Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh tuyên quang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THU LỤA

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THU LỤA

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
TUYÊN QUANG
Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Hướng dẫn khoa học: PGS.TS LÊ TRUNG THÀNH

THÁI NGUYÊN - 2014

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, điều tra thu thập số liệu và thực
hiện luận văn này, tôi đã được sự giúp đỡ nhiệt tình của các Thầy cô giáo, các
bạn đồng nghiệp, các cơ quan đơn vị đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi được
thu thập số liệu, được cung cấp thông tin, được sự phối hợp chặt chẽ trong
công tác phỏng vấn thu thập số liệu để tôi hoàn thành bài luận văn của mình.
Lời đầu tiên cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban
Giám hiệu; Phòng Đào tạo - Trường Đại học Kinh tế và QTKD cùng các thầy cô
giáo, những người đã mang hết tâm sức và trí tuệ để truyền đạt kiến thức
cho tôi trong suốt quá trình học tập và hướng dẫn các bước viết luận văn tốt
nghiệp.
Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn
Phó Giáo sư - Tiến sĩ Lê Trung Thành Giám đốc Trung tâm đào tạo từ xa Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, người thầy đã trực tiếp chỉ bảo,
hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu,
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo Ủy ban
nhân dân tỉnh Tuyên Quang, Sở Tài chính, Cục Thuế tỉnh, Ủy ban nhân các
huyện, thành phố; Phòng Tài chính - Kế hoạch; các đơn vị dự toán trên địa
bàn tỉnh đã giúp đỡ tôi thu thập thông tin, số liệu trong suốt quá trình
thực hiện nghiên cứu luận văn.
Xin chân thành cảm ơn tất các bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp
đỡ
nhiệt tnh và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn này.
Do thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn của tôi chắc hẳn không thể
tránh khỏi những sơ suất, thiếu sót, tôi rất mong nhận đuợc sự đóng góp của
các thầy cô giáo cùng toàn thể bạn đọc.

Xin trân trọng cảm ơn!
Tuyên Quang , ngày 25 tháng 11 năm 2014
TÁC GIẢ LUẬN VĂN


3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC TÀI LIỆU VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH
MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii MỞ ĐẦU
.......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................
1
2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................
3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 4
5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ......................... 5
1.1. Cơ sở lý luận về Ngân sách nhà nước........................................................ 5
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................... 5
1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nước và vai trò quản lý chi ngân
sách nhà nước ............................................................................................... 8
1.1.3. Đặc điểm của Ngân sách nhà nước và đặc điểm của quản lý chi
ngân sách nhà nước...................................................................................... 11
1.1.4. Các nội dung liên quan đến quản lý chi NSNN ................................ 13

1.1.5. Nội dung cơ bản của công tác quản lý chi ngân sách nhà nước........ 18
1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi ngân sách nhà nước .....
37


4

1.2. Cơ sở thực tiễn .........................................................................................
38
1.2.1. Kinh nghiệm của các địa phương ...................................................... 38


4

1.2.2. Bài học rút ra từ việc nghiên cứu kinh nghiệm của các địa
phương trên.................................................................................................. 43
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 46
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 46
2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 46
2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu ....................................................................... 46
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin.........................................................
47
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................
49
2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................ 50
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG .............. 51
3.1. Đặc điểm tình hình cơ bản của tỉnh Tuyên Quang .................................. 51
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................. 51
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .................................................................. 54

3.2. Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn
tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm 2012..............................................
59
3.2.1. Thực trạng công tác xây dựng tiêu chí, định mức phân bổ vốn
đầu tư phát triển, chi thường xuyên trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang...........
59
3.2.2. Thực trạng công tác lập và phân bổ dự toán (bao gồm chi đầu
tư phát triển và chi thường xuyên trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang) ............ 63
3.2.3. Thực trạng công tác quyết toán chi ngân sách nhà nước trên địa
bàn tỉnh Tuyên Quang ................................................................................. 85
3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi ngân sách nhà nước
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm 2012..........................
87
3.4.1. Về hệ thống văn bản của nhà nước.................................................... 87


5

3.4.2. Tổ chức bộ máy và cán bộ quản lý Ngân sách Nhà nước ................. 88
3.4.3. Về trình độ phát triển kinh tế - xã hội ............................................... 88
3.3. Đánh giá về công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn
tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm 2012..............................................
89


6

3.3.1. Những kết quả đạt được..................................................................... 89
3.3.2. Những tồn tại ..................................................................................... 93
3.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại .........................................................

95
Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TUYÊN QUANG......... 98
4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý chi
ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang .......................................
98
4.1.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước ở tỉnh
Tuyên Quang trong thời gian tới ................................................................. 98
4.1.2. Định hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước ở tỉnh
Tuyên Quang trong thời gian tới ............................................................... 100
4.1.3. Mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang .................................................................. 100
4.2. Giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang...................................................................... 101
4.2.1. Đối với hệ thống văn bản ban hành xây dựng định mức phân bổ chi
NSNN trình độ phát triển kinh tế - xã hội .................................................... 96
4.2.2. Củng cố tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước .............. 106
4.2.3. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội .................................................. 109
4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 109
4.3.1. Kiến nghị đối với Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính ................... 109
4.3.2. Kiến nghị đối với Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân
dân tỉnh .......................................................................................................
110
KẾT LUẬN .................................................................................................. 113
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 115


7

DANH MỤC TÀI LIỆU VIẾT TẮT

Chữ Viết tắt

Nội dung

NSNN

:

Ngân sách Nhà nước

NSTW

:

Ngân sách Trung ương

NSĐP

:

Ngân sách địa phương

HĐND

:

Hội đồng nhân dân UBND

:

Ngân sách GTGT

:

Ủy ban nhân dân

NS
:

Giá trị gia tăng XHCN

Xã hội chủ nghĩa NN

:
:

Nhà nước
DN
:

:

Doanh nghiệp ĐTPT

Đầu tư phát triển XDCB

Xây dựng cơ bản KBNN
bạc nhà nước

:
:

Kho


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Phân phối tần số người trả lời ..................................................... 48

Bảng 3.1:

Một số chỉ tiêu về tăng trưởng và cơ cấu kinh tế của tỉnh
Tuyên Quang, giai đoạn 2010 - 2012......................................... 54

Bảng 3.2:

Chi Ngân sách tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2010 - 2012........... 55

Bảng 3.3:

Tổng hợp chi ngân sách nhà nước trên điạ bàn tỉnh Tuyên
Quang giai đoạn 2010-2012 ........................................................ 55

Bảng 3.4:

Ý kiến về định mức phân bổ và định mức chi thường xuyên

ngân sách năm 2011 và áp dụng cho thời kỳ ổn định ngân
sách địa phương giai đoạn 2011-2015 trên địa bàn tỉnh
Tuyên Quang ............................................................................... 62

Bảng 3.5:

Cơ cấu phân bổ dự toán chi ngân sách tỉnh Tuyên Quang, từ
năm 2010 đến năm 2012 .............................................................
64

Bảng 3.6:

Chi thường xuyên từ năm 2010 đến 2012................................... 65

Bảng 3.7:

Ý kiến về công tác xây dựng dự toán ngân sách trên địa bàn
tỉnh Tuyên Quang........................................................................ 67

Bảng 3.8:

Tình hình thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nước trên địa
bàn tỉnh Tuyên Quang từ năm 2010 đến năm 2012....................
69

Bảng 3.9:

Kết quả thực hiện chi ngân sách nhà nước trong giai đoạn
2010 - 2012 ................................................................................. 81

Bảng 3.10: Ý kiến về công tác quản lý và điều hành chi ngân sách trên
địa bàn tỉnh Tuyên Quang ........................................................... 83
Bảng 3.11: Ý kiến về công tác quyết toán chi ngân sách nhà nước trên
địa bàn tỉnh Tuyên Quang ........................................................... 86


viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước (NSNN) có vai trò quan trọng trong việc thực hiện
các hoạt động kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng và đối ngoại của
Nhà nước, là nguồn lực để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
NSNN là một khâu quan trọng trong điều tiết nền kinh tế vĩ mô, vì vậy quản
lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tnh chủ động và trách nhiệm
của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng NSNN, củng
cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả tiền và tài sản của Nhà
nước, tăng tích lũy nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế
- xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối
ngoại. Trong hệ thống tài chính quốc gia, ngân sách nhà nước (NSNN) là bộ
phận quan trọng để nhà nước thực hiện các chức năng nhiệm vụ của mình.
Tuyên quang là một tỉnh miền núi phía bắc có diện tích 5.868 km²
(đứng thứ 25 trên cả nước) và dân số 727.751 người (đứng thứ 53 trên

cả
nước), mật độ trung bình khoảng 124 người/1 km². Dân cư Tuyên quang phát
triển rất nhanh... phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang, phía Đông Bắc giáp Cao Bằng,
phía Đông giáp Bắc Cạn và Thái nguyên, phía Nam giáp Vĩnh Phúc, phía
Tây-Nam giáp Phú Thọ, phía Tây giáp Yên Bái.
Kinh tế của tỉnh đang phát triển, để khai thác có hiệu quả các tiềm
năng, thế mạnh của tỉnh, từng bước rút ngắn khoảng cách về trình độ phát
triển so với bình quân chung cả nước, bảo đảm phát triển các thành phần
kinh tế; tranh thủ tối đa nguồn nội lực, đồng thời thu hút mạnh nguồn
ngoại lực để phát triển kinh tế của tỉnh. Hiện nay về cơ cấu kinh tế chủ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2

yếu là sản xuất nông lâm nghiệp, nguồn thu ngân sách sách của tỉnh chủ yếu
từ ngân sách Trung ương cấp bổ sung, chiếm khoảng 70% tổng chi NSNN
hàng năm còn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3

đối với nguồn thu cân đối ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh mới chỉ đáp
ứng được khoảng 30% tổng chi ngân sách. Trong khi đó nhu cầu chi cho đầu
tư phát triển - kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh rất lớn.
Từ khi thực hiện Luật NSNN năm 2002, qua hơn 10 thực hiện Luật

NSNN, thu cân đối NSNN trên địa bàn tỉnh ngày càng tăng từng bước đáp ứng
được yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế trên địa bàn, từ đó tỉnh cũng đã cân
đối được một phần nguồn kinh phí đáng kể cho đầu tư phát triển và thực hiện
các cơ chế, chính sách về nông nghiệp nông dân, nông thôn; việc đầu tư đã có
tác dụng tích cực trong việc phát triển kinh tế nâng cao đời sống cho nhân
dân.
Tuy nhiên trên thực tế công tác quản lý ngân sách vẫn còn nhiều hạn
chế, yếu kém, hiệu quả thấp, chi cho đầu tư phát triển còn dài trải, chưa tập
trung, còn gây lãng phí, kém hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách; đối
với chi thường xuyên còn chi vượt dự toán . Vậy việc nâng cao hiệu quả
công tác quản lý chi ngân sách nhà nước là hết sức cần thiết góp phần vào
sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói riêng và cùng với sự phát triển
kinh tế - xã hội của cả nước nói chung, vấn đề cần phải hoàn thiện như:
việc xây dựng hệ thống định mức; việc lập và phân bổ ngân sách; sử dụng
và quản lý ngân sách; chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách; quan
hệ giữa các cấp ngân sách, vv..
Xuất phát từ tầm quan trọng của việc quản lý, điều hành và sử dụng
NSNN, nên việc nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang” là cần thiết được chọn làm đề
tài nghiên cứu cho bản luận văn này; mục đích của Luận văn này tìm ra
nguyên nhân những hạn chế trong công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước tỉnh Tuyên Quang và đưa ra một số giải pháp hoàn thiện công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4

tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, góp
phần

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5

sử dụng ngân sách nhà nước có hiệu quả thúc đẩy kinh tế của tỉnh
phát triển nhanh và bền vững.
2. Mục têu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung: Từ nghiên cức thực trạng công tác quản lý chi
ngân sách tỉnh Tuyên Quang, từ đó chỉ ra những kết quả đã đạt được
và những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp
chủ yếu đề xuất với địa phương nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân
sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang trong thời gian tới.
2.2.Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi ngân
sách địa phương.
- Đánh giá được thực trạng về công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn
tỉnh. Từ đó nêu ra những kết quả đã đạt được và chỉ ra những tồn tại, hạn
chế yếu kém, bất cập và nguyên nhân của những thành công và bất cập; đưa
ra được những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý chi NSNN
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang thời gian qua.
- Phát hiện được các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi NSNN
trên địa bàn tỉnh.
- Đưa ra được các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý
chi NSNN của tỉnh Tuyên Quang trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh

Tuyên Quang, giai đoạn 2010 - 2012.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Phạm vi nghiên cứu trong luận văn chỉ giới hạn ở Hoàn
thiện công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, không bao

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6

gồm các khoản chi từ ngân sách trung ương ủy quyền, kinh phí viện trợ và các
quỹ do tỉnh quản lý.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7

- Về thời gian: nghiên cứu thực trạng hiệu quả công tác quản lý chi
ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm
2012.
- Về không gian: tỉnh Tuyên Quang.
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Đề tài góp phần hệ thống hóa được những vấn đề lý luận và thực tiễn
cơ bản về Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Tuyên
Quang, từ năm 2010 đến năm 2012.
- Đề tài đánh giá được thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà
nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm 2012, chỉ ra

được những kết quả đã đạt được, những tồn tại hạn chế, nguyên nhân từ đó
đề xuất những giải pháp.
- Đề xuất được những định hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm
hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước của tỉnh; góp phần
sử dụng NSNN có hiệu quả thúc đẩy kinh tế của tỉnh phát triển.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về Hoàn thiện công tác quản lý
chi NSNN trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm 2012.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng về công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh
Tuyên Quang, từ năm 2010 đến năm
2012.
Chương 4: Giải pháp Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN trên địa
bàn tỉnh Tuyên Quang trong thời gian tới.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1. Cơ sở lý luận về Ngân sách nhà nước
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước (NSNN)
Tại điều 1 Luật NSNN được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002,”Ngân sách nhà
nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước
có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. (trang số 05 Luật
NSNN số
01/2012/QH11).
NSNN có thể hiểu là một kế hoạch tài chính quốc gia bao gồm chủ yếu
các khoản thu và chi của nhà nước được mô tả dưới hình thức cân đối bằng
giá trị tiền tệ; phần thu thể hiện các nguồn tài chính được huy động
vào NSNN; phần chi thể hiện chính sách phân phối các nguồn tài chính đã
huy động được để thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội. NSNN được lập và
thực hiện cho một thời gian nhất định, thường là một năm và được Quốc hội
phê chuẩn thông qua.
NSNN Việt Nam gồm: Ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.
Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có
Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Phù hợp với mô hình tổ chức chính
quyền nhà nước hiện nay, ngân sách địa phương bao gồm: ngân sách cấp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9

tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách cấp tỉnh)
ngân sách

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10

cấp huyện, quận, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách cấp huyện)
và ngân sách xã phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã).
Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách
được thực hiện theo những nguyên tắc cơ bản sau (tại trang số 06 Luật NSNN
số 01/2012/QH11).
Ngân sách trung ương và ngân sách mỗi cấp chính quyền địa phương
được phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể;
Ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, bảo đảm thực hiện
các nhiệm vụ chiến lược, quan trọng của quốc gia và hỗ trợ những địa
phương chưa cân đối được thu, chi ngân sách;
Ngân sách địa phương được phân cấp nguồn thu bảo đảm chủ động
trong thực hiện những nhiệm vụ được giao; tăng cường nguồn lực cho ngân
sách xã. Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung
là cấp tỉnh) quyết định việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách
các cấp chính quyền địa phương phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội,
quốc phòng, an ninh và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn;
Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm;
việc ban hành và thực hiện chính sách, chế độ mới làm tăng chi ngân
sách phải có giải pháp bảo đảm nguồn tài chính phù hợp với khả năng cân
đối của ngân sách từng cấp;
Trường hợp cơ quan quản lý nhà nước cấp trên ủy quyền cho cơ
quan quản lý nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi của mình, thì phải
chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên cho cấp dưới để thực hiện nhiệm vụ
đó;
Thực hiện phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) đối với các khoản thu
phân chia giữa ngân sách các cấp và bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân
sách cấp dưới để bảo đảm công bằng, phát triển cân đối giữa các vùng, các
địa phương. Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu và số bổ sung cân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11

đối từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới được ổn định 3 đến 5
năm. Số bổ sung từ ngân sách cấp trên là khoản thu của ngân sách cấp dưới;

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12

Trong thời kỳ ổn định ngân sách các địa phương được sử dụng nguồn
tăng thu hàng năm mà ngân sách địa phương được hưởng để phát triển kinh
tế
- xã hội trên địa bàn; sau mỗi thời ký ổn định ngân sách, phải tăng khả
năng tự cân đối, phát triển ngân sách địa phương, thực hiện giảm dân số bổ
sung từ ngân sách cấp trên hoặc tăng tỷ lệ phần trăm (%) điều tiết số thu
nộp về ngân sách cấp trên;
Ngoài việc ủy quyền thực hiện nhiệm vụ chi và bổ sung nguồn thu quy
định tại điểm đ và điểm e khoản 2 Điều này, không được dùng ngân sách của
cấp này để chi cho nhiệm vụ của cấp khác, trừ trường hợp đặc biệt theo
quy định của Chính phủ.
1.1.1.2. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước
a. Khái niệm chi NSNN:
Chi NSNN thể hiện các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân
phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm trang trải cho các chi phí của bộ máy quản

lý Nhà nước và thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội mà Nhà nước đảm
nhận theo những nguyên tắc nhất định.
Chi NSNN là sự phối hợp giữa hai quá trình phân phối và sử dụng quỹ
NSNN. Quá trình phân phối là quá trình cấp phát kinh phí từ NSNN hình
thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng; quá trình sử dụng là quá
trình trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ ngân sách nhà nước không
trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng.
Tại khoản 2, điều 2 Luật NSNN được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002, đã xác định
“Chi ngân sách nhà nước bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội,
bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước; chi
trả nợ của Nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của
pháp luật”.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13

Mỗi chế độ xã hội, mỗi giai đoạn phát triển của lịch sử, chi NSNN
có những nội dung và cơ cấu khác nhau, song đều có những đặc trưng cơ
bản như sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

14

- Chi NSNN luôn gắn chặt với bộ máy Nhà nước và những nhiệm vụ
kinh tế chính trị - xã hội mà nhà nước đó đảm nhiệm.
- Chi ngân sách nhằm phục vụ cho lợi ích chung của cộng đồng dân cư
ở các vùng hay phạm vi quốc gia; điều này xuất phát từ chức năng quản lý
toàn diện nền kinh tế - xã hội.
b. Khái niệm quản lý chi NSNN:
Quản lý chi ngân sách là việc tổ chức quản lý giám sát quá trình phân
phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách có hiệu quả nhằm thực hiện chức
năng của Nhà nước trên cơ sở sử dụng hệ thống chính sách, pháp luật. Chi
ngân sách mới thể hiện ở khâu phân bổ ngân sách còn hiệu quả sử dụng
ngân sách như thế nào thì phải thông qua các biện pháp quản lý. Rõ ràng
quản lý chi ngân sách sẽ quyết định hiệu quả sử dụng vốn ngân sách.
1.1.1.3. Khái niệm quản lý chi đầu tư phát triển
Chi đầu tư phát triển của NSNN là quá trình phân phối và sử dụng một
phần vốn tiền tệ từ quỹ NSNN để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng - xã hội, phát
triển sản xuất và dự trữ vật tư hàng hóa của Nhà nước, nhằm thực hiện mục
tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.
1.1.1.4. Khái niệm quản lý chi thường xuyên
Chi thường xuyên cuả NSNN là quá trình phân phối, sử dụng vốn NSNN
để đáp ứng cho các nhu cầu chi gắn liền với việc thực hiện các nhiệm vụ của
nhà nước về lập pháp, hành pháp, tư pháp và một số dịch vụ công cộng khác
mà Nhà nước vẫn phải cung ứng.
1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nước và vai trò quản lý chi ngân sách
nhà nước
1.1.2.1. Vai trò của NSNN
Vai trò của NSNN được xác lập trên cơ sở chức năng và nhiệm vụ cụ
thể của nó trong từng giai đoạn cụ thể. Phát huy vai trò của NSNN như thế
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>