Quản lý thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở phú xá thành phố thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––

ĐINH THỊ BÍCH THẢO

QUẢN LÝ THỰC HIỆN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÚ XÁ
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––

ĐINH THỊ BÍCH THẢO

QUẢN LÝ THỰC HIỆN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÚ XÁ
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ TUYẾT HẠNH

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và
không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp
đỡ cho việc thực hiện luận văn này đều đã được cảm ơn và các thông tn trích
dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Người viết luận văn

Đinh Thị Bích Thảo


LỜI CẢM ƠN
Với lòng kính trọng sâu sắc và tình cảm chân thành tác giả xin trân
trọng cảm ơn:
Khoa Tâm lý giáo dục, Khoa Sau đại học - Trường Đại học Sư phạm
Thái Nguyên cùng các thầy giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và góp ý cho
tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Các đồng chí lãnh đạo UBND phường Phú Xá, Hiệu trưởng trường
THCS Phú Xá - thành phố Thái Nguyên đã tạo điều kiện cung cấp thông tin, tư
liệu giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với

TS. Nguyễn Thị Tuyết Hạnh người đã nhiệt tình, trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ
tác giả nghiên cứu hoàn thành luận văn.
Mặc dù tác giả có nhiều cố gắng trong học tập và đặc biệt trong quá trình
thực hiện luận văn, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót.

Tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của quý Thầy, Cô và các bạn
đồng nghiệp quan tâm đến đề tài này.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Người viết luận văn

Đinh Thị Bích Thảo


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v

MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................
1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................
2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu....................................................................
3
4. Giả thuyết khoa học ..........................................................................................
3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................

3
6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................
3
7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................
4
8. Điểm mới của đề tài ..........................................................................................
5
9. Cấu trúc luận văn .............................................................................................
5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY
HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ................ 6
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề........................................................................
6
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước .................................................................. 6


1.1.2. Những nghiên cứu trong nước...................................................................
8
1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 10
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 10
1.2.2. Quản lý giáo dục ......................................................................................
12
1.2.3. Quản lý nhà trường ..................................................................................
13
1.2.4. Khái niệm về PPDH ................................................................................ 15
1.2.5. Đổi mới PPDH......................................................................................... 17


1.2.6. Quản lý đổi mới PPDH............................................................................ 18
1.3. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở cấp THCS ................................. 18

1.3.1. Quan điểm về đổi mới phương pháp dạy học ......................................... 18
1.3.2. Yêu cầu của đổi mới PPDH ở cấp THCS ............................................... 19
1.3.3. Nội dung quản lý việc đổi mới PPDH của hiệu trưởng........................... 23
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý đổi mới PPDH ở cấp THCS .............. 29
Kết luận chương 1.............................................................................................. 31
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG THCS PHÚ XÁ - THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
.............................................................................. 33
2.1.Khái quát hoạt động khảo sát thực trạng quản lí đổi mới phương pháp
dạy học ở trường THCS Phú Xá – thành phố Thái Nguyên.............................. 33
2.1. Khái quát vài nét về phường Phú Xá - Thành phố Thái Nguyên ............... 35
2.2. Thực trạng dạy và học ở trường THCS Phú Xá - Thành phố Thái Nguyên ....
35
2.2.1. Hoạt động dạy học của giáo viên trường THCS Phú Xá - Thành phố
Thái Nguyên ...................................................................................................... 35
2.2.2. Hoạt động học tập của HS trường THCS Phú Xá - Thành phố
Thái Nguyên ..................................................................................................... 44
2.3. Thực trạng quản lý đổi mới PPDH dạy học ở trường THCS Phú Xá Thành phố Thái Nguyên .................................................................................... 51
2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch thực hiện đổi mới PPDH ở trường
THCS Phú Xá .................................................................................................... 51
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện đổi mới PPDH ở trường THCS Phú Xá ... 55
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo, điều hành thực hiện đổi mới PPDH ở trường
THCS Phú Xá .................................................................................................... 57
2.3.4. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá việc thực hiện đổi mới
PPDH ở trường THCS Phú Xá .......................................................................... 59


2.3.5. Hoạt động xây dựng điều kiện cơ sở vất chất phục vụ đổi mới PPDH
của trường THCS Phú Xá .................................................................................. 62
2.3.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở trường THCS

Phú Xá ............................................................................................................... 63
Kết luận chương 2.............................................................................................. 65
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƯỜNG
THCS PHÚ XÁ - THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ...................... 67
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học ở trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên ................... 67
3.2. Một số biện quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Hiệu
trưởng trường THCS Phú Xá - Thành phố Thái Nguyên. ................................. 68
3.2.1. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng để nâng cao nhận thức, kỹ năng
cho CB, GV về đổi mới PPDH .......................................................................... 68
3.2.2. Tăng cường tạo dựng các điều kiện thuận lợi cho thực hiện đổi
mới PPDH ......................................................................................................... 71
3.2.3. Giáo dục học sinh ý thức và kĩ năng học tập tích cực ............................. 73
3.2.4. Tăng cường các hoạt động kiểm tra, đánh giá việc thực hiện đổi
mới PPDH ......................................................................................................... 75
3.2.5. Quan hệ giữa các biện pháp quản lý........................................................ 80
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............. 81
Kết luận chương 3.............................................................................................. 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84
1. Kết luận .......................................................................................................... 84
2. Khuyến nghị................................................................................................... 85
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CSVC

: Cơ sở vật chất

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

HV

: Học viên

PPDH

: Phương pháp dạy học

SGK

: Sách giáo khoa

TBDH

: Thiết bị dạy học


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Thống kê trình độ đào tạo của cán bộ, giáo viên, nhân viên ............ 36
Bảng 2.2: Thống kê độ tuổi lao động của cán bộ, giáo viên, nhân viên ........... 37
Bảng 2.3: Thống kê giáo viên đạt danh hiệu Giáo viên giỏi ............................. 39
Bảng 2.4: Về việc sử dụng PPDH của giáo viên ở trường THCS Phú Xá – Thành

phố Thái Nguyên ................................................................... 40
Bảng 2.5: Những yếu tố ảnh hưởng tới việc đổi mới PPDH .................................
41
Bảng 2.6: Thống kê số lượng học sinh .............................................................. 45
Bảng 2.7: Thống kê chất lượng học tập của HS ................................................ 45
Bảng 2.8: Thống kê chất lượng hạnh kiểm của HS ........................................... 45
Bảng 2.9: Thống kê số lượng HS đạt giải trong các cuộc thi HSG các cấp...... 46
Bảng 2.10: Nhận thức của học sinh về vai trò của hoạt động học tập...............
47
Bảng 2.11: Thực trạng về kỹ năng tự học của học sinh trường THCS Phú Xá .. 49
Bảng 2.12: Đánh giá về công tác tổ chức thực hiện đổi mới PPDH của
trường THCS Phú Xá ........................................................................ 55
Bảng 2.13: Đánh giá về công tác chỉ đạo, điều hành việc đổi mới PPDH......... 58
Bảng 2.14: Đánh giá về công tác kiểm tra, đánh giá việc đổi mới PPDH ........ 60
Bảng 3.1: Khảo nghiệm tính cần thiết ...................................................................
81
Bảng 3.2: Khảo nghiệm tnh khả thi ...................................................................
82


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thời đại ngày nay, sự phồn vinh của mỗi quốc gia phụ thuộc vào tềm
năng, trí tuệ của con người ở quốc gia đó. Tại Đại hội lần thứ 27 của Tổ chức
Văn hoá - Giáo dục -Khoa học của Liên Hợp Quốc (UNESCO) tháng 11/1993,
các báo cáo đã đề cập rất nhiều đến vai trò của giáo dục trong thế kỷ XXI. Giáo
dục là chìa khoá vàng tến tới một thế giới tốt đẹp hơn. Vai trò của giáo dục là
phát triển tiềm năng của con người, là đòn bẩy mạnh mẽ nhất mà chúng ta cần
có để tến vào tương lai, là quyền cơ bản nhất của con người, là điều kiện
tên quyết để thực hiện nhân quyền, dân chủ, hợp tác trí tuệ, bình đẳng và

tôn trọng lẫn nhau. Vì vậy, giáo dục - đào tạo có vai trò quan trọng trong
công cuộc phát triển con người nói riêng, phát triển đất nước và phát triển
nhân loại trong thời đại mới nói chung.
Ở nước ta hiện nay, việc đổi mới quản lý giáo dục nhằm phát triển, nâng
cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đã và đang là một nhiệm vụ có tính
chiến lược. Việc đổi mới giáo dục và đào tạo theo hướng chuẩn hoá, hiện đại
hoá sẽ đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của mọi người, tạo ra
nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực, Nghị quyết
Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam, lần thứ XI đã chỉ rõ: "Đổi mới căn bản và toàn
diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao
chất lượng theo yêu cầu chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá và hội nhập quốc
tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đẩy mạnh xây
dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập
suốt đời".


Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng đang
là vấn đề cấp bách được toàn ngành GD - ĐT quan tâm, đặc biệt là vấn đề đổi
mới phương pháp dạy học ở các cấp học, bậc học.


Có thể nói, đổi mới PPDH không phải là vấn đề mới đối với các nhà
trường phổ thông mà nó đã được đề cập, phát động dưới nhiều cách thức
khác nhau trong các nhà trường từ thập kỷ 70 của thế kỷ XX trước . Hiện nay,
đổi mới PPDH là một yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp đổi mới giáo dục nhằm
góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục ở mọi cấp học.
Ở Việt Nam, trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục; để chuẩn
bị cho việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông sau 2015 cần đổi mới

đồng bộ hoạt quản lý, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá ở các nhà
trường. Trong sự nghiệp đổi mới chung đó, đội ngũ cán bộ quản lí trường THCS
Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên đã có nhiều nỗ lực trong công tác nhằm quản
lí tốt hoạt động dạy - học, tạo ra hiệu quả giáo dục THCS ở địa phương, góp
phần tch cực cho sự nghiệp giáo dục đào tạo ngày càng phát triển.
Tuy vậy, trước xu thế hội nhập quốc tế, phát triển về công nghệ thông
tin, kinh tế tri thức và yêu cầu đổi mới giáo dục thì kết quả đổi mới phương
pháp dạy học nói riêng và quản lý hoạt động dạy - học nói chung ở trường
THCS Phú Xá vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định cần khắc phục.
Là một cán bộ phụ trách chuyên môn của nhà trường, xuất phát từ
thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học và việc thực hiện đổi mới
PPDH của giáo viên trường THCS Phú Xá, tác giả đã chọn và nghiên cứu đề tài:
"Quản lý thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS Phú Xá
– Thành phố Thái Nguyên" với mong muốn góp phần nầng cao chất lượng dạy
học trong nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu


Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH
dạy học tại trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên, nhằm nâng cao
chất lượng dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THCS Phú Xá
– Thành phố Thái Nguyên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH dạy học của Hiệu trưởng
trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên

4. Giả thuyết khoa học
Trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay, nhiệm vụ cơ bản trong quản
lý hoạt động dạy - học là đổi mới PPDH. Việc triển khai thực hiện đổi mới
PPDH ở trường THCS Phú Xá đã đạt được những kết quả nhất định nhưng vẫn
chưa đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục. Nếu đề xuất được các biện
pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH phù hợp và được thực hiện một cách
đồng bộ thì chất lượng dạy học ở trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái
Nguyên sẽ được nâng cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận về phương pháp dạy học và quản
lí đổi mới PPDH ở cấp THCS.
5.2. Đánh giá thực trạng quản lý đổi mới PPDH dạy học tại trường THCS
Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH của Hiệu trưởng
trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu về các biện pháp quản lý đổi mới phương
pháp dạy học tại trường THCS Phú Xá – Thành phố Thái Nguyên. Các số liệu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

khảo sát về thực trạng đổi mới PPDH và kết quả dạy học của trường THCS Phú
Xá được lấy trong 3 năm học trở lại đây.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, hồi cứu, tổng kết, hệ thống hóa lý luận từ các công trình
nghiên cứu, các tài liệu khoa học về đổi mới PPDH, quản lý đổi mới PPDH
trong trường học để xác định cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Sử dụng các mẫu phiếu điều tra đối với GV, CBQL và HS để thu nhập
những thông tin về thực trạng dạy và học, thực trạng quản lý đổi mới PPDH
hiện nay ở trường THCS Phú Xá – TP Thái Nguyên.
- Phương pháp quan sát và nghiên cứu sản phẩm hoạt động:
Dự giờ, quan sát, tm hiểu hoạt động dạy và học của GV và HS. Tìm
hiểu, khảo sát công tác chỉ đạo của nhà trường thông qua kế hoạch hoạt động
và hệ thống văn bản chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
Tổng kết từ kinh nghiệm thực tiễn quản lý chuyên môn ở trường học của
bản thân và đồng nghiệp để lựa chọn và điều chỉnh biện pháp quản lý thực
hiện đổi mới PPDH trong nhà trường.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia:
Lấy ý kiến của các nhà quản lí có kinh nghiệm để xin ý kiến đề xuất biện
pháp và xác định tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Chủ yếu dùng để phân tích, tổng hợp các số liệu thu thập được qua
điều tra để cung cấp các luận chứng mang tính định lượng, làm căn cứ đưa ra

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

các nhận định về thực trạng quản lý dạy học cũng như nhận định về tính phù
hợp, khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất .

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8. Điểm mới của đề tài
Đề tài góp phần làm rõ thực trạng quản lý thực hiện đổi mới PPDH và đề
xuất một số biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH ở trường THCS Phú
Xá – Thành phố Thái Nguyên dựa trên các cơ sở của khoa học quản lý giáo
dục hiện đại.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận của quản lí đổi mới phương pháp dạy học ở
trường THCS.
Chương 2 : Thực trạng quản lí đổi mới phương pháp dạy học ở Trường
THCS Phú Xá - Thành phố Thái Nguyên.
Chương 3: Biện pháp quản lí đổi mới phương pháp dạy học ở Trường
THCS Phú Xá - Thành phố Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước
Phương pháp dạy học là một vấn đề phức tạp, nhiều nhà nghiên cứu

trên thế giới có những ý kiến bất đồng về mặt lý luận. Đã có nhiều công
trình nghiên cứu trên nhiều bình diện khác nhau với nhiều cách hiểu khác
nhau, thậm chí trái ngược nhau về những vấn đề cơ bản nhất của phương pháp
dạy học như thuật ngữ, nội hàm của thuật ngữ và cả cách tiếp cận nghiên cứu.
Vấn đề cần phải có sự thống nhất về mặt triết học giáo dục cũng như trong
quan điểm tếp cận, trong những vấn đề lý luận chung về phương pháp dạy
học. Những thuật ngữ này cần có sự ổn định, phù hợp với một giai đoạn nhất
định trong lịch sử, phù hợp với sự phát triển và những thành tựu mà khoa học
giáo dục đạt được trong giai đoạn đó.
Tuy nhiên các chuyên gia sư phạm trên thế giới đều thống nhất sự
cần thiết của việc cải tổ nền giáo dục và mấu chốt là theo hướng phát huy tnh
tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, học sinh được hướng dẫn, khuyến
khích tự lập và triển khai kế hoạch học tập của riêng mình.
Ở châu Âu thế kỉ XVII, lí luận giáo dục của J.A.Comenxki (1592-1670) bao
hàm tư tưởng nhấn mạnh vai trò tích cực chủ động của người học, xem người
học là chủ thể của quá trình học tập. Ông đã đưa ra những yêu cầu cải tổ nền
Giáo dục theo hướng phát huy tnh tch cực chủ động sáng tạo của người
học. Theo ông, dạy học thế nào để người học thích thú học tập và có những cố
gắng bản thân để nắm lấy tri thức và giáo dục có mục đích đánh thức năng lực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

nhạy cảm, phán đoán đúng đắn, phát triển nhân cách. Ông đưa ra lời khuyên:
Hãy tm ra phương pháp cho giáo viên dạy ít hơn, học sinh học được nhiều hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Trong cuốn "Phát huy tnh tích cực của học sinh thế nào",
I.F.Kharlamốp đã khẳng định vai trò to lớn của tính tích cực, chủ động trong
việc tiếp thu tri thức mới. Tác giả cho rằng: “Quá trình nắm kiến thức mới
không thể hình thành bằng cách học thuộc bình thường các quy tắc, các
kết luận khái quát quát hoá, nó phải được xây dựng trên cơ sở của việc cải
tiến công tác tự lập của HS, của viêc phân tích tnh lôgích sâu sắc tài liệu, sự
kiện làm nền tảng cho việc hình thành các khái niệm khoa học"[16,42 ].
A. Đixxtervec nhà giáo dục người Đức nhấn mạnh đến sự phát triển tính
tch cực nhận thức của người học. Ông đã viết trong tác phẩm “Hướng dẫn việc
đào tạo giáo viên Đức” như sau : “Chỉ có sự truyền thụ tài liệu của giáo viên mà
thôi dù nghệ thuật đến đâu chăng nữa cũng không thể bảo đảm được sự lĩnh
hội kiến thức của học sinh. Nắm vững kiến thức, thực sự lĩnh hội chúng, cái đó
học sinh phải tự mình làm lấy, bằng trí tuệ của bản thân”. Vì vậy, ông thiên về
phương pháp dạy học “phát triển” hơn là phương pháp dạy học “thông báo” .
Đ.K Usinxki (1824 - 1870) nhà giáo dục học người Nga đã đề cập tới tính
tch cực trong quá trình dạy học như là “ cơ sở vững chắc cho mọi sự học tập
có hiệu quả”. Theo ông, tnh tch cực nhận biết là định hướng vào môi trường
xung quanh, biết hành động một cách sáng tạo, biết tự mình nâng cao trình độ
học vấn, phát triển bản thân và có kĩ năng tự giành lấy kiến thức. Ông cho
rằng, tính tch cực là điểm khác nhau giữa nhà trường mới và nhà trường cũ.
Nhà trường cũ dồn tất cả tnh tch cực vào hoạt động dạy của người giáo viên,
để học sinh thụ động. Trong khi đó, nhà trường mới cố gắng làm sao cho bản
thân học sinh tch cực ở mức độ cao nhất.
Có thể nói, xã hội ngày càng phát triển và luôn thay đổi, tất yếu dẫn đến
sự đổi mới trong nội dung giáo dục và phương pháp giáo dục trong đó có đổi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

mới cách dạy, cách học, đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề được các nhà

khoa học giáo dục trên toàn thế giới quan tâm.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam, các vấn đề có liên quan đến PPDH cũng rất được quan tâm,
đặc biệt sau năm 1986 (được coi là mốc của đổi mới tư duy). Nhiều tác giả có
các công trình nghiên cứu về vấn đề này như: Phạm Minh Hạc, Nguyễn Kỳ,
Trần Bá Hoành, Trần Kiều, Nguyễn Hữu Chí,…và một số các nhà giáo giầu kinh
nghiệm cũng quan tâm đến vấn đề PPDH và phát triển lý luận dạy học chung
vào thực tễn dạy học ở Việt Nam: Văn Như Cương, Tôn Thân.
Nhóm tác giả Hà Thế Ngữ, Phạm Thị Diệu Vân,… trong cuốn “Giáo
dục học” đã xem xét PPDH từ việc phân tch các giai đoạn của một quá trình
lao động ở người. Xét về nguồn góc phát sinh, phát triển, các tác giả này đã
khái quát được các cách thức vận động của PPDH trong từng giai đoạn vận
động của quá trình dạy học. Tuy nhiên, nếu đứng trên tiếp cận hoạt động xem
xét, quan niệm này không giải thích được tại sao trong dạy học, hai chủ thể
hoạt động khác nhau (thầy, trò), trong hai loại hoạt động khác nhau (hoạt
động dạy, hoạt động học), với mục têu khác nhau (trò thì tm cách lĩnh hội các
tri thức mà nhân loại để lại; Thầy thì tm cách giúp học sinh, cả tập thể học
sinh lĩnh hội sao cho có hiệu quả); hai loại đối tượng khác nhau… mà lại có
cùng một cách thức hoạt động (PPDH)? [24, tr. 55].
Nhóm các tác giả Đặng Vũ Hoạt, Ngô Hiệu, Hà Thị Đức thuộc trường Đại
học Sư phạm Hà Nội 1, trong đề tài cấp Nhà nước đã tến hành nghiên cứu,
đánh giá thực trạng sử dụng PPDH ở tất cả các ngành học, bậc học, từ đó đề
xuất biện pháp hoàn thiện hệ thống PPDH cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI ở Việt
Nam. Phạm vi nghiên cứu đề tài khá rộng, từ định hướng, cơ sở khoa học,
phát triển lý luận về PPDH đến kỹ thuật, thao tác sử dụng,… Mặc dù quan

niệm về PPDH của nhóm các tác giả này chưa có sự khác biệt song đã có sự
phát triển. Nhóm tác giả đã tách biệt cách thức hoạt động của GV với cách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

thức hoạt động của HS, tách dạy với học: “PPDH là cách thức hoạt động của
GV và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>