sáng tỏ
nhiều vấn đề như: khái niệm về du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng; mối quan hệ giữa

du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái với các loại hình du lịch khác; các đặc trưng cơ
bản của du lịch cộng đồng; các nguyên tắc cơ bản, những yêu cầu cơ bản để phát triển
du lịch cộng đồng, đặc điểm của các đối tượng tham gia hoạt động du lịch trong đó có
người dân địa phương…
Các mô hình du lịch có sự tham gia của cộng đồng bản địa cũng đã được nghiên
cứu về hình thức tổ chức, các quy tắc, sản phẩm du lịch, giá, phân phối lợi nhuận và
hiệu quả như ở Vườn quốc gia Gunung Halimun (Indonesia), Làng Ghandruk thuộc
Khu bảo tồn quốc gia Annapurna (Nepal), Mô hình Làng du lịch ở Austria (Hens,
1998), Mô hình du lịch bền vững của Cộng đồng Châu u COMOST được thử
nghiệm tại Mallorka (Tây Ban Nha), Mô hình du lịch bền vững ở Hoàng Sơn (An Huy,
Trung Quốc).
6.2. Ở Việt Nam
Demo Version - Select.Pdf SDK
Trong khoảng 20 năm trở lại đây, xu hướng phát triển du lịch bền vững, mà một
nguyên tắc cơ bản là có sự tham gia và hưởng lợi của người dân địa phương cũng đã
được triển khai rộng rãi ở Việt Nam. Những vấn đề về lí luận và thực tiễn được giới
chuyên môn các nước quan tâm giải quyết trên đây cũng đã được các nhà khoa học
Việt Nam đề cập như về lí luận: Nguyễn Minh Tuệ, Lê Thông, Vũ Đình Hòa, Lê Mỹ
Dung, Nguyễn Trọng Đức, Lê Văn Tin, Trần Ngọc Điệp (2010), Địa lý du lịch Việt
Nam (nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam); Võ Quế (2006), Du lịch cộng đồng - Lý
thuyết và vận dụng (nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội); Đinh Trung Kiên
(2004), Một số vấn đề về du lịch Việt Nam (nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội);
Lê Văn Thăng, Trần Anh Tuấn, Bùi Thị Thu (2008), Du lịch và môi trường (nhà xuất
bản Đại học quốc gia Hà Nội); Nguyễn Đình Hòe, Vũ Văn Hiếu (2001), Du lịch bền
vững (nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội); Trương Sỹ Quý, Hà Quang Thơ (2008),
Kinh tế du lịch (nhà xuất bản Đại học Huế).
Những nghiên cứu nhằm triển khai du lịch có sự tham gia của cộng đồng bản địa
tại Việt Nam đã được tiến hành như các công trình của Đặng Huy Huỳnh (Vai trò đa
dạng sinh học trong phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam), Philip Dearden (Bảo tồn
đa dạng sinh học và du lịch sinh thái ở Việt Nam), (Du lịch sinh thái trong các khu bảo

5


tồn tự nhiên ở Việt Nam), Lê Văn Lanh, D. James Mac Neil (Du lịch sinh thái ở Việt
Nam - triển vọng cho việc bảo tồn và sự tham gia của địa phương); PGS.TS. Phạm
Trung Lương (1999, 2000), . Boo (1990), P.J. Devlin, R.J. Ryan (1998) (Du lịch sinh
thái - những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển ở Việt Nam, Cơ sở khoa học phát
triển du lịch sinh thái ở Việt Nam, cotourism: Potential and pitfalls - Du lịch sinh
thái: tiềm năng và cạm bẫy, cotourism conservation training for Policymakers and
trainers of ecotourism guides - Đào tạo bảo tồn du lịch sinh thái cho người hoạch định
chính sách và đào tạo hướng dẫn du lịch sinh thái)… Những nghiên cứu này đã chỉ ra
tiềm năng to lớn của Việt Nam và của các địa phương để triển khai du lịch có sự tham
gia của cộng đồng, đồng thời nêu bật vai trò của tài nguyên du lịch tự nhiên, tài
nguyên nhân văn trong việc phát triển loại hình du lịch này. Các nhà nghiên cứu cũng
đã đề xuất nhiều giải pháp để phát triển du lịch có sự tham gia của người dân theo
hướng phát triển bền vững, cũng như cảnh báo về hậu quả nếu phát triển du lịch một
cách rầm rộ và không tuân thủ các nguyên tắc của nó.
Nhiều mô hình du lịch có sự tham gia của người dân địa phương ở Việt Nam đã
được nghiên cứu và giới thiệu như Bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình), Vườn quốc gia Ba
Bể (Bắc Cạn), bản Sín Chải (Sa Pa, Lào Cai), Suối Voi (Phú Lộc, Thừa Thiên Huế)…
Các công trình theo hướng đánh giá tác động hoặc đánh giá hiệu quả của hoạt
động kinh tế nói chung, hoạt động kinh tế của hộ gia đình nói riêng: Nguyễn Đình Mạnh
Demo Version - Select.Pdf SDK
(2005), Đánh giá tác động môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp 1; Đặng Văn
Minh, Đỗ Thị Lan, Nguyễn Chí Hiểu, Dương Thị Minh Hòa (2013), Đánh giá tác động
môi trường, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Thái Nguyên; Lê Văn Khoa, Hoàng
Xuân Cơ, Nguyễn Văn Cư, Nguyễn Xuân Cự, Lê Đức, Lưu Đức Hải, Thân Đức Hiền,
Trần Khắc Hiệp, Nguyễn Đình Hòe, Phạm Ngọc Hồ, Trịnh Thị Thanh (2004), Khoa học
môi trường (nhà xuất bản Giáo dục); Nguyễn Nhất Sinh (2017), Đánh giá công tác giao
đất lâm nghiệp đến sinh kế của người dân huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi; Trần Thị

Lệ Nhung (2016), Đánh giá tình hình giao đất lâm nghiệp cho hộ gia đình và cá nhân
trên địa bàn huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên; Nguyễn Thị Như Ngọc (2014), Nghiên
cứu thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế, xã hội của cộng đồng dân tộc Bru - Vân
Kiều ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình; Lê Thị Yến (2013), Đánh giá tài nguyên
đất đai và đề xuất mô hình kinh tế sinh thái ở một số xã vùng đệm vườn quốc gia Bạch
Mã, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế; Lưu Hoàng n (2013), Đánh giá hiệu quả
sử dụng đất của các loại hình trồng cây cao su tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam;
Phạm Nhật Thích (2012), Đánh giá tác động xã hội và môi trường của một số mô hình
sử dụng đất đặc thù tại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam.

6


7. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề đánh giá tác động kinh tế, xã hội
và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia đình
Chương 2. Tác động kinh tế, xã hội và môi trường của dịch vụ du lịch hộ gia
đình tại các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế
Chương 3. Đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ du lịch hộ gia đình tại các huyện
miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế

Demo Version - Select.Pdf SDK

7