Tiết 1, 2: Vào Trịnh Phủ

NS:10/9/07
ND:12/9/07
Tiết:1 +2
Đọc văn:
Vào phủ chúa Trịnh
( Trích:Thợng kinh ký sự )
_ Lê Hữu Trác_
A. Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh hiểu rõ giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm, cũng nh thái
độ trớc hiện thực và ngòi bút sự chân thực, sắc sảo của Lê Hữu Trác qua đoạn
trích miêu tả cuộc sống và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa Trịnh.
B. Chuẩn bị:
Thầy: Soạn giáo án
Trò: Đọc trớc bài và trả lời câu hỏi hớng dẫn học bài - SGK
C. Tiến trình bài học:
I.Kiểm tra bài cũ:
II. Giới thiệu bài mới: Lê Hữu Trác là
III. Bài mới:
Hoạt động của thầy HĐ của trò Nội dung cần đạt
Gọi HS đọc TD SGK
H: Phần TD cho ta biết những gì
về tác giả Lê Hữu Trác?
Mở rộng: Hải Thợng Lãn Ông -
Ông già lời ở đất Thợng Hồng.
Gđ có truyền thống học hành thi
cử, đỗ đạt làm quan. Cha đẻ là
quan Hữu Thị Lang Bộ Công.
LHT là con thứ 7 nên còn gọi là
Chiêu Bảy. Gần 30 tuổi LHT về
sống tại quê mẹ thuộc xứ Đầu
Thợng, xã Tình Diễm, huyện H-

ơng Sơn tỉnh Hà Tĩnh.
H: Em biết gì về sách y học nổi
tiếng của LHT?
Mở rộng: t/p đợc biên soạn
trong gần 40 năm.
H: Nêu những nết chính về t/p
Thợng kinh kí sự?
Gọi Hs đọc TD
SGK
Chắt lọc chi tiết
Trả lời ngắn
gọn
Trả lời
Nêu ngắn gọn
I.Đọc tiếp xúc văn bản
1. Tác giả - tác phẩm
* Tác giả:
- Lê Hữu Trác (1724 1791) hiệu là Hải
Thợng Lãn Ông, ngời làng Liêu Xá,
huyện Đờng Hào, phủ Thợng Hồng, trấn
Hải Dơng (Yên Mỹ, Hng Yên)
- Là một danh y không chỉ chữa bệnh mà
còn soạn sách và mở trờng dạy nghề
thuốc để truyền bá y học.
- Bộ Hải thợng y tông tâm lĩnh gồm 66
quyển

tác phẩm y học xuất sắc nhất
thời trung đại.
* Tác phẩm:

- Thợng kinh ký sự ký sự đến kinh đô
là tập ký sự bằng chữ Hán, hoàn thành
H: Em có nhận xét gì về thể loại
của t/p?
Kí sự: Ghi chép sự việc, câu
chuyện có thật và tơng đối hoàn
chỉnh.
H: Đoạn trích nằm ở vị trí nào
trong t/p? Có những sự kiện gì?
Hớng dẫn HS đọc văn bản: Đọc
chậm, rõ ràng, chú ý nhấn mạnh
những chi tiết miêu tả cảnh vật
và thái độ của tác giả.
Gọi HS đọc
- Giải thích từ khó (chú thích
SGK)
Nhận xét, trả
lời
Nêu vị trí đoạn
trích
Đọc văn bản
Xem chú thích
SGK
năm 1783.
- Thể loại: Ký sự.
3. Đoạn trích: Vào phủ chúa Trịnh
- Vị trí đoạn trích:
Chuyển II. Đọc hiểu văn bản
H: Đoạn trích cho ta thấy những
vấn đề gì?

Trả lời
1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt
trong phủ chúa
H: Quang cảnh trong phủ chúa
đợc miêu tả ntn? Tìm những chi
tiết nghệ thuật?
+ Trên đờng vào phủ tác giả
thấy những gì?
+ Bên trong phủ ntn?
+ Nội cung có những gì? Cách
bài trí ra sao?
Tìm chi tiết cụ
thể
Trả lời
Nhận xét
Trả lời
*Quang cảnh trong phủ chúa
- Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa, với
những dãy hành lang quang co nối nhau
liên tiếp, ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh
gác, ai muốn ra vào phải có thẻ, trong
khuôn viên phủ chúa có điễm Hậu mã
quân túc trực để chúa sai phái đi truyền
lệnh. Vờn hoa trong phủ chúa cây cối um
tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm,
gió đa thoang thoảng mùi hơng.
- Bên trong phủ chúa là những nhà Đại
đờng, Quyển bồng, gác tía với kiệu
son, võng điều, đồ nghi truợng sơn son
thiếp vàng và những đồ đạc trong nhân

gian cha từng thấy. Đồ dùng tiếp khách
toàn là mâm vàng chén bạc.
- Đến nội cung của thế tử phải quanăm,
sấu lần trớng gấm. Trong phòng thắp nến,
có sập thếp vàng, có ghế rồng sơn son
thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm, màn là
che ngang sân, xung quanh lấp lánh, h-
H: Em có nhận xét gì về quang
cảnh trong phủ chúa?
H: Nhờ đâu mà ta có nhận xét
ấy?
H: Trong đoạn trích có những
chi tiết nào đắt có tác dụng
làm nổi bật giá trị hiện thực của
tác phẩm?
Nhận xét
Tìm và phân
tích
ơng hoa ngào ngạt.

quang cảnh cực kỳ tráng lệ, lộng lẫy,
không đâu sánh bằng.

quan sát chi tiết tỉ mỉ và miêu tả sinh
động.
* Chi tiết nghệ thuật đắt
- Chi tiết bên trong cái màn là, nơi chúa
Trịnh đang ngự có mấy ngời cung nhân
đang đứng xúm xít. Đén sáp chiếu sáng,
làm nổi màu mặt phấn và màu áo đỏ.

Xung quanh lấp lánh, hơng hoa ngào
ngạt.

Việc ăn chơi hởng lạc của nhà
chúa tự nó phơi bày ra trớc mắt ngời đọc
không cần thêm một lời bình luận nào.
- Chi tiết thế tử Cán một đúa bé chừng
5, 6 tuổi ngồi chễm chệ trên sập để những
ngời khác phải phục dịch, đến một cụ già
cũng phải lạy 4 lạy khi vào, khi ra và khen
ông này lạy khéo cho thấy cái oai của
ông chúa con cũng không che lấp đợc cái
ngô nghê của trẻ con. Chỗ ở là một khung
cảnh vàng son nhng thiếu sinh khí đợc tác
giả miêu tả rát cụ thể tỉ mỉ khiến ngời đọc
cũng cảm thấy ngột ngạt khó thở.

Hiện thực trong phủ chúa.
H: Cung cách sinh hoạt trong
phủ chúa ra soa? Tìm những chi
tiết NT thể hiện điều đó?
H: Những chi tiết ấy cho em
thấy điều gì?
Phát hiện chi
tiết
Trả lời
Nhận xét
Trả lời
*Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa
- Khi tác giả lên cáng vào phủ theo lệnh

cúa thì có tên đày tớ chạy đàng trớc hét
đờng và cáng chạy nh ngựa lồng
- Trong phủ chúa ngời giữ cửa truyền
báo rộn ràng, ngời có việc quan đi lại nh
mắc cửi.

chúa giữ vị trí trọng yếu và có quyền
uy tối thợng trong triều đình.
- Lính nghìn cửa vác đòng nghiêm nhặt
Cả trời nam sang nhất là đây
- Những lời lẽ nhắc đến chúa Trịnh và thế
tử đều phải hết sức cung kính, lễ độ:
thánh thợng đang ngự ở đấy, cha thể
yết kiến, hầu mạch đông cung thế tử,
hầu trà, phòng trà.
H: Qua những chi tiết ấy, em có
nhận xét gì về cung cách sinh
hoạt trong phủ chúa?
Nhận xét
- Chúa Trịnh luôn có phi tần chầu trực
xung quanh. Tác giả không đợc tháy mặt
chúa mà chỉ làm thêo mệnh lệnh của chúa
do quan chánh đờng truyền đạt lại; xem
bệnh xong cũng không đợc phép trao đổi
với chúa mà chỉ đợc viết tờ khải để quan
chánh đờng dâng lên chúa. Nội cung trang
nghiêm đến nỗi tác giả phải nín thở đứng
chờ ở xa, khúm núm đến trớc sập xem
mạch.
- Thế tử bị bệnh có đến bảy tám thầy

thuốc phục dịch và lúc nào cũng có mấy
ngời đứng hầu hai bên. thế tử chỉ là một
đứa trẻ 5, 6 tuổi nhng khi vào xem bệnh,
tác giả - một cụ già - phải quỳ lạy 4 lạy,
xem mạch xong lại lạy 4 lạy trớc khi lui
ra. Muốn xem thân hình thế tử phải có
một viên quan nội thần đến xin phép đợc
cởi áo cho thế tử.

cung cách sinh hoạt trong phủ chúa
với những lễ nghi, khuôn phép, cách nói
năng, ngời hầu kẻ hạ cho thấy sự cao
sang, quyền uy tột đỉnh cùng với cuộc
sống hởng thụ xa hoa đến cực điểm, sự
lộng quyền của nhà chúa.
Chuyển
H: Trớc quang cảnh và cung
cách sinh hoạt trong phủ chúa,
thái độ của LHT ntn?
H: Tìm những chi tiết nghệ
thuật thể hiện thái độ của tác
giả?
H: Vì sao tác giả lại có thái độ
nh thế?
Nhận xét, trả
lời
Tìm chi tiết NT
Lý giải
2. Thái độ tâm trạng và những suy nghĩ
của tác giả

- Đứng trớc cảnh phủ chúa xa hoa, lộng
lẫy, tấp nập ngời hầu kẻ hạ, tác giả nhận
xét: Bớc chân đến đây mới hay cảnh giàu
sang của vua chúa thực khác hẳn ngời th-
ờng.
- tác giả vịnh 1 bài thơ tả cái sang trọng,
vơng giả trong phủ chúa: gác vẽ, rèm
châu, hiên ngọc, vờn ngự, có hoa thơm,
chim biết nói, nghìn cửa lính gác nghiêm
nhặt , cả trời nam sang nhất là đây.
- Khi đợc mời ăn cơm sáng, tác giả nhận
xét: Mâm vàng chén bạc, đồ ăn toàn là
của ngon vật lạ, tôi bấy giờ mới biết cái
phong vị của nhà đại gia.
H: Em có nhận xét gì về cách
thể hiệ thái độ của tác giả?
Nhận xét, trả
lời
- Đờng vào nội cung thế tử đợc tác giả
cảm nhận: ở trong tối om, không thấy có
cửa ngõ gì cả.
- Nói về bệnh trạng của thế tử, tác giả
nhận xét: Vì thế tử ở trong chốn màn che
trớng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên
tạng phủ yếu đi.

Tuy không bộc lộ trực tiếp nhng qua
ngòi bút ghi chép hiện thực sắc sảo và
những cảm xúc đợc ghi lại đây đó, có thể
thấy đợc thái độ của tác giả: không đồng

tình với cuộc sống xa hoa, hởng thụ nơi
phủ chúa và dửng dng trớc những quyến
rũ vật chất nơi đây.
Chuyển ý:
H: LHT vào phủ chúa làm gì?
Hình ảnh thế tử Cán hiện lên
ntn? Diễn biến tâm trạng của tác
giả ra sao?
+ Nơi ở của thế tử đợc miêu tả
ntn?
+ Qua những chi tiết ấy em cảm
nhận đợc gì về nơi đây?
+ Thái tử Cán đợc tác giả miêu
tả ra sao? Hình hài, vóc dáng?
+ Em có suy nghĩ gì về cách
miêu tả này?
GV: Tác giả vừa miêu tả, vừa
nhận xét khách quan.
H: Thế tử Cán gợi cho em ấn t-
ợng gì?
H: Khi khám bệnh cho thế tử,
Trả lời
Tìm và lựa
chọn chi tiết
NT
Nêu cảm nhận
Trả lời
Trả lời
Nêu ấn tợng
*Thế tử Cán

- Lối vào: ở trong tối om, đi qua độ 5, 6
lần trớng gấm.
- Nơi ở: đặt sập vàng, cắm nến to trên giá
đồng, bày ghế đồng sơn son thếp vàng,
nệm gấm. Ngót nghét chục ngời đứng đầu
hầu chực sau tấm màn che ngang sân,
cung nữ xúm xít.

Khung cảnh vàng son nhng tù hãm,
thiếu sinh khí

ngột ngạt, khó thở.
- Hình hài, vóc dáng
+ Độ 5, 6 tuổi, mặc áo đỏ, ngồi trên
sập vàng
+ Biết khen ngời giữ phép tắc: ông này
lạy khéo
+ Tinh khí khô hết, da mặt khô, rốn lồi
to, gân xanh, chân tay gầy gò
nguyên khí đã hao mòm, thơng tổn
quá mức mạch lại tế, sác âm dơng
đều bị tổn hại.

Thế tử Cán đợc miêu tả bằng con mắt
nhìn của một vị lang y tài giỏi bắt mạch,
chẩn đoán bệnh.

Đó là một cơ thể ốm yếu.
* Diễn biến tâm trạng của tác giả: