Tiết 1 - 2 Vào phủ chúa Trịnh

Trường THPT Tam quan
Ngày soạn: 3- 9 -2009 Đọc văn :
Tiết : 1-2 (TrÝch: Thỵng kinh ký sù)
( Lê Hữu Trác)
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức: Giúp học sinh :
- HiĨu râ gi¸ trÞ hiƯn thùc s©u s¾c cđa t ¸c phÈm, còng nh th¸i ®é
tríc hiƯn thùc vµ ngßi bót ký sù ch©n thùc, s¾c s¶o cđa Lª H÷u Tr¸c
qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cc sèng vµ cung c¸ch sinh ho¹t n¬i phđ chóa
TrÞnh.
2. Về kó năng: Hình thành, rèn luyện cho học sinh khả năng đọc,
cảm thụ, phân tích một bài kí.
3. Về thái độ: Giáo dục phÈm chÊt cđa mét thÇy thc giµu tµi
n¨ng, ghÐt danh väng, st ®êi ch¨m lo gi÷ g×n y ®øc cđa m×nh.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 11, Ôn tập Ngữ văn 11. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) kiểm tra 3-5 vở soạn của học sinh.
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Thượng kinh kí sự ghi lại cảm nhận của mình bằng mắt thấy tai nghe từ khi nhận
được lệnh vào kinh chữa bệnh cho thế tử Cán ngày 12 tháng giêng năm Nhâm Dần (1781)
đến lúc xong việc về tới nhà Hương Sơn.
Thượng kinh kí sự là bức tranh về đời sống hiện thực thời vua Lê chúa Trịnh, cụ thể
hơn là cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa. Đó là một cuộc sống quyền lực, xa hoa .

- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
15’
Hoạt động 1:
Giáo viên hướng
dẫn học sinh tìm hiểu
chung về tác giả, tác
phẩm

-PhÇn tiĨu dÉn cho
chóng ta biÕt nh÷ng
nÐt c¬ b¶n nµo vỊ t¸c
gi¶, t¸c phÈm?
(gỵi më: Ên tỵng vỊ
Lª H÷u Tr¸c lµ mét
Hoạt động 1:
Học sinh Tìm hiểu
chung về tác giả, tác
phẩm Lª H÷u Tr¸c
- Học sinh đọc tiểu
dẫn
- Học sinh làm việc cá
nhân trả lời:
Ơng sinh ra trong một

gia đình khoa bảng, có
nhiều người đỗ tiến sĩ,
I. Tìm hiểu chung
1. T¸c gi¶:
- Lª H÷u Tr¸c (1724 - 1791),
hiƯu lµ H¶i Thỵng L·n ¤ng
(«ng giµ lêi ë ®Êt Thỵng
Hång), quª lµng Liªu X¸,
hun §êng Hµo, phđ Thỵng
Hång, trÊn H¶i D¬ng( nay
thc hun Yªn MÜ - Hng
Yªn).
- Sinh ra trong mét gia ®×nh cã
trun thèng häc hµnh thi cư,
®ç ®¹t lµm quan. GÇn 30
Ngữ văn 11 Cơ bản - 1 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
60’
ngêi như thế nào?
Thỵng kinh ký sù lµ
t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ra
sao?)
Giáo viên híng dÉn
học sinh ®äc vµ t×m
hiĨu c¸c chó thÝch
sách giáo khoa.

Hoạt động 2:
làm quan to. Ơng là con
thứ bảy của thượng thư

Lê Hữu Mưu nên
thường gọi là Chiêu
Bảy. Thuở nhỏ chăm
học, mang chí làm quan,
lập cơng danh lớn.
-Kí là một loại hình
văn xi tự sự bao gồm
nhiều thể ( kí sự, bút kí,
hồi kí, phóng sự,…).
Đặc trung của thể lại kí
là tơn trong sự thật
khách quan của đời
sống, khơng hư cấu, sự
việc và con người trong
tác phẩm phải hồn tồn
xác thực. Vì thế giá trị
hiện thực của tác phẩm
là rất đậm đặc và đáng
tin cậy.
-Thượng kinh kí sự ghi
lại cảm nhận của mình
bằng mắt thấy tai nghe
từ khi nhận được lệnh
vào kinh chữa bệnh cho
thế tử Cán ngày 12
tháng giêng năm Nhâm
Dần ( 1781) đến lúc
xong việc về tới nhà
Hương Sơn.
-Thượng kinh kí sự là

bức tranh về đời sống
hiện thực thời vua Lê
chúa Trịnh, cụ thể hơn
là cuộc sống xa hoa nơi
phủ chúa. Đó là một
cuộc sống quyền lực, xa
hoa, kiểu cách, nhạt
nhờ.
Hoạt động 2:
ti, Lª H÷u Tr¸c vỊ sèng t¹i
quª mĐ ë hun H¬ng S¬n, Hµ
TÜnh.
- ¤ng lµ mét danh y, kh«ng chØ
ch÷a bƯnh giái mµ cßn so¹n
s¸ch, më trêng, trun b¸ y
häc. Sù nghiƯp cđa «ng ®ỵc tËp
hỵp trong bé H¶i Thỵng y t«ng
t©m lÜnh gåm 66 qun. bien
so¹n trong gÇn 40 n¨m. §©y lµ
t¸c phÈm y häc xt s¾c nhÊt
thêi trung ®¹i. Qun ci
cïng trong bé s¸ch nµy lµ mét
t¸c phÈm v¨n häc: Thỵng kinh
ký sù.
- Ngoµi ra, cã thĨ thÊy ë Lª
H÷u Tr¸c cßn lµ mét nhµ v¨n,
nhµ th¬ víi nh÷ng ®ãng gãp
®¸ng ghi nhËn.
2. T¸c phÈm:
- Thỵng kinh ký sù (ký sù ®Õn

kinh ®«) lµ tËp ký sù b»ng ch÷
H¸n, ®¸nh dÊu sù ph¸t triĨn
cđa thĨ ký Việt Nam thêi
trung ®¹i. T¸c gi¶ ghi l¹i c¶m
nhËn cđa m×nh b»ng m¾t thÊy
tai nghe tõ khi nhËn ®ỵc lƯnh
vµo kinh ch÷a bƯnh cho thÕ tư
C¸n ngµy 12/1/1782, cho ®Õn
lóc xong viƯc vỊ nhµ ë H¬ng
S¬n ngµy 2/11/1782. Tỉng
céng lµ 9 th¸ng 20 ngµy. T¸c
phÈm më ®Çu b»ng c¶nh sèng
ë H¬ng S¬n cđa mét Èn sÜ l¸nh
®êi, bçng cã lƯnh triƯu vµo
kinh, bc ph¶i lªn ®êng. Tõ
®©y, mäi sù viƯc diƠn ra theo
thêi gian vµ ®Ì nỈng lªn t©m
tr¹ng cđa t¸c gi¶.
- §o¹n trÝch: Vµo phđ chó
TrÞnh nãi vỊ viƯc Lª H÷u Tr¸c
®· lªn tíi kinh ®«, ®ỵc dÉn vµo
phđ chóa ®Ĩ b¾t m¹ch, kª ®¬n
cho thÕ tư. T¸c gi¶ ghi l¹i mét
c¸ch sinh ®éng, ch©n thùc vỊ
cc sèng xa hoa, uy qun
cđa chóa TrÞnh S©m, ®ågn thêi
béc lé th¸i ®é xem thêng danh
lỵi vµ kh¼ng ®Þnh y ®øc cđa
m×nh.
II. Đọc – hiểu chi tiết văn

Ngữ văn 11 Cơ bản - 2 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
Hoạ Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc – hiểu
văn bản
Giáo viên: C¶m
nhËn chung cđa em
khi ®äc ®o¹n trÝch?
Giáo viên: quang
c¶nh vµ cc sèng ®Çy
uy qun cđa chóa
TrÞnh ®ỵc miªu t¶
như thế nào?
Giáo viên: Tµi cđa
t¸c gi¶ khi miªu t¶
quang c¶nh phđ chóa
như thế nào?
Giáo viên: Th¸i ®é
cđa t¸c gi¶ béc lé như
thế nào tríc quang
c¶nh ë phđ chóa?
Giáo viên yªu cÇu
học sinh ®äc thÇm
sách giáo khoa, vµ
th¶o ln, tr¶ lêi c¸c
c©u hái:
- N¬i ë cđa thÕ tư ®ỵc
miªu t¶ như thế nào?
Em cã nhËn xÐt g× vỊ
n¬i ë nh vËy?

Đọc –hiểu văn bản
Học sinh đọc tr¶ lêi:
-§ã lµ cc sèng xa
hoa, ®Çy qun uy cđa
phđ chóa, vµ tµi n¨ng, y
®øc cao ®Đp cđa Lª
H÷u Tr¸c.




bản
1. C¶nh sèng xa hoa, ®Çy uy
qun cđa chóa TrÞnh vµ th¸i
®é cđa t¸c gi¶:
- BËc danh y ti cao, tµi lín
®· nh×n thÊy vµ ghi l¹i quang
c¶nh n¬i phđ chóa, ®ã lµ c¶nh
cùc kú xa hoa, tr¸ng lƯ vµ qua
®ã lµm nỉi lªn qun uy tét bËc
cđa nhµ chóa.
+ Vµo phđ chóa ph¶i qua nhiỊu
lÇn cưa vµ "nh÷ng d·y hµnh
lang quanh co nèi nhau liªn
tiÕp", "®©u d©u còng lµ c©y cèi
um tïm chim kªu rÝu rÝt, danh
hoa ®ua th¾m, giã da tho¶ng
tho¶ng mïi h¬ng".
+ Trong khu«n viªn phđ chóa "
ngêi gi÷ cưa trun b¸o rén

rµng, ngêi cã viƯc quan ®i l¹i
nh m¾c cưi". Bµi th¬ t¸c gi¶
ng©m ®· minh chøng cho c¶nh
sèng xa hoa, uy qun cđa phđ
chóa.
+ Néi cung ®ỵc miªu t¶: chiÕu
gÊm, mµn lµ, sËp vµng, ghÕ
rång, ®Ìn s¸ng lÊp l¸nh, h¬ng
hoa ngµo ng¹t, cung nh©n xóm
xÝt...
+ ¨n ng: "m©m vµng, chÐn
b¹c, ®å ¨n toµn cđa ngon vËt
l¹"
+ VỊ nghi thøc: Lª H÷u Tr¸c
ph¶i qua nhiỊu thđ tơc míi ®ỵc
vµo th¨m bƯnh cho thÕ tư (ph¶i
qua nhiỊu cưa, chê cã lƯnh míi
®ỵc vµo, ph¶i l¹y míi kh¸m
bƯnh, kh¸m xong còng ph¶i l¹y
ra, lêi lÏ hÕt søc cung kÝnh:
th¸nh thỵng, ngù, t
kiÕn...)=> uy nghiªm, ®Õn nçi
t¸c gi¶ ph¶i "nÝn thë ®øng chê
ë xa".
- §ã lµ tµi quan s¸t tØ mØ, ghi
chÐp trugn thùc, t¶ c¶nh sinh
®éng gi÷a con ngêi víi c¶nh
vËt. Tht l¹i sù viƯc theo tr×nh
tù, t¸c gi¶ kh«ng hỊ thªm th¾t,
h cÊu, sù viƯc hiƯn lªn rÊt râ.

Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, méc m¹c.
§»ng sau bøc tranh vµ con ngêi
Ngữ văn 11 Cơ bản - 3 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
- H×nh hµi, vãc d¸ng
thÕ tư ®ỵc miªu t¶
như thế nào?
- Em cã suy nghÜ g× vỊ
c¸ch miªu t¶ ®ã?
- Th¸i ®é cđa Lª H÷u
Tr¸c vµ phÈm chÊt
mét ngêi thÇy thc
thĨ hiƯn ntn khi kh¸m
bƯnh cho thÕ tư ? Suy
nghÜ cđa em vỊ th¸i
®é vµ phÈm chÊt Êy?

- Học sinh làm việc cá
nhân và trả lời:
Ơng hiểu rõ căn bệnh
của thế tử, nhưng lại sợ
chữa có hiệu quả ngay
sẽ được chúa tin dùng,
bị cơng danh trói buộc.
Để tránh chuyện này,
cần chữa cầm chừng,
cho thuốc vơ thưởng, vơ
phạt. Nhưng làm thế thì
trái y đức, trái lương
tâm, phụ lòng của ơng

cha. Cuối cùng, lương
tâm, phẩm chất của
người thầy thuốc đã
thắng.

Êy lµ dån nÐn nhiỊu t©m sù,
th¸i ®é cđa t¸c gi¶: rÊt dưng d-
ng tríc qun rò cđa vËt chÊt,
phª ph¸n, kh«ng ®ång t×nh víi
cc sèng xa hoa, hëng l¹c qu¸
møc cđa nh÷ng ngêi gi÷ träng
tr¸ch qc gia. Cc sèng an
nhµn, Èn dËt cđa t¸c gi¶ hoµn
toµn ®èi lËp víi cc sèng
trong phđ chóa (phï phiÕm,
h×nh thøc).
=> Lª H÷u Tr¸c kh«ng thiÕt
tha g× víi danh lỵi, qun q
cao sang, «ng khinh thêng tÊt
c¶.
2. ThÕ tư C¸n vµ th¸i ®é, con
ng êi Lª H÷u Tr¸c:
* ThÕ tư C¸n:
- Lèi vµo chç ë cđa vÞ chóa rÊt
nhá: "®i trong tèi om, qua n¨m,
s¸u lÇn tríng gÊm".
- N¬i thÕ tư ngù: ®Ỉt sËp vµng,
c¾m nÕn to trªn gi¸ ®ång, bµy
ghÕ....nhiỊu ngêi phơc vơ, ®Ìn
chiÕu s¸ng, h¬ng hoa ngµo

ng¹t...
=> thÕ tư- thùc chÊt chØ lµ cËu
bÐ lªn 5 ti rÊt cÇn ¸nh n¾ng
khÝ trêi mµ v©y quanh nhiỊu
gÊm vãc, lơa lµ, vµng ngäc; ng-
êi hÇu th× ®«ng nhng im lỈng
nªn kh«gn khÝ trë nªn l¹nh lÏo,
b¨ng gi¸. Bao trïm lªn kh«ng
gian Êy lµ sù thiÕu sinh khÝ,
thÕ tư èm còng lµ do nguyªn
nh©n nµy.
- ThÕ tư mỈc ¸o ®á, ngåi trªn
sËp vµng, biÕt khen ngêi gi÷
phÐp t¾c "«ng nµy l¹y khÐo",
cëi ¸o ra th× "tinh khÝ kh« hÕt,
mỈt kh«, rèn låi to, g©n th×
xanh, ch©n tay gµy gß...nguyªn
khÝ hao mßn, th¬ng tỉn qu¸
møc...©m d¬ng ®Ịu bÞ tỉn h¹i"
=>miªu t¶ b»ng con m¾t cđa
mét danh y tµi ba, võa t¶ võa
nhËn xÐt kh¸ch quan, h×nh ¶nh
thÕ tư thËt ®¸ng sỵ, ®ã lµ mét
c¬ thĨ èm u, phđ sù ®Çy ®đ
cđa vËt chÊt nhng thiÕu c¸i néi
lùc tinh thÇn bªn trong. §ã lµ
Ngữ văn 11 Cơ bản - 4 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
5’
Giáo viên: Bót ph¸p

ký sù ®ỵc thĨ hiƯn qua
®o¹n trÝch như thế
nào, ph©n tÝch?

Hoạt động 3:
- Em hãy tóm tắt nội
dung chính của bài
kí?
- Em có nhận xét gì
về nghệ thuật của
bài kí?
Giáo viên tóm lại
Hoạt động 3:
- Học sinh làm việc cá
nhân và trả lời
- Học sinh làm việc cá
nhân và trả lời:
céi ngn cđa c¨n bƯnh TrÞnh
C¸n còng nh cđa tËp ®oµn PK
®¬ng thêi.
* Lª H÷u Tr¸c:
- Khi kh¸m bƯnh cho thÕ tư,
th¸i ®é Lª H÷u Tr¸c diƠn biÕn
rÊt phøc t¹p: mét mỈt t¸c gi¶
chØ c¨n bƯnh cơ thĨ, nguyªn
nh©n cđa nã; mét mỈt phª ph¸n
ngÇm " v× thÕ tư ë trong chèn
mµn che tríng phđ, ¨n qu¸ no,
mỈc qu¸ Êm nªn t¹ng phđ u
®i". ¤ng rÊt hiĨu c¨n bƯnh thÕ

tư nhng sỵ ch÷a hiƯu qu¶ ngay,
chóa tin dïng sÏ víng vµo vßng
danh lỵi. Song nÕu kh«ng l¹i
tr¸i víi y ®øc, l¬ng t©m nghỊ
nghiƯp. §©y lµ ý nghÜ gi»ng co
trong t©m hån «ng, lµ ý nghÜ
®¸ng q. Ci cïng, Lª H÷u
Tr¸c ®· g¹t ®i së thÝch riªng ®Ĩ
lµm trßn tr¸ch nhiƯm lÊy viƯc
cøu ngêi lµ trªn hÕt, y ®øc Êy Ýt
ai h¬n ®ỵc.
3. Vµi nÐt nghƯ tht:
(bót ph¸p ký sù)
- Quan s¸t tØ mØ: quang c¶nh
phđ chóa, n¬i ë thÕ tư C¸n.
- Ghi chÐp trugn thùc, gióp ng-
êi ®äc nhËn ®ỵc c¶nh Êy cã bµn
tay bµi trÝ cđa giµu sang, qun
chøc:
+ Ngåi chê ë phßng chÌ ®Õn
b÷a c¬m s¸ng.
+ Xem bƯnh cho thÕ tư ®Õn ghi
®¬n thc.
+ ThÕ tư ngåi trªn sËp vµng ban
mét lêi khen cho cơ giµ q d-
íi ®Êt l¹y bèn l¹y "«ng giµ l¹y
khÐo"
=>tÊt c¶ kh«ng h cÊu, hiƯn thùc
cc sèng cø hiƯn dÇn lªn, g©y
Ên tỵng khiÕn ngêi ®äc rÊt khã

quªn.
III. Tổng kết
- §o¹n trÝch võa mang ®Ëm gi¸
trÞ hiƯn thùc, võa thĨ hiƯn phÈm
chÊt cđa mét thÇy thc giµu
tµi n¨ng, ghÐt danh väng, st
®êi ch¨m lo gi÷ g×n y ®øc cđa
m×nh.
Ngữ văn 11 Cơ bản - 5 - Nguyễn Văn Mạnh