Sáng tạo đổi mới trong phương pháp dạy học tích cực



Người viết: BÙI THỊ KIM THÚY
Giáo viên lớp 51
Trường tiểu học: HỒ VĂN CƯỜNG

Tháng 03 năm 2008


PHẦN A: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
- Phần lớn học sinh tiểu học còn chưa xác định rõ ràng mục đích việc học
tập là gì. Trong thực tế hiện nay, khơng ít em cịn học là do bị ép buộc hoặc học
chỉ để thầy cơ, cha mẹ vui lịng… Điều đó cho thấy nhận thức và nhu cầu học
tập của HS còn chưa cao, các em sẽ dễ dàng nhàm chán, khơng hứng thú đến
trường nếu như trong q trình dạy học, giáo viên không nắm rõ đặc điểm tâm lí
của HS và khơng thay đổi cách thức dạy học của mình ở từng bài, từng tiết học.
Thực trạng đó cho thấy: giáo viên chúng ta cần phải đổi mới cách thức dạy học
làm sao để tạo cho HS sự hứng thú, có nhu cầu nhận thức và chủ động tích cực
trong việc học tập của mình.
- Trong phạm vi bài viết này, tôi muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp một số
kinh nghiệm thực tế của việc “Sáng tạo đổi mới trong phương pháp dạy học
tích cực” mà tơi đã thực hiện được nhằm mang đến sự hứng thú và nhận thức
đúng đắn việc học tập từ đó phát triển những kĩ năng cần có cho các em học
sinh.

PHẦN B: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN:
1. Cơ sở lí luận
- Chúng ta đang dần đến nền kinh tế tri thức của thế kỉ XXI, đó là nơi địi
hỏi HS phải có những kĩ năng tư duy bậc cao để tự tin phát triển năng lực của

mình. Phương pháp giáo dục cũ không thể xây dựng và phát triển cho HS những
kĩ năng đó, vì thế GV cần nhận thức được tầm quan trọng của việc đổi mới
phương pháp dạy học trong xu thế hiện nay.
- Theo công văn số 8232/BGDĐT-GDTH của Bộ Giáo dục Đào tạo ban
hành ngày 08/08/2007 và công văn số 2029/GDĐT-TH của Sở Giáo dục và Đào
tạo ban hành ngày 28/08/07 về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 20072


2008 đối với GDTH chỉ đạo: tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và thực
hiện theo tinh thần văn bản 896/BGDĐT-GDTH ngày 13/02/2006, khuyến khích
giáo viên dạy học theo từng nhóm đối tượng học sinh, khơng máy móc, rập
khn, hình thức. Khuyến khích giáo viên sử dụng cơng nghệ thông tin nhằm
thực hiện đổi mới phương pháp dạy học.
- Trong suốt quá trình thực hiện đổi mới giáo dục phổ thơng, việc giảng
dạy chương trình ln đi đơi với đổi mới phương pháp dạy học.
Vì thế ta có thể nói: Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt
trong xu thế giáo dục hiện nay.

2. Cơ sở thực tiễn
- Các phương pháp giáo dục trước đây đã cho thấy những mặt hạn chế là
chưa phát huy được tính tích cực và sự hứng thú học tập cho học sinh. Trong
những năm đầu đổi mới giáo dục, rất nhiều những phương pháp dạy học mới đã
được vận dụng vào q trình giảng dạy. Mỗi phương pháp đều có giá trị riêng và
tính hiệu quả hay khơng hiệu quả của phương pháp phụ thuộc phần lớn vào khả
năng vận dụng của giáo viên. Trước nhu cầu và tình hình đó, trong nhiều năm
qua được sự chỉ đạo của Sở GD-ĐT TP.HCM, Phòng Giáo dục Quận Tân Phú
đã thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn cho giáo viên nhằm giúp giáo viên
định hướng và thực hiện đúng việc đổi mới phương pháp giáo dục. Trong suốt
thời gian hè của năm học 2006-2007 đến nay, giáo viên chúng tôi được liên tục
tiếp cận nhiều phương pháp dạy học mới, học được nhiều kĩ năng vận dụng từ

những lớp tập huấn như Chương trình khởi đầu của Intel; Phương pháp tổ chức
học nhóm tích cực; Phương pháp dạy học tích cực bộ mơn… Qua các lớp tập
huấn này, tơi đã có thêm hành trang tự tin để đổi mới dạy học nhằm phát huy
cao nhất khả năng và vốn sống của học sinh.
- Trong nhiều năm giảng dạy qua, điều làm tơi băn khoăn nhất là một số
học sinh vẫn cịn rất thụ động, tự ti, kĩ năng giao tiếp rất kém; các em có biểu
hiện rụt rè, khơng tham gia vào các hoạt động trên lớp, có một số hầu như cơ lập
với mọi người, cũng có em đã bật khóc trước lớp khi được tơi mời lên trình bày
3


ý kiến. Trước tình hình học sinh như thế, thiết nghĩ người giáo viên cần phải làm
mọi cách để giúp đỡ các em có được sự tự tin về bản thân, sự hứng thú, chủ
động trong học tập; giúp các em từng bước hoàn thiện để phát triển những kĩ
năng cần thiết mà xã hội u cầu. Từ đó, tơi đã mạnh dạn vận dụng, kết hợp
sáng tạo những phương pháp dạy học mới vừa được tiếp cận vào thực tế giảng
dạy.

II/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Học sinh tiểu học là đối tượng đang chuyển từ giai đoạn vui chơi sang giai
đoạn học tập. Các hứng thú về nhận thức, về tìm hiểu thế giới xung quanh bộc lộ
và phát triển rất rõ rệt. Thế nhưng, sự hứng thú ấy của học sinh lại phụ thuộc
phần lớn vào khả năng tổ chức, năng lực điều hành các hoạt động của giáo viên.
Vì vậy, muốn đổi mới phương pháp giáo dục một cách hiệu quả nhằm mang lại
những điều tốt nhất cho học sinh, trước hết giáo viên chúng ta cần phải:
 Đổi mới tư duy, tự hoàn thiện các kĩ năng của một người giáo viên từ
đó tiến hành đổi mới một cách đúng đắn.
 Nắm vững các phương pháp dạy học tích cực, vận dụng kết hợp
nhuần nhuyễn các phương pháp vào giảng dạy để vừa đạt mục tiêu
giáo dục, vừa phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tiễn

của cơ sở.

1/ Đổi mới tư duy, tự hoàn thiện các kĩ năng của một người giáo viên
từ đó tiến hành đổi mới một cách đúng đắn.
- Việc giáo dục học sinh ở trường tiểu học không chỉ giúp các em tiếp thu
tốt các kiến thức trong SGK mà còn phải trang bị cho các em đầy đủ
những kĩ năng để có thể hiểu và giải quyết những vấn đề phức tạp trong
cuộc sống. Điều đó cho thấy vai trò của người giáo viên hết sức quan
trọng. Đã có lúc tơi tự hỏi: “Bản thân mình đã phát triển hoàn chỉnh các kĩ
năng phục vụ cho việc giảng dạy chưa?”. Đó là vấn đề tơi hết sức băn
khoăn bởi có lúc tơi chưa thật tự tin khi xử lý một số tình huống phát sinh
4


trong lớp học, còn lúng túng trong việc tổ chức lớp học sao cho thật hiệu
quả để rèn luyện và phát triển cho học sinh những kĩ năng cần có…Chính
chương trình khởi đầu Intel đã phần nào giúp tơi giải quyết được một số
vướng mắc của bản thân.
- Chương trình khởi đầu Intel bồi dưỡng cho giáo viên chúng tôi rất nhiều
kĩ năng, trong đó quan trọng nhất là 3 nhóm kĩ năng:
 Kĩ năng phát triển tư duy.
 Kĩ năng lập kế hoạch hành động.
 Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin.
- Tiếp cận và vận dụng vào thực tiễn, tơi nhận thấy tính hiệu quả rõ rệt mà
chương trình đã mang lại cho cơng tác giảng dạy của chúng tơi.
• Trong những năm học trước đây, tơi thường xây dựng các kế hoạch
chủ nhiệm, kế hoạch bồi dưỡng, phụ đạo học sinh theo một lề lối cũ.
Đó là những kế hoạch theo khuôn khổ quen thuộc và có lúc hiệu quả
chưa cao bởi nó khơng hồn thành đúng theo trình tự thời gian hoặc
những tác động trong thực tế gây khó khăn cho việc theo đuổi các kế

hoạch ban đầu. Nhưng khi được tiếp cận với kĩ năng lập kế hoạch
hành động của chương trình Intel, những kế hoạch chủ nhiệm lớp, kế
hoạch bồi dưỡng và phát triển kĩ năng cho học sinh… được tôi xây
dựng trong năm học này phần nào luôn đạt hiệu quả bởi ở từng kế
hoạch hoạt động, tôi luôn chủ động về việc thực hiện mục tiêu, liệt
kê rõ từng bước mình đã thực hiện thế nào, dự đốn những thử thách
có thể xảy ra, xác định rõ các nguồn tài nguyên để từ đó vận dụng
linh hoạt những giải pháp phù hợp và kịp thời.
• Bên cạnh đó, kĩ năng phát triển tư duy của Intel cịn giúp bản thân tơi
hồn thiện hệ thống câu hỏi đặt ra cho học sinh. Thực tế cho thấy, hệ
thống câu hỏi trong quá trình học tập không chỉ là con đường dẫn
đến nguồn tri thức mà học sinh cần lĩnh hội mà nó cịn có tác dụng
5


khuyến khích phát triển tư duy có phân tích của học sinh ở mức cao
nhất. Trong những giờ học trước đây, hệ thống câu hỏi mà tôi đặt ra
tuy phù hợp với các đối tượng học sinh nhưng vẫn còn hạn chế bởi
mục đích khai thác câu hỏi chủ yếu để học sinh hiểu rõ nội dung mà
chưa chú trọng rèn các hoạt động tư duy cho các em. Khi tìm hiểu về
bảng phân loại kĩ năng tư duy của Bloom, ở mỗi bài học tôi luôn xem
xét và đánh giá các câu hỏi có sẵn trong sách giáo khoa theo mức độ
đi từ Biết -> Hiểu -> Vận dụng -> Phân tích -> Tổng hợp -> Đánh
giá, rồi từ đó tơi soạn ra một hệ thống câu hỏi vừa đảm bảo việc khai
thác nội dung bài học vừa rèn kĩ năng tư duy cho các em.
 Ví dụ thực tế việc Dạy bài tập đọc “Phân xử tài tình” (STV 5, tập 2 ,
trang 46-47) ở năm học 2006-2007 và năm học 2007-2008
Thời gian

Hệ thống câu hỏi được đặt với HS

CHỦ YẾU DỰA VÀO SGK

Mục tiêu

1/ Hai người đàn bà đến cơng đường nhờ quan phân xử
việc gì?
Năm học

2/ Quan đã dùng biện pháp nào để tìm người lấy cắp tấm

2006-2007 vải? Vì sao quan cho rằng kẻ khơng khóc là kẻ cắp?
3/ Quan đã làm gì để tìm kẻ lấy trộm tiền nhà chùa?
4/ Vì sao quan lại dùng cách trên? Chọn ý trả lời đúng:

- Chủ yếu tìm
nội dung, ý
nghĩa của bài
đọc.

 Vì tin là thóc trong tay kẻ gian sẽ nảy mầm.
 Vì biết kẻ gian q lo lắng sẽ lộ mặt.
 Vì cần có thời gian để thu thập chứng cứ.
5/ Quan án phá được vụ án nhờ đâu?
1/ Ai là người phải xử các vụ án và vì sao phải làm cơng
Năm học

việc đó?

2007-2008 2/ Hãy kể lại 2 vụ án.
3/ Tìm điểm giống và khác nhau giữa 2 vụ kiện.

- Hiểu nội dung
bài đồng thời
phát triển kĩ
năng tư duy
của học sinh từ
thấp đến cao.
6


4/ Quan án tìm thủ phạm trộm tiền nhà chùa bằng cách
yêu cầu mọi người cầm nắm thóc trong tay và chạy đàn vì:
 Ơng tin là thóc trong tay kẻ gian sẽ nảy mầm.
 Ông biết kẻ gian quá lo lắng sẽ lộ mặt.
 Ơng cần có thời gian để thu thập chứng cứ.
5/ Sắm vai 1 trong 2 vụ án.
6/ Thảo luận nhóm kể lại một việc cho thấy thầy cơ đã
phân xử tài tình với hành vi học sinh.

Qua thực tiễn, tôi nhận thấy ngày càng tự tin hơn về kĩ năng đặt câu hỏi của mình,
từ đó vận dụng linh hoạt vào thực tế giảng dạy với mong muốn ln kích thích sự
phát triển tư duy học sinh.
• Ngày nay, chúng ta đang sống trong nền kinh tế tồn cầu, mỗi cá
nhân có thể gặp những thử thách ngày càng lớn về xử lí thơng tin, về
cộng tác, giao tiếp và ứng dụng cơng nghệ. Vì vậy, kĩ năng sử dụng
công nghệ thông tin mà chương trình Intel muốn trang bị cho giáo
viên chúng ta là hết sức cần thiết. Vì là khóa học khởi đầu nên đối
với các giáo viên dù chưa có điều kiện tiếp xúc với công nghệ cũng
nắm bắt cách thực hiện một cách dễ dàng. Bản thân tôi sau khi tiếp
cận lớp học này, kĩ năng sử dụng công nghệ trở nên thuần thục hơn,

nó đã hỗ trợ tơi rất nhiều trong cơng tác chủ nhiệm như việc tính
điểm số, làm các hồ sơ sổ sách quản lí học sinh… Hơn nữa, nó cịn
giúp cơng tác giảng dạy của tơi đạt hiệu quả hơn bởi tôi thường
xuyên cập nhật các thông tin mới nhất, những tư liệu trực quan sinh
động, đẹp mắt có tính thực tế để áp dụng vào các bài học, từ đó giúp
các em hiểu sâu hơn các kiến thức, gắn kiến thức thu được không xa
rời thực tiễn.
- Chính vì vậy, người giáo viên phải ln nhận thức một cách đúng đắn:
phải tự rèn luyện, hoàn thiện những kĩ năng về công nghệ, kĩ năng tư duy
7


và sự cộng tác… để từ đó vận dụng các phương pháp dạy học sao cho
kích thích hứng thú say mê học tập và khả năng sáng tạo của tất cả học
sinh.

2/ Nắm vững các phương pháp dạy học tích cực, vận dụng kết hợp
nhuần nhuyễn các phương pháp vào giảng dạy sao cho vừa đạt mục tiêu
giáo dục, vừa phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tiễn của
cơ sở.
Trong quá trình dạy học, giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập giúp
học sinh rèn luyện và phát triển các kĩ năng. Môi trường đó có những đặc điểm
gì? Đó phải là nơi mà học sinh chủ động khám phá ý tưởng của mình, mở rộng
suy nghĩ sáng tạo, đẩy mạnh sự hợp tác lẫn nhau; là nơi thuận lợi để hình thành
nhân cách và kĩ năng sống. Một trong những phương pháp tạo ra mơi trường đó
chính là phương pháp dạy học theo nhóm.
Trong nhiều năm qua, phương pháp này đã được đơng đảo giáo viên vận
dụng nhằm mục đích đổi mới giáo dục. Thế nhưng phương pháp học nhóm đã
bộc lộ một số hạn chế bởi: hoạt động này thường tập trung vào một số đối tượng
khá giỏi trong khi đó các em yếu kém chỉ ngồi xem hoặc tụt hậu không theo kịp

các bạn. Làm thế nào để khắc phục tình trạng trên? Phương pháp nhóm tích
cực là một giải pháp hữu hiệu.

a) Phương pháp nhóm tích cực
- Đến với lớp tập huấn các phương pháp nhóm tích cực, tơi thực sự tâm đắc
về sự phong phú đa đạng cũng như hiệu quả mà các phương pháp này mang đến.
Phương pháp nhóm tích cực gồm 15 phương pháp:
 Tập trung học tập
 Làm dấu, trích đoạn
 Lớp học lắp ghép
 Kim tự tháp
 Đôi bạn học tập
8


 Phóng viên
 Nói chuyện tay ba
 Thẻ lựa chọn (thẻ hiểu hoặc không hiểu)
 Thẻ cấu trúc
 Di chuyển trạm
 Suy nghĩ – Trao đổi – Chia sẻ
 Ba đi – Một ở lại
 Đàm phán hịa bình
 Nói chuyện vịng trịn
 Thẻ ơn bài
Trình tự thực hiện của phương pháp địi hỏi học sinh phải ln ở thế chủ
động chiếm lĩnh kiến thức, điều đó sẽ nảy sinh nhu cầu học tập tích cực, học
sinh phải tự giải quyết các nhu cầu và thơng qua đó các kĩ năng sẽ dần được phát
triển. Ngoài ra các phương pháp nhóm tích cực này cịn đặc biệt phát triển các kĩ
năng cần thiết cho học sinh để có thể đáp ứng được nhu cầu của xã hội hiện nay.

Cụ thể như:
 Phương pháp “Phóng viên” sẽ phát triển kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tư
duy, kĩ năng viết…
 Phương pháp “Trò chuyện tay ba” sẽ phát triển các kĩ năng nghe,
chia sẻ, kĩ năng nói…
 Phương pháp “Kim tự tháp” phát triển kĩ năng quyết định nhanh, kĩ
năng tư duy…
- Nắm được đặc điểm các phương pháp, trong từng hoạt động của tiết học, tôi
luôn nghiên cứu, lựa chọn và vận dụng phối hợp nhịp nhàng phương pháp học
nhóm tích cực với các phương pháp học khác sao cho thu hút các em cùng tham
gia chiếm lĩnh kiến thức. Phụ trách dạy chuyên sâu phân môn Tiếng Việt ở 4 lớp
Năm, tơi nhận thấy mỗi lớp học có đặc điểm riêng:

9


 Lớp 5/1: phần lớn học sinh nhanh nhẹn, sôi nổi, tự tin, có số ít các
em ít trao đổi chia sẻ ý kiến.
 Lớp 5/2: đa số là học sinh nam, các em rất hiếu động, khả năng tập
trung nghe giảng khơng lâu, hay nói chuyện và kĩ năng diễn đạt còn
yếu.
 Lớp 5/3: phần lớn học sinh nhanh nhẹn, năng nổ, một số học sinh còn
nhút nhát.
 Lớp 5/4: học sinh hiền, lớp học trầm, các em còn thụ động, ít trao đổi
chia sẻ ý kiến.
Với đặc điểm các lớp như thế, tôi tổ chức giảng dạy ở mỗi lớp với các
phương pháp dạy học khác nhau.
Ví dụ: Hoạt động khởi động trước khi vào bài mới
Lớp
5/2

Cách tiến hành
Sử dụng phương pháp “Tập trung” dưới nhiều hình thức nhằm thu

5/4

hút sự chú ý của các em.
Tạo khí thế sơi động bằng những trị chơi “Kim Tự Tháp”, “Tiếp

5/1 và 5/3

sức”…
Tạo ra tình huống liên quan nội dung bài học để kích thích học sinh.

Mặc dù hoạt động khởi động diễn ra trong thời gian ngắn nhưng lại có tác dụng
rất lớn đến hiệu quả của tiết học. Bởi nếu giáo viên tạo được sự hứng thú ngay
từ đầu tiết học sẽ tạo ra động lực thúc đẩy các em khám phá những kiến thức
tiếp theo.
- Ngoài ra, trong các hoạt động, tùy nội dung bài học, tôi đã sử dụng những
phương pháp như trị chuyện tay ba, đơi bạn học tập, lớp học lắp ghép hoặc
phương pháp ba đi một ở lại để thay thế cho phương pháp nhóm trước đây.
Ví dụ:
 Ở năm học trước, khi dạy bài tập đọc: “Sự sụp đổ của chế độ a-pac-thai”
(STV5, tập 1, trang 54), tôi đã yêu cầu học sinh thảo luận nhóm đơi trả lời 2
câu hỏi:
10


• Người dân Nam Phi đã làm gì để xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc?
• Theo em, vì sao cuộc đấu tranh chống chế độ a-pac-thai được đông

đảo mọi người trên thế giới ủng hộ?
Quan sát học sinh thảo luận, tơi thấy có nhóm phối hợp trả lời rất tốt nhưng
đồng thời có nhóm chỉ có 1 em hoạt động, em cịn lại thụ dộng lắng nghe, hồn
tồn khơng phản hồi. Kết quả khi trình bày ý kiến có em khơng thể trả lời được.
 Ở năm học này, cũng với bài đọc đó, khi trả lời 2 câu hỏi trên, tôi sử dụng
phương pháp đôi bạn học tập. Quan sát cho thấy tất cả học sinh kể cả các đối
tượng thụ động, nhút nhát cũng đều phải tự nghiên cứu trả lời câu hỏi rồi chia
sẻ câu trả lời cùng bạn kế bên. Kết quả là các em trả lời rất tốt 2 câu hỏi ấy.
-> So sánh hai cách thức tổ chức trên cho thấy: phương pháp đơi bạn học tập
hiệu quả hơn bởi tồn bộ các em đều nắm được nội dung đồng thời kĩ năng
nghe, chia sẻ, trình bày ở các em được phát triển.
 Một thực tế khác, trước đây khi dạy phân môn Tập làm văn, tôi thường vất
vả trong việc chỉnh sửa bài làm của các em (dàn ý, đoạn văn, bài văn) bằng
cách gọi các em đọc lại bài làm của mình rồi cùng cả lớp nhận xét, thống
nhất chung. Kết quả cho thấy rất nhiều học sinh không lắng nghe, có khi lắng
nghe cũng chưa tự tin nhận định bài làm của bạn trước lớp nên đôi lúc việc
sửa bài cho học sinh không đạt hiệu quả. Thế nhưng cũng việc làm đó, ở năm
học này, tơi cảm thấy tiết học thật sự hiệu quả khi sử dụng phương pháp trò
chuyện tay ba kết hợp đàm thoại, chia sẻ. Mỗi nhóm ba học sinh sẽ là một
lớp học thu nhỏ của các em. Lần lượt từng bạn sẽ đọc bài làm của mình rồi sẽ
được nghe lời nhận xét, góp ý từ phía 2 bạn. Cách tổ chức ấy không những
giúp các em học hỏi những cái hay, khắc phục những lỗi sai từ bài làm của
bạn mà qua đó cịn rèn cho các em kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng nhận
xét, chia sẻ và trình bày ý kiến. Với các em học sinh tự ti, nhút nhát, việc biết
đưa ra ý kiến chủ quan của mình trong nhóm nhỏ dù chưa chất lượng nhưng
đối với tơi đó là một thành cơng ngồi mong đợi. Tơi tin rằng trong thời gian
11


sắp tới, các em sẽ mạnh dạn trình bày những ý kiến của mình trước lớp học

hoặc trước đám đơng.
- Khơng những thế, các phương pháp nhóm tích cực cịn có cách chia nhóm học
sinh hết sức đa dạng, phong phú. Các em có thể ngồi theo nhóm ngẫu nhiên,
nhóm cùng trình độ… qua đó khả năng tiếp xúc với các bạn trong lớp được
nhiều hơn, quan hệ bạn bè từ đó được mở rộng. Các em tỏ ra hứng thú, tích cực
hơn khi tham gia các hoạt động do giáo viên tổ chức.
 Thực tế cho thấy, trong thời gian qua, các tiết học của lớp tôi rất nhẹ
nhàng, học sinh học rất hứng thú. Điều tạo nên kết quả đó chính là việc tơi
đã kết hợp sáng tạo những phương pháp dạy học nhóm tích cực cùng với
nhiều phương pháp dạy học khác. Và một trong những phương pháp mà
tôi cũng rất tâm đắc và thường xuyên vận dụng: đó là phương pháp tích
cực bộ mơn (trị chơi học tập Tốn và Tiếng Việt).

b) Phương pháp tích cực bộ mơn (trị chơi học tập Tốn và Tiếng Việt).
- Phương pháp tích cực bộ mơn là phương pháp rất phù hợp với đặc điểm tâm
sinh lí học sinh tiểu học. Với tinh thần “Học mà chơi, chơi mà học”, các em sẽ
nắm kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, thoải mái. Từ đó, các em có thể tự
tin vận dụng chúng vào thực tiễn cuộc sống của mình. Bên cạnh đó, qua tham
gia trị chơi học tập, học sinh được rèn luyện sự tự tin, bạo dạn trước đám đơng,
có tinh thần ham học hỏi, phát huy tính tích cực chủ động của các em trong học
tập.
- Phương pháp tích cực bộ mơn Tốn và Tiếng Việt giới thiệu rất nhiều những
trò chơi học tập như: bingo, tập trung, câu cá, đổ xúc xắc, trị chơi Ơ, hình ảnh
biết nói…
- Khi được tiếp cận với phương pháp này, tơi và các đồng nghiệp trong khối
nhanh chóng tiến hành làm các đồ dùng học tập để phục vụ giảng dạy. Tùy vào
mục tiêu, nội dung bài, tôi vận dụng các trị chơi học tập ấy để học sinh có thể
chơi theo nhóm hoặc chơi cá nhân sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh
12

và phù hợp với điều kiện thực tế của cơ sở. Qua các giờ học Toán cho thấy các
em rất tích cực, nhanh nhẹn, ham muốn được tham gia và háo hức chờ đợi đến
lượt mình chơi mặc dù phải tiếp xúc với những con số khô khan, những bài tốn
cần phải tính. Hoặc qua các giờ Tiếng Việt, những kĩ năng về sử dụng từ ngữ, kĩ
năng đọc hiểu, kĩ năng viết văn ở các em học sinh nâng lên rõ rệt; trí tưởng
tượng sáng tạo của các em phong phú hơn rất nhiều.
 Sau đây là hai câu chuyện trong số các câu chuyện mà học sinh lớp tơi đã
sáng tác khi tơi tổ chức hoạt động trị chơi “Câu chuyện từ hình ảnh” trong
giờ Tập làm văn: Ôn tập văn kể chuyện (lớp 5)

- Cách tổ chức tiết học: Mỗi nhóm học sinh nhận được 4 hình ảnh bất kì,
nhiệm vụ của các em là sắp xếp các hình ảnh và tạo ra câu chuyện liên
quan đến 4 hình ảnh đó.
• Với 4 hình là quả cà chua, con sóc, bơng hoa râm bụt, gà mẹ cùng các
quả trứng, các em đã sáng tác câu chuyện:
13


CÀ CHUA TÌM MẸ
Một buổi sáng đẹp trời, trong một khu vườn nhỏ, một trái cà chua chín đỏ vừa mới
ra đời. Cà chua thắc mắc: “Mẹ mỉnh đâu rồi nhỉ, đi tìm mẹ thơi”. Đến một góc rừng,
thấy một chú sóc, cà chua bèn hỏi: “Bác sóc ơi, bác biết mẹ cháu là ai khơng?”
Sóc bảo:
- Trơng cháu giống con của chị gà mái bên kia rừng quá, hay là cháu sang ấy thử
xem.
Sang đến khu vườn bên kia, cà chua thấy cô gà mái, bèn hỏi: “Cô gà mái ơi, cơ có
phải là mẹ của cháu khơng?”
Gà mái nhìn cà chua rồi nói:
- Cơ khơng phải là mẹ của cháu đâu! Cơ thấy cháu màu đỏ, cịn con cơ có đỏ

đâu. Cháu thử đến dịng suối nhỏ xem.
Đến bên kia dịng suối, cà chua hỏi một bơng hoa râm bụt: “Cô ơi, cô là mẹ của
cháu phải không?”
Râm bụt thấy bèn bảo:
- Cô đỏ như cháu nhưng cô khơng phải mẹ cháu đâu, cơ là hoa cịn cháu là quả
cơ mà! Cháu từ đâu đến?
Cà chua buồn bã trả lời: “Cháu đến từ khu vườn bên kia đó, xa lắm ạ!”
Hoa râm bụt bảo:
- Vậy đúng rồi, mẹ cháu ở khu vườn đó đấy, mẹ cháu là những quả cà chua đỏ
thắm.
- Cháu về với mẹ đây.
Cà chua mừng rỡ và trở về với khu vườn thân yêu.

14


• Với 4 hình là chú chuột mặc áo giáp, con kanguru, chiếc xe đạp, một lễ
hội, các em đã sáng tác câu chuyện:

CHÚ CHUỘT VÀ CHIẾC XE ĐẠP ĐIỆN
Ngày xửa ngày xưa, vào một buổi sáng ở vương quốc nọ, Đức vua mở ra một cuộc
đua. Ai thắng sẽ được cưới công chúa. Và mọi người nô nức đến tham dự.
Các thí sinh vào vị trí đua và đợi nghe khẩu hiệu để bắt đầu. Anh kanguru nhanh
chóng vượt qua mọi đối thủ và đứng ở vị trí đầu. Chạy một lát, anh quay lại thấy
khơng ai bằng mình cả nên chạy chậm lại. Một chú chuột mặc áo giáp nhìn thấy vậy,
lập tức nhảy lên xe đạp điện phóng về đích đầu tiên. Kết quả chú chuột cưới được
cơng chúa.

Qua việc vận dụng các trị chơi học tập kết hợp nhịp nhàng với các phương pháp
giảng dạy cho thấy: học sinh ngày càng sáng tạo hơn trong học tập, trí tưởng tượng

của các em ngày càng phát triển phong phú.

III/ TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
1/ Đối với học sinh:
Bảng thống kê kết quả học tập của học sinh lớp 5/1
Học sinh

CUỐI HKI

Học sinh

giỏi
ĐẦU NĂM

Học sinh
tiên tiến

trung bình

13 (29,5%)

19 (43,2%)

12 (27,3%)

20 (45,5%)

21 (47,7%)

3 (6,8%)

- Qua việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực, tơi nhận thấy
khơng khí trong các tiết học năm nay khác hẳn so với những năm học
trước. Học sinh luôn học tập với tâm trạng hồ hởi, thích thú, các em tỏ ra
say mê và tích cực chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Dựa vào bảng thống kê
15


kết quả học tập cho thấy, các em có sự tiến bộ rõ rệt trong học tập, số
lượng học sinh giỏi và tiên tiến tăng, học sinh trung bình giảm. Khơng
những việc học tập có tiến bộ mà các em cịn phát triển các kĩ năng: nghe,
nói, hợp tác… một cách rõ rệt.
- Các em học sinh ngày càng năng động hơn, tư duy của các em phát triển
hơn nhiều so với đầu năm. Nếu như trong những tiết học trước đây, các
em chỉ đặt những câu hỏi như: “Bạn suy nghĩ gì về nhân vật đó?” hoặc
“Bạn học hỏi được điều gì ở nhân vật đó?” …thì đến nay những câu hỏi
của các em trở nên thông minh hơn: “Nếu bạn là nhân vật đó, bạn sẽ làm
gì?” hay “Bạn hãy so sánh tính cách của hai nhân vật?”..Ngồi ra, các em
cịn biết lập cho mình những kế hoạch học tập ở lớp, ở nhà và cả kế hoạch
giúp đỡ những bạn học chậm.
- Đối những học sinh thụ động nhút nhát, các em đã dần mạnh dạn hơn, tự
tin hơn. Trong các giờ học, các em đã có ý kiến chia sẻ với thầy cô, với
bạn bè và nhiều em đã có khả năng trình bày suy nghĩ trước lớp.
- Mối quan hệ bạn bè trong lớp ngày càng tốt đẹp hơn, các em luôn biết
quan tâm, chia sẻ và giúp đỡ nhau trong học tập.

2/ Đối với phụ huynh học sinh:
- Mặc dù trong cuộc họp phụ huynh học sinh đầu năm, tơi đã trình bày và phân
tích rõ những hiệu quả của phương pháp dạy học tích cực mới nhưng nhiều phụ
huynh vẫn cịn lo lắng, chưa tin tưởng. Họ sợ con em mình khơng đảm bảo kiến

thức khi thấy các em chơi trong giờ học hoặc lượng bài tập về nhà ít hẳn đi.
Nhưng thơng qua kết quả học tập và chính sự tiến bộ rõ rệt của các em, tôi đã
thuyết phục được họ. Phụ huynh cảm thấy hài lịng khi con em mình trở nên
nhanh nhẹn, hoạt bát, biết đưa ra ý kiến cá nhân và nhất là ý thức học tập của
các em ngày càng được nâng cao.

3/ Với BGH và đồng nghiệp:
16


- Trong quá trình vận dụng những phương pháp dạy học tích cực, tơi và đồng
nghiệp ln nhận được sự động viên và ủng hộ từ phía BGH.
Hầu hết các tiết học mà đồng nghiệp dự hoặc Ban giám hiệu trường kiểm tra đột
xuất, lớp tôi luôn được đánh giá là lớp học sinh động, hiệu quả, học sinh tự tin,
mạnh dạn, tích cực tham gia các hoạt động. Vì thế, lớp tôi luôn được chọn thực
hiện những tiết thao giảng, chuyên đề để giới thiệu cho các đồng nghiệp tồn
trường.

IV/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
- “ Sự đổi mới ln chứa đựng những mạo hiểm nhưng những lợi ích mà nó
mang lại là vơ cùng q giá” (Theo tinh thần lớp học Intel)

PHẦN C: KẾT LUẬN
Trong tình hình hiện nay, với xu hướng đổi mới giáo dục, thiết nghĩ đổi
mới phương pháp dạy học là một vấn đề vô cùng quan trọng. Chính việc vận
dụng những phương pháp dạy học tích cực đã giúp tơi từng bước hồn thiện
những kĩ năng sư phạm, từ đó vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong cơng tác giảng
dạy. Trong q trình vận dụng những phương pháp dạy học tích cực này, sự say
mê học tập và những tiến bộ rõ rệt của học sinh chính là nguồn động lực thúc
đẩy tơi ln nỗ lực và phấn đấu không ngừng. Việc áp dụng giảng dạy theo

hướng chun mơn hóa đã tạo mọi nhiều thuận lợi cho người giáo viên nắm bắt
được các đối tượng học sinh. Từ đó sẽ vận dụng những phương pháp dạy học
tích cực sao cho phù hợp, từng bước uốn nắn và tạo điều kiện để các em khắc
phục những mặt còn tồn tại đồng thời giúp các em phát huy tối đa khả năng của
bản thân.
Giáo viên tiểu học là người đặt nền móng cơ bản xây dựng các thế hệ học
sinh. Vì vậy, với lương tâm và nhiệm vụ cao cả của nhà giáo, chúng ta hãy giúp
các em hoàn thiện về kiến thức, kĩ năng và nhân cách để các em có thể tự tin
bước vào tương lai.
Ý kiến của bộ phận chấm SKKN
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………

Tháng 03 năm 2008
Người viết

Bùi Thị Kim Thúy

17