Cơ cấu và hoạt động của Liên Hợp Quốc. kiến nghị để Liên Hợp Quốc hoạt động hiệu quả hơn

Danh mục từ ngữ viết tắt
1.
2.
3.
4.
5.

LHQ: Liên Hợp Quốc
HĐBA : Hội Đồng Bảo an
ĐHĐ: Đại hội đồng
ECOSOC: Hội đồng kinh tế xã hội
ICJ: Tòa án công lý quốc tế.

1


A- MỞ ĐẦU

Sau khi chiến tranh thế giới thứ II kết thúc, các quốc gia trên th ế gi ới
đứng trước hàng loạt các vấn đề khó khăn cần phải giải quy ết. Bên cạnh
nhu cầu hợp tác giữa các quốc gia nhằm hàn gắn vết th ương chi ến tranh,
khôi phục lại nền kinh tế quốc gia và thế giới thì một mô hình h ợp tác m ới
đã dần dần được hình thành thể hiện sự gắn kết và quyết tâm cao của
cộng đồng quốc tế trong việc hợp tác cùng phát triển...đó là các tổ ch ức
quốc tế.
Trong đó có những tổ chức quốc tế chung ở phạm vi toàn cầu hoặc
khu vực như: Liên Hợp Quốc, Asean, Liên minh Châu Âu (EU)... Liên Hợp
Quốc là tổ chức quốc tế đa phương có ảnh hưởng vô cùng lớn trên th ế giới,
chi phối đến rất nhiều mặt trong xã hội đặc biệt là trong v ấn đ ề gìn gi ữ
hòa bình an ninh thế giới,..
Trong bài tập nhóm này, tôi xin đi sâu tìm hiểu về cơ cấu và hoạt động

của Liên Hợp Quốc để có cái nhìn rõ hơn về sự tổ chức và vận hành của tổ
chức này thông qua đề tài : “Cơ cấu và hoạt động của Liên Hợp Quốc.
kiến nghị để Liên Hợp Quốc hoạt động hiệu quả hơn”
B- NỘI DUNG
I. Một số nội dung khái quát về Liên Hợp Quốc
1. Lịch sử hình thành

Tiền thân của LHQ là Hội Quốc Liên (League of Nations), vốn là m ột
sáng kiến của Tổng thống Hoa Kỳ Woodrow Wilson sau chiến tranh th ế
giới thứ nhất. Hội đạt được một số thành tựu đáng kể trong công cuộc giải
phóng phụ nữ cũng như những hoạt động nhân đạo nhưng chiến tranh thế
giới thứ hai bùng nổ và buộc Hội quốc liên phải giải tán. Chi ến tranh k ết
thúc nhưng cũng đã để lại những hậu quả vô cùng tàn kh ốc. Nh ững hình
ảnh đó đã thôi thúc trong các nước Đồng minh phải cùng nhau bảo v ệ cuộc
sống hòa bình, ngăn chặn các cuộc chiến tranh trên toàn thế giới.
Sau hàng loạt trao đổi trong các năm 1943-1945, t ừ ngày 25/4/1945
đến 26/6/1945, đại diện của 50 quốc gia đã họp tại San Francisco, Hoa Kỳ,
2


soạn thảo và thống nhất thông qua Bản Hiến chương LHQ gồm 19 ch ương
và 111 điều khoản.
Ngày 24/10/1945 đánh dấu lịch sử của LHQ khi bản Hiến chương
được 5 nước thành viên Hội đồng Bảo an cùng h ầu hết các qu ốc gia tham
gia ký kết phê chuẩn và có hiệu lực. LHQ ra đời đánh dấu một mốc s ự kiện
quan trọng trong lịch sử thế giới là bước ngoặt của lịch s ử nền ngoại giao
đa phương nói chung.
2. Nguyên tắc hoạt động

- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quy ết. Đây là

nguyên tắc được đặt ở vị trí đầu tiên trong số các nguyên tắc được ghi
nhận tại Điều 2 của Hiến chương LHQ: "Liên hợp quốc được xây dựng trên
nguyên tắc bình đẳng chủ quyền của tất cả hội viên".
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các n ước.
Trong phạm vi lãnh thổ của mình, quốc gia đó có quy ền t ự quy ết đ ịnh các
vấn đề chính trị bởi vì chủ quyền lãnh thổ của quốc gia là tuyệt đối không
một quốc gia nào có quyền xâm phạm, can thiệp toàn vẹn lãnh th ổ c ủa
một quốc gia khác.
- Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì n ước nào. Công việc
nội bộ của một đất nước luôn phải được tôn trọng, không bất c ứ một qu ốc
gia nào khác có quyền can thiệp từ chính trị, kinh tế đến văn hóa-xã h ội.
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình. 1
- Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa năm n ước lớn (Nga, Mĩ, Anh,
Pháp, Trung Quốc). Nguyên tắc này thể hiện rõ nhất trong nguyên tắc bỏ
phiếu của Liên hợp quốc, theo đó mọi quyết định của Hội đồng bảo an

1 Khoản 3 Điều 2 Hiến chương LHQ quy định: “Tất cả cá thành viên gi ải quy ết
trnh chấp quốc tế của họ bằng biện pháp hòa bình theo cách không làm nguy h ại đ ến
hòa bình, an ninh quốc tế và công lý.”
3


phải đạt được 9/15 phiếu, trong đó có sự nhất trí c ủa 5 n ước U ỷ viên
thường trực là năm nước lớn nêu trên.
3. Mục đích, đặc điểm của Liên Hợp Quốc

LHQ được thành lập có các mục tiêu chính: gìn giữ hòa bình th ế gi ới,
thúc đẩy những mối quan hệ thân thiết giữa các quốc gia, h ợp tác qu ốc t ế
để giải quyết các vấn đề quốc tế về kinh tế, xã hội, văn hóa và con ng ười
song song với việc thúc đẩy tôn trọng nhân quyền và quyền t ự do thiết

yếu.
Đặc điểm bao trùm của LHQ là tổ chức này không ph ải là một nhà
nước siêu quốc gia. LHQ là tổ chức đa phương toàn cầu đầu tiên có nh ững
hoạt động thực chất và đã có nhiều cố gắng trong việc phối h ợp và đi ều
tiết các mối quan hệ giữa các quốc gia độc lập có chủ quyền dựa trên
nguyên tắc tôn trọng chủ quyền bình đẳng của các quốc gia.
Một đặc điểm nổi bật khác của LHQ là tổ chức này ph ản ánh s ự dàn
xếp và cân bằng quyền lực giữa các cường quốc th ắng tr ận. Th ực t ế này
được thể hiện trong cơ chế hoạt động của Hội đồng Bảo an LHQ - c ơ quan
chấp hành có thực quyền nhất của LHQ và đảm nhiệm trách nhiệm hàng
đầu của LHQ là duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.
II. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Liên Hợp Quốc

Cơ cấu tổ chức của LHQ gồm 6 cơ quan chính, đó là: Đại hội đồng
Liên hợp quốc, Hội đồng bảo an LHQ, Hội đồng kinh tế và xã h ội, H ội đ ồng
quản thác, Tòa án quốc tế và Ban thư ký. Ngoài những cơ quan này, LHQ còn
một số cơ quan chuyên môn và cơ quan giúp việc trong những trường h ợp
cần thiết.2
1. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (The General Assembly)

Đại hội đồng bao gồm tất cả các quốc gia thành viên Liên h ợp quốc.
Về chức năng, quyền hạn: Một là, thảo luận bất kỳ vấn đề gì trong
giới hạn Hiến chương trừ những vấn đề đang được Hội đồng Bảo an th ảo
2 Theo quy định tại Điều 7 Hiến chương Liên hợp quốc

4


luận. Hai là, đưa ra các khuyến nghị cho thành viên Liên hợp quốc hoặc H ội
đồng Bảo an về bất cứ vấn đề gì thuộc phạm vi Hiến ch ương. Ba là, Đại

hội đồng có thẩm quyền xem xét về các nguyên tắc hợp tác trong lĩnh v ực
bảo đảm hòa bình và an ninh quốc tế; bầu ủy viên không th ường tr ực c ủa
Hội đồng bảo an LHQ và thành viên của Hội đồng kinh tế - xã h ội; b ổ
nhiệm Tổng thư ký LHQ theo khuyến nghị Hội Đồng bảo an; cùng H ội
đồng bảo an bầu thẩm phán thành viên Tòa án Quốc tế; điều phối h ợp tác
quốc tế trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã h ội và nhân đạo; th ực hi ện các
quyền hạn khác theo Hiến chương LHQ.
Cách thức làm việc: Đại hội đồng tổ chức các kỳ họp thường kỳ, kỳ
họp bất thường và kỳ họp đặc biệt. Kỳ họp th ường kỳ được ti ến hành
hằng năm bắt đầu ngày thứ 3 của tuần thứ 3 của tháng 9 và kết thúc tr ước
lễ Noel. Kỳ họp bất thường theo lệnh triệu tập của Tổng th ư ký LHQ.
Ngoài ra, Đại hội đồng còn tổ chưc các kỳ h ọp đ ặc biệt đ ể th ảo lu ận các
vấn đề đặc biệt liên quan đến tình trạng an ninh quốc tế. Các kỳ họp này
diễn ra với hình thức các phiên họp toàn thể và phiên họp của ủy ban, hội
đồng. Mỗi quốc gia thành viên có một phiếu biểu quyết tại kỳ h ọp. Nh ững
vấn đề quan trọng được quyết định theo đa số của ít nhất 2/3 tổng s ố
phiếu của thành viên có mặt và tham gia biểu quyết. Đối v ới các vấn đ ề
khác thì việc quyết định chỉ cần theo số phiếu quá bán của thành viên có
mặt và tham gia biểu quyết.
Về thành phần: Bao gồm 7 ủy ban chính gồm đại diện các quốc gia
thành viên: Ủy ban về các vấn đề chính trị và an ninh; Ủy ban chính trị
chuyên biệt; Ủy ban về các vấn đề kinh tế và xã hội; Ủy ban về các vấn đề
xã hội và nhân đạo; Ủy ban về các vấn đề quản thác và lãnh thổ chưa tự
quản; Ủy ban về các vấn đề hành chính và ngân sách; Ủy ban về các vấn đề
pháp luật.
Ngoài ra, Đại hội đồng còn có mạng lưới khá nhiều các ủy ban và h ội
đồng bổ trợ.
5

2. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (The Security Council)

HĐBA có trách nhiệm chính trong việc giữ gìn hoà bình và an ninh
quốc tế3. Theo đó, HĐBA có thể áp dụng các biện pháp nhằm giải quy ết
hoà bình các tranh chấp, xung đột và khi cần thiết, có th ể sử dụng các bi ện
pháp, kể cả cưỡng chế và vũ lực, nhằm loại tr ừ các m ối đe do ạ, phá ho ại
hoà bình, hoặc các hành động xâm lược.
Về thành viên: gồm 15 nước thành viên, trong đó có 5 n ước uỷ viên
thường trực (Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc) và 10 thành viên không
thường trực do Đại hội đồng LHQ bầu ra với nhiệm kỳ 2 năm trên c ơ s ở
phân chia công bằng về mặt địa lý và có tính t ới s ự đóng góp c ủa nh ững
nước này cho tôn chỉ và mục đích của LHQ và không được bầu lại nhiệm kỳ
kế ngay sau khi mãn nhiệm.
Về chức năng, quyền hạn: HĐBA được thành lập nhằm duy trì hoà
bình và an ninh quốc tế. Theo Điều 39 của Hiến ch ương LHQ, HĐBA là c ơ
quan duy nhất của LHQ có quyền quyết định đánh giá thực tại của các mối
đe doạ đối với hoà bình, phá hoại hoà bình hoặc hành đ ộng xâm l ược, và sẽ
khuyến nghị hoặc quyết định các biện pháp cần được tiến hành phù h ợp
với các Điều 41 và 42 trong Hiến chương, để duy trì ho ặc khôi ph ục hoà
bình và an ninh quốc tế. Để thực hiện được tốt chức năng và nhiệm v ụ,
HĐBA có các ủy ban (Các ủy ban về chống và loại trừ khủng bố; Ủy ban
tham mưu quân sự; Các ủy ban trừng phạt,…) và các cơ quan bổ tr ợ khác.
Trong khi các cơ quan khác của LHQ chỉ có thể đưa ra các quy ết định
mang tính khuyến nghị đối với các chính phủ của các quốc gia thành viên
LHQ, các quyết định và nghị quyết của HĐBA, theo ch ương VII Hi ến
chương, khi đã được thông qua đều mang tính chất ràng buộc và tất c ả các
thành viên của LHQ đều có trách nhiệm phải tôn trọng và thi hành.
HĐBA có thể tiến hành điều tra bất cứ một tranh chấp nào hoặc bất
cứ một tình thế nào có thể dẫn tới những xung đột quốc tế hoặc đe do ạ
3 Theo Điều 24 của Hiến chương Liên hợp quốc

6


hoà bình và an ninh quốc tế. Một nước không phải thành viên LHQ cũng có
thể đưa cuộc tranh chấp, trong đó bản thân nước đó là m ột bên tham gia
tranh chấp ra trước HĐBA để cơ quan này xem xét giải quyết, với điều
kiện là nước đó phải thừa nhận trước là sẽ tuân th ủ trách nhiệm gi ải
quyết hoà bình cuộc tranh chấp theo quy định của Hiến ch ương LHQ.
Về thủ tục hoạt động: được tổ chức một cách phù hợp để có thể
hoạt động thường xuyên và liên tục nhằm ứng phó với các tình huống liên
quan đến hoà bình và an ninh quốc tế có thể đặt ra ở bất cứ th ời đi ểm nào.
Hiện tại, hoạt động của HĐBA được tiến hành dựa trên các quy tắc th ủ t ục
tạm thời được HĐBA thông qua và liên tục cập nhật tại các phiên họp.
Các hình thức họp của HĐBA bao gồm họp chính th ức, họp kín và
trao đổi không chính thức. HĐBA có thể triệu tập phiên họp bất th ường
theo yêu cầu của các quốc gia thành viên LHQ hoặc của T ổng th ư ký LHQ
khi có những xung đột hoặc những tình huống có kh ả năng đe do ạ hoà
bình, an ninh quốc tế.
Ngoài ra, HĐBA còn tiến hành các cuộc họp trên cơ sở thường xuyên
nhằm có thể ứng phó được một cách nhanh chóng những biến chuy ển của
tình hình và để kiểm phối các hoạt động gìn giữ hoà bình của LHQ trên c ơ
sở các báo cáo của Tổng thư ký LHQ. Các cuộc họp của HĐBA có th ể đ ược
tổ chức tại trụ sở LHQ hoặc ở bất cứ nơi nào ngoài trụ sở mà Hội đồng xét
thấy thuận tiện. Tham gia các phiên họp ngoài các thành viên HĐBA, bất c ứ
thành viên nào của LHQ, hay một quốc gia nào không ph ải thành viên LHQ,
nếu là đương sự trong vụ tranh chấp mà HĐBA đang xem xét, cũng đ ược
mời đến tham dự nhưng không có quyền biểu quyết trong nh ững cu ộc
thảo luận liên quan đến vụ tranh chấp ấy (ngoại trừ phiên họp kín).
Về quy tắc, thủ tục làm việc: Mỗi thành viên HĐBA có một phiếu.

Các quyết định liên quan đến thủ tục được thông qua v ới s ố phiếu thu ận
của ít nhất là 9 trong số 15 thành viên bất kể là th ường trực hay không
thường trực. Các quyết định về các vấn đề thực chất chỉ đ ược thông qua
7


khi có ít nhất 9 phiếu thuận, trong đó theo Hi ến ch ương ph ải g ồm các
phiếu tán thành của tất cả các nước thành viên thường tr ực. Đối v ới v ấn
đề không phải là thủ tục, ủy viên thường trực HĐBA có quy ền sử dụng
“Quyền phủ quyết” . Đây là việc một nước thành viên th ường tr ực HĐBA có
khả năng ngăn cản việc thông qua một nghị quyết không liên quan đến thủ
tục bằng một phiếu chống của mình kể cả khi tất cả các n ước thành viên
khác, thường trực và không thường trực, bỏ phiếu tán thành. Nói cách khác,
đây là việc thực hiện nguyên tắc nhất trí giữa năm nước lớn uỷ viên
thường trực.
3. Hội đồng kinh tế và xã hội (United Nations Economic and Social

Council, viết tắt ECOSOC)
Về thành viên: số thành viên ban đầu của ECOSOC là 18. Từ tháng
10/1973 cho đến nay là 54 nước thành viên LHQ do Đ ại h ội đ ồng (ĐHĐ)
bầu. Các ghế được phân theo khu vực địa lý : 14 n ước Châu Phi, 11 n ước
Châu Á, 19 nước châu Âu, 10 nước Mỹ La tinh và Caribe và các n ước khác.
Hàng năm ĐHĐ LHQ phải bầu lại 18 n ước thành viên ECOSOC v ới
nhiệm kỳ 3 năm. Nước thành viên vừa hết nhiệm kỳ có th ể tái ứng c ử. ĐHĐ
thường thông qua không bỏ phiếu bầu các nước đã được các nhóm khu v ực
nhất trí đề cử. Nếu các nước không thống nhất trong nhóm thì ĐHĐ ph ải
bỏ phiếu bầu.
Về chức năng, quyền hạn: Có những chức năng và quyền hạn chính
sau:
- Thực hiện hoặc đề xuất những nghiên cứu, điều tra và làm báo cáo

về các vấn đề quốc tế trong lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa, và giáo d ục, y
tế và những vấn đề liên quan khác, và có thể đưa ra những khuy ến nghị về
các vấn đề đó đối với ĐHĐ, các nước thành viên LHQ và các tổ ch ức chuyên
môn hữu quan;
- Đưa ra những khuyến nghị nhằm thúc đẩy tôn trọng và thực hiện
quyền con người;
8


- Soạn thảo các văn kiện và điều ước quốc tế về những vấn đ ề thuộc
thẩm quyền của mình để trình ĐHĐ và có thể triệu tập các Hội nghị quốc
tế về những vấn đề đó, theo các thủ tục của LHQ;
- ECOSOC có quyền tiến hành mọi biện pháp thích hợp để các tổ ch ức
chuyên môn phải báo cáo đều đặn cho mình những công việc của họ.
- Với sự đồng ý của ĐHĐ, ECOSOC có thể làm những việc do các thành
viên LHQ, hoặc các tổ chức chuyên môn yêu cầu;
- ECOSOC sẽ mời bất cứ nước thành viên LHQ nào tham d ự, không b ỏ
phiếu, các cuộc thảo luân của hội đồng về vấn đề liên quan đến n ước
thành viên đó;
- ECOSOC có thể thu xếp cho đại diện các tổ chức chuyên môn LHQ
tham dự, không bỏ phiếu, các cuộc thảo luận của hội đồng và các cu ộc th ảo
luận của các Ủy ban do hội đồng lập ra, và cho các đ ại di ện c ủa h ội đ ồng
tham gia các cuộc thảo luận của các tổ chức chuyên môn LHQ;
- ECOSOC có nghĩa vụ thực hiện những chức năng khác được quy đ ịnh
trong Hiến chương LHQ, hoặc có thể được ĐHĐ giao cho.
Hoạt động và thủ tục ra quyết định: Mỗi nước thành viên có một
phiếu. ECOSOC thông qua quyết định theo đa số những thành viên có m ặt
tham gia bỏ phiếu. ECOSOC có 2 phiên họp trong một năm: phiên họp v ề
nội dung và phiên họp về tổ chức diễn.
Trong phiên họp về nội dung của ECOSOC có 4 ngày họp cấp Bộ

trưởng của các nước thành viên Hội đồng để xem xét những ch ủ đề lớn về
kinh tế và/hoặc xã hội; 1 ngày đối thoại về chính sách liên quan nh ững v ấn
đề quan trọng của kinh tế thế giới và hợp tác kinh tế qu ốc t ế. Sau ph ần
họp cấp cao là phần họp về phối hợp, phần họp về hoạt động tác nghi ệp
và phần họp chung để xem xét những vấn đề kinh tế, xã hội và nh ững v ấn
đề liên quan.
Phiên họp về tổ chức thường bầu ra Chủ tịch và các Phó chủ tịch
ECOSOC, cũng như bầu bổ sung thành viên của các cơ quan ch ức năng c ủa
9


Hội đồng. Việc bầu cử, bổ nhiệm, đề cử sẽ diễn ra tại phiên họp về tổ
chức được nối lại thường vào tháng 4, đầu tháng 5 hàng năm.
Các cơ quan trực thuộc ECOSOC: 5 cơ quan trực thuộc: Ủy ban chức
năng (Funtional Commission); Ủy ban khu vực (Regional Commission); Ủy
ban thường trực (Standing Committee); Cơ quan chuyên môn (Expert
Bodies); Ủy ban hành chính điều phối (Administrative Committee on
Coordination).
4. Hội đồng quản thác (The Trusteeship Council)

Theo Chương XII Hiến chương LHQ, Hệ thống Quản thác với nhiệm
vụ giám sát các vùng lãnh thổ quản thác được đặt trong Hệ th ống theo các
thoả thuận riêng với quốc gia quản lý các vùng lãnh th ổ này .
Thành phần: Hội đồng quản thác bao gồm:
- Những thành viên được quyền quản lý những vùng lãnh thổ quản
thác;
- Những thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an (Anh, Hoa Kỳ,
Nga, Pháp và Trung Quốc);
- Một số thành viên do Đại Hội đồng bầu ra trong th ời h ạn ba năm đ ể
đảm bảo đủ số lượng thành viên của Hội đồng;

- Quản thác được phân bổ ngang nhau giữa những thành viên Liên h ợp
quốc quản lý các lãnh thổ quản thác và những thành viên không qu ản lý
những lãnh thổ đó.
Chức năng, quyền hạn:
- Xem xét những báo cáo của nhà đương cục được giao qu ản lý lãnh
thổ quản thác;
- Nhận xét và đơn thỉnh cầu sau khi tham khảo ý kiến nhà đ ương cục
nói trên;
- Cử người đến quan sát định kỳ từng lãnh thổ do nhà đ ương cục nói
lên quản lý theo thời hạn được thoả thuận với nhà đương cục ấy;

10


- Tiến hành những việc trên hay những việc khác theo đúng nh ững
điều khoản của các hiệp định về quản thác.
Tình hình hiện nay: Năm 1994, trong Báo cáo thường niên về công
việc của LHQ, Tổng Thư ký đã đề nghị Đại hội đồng giải tán c ơ quan này
theo Điều 108 của Hiến chương LHQ. Năm 1997, trong Báo cáo về chương
trình cải tổ LHQ, Tổng Thư ký đã đề xuất tổ chức lại Hội đ ồng Qu ản thác
thành một diễn đàn để các nước thành viên thực hiện quản thác tập th ể vì
sự toàn vẹn của môi trường toàn cầu và các khu vực chung nh ư đại d ương,
khí quyển và khoảng không vũ trụ; đồng thời, làm nhi ệm v ụ cầu n ối gi ữa
LHQ và xã hội dân sự trong việc giải quyết các lĩnh vực thuộc mối quan
tâm của toàn cầu.
5. Tòa án quốc tế (International Court of Justice – ICJ)

Thành phần, cơ cấu tổ chức : Vấn đề cơ cấu tổ chức ICJ được điều
chỉnh bởi các Điều 2 – 33 của Quy chế TAQT (Statute of the Court) và Đi ều
1 – 18, 32 – 37 Luật của Tòa (Rules of the Court). Theo đó, ICJ sẽ có Chủ

tịch, Phó Chủ tịch, Toàn thể Tòa , ban xét xử, Registrar và Registry. Ch ủ t ịch
và Phó Chủ tịch của ICJ được bầu chọn mỗi 3 năm và có th ể tái nhi ệm ở
lần bầu cử tiếp theo. Toàn thể tòa gồm một hội đồng thẩm phán đ ộc l ập
với 15 thành viên, trong đó không thể có 2 thành viên có cùng qu ốc t ịch.
Những thành viên được chọn sẽ trở thành đại diện cho hệ thống pháp luật
thế giới.
Các phụ thẩm có thể được tòa lựa chọn hoặc theo yêu cầu của các bên
tranh chấp tham gia vào quá trình giải quy ết tranh ch ấp. Ban th ư ký đảm
trách các dịch vụ tư pháp và là bên liên lạc giữa tòa và các bên tranh ch ấp.
Chức năng:
Chức năng giải quyết tranh chấp: ICJ là cơ quan có chức năng giải
quyết tranh chấp phát sinh giữa các quốc gia thành viên LHQ; các quốc gia
không phải thành viên LHQ nhưng muốn tham gia quy ch ế tòa án công lý
Quốc tế và đưa tranh chấp ra tòa thì phải thỏa mãn những điều ki ện do
11


Đại hội đồng quyết định theo từng trường hợp cụ thể theo ki ến ngh ị của
Hội đồng Bảo An.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp của tòa được xác định theo 3
phương thức: Chấp nhận thẩm quyền của tòa theo từng vụ việc; Ch ấp
nhận trước quyền của Tòa trong các điều ước quốc tế; Tuyên bố đ ơn
phương chấp nhận trước thẩm quyền của tòa. Toà án Công lý Quốc tế chỉ
thụ lý các vụ việc tranh chấp giữa các quốc gia và không có quy ền xét x ử cá
nhân.
Chức năng đưa ra kết luận tư vấn : ICJ thực hiện chức năng đưa ra kết
luận tư vấn khi Đại hội đồng hay Hội đồng bảo an LHQ yêu cầu, liên quan
đến những vấn đề pháp lý phát sinh trong th ực tiễn hoạt động của các c ơ
quan này. Các quốc gia không có quyền yêu cầu tòa đưa ra kết lu ận t ư v ấn
về tranh chấp của mình. Các ý kiến tư vấn chỉ mang tính ch ất khuy ến ngh ị.

Ngoài ra, Tòa còn có các dạng thẩm quyền khác (liên quan đến các
vấn đề có tính tạm thời và hỗn hợp) như: thẩm quyền của Tòa đối v ới m ột
tranh chấp liên quan đến chính thẩm quyền của Tòa đối với vụ việc; th ẩm
quyền của Tòa trong việc kiểm soát trình tự xét xử; th ẩm quy ền c ủa Tòa
đối với các biện pháp bảo hộ tạm thời; và việc chấm d ứt các v ụ tranh
chấp…
Thủ tục xét xử: Các phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế chỉ mang
ý nghĩa chính trị hơn là có hiệu lực thi hành, và mọi việc đều tùy thu ộc vào
thiện chí của các nước. Theo lý thuyết, nếu một bên t ừ chối thi hành phán
quyết của tòa, vấn đề có thể được chuyển lên cho Hội đồng Bảo an LHQ x ử
lý, nhưng việc này thường lâm vào bế tắc vì năm thành viên th ường tr ực
thường xuyên sử dụng quyền phủ quyết.
6. Ban thư ký (The Secretariat)

Ban thư kí là một trong những cơ quan quan trọng của LHQ. Ban thư kí có
trách nhiệm bảo đảm cho các cơ quan chính và các cơ quan, tổ chức bổ trợ của
LHQ hoạt động bình thường, phục vụ các cơ quan, tổ chức này, thực hiện các
12


quyết định, chính sách, chương trình của các cơ quan, tổ chức này. Bên cạnh đó,
Ban thư ký có nhiệm vụ cung cấp thông tin, thực hiện các nghiên cứu, và hỗ trợ
các cơ quan khác nhau LHQ tổ chức các cuộc họp. Ngoài ra, nó còn thực hiện
các cộng việc được giao bởi Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an, Hội đồng Kinh tế
và Xã hội, và các cơ quan khác. Theo Hiến chương LHQ, Ban thư kí gồm có các
ví trị thành phần như sau: một Tổng thư kí LHQ và một số nhân viên tùy theo
nhu cầu thực thi chức năng, nhiệm vụ của LHQ
Đối với Tổng thư kí LHQ, thì do Đại hội đồng bổ nhiệm theo nhiệm kì 5
năm, trên cơ sở kiến nghị của Hội đồng Bảo an, là viên chức cao nhất của LHQ.
Nhiệm vụ của người đứng đầu ban thư ký, tức Tổng thư ký, bao gồm giải quyết

các tranh chấp quốc tế, giám sát các hoạt động gìn giữ hòa bình, tổ chức các hội
nghị quốc tế, thu thập tin tức về việc thực hiện các quyết định của Hội đồng Bảo
an, và tư vấn cho các chính phủ về nhiều sáng kiến. Tổng thư ký cũng có thể đưa
ra cuộc họp của Hội đồng Bảo an bất kỳ vấn đề gì mà ông ta/bà ta nghĩ có thể đe
dọa đến an ninh và hòa bình thế giới.
Giúp việc cho Tổng thư kí có các bộ phận sau đây: Các Phó Tổng thư kí
LHQ; các trợ lí của Tổng thư kí LHQ; các vụ, phòng ban do các quan chức cao
cấp chịu trách nhiệm trực tiếp với Tổng thư kí; các quan chức cấp cao khác như
điều phối viên về an ninh LHQ, điều phối viên về cải tôt LHQ… Bên cạnh đó,
Tổng thư kí còn cử các đặc phái viên đại diện cho mình ở các nước, khu vực.
Hiến chương LHQ quy định rằng những nhân viên trong ban thư ký phải
được tuyển chọn dựa trên năng lực và hiệu quả làm việc cao nhất, và phải đại
diện nhiều khu vực địa lý trên thế giới. Những nhân viên này chỉ làm việc theo
sự chỉ định của LHQ. Các quốc gia thành viên có công dân làm trong ban thư ký
không được gây sức ép lên họ. Tổng thư ký là người duy nhất chịu trách nhiệm
tuyển chọn nhân viên dưới quyền mình.
7. Một số cơ quan chuyên môn và cơ quan giúp việc khác
13


Bên cạnh 6 cơ quan chính, để duy trì tốt hoạt động và tăng c ường
công tác giám sát chặt chẽ của mình đối với các lĩnh v ực nh ất đ ịnh, LHQ
cũng đã thành lập một số cơ quan chuyên môn để hỗ trợ cho việc th ực
hiện tôn chỉ, mục đích của tổ chức. Hiện nay, LHQ có rất nhi ều c ơ quan
chuyên môn (hầu hết là các tổ chức quốc tế liên chính phủ) nh ư: T ổ ch ức
lao động quốc tế (ILO), tổ chức nông lương của Liên hợp quốc (FAO), tổ
chức y tế thế giới (WHO), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Tổ chức hàng không
dân dụng quốc tế (ICAO)...
III.

Hoạt động của Liên Hợp Quốc trong giai đoạn hiện nay và
những kiến nghị bổ sung để Liên Hợp Quốc hoạt động tốt

hơn.
1. Thành tựu hoạt động của Liên Hợp Quốc và sự hoạt động c ủa
Việt Nam trong Liên Hợp Quốc:
1.1.
Thành tựu hoạt động của Liên Hợp Quốc
Đóng góp lớn nhất của LHQ là đã góp phần ngăn ngừa không để xảy ra
một cuộc chiến tranh thế giới mới trong 62 năm qua. Một số cuộc khủng hoảng
quốc tế đã được giải quyết với sự trung gian hòa giải của LHQ. LHQ đã hỗ trợ
các cuộc thương lượng đưa đến giải pháp hòa bình cho hơn 170 cuộc xung đột ở
các khu vực. Thúc đẩy quá trình phi thực dân hóa, góp phần đưa các vùng lãnh
thổ không tự quản gồm tới 750 triệu người trở thành 80 quốc gia độc lập. Soạn
thảo và xây dựng được 15 công ước quốc tế về giải trừ quân bị, đóng góp tích
cực vào việc duy trì hòa bình và ổn định thế giới.
Trong lĩnh vực phát triển, việc tạo môi trường kinh tế, thương mại, tài
chính quốc tế. Bình đẳng và quan tâm thích đáng đến lợi ích của các nước đang
phát triển là ưu tiên trong hoạt động của LHQ, trong đó có việc nhằm thúc đẩy
Vòng đàm phán Doha hiện nay về thương mại vì phát triển. Các tổ chức LHQ đã
có sự hỗ trợ trực tiếp về vốn, tri thức cho các nỗ lực phát triển kinh tế, xã hội,
văn hóa, giáo dục và y tế của các nước này. Tại diễn đàn này, các quốc gia đã ký
kết hơn 500 điều ước quốc tế đa phương quan trọng trong nhiều lĩnh vực của
14


giao lưu quốc tế, trong đó có Công ước về Luật biển (năm 1982), đưa ra khuyến
nghị định hướng cho các chủ đề của luật pháp quốc tế và xây dựng chuẩn mực
cho các lĩnh vực chuyên môn khác nhau.
Trong lĩnh vực bảo đảm, thúc đẩy quyền con người, các quốc gia thành

viên đã xây dựng các văn kiện cơ bản nhất trong lĩnh vực nhân quyền là Tuyên
ngôn Nhân quyền, Công ước về quyền kinh tế, xã hội và văn hóa và Công ước
về quyền dân sự và chính trị làm cơ sở cho hơn 80 công ước, tuyên bố được
thông qua sau này về các vấn đề khác nhau về quyền con người.
1.2.

Sự hoạt động của Việt Nam khi trở thành thành viên của
Liên Hợp Quốc

Việt Nam chính thức trở thành thành viên chính th ức thứ 149 của LHQ
vào ngày 20-9-1977, cách đây 40 năm. Đây là dấu mốc quan trọng để n ước
Việt Nam thống nhất bước vào hội nhập và phát triển, tr ở thành m ột
thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, đóng góp vào
các mục tiêu cao cả của LHQ là hòa bình, an ninh và phát triển.
Việt Nam luôn coi quan hệ hợp tác với LHQ là một trong nh ững ưu
tiên hàng đầu của chính sách đối ngoại. Bạn bè quốc tế ghi nh ận, đánh giá
cao vai trò đi đầu trong việc thúc đẩy phong trào đấu tranh vì đ ộc l ập dân
tộc, chủ quyền và quyền dân tộc tự quyết, chống chạy đua vũ trang, ủng
hộ quá trình giải trừ quân bị toàn diện và triệt để, cũng nh ư sự đóng góp
tích cực của nước ta vào quá trình xây dựng và th ực thi các hi ệp ước, công
ước của LHQ và xây dựng một thể chế đa phương toàn cầu công bằng,
minh bạch và hiệu quả, đáp ứng nguyện vọng chung của nhân loại.
Với những nỗ lực và đóng góp hiệu quả đối với các hoạt động và quá
trình phát triển của LHQ, Việt Nam đã được cộng đ ồng qu ốc tế tín nhi ệm,
đánh giá cao, thể hiện rõ nhất qua việc Việt Nam đ ược bầu v ới s ố phi ếu
cao vào nhiều cơ quan của LHQ, đặc biệt là Hội đồng Bảo an LHQ (nhi ệm
kỳ 2008 - 2009), Hội đồng Kinh tế - xã hội (hai nhi ệm kỳ 1998 - 2000 và
15

2016 - 2018), Hội đồng Nhân quy ền (nhiệm kỳ 2014 - 2016), H ội đ ồng
Chấp hành UNESCO (nhiệm kỳ 2015 - 2019), Ủy ban Luật pháp qu ốc tế
(nhiệm kỳ 2017 - 2021).
2. Kiến nghị hoạt động để Liên Hợp Quốc phát huy hết vai trò c ủa

mình.
2.1. Nâng cao hiệu quả gìn giữ hoà bình
Trong lĩnh vực giữ gìn hoà bình, an ninh, ngăn ch ặn khủng hoảng,
xung đột vũ trang hoặc chiến tranh - một trong nh ững ch ức năng ch ủ y ếu,
tuy có thành công nhất định, nhưng LHQ cũng còn bộc lộ nhi ều y ếu kém,
bất lực, ít tác dụng, hoặc bị chi phối, lợi dụng. Tiêu biểu nh ư các cuộc xung
đột ở Bô-xni-a, Cô-xô-vô (Nam Tư cũ), ở Ru-an-đa, Xô-ma-ni, Áp-ga-ni-xtan,
và đặc biệt là các cuộc xung đột ở Trung Đông… LHQ đều can d ự nh ưng t ỏ
ra bất lực hoặc kém hiệu quả. Vào thời kỳ "chiến tranh lạnh", phần l ớn các
cuộc khủng hoảng, xung đột được dàn xếp ngoài khuôn khổ LHQ, tiêu bi ểu
như chiến tranh Đông Dương. Có các cuộc chiến tranh mà LHQ b ị chi ph ối,
lợi dụng trao quyền “uỷ nhiệm”, như chiến tranh Triều Tiên (1950), chiến
tranh I-rắc (1991) làm cho thế giới rơi vào tình trạng bị chia rẽ sâu sắc .
Chính vì thế, để thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình ngày càng hiệu
quả, LHQ phải mở rộng hoạt động của lực lượng gìn gi ữ hoà bình, tham gia
giải quyết các cuộc xung đột mới một cách chủ động hơn, tránh tình tr ạng
bị chi phối. Bên cạnh đó, cần có các biện pháp gi ải quy ết khó khăn trong
việc huy động tài chính và binh lính. Bởi vì, hoạt đ ộng gìn gi ữ hoà bình
không chỉ là hoạt động quân sự thuần tuý mà có thêm các nhiệm v ụ m ới
như giám sát bầu cử, hỗ trợ cứu trợ nhân đạo, giám sát tr ừng ph ạt, c ấm
vận.
2.2. Các nước thành viên cần tăng cường vai trò của mình đ ể h ạn
chế sự áp đặt của Mỹ lên Liên Hiệp Quốc
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước khối Đồng Minh và nhân
dân thế giới có nguyện vọng giữ gìn hòa bình và ngăn chặn các cuộc chiến

tranh thế giới mới. Tại Hội nghị Yalta, nguyên thủ ba nước Liên Xô, Mỹ, Anh
16


đã thống nhất thành lập tổ chức quốc tế để giữ gìn hòa bình và an ninh th ế
giới.
Trên cơ sở Hội nghị Durbarton Oaks ở Washington D.C, từ 25 tháng
4 đến 26 tháng 6 năm 1945, đại diện của 50 quốc gia đã họp tại San
Francisco, California, Mỹ để thông qua Hiến chương LHQ. Ngày 24 tháng 10
năm 1945, LHQ chính thức được thành lập. Như vậy Mỹ là m ột trong ba
nước khởi đầu đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập LHQ.
Đồng thời, Mỹ là quốc gia đóng góp ngân sách nhiều nh ất cho LHQ
(20% ngân sách LHQ). Tuy nhiên, Mỹ đã sử dụng sức mạnh tài chính và
tiềm năng kinh tế của mình áp đặt những nghị quy ết có lợi cho Mỹ mà
không quan tâm đến bất cứ điều gì. Mục đích chính của Mỹ là duy trì vai trò
lãnh đạo sau khi Liên bang Xô viết sụp đổ. Để th ực hi ện mục đích này h ọ
săn sàng sử dụng bất kỳ phương pháp, kể cả vượt mặt và lợi dụng LHQ. Ví
dụ, quyết định ném bom xuống Nam Tư đã được thực hiện mà không có sự
chấp thuận của LHQ hay dù không nhận được nghị quyết phê chuẩn c ủa
LHQ (do thiếu chứng cứ) và bị thế giới phản đối, Tổng thống Mỹ George W.
Bush vẫn phát động Chiến tranh xâm lược Iraq dựa trên các cáo bu ộc c ủa
mình.
Mỹ đã đặt lợi ích riêng của mình trên l ợi ích c ủa toàn th ế gi ới. Đ ối
với Washington, LHQ chỉ là m ột công cụ để hợp pháp hóa hành đ ộng c ủa
họ ph ục vụ l ợi ích của đất nước mình. Mỹ gây áp lực lên các nước trung
lập, lợi dụng các nước đồng minh để LHQ thông qua nh ững nghị quy ết có
lợi cho họ. Trong thành phần LHQ có nhiều quốc gia, và Mỹ dễ dàng tìm
cách tác động đến các thành viên khác: nêu lời đe dọa hoặc cung c ấp h ỗ tr ợ
tài chính.
Một phần nguyên nhân của tình trạng này là do các thành viên khác

vẫn chưa có những động thái quyết liệt tr ước nh ững hành động của Mỹ.
Do một số là đồng minh thân cận và có cùng lợi ích với Mỹ (nh ư Anh trong

17


vấn đề Irắc) hay một số đang giải quyết vấn đề nội bộ trong n ước, kinh t ế
còn phát triển chậm, chưa có tiềm lực đối trọng với Mỹ.
C- KẾT LUẬN

LHQ là tổ chức hàng đầu và có vai trò rất to lớn trong việc bảo vệ hòa
bình an ninh quốc tế. Các thành viên của LHQ cần n ỗ l ực h ợp tác thi ện chí
hơn nữa để có thể đưa LHQ hoạt động hiệu quả nh ất và đ ạt nhiều thành
tựu to lớn hơn, thúc đẩy sự hợp tác quốc tế toàn diện, hòa bình, h ữu ngh ị.
Trên đây là phần tìm hiểu của nhóm 2 lớp K3D về cơ cấu tổ ch ức và hoạt
động của LHQ cũng như những kiến nghị giải pháp bổ sung hoàn thiện. Do
thời gian và tài liệu nghiên cứu còn hạn hẹp, bài nghiên cứu c ủa nhóm còn
nhiều thiếu sót, rất mong thầy cô và các bạn góp ý, bổ sung. Xin chân thành
cảm ơn!

18


Danh mục tài liệu tham khảo
1. Công ước về Luật biển năm 1982.
2. Hiến chương Liên hợp quốc năm 1945.
3. />
quoc-te/books-010220152454356/index-21022015244295666.html
4. />5. Trường Đại học kiểm sát Hà Nội, Giáo trình Luật quốc t ế, 2016, Hà
Nội.

6. Trường Đại học luật Hà Nội, Giáo trình Luật quốc tế, Nxb Công an
nhân dân, 2016, Hà Nội.

19


Mục lục

20