Tổng quan về thực trạng và hướng phát triển hệ thống quản lý Phòng thí nghiệm ở Việt Nam

Tổng quan
về thực trạng và hướng
phát triển hệ thống quản lý
Phòng thí nghiệm ở Việt Nam
Overview of Current Issues & Future
Developments in Laboratory Management
Systems in Vietnam

TS. Nguyễn Hữu Thiện
Nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục TCĐLCL
Chủ tịch VINALAB
Dr. Nguyen Huu Thien, Former Director General,
Directorate for Standards, Metrology and Quality,
President of Vietnam Association of Testing Laboratories, VINALAB
www.vinalab.org.vn

Hà Nội, ngày 6 tháng 11 năm 2012

1


Thử
Testing
nghiệmand
và Cuộc
Life sống
Động đất và tai hoạ sóng thần, về dự báo khí tượng
From the earthquakes and tsunami disasters, the
thuỷ văn, mưa nắng, bão lũ ảnh hưởng tồi tệ nhiều nước
meteorological forecast, rain or shine, the worst floods
châu Á, các bệnh dịch như SARS, cúm gà, nhiễm độc

affected many Asian countries, diseases such as SARS,
dioxin, cho đến những dịch bệnh thông thường; yêu cầu
avian flu, dioxin contamination, to the common diseases;
của người dân về thực phẩm an toàn, về môi trường
people's requirements of food safety, clean environment,
trong sạch,; về chẩn đoán được và trúng bệnh trong
ability to diagnose diseases since their very emergence,
thời gian bệnh tật mới xuất hiện; về an ninh, quốc phòng;
of security and national defense, requirements of new
yêu cầu về công nghệ mới, về sản phẩm có chất lượng
technology, product quality for consumption and export,
để tiêu thụ trong nước và xuất khẩu, chống thất thoát
prevention of losses during the process of goods
trong giao nhận hàng hóa... cho thấy tầm quan trọng của
delivery, all these things prove the importance of
các phòng thí nghiệm đối với cuộc sồng và sự phát triển
laboratories for our life and the development.
ngày nay.
2


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Nhìn chung các phòng thí nghiệm trên địa bàn cả
nước đã được phát triển đáng kể so với 10-15 năm
trước đây. Tuy không có số liệu chính xác, nhưng
theo ước tính (qua các thông tin về kinh doanh thiết
bị, về đầu tư ở một số phòng thí nghiệm lớn do các
Bộ ngành trung ương và Thành phố quản lý) trong
thập kỷ qua nhà nước đã đầu tư hàng trăm triệu đô
la Mỹ (vài ngàn tỷ đồng VN) cho thiết bị khoa học kỹ

thuật, không kể số thiết bị KHKT cũng rất lớn được
các Công ty, đặc biệt các Công ty có vốn nước ngoài,
đầu tư cho các cơ sở của họ ở trên địa bàn các
thành phố và các khu công nghiệp lân cận.
3


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Nếu cách đây 20 năm, chủng loại và số lượng các
thiết bị hiếm quý có thể thống kê một cách dễ dàng,
thì ngày nay thật không dễ thống kê đầy đủ các chủng
loại và số lượng thiết bị đã được trang bị tại các
phòng thí nghiệm. Những thiết bị có giá từ vài tỉ đồng
trở lên đã trở thành phổ biến. Đặc biệt trong những
năm gần đây, nhiều thiết bị quý hiếm, đắt tiền, đạt
trình độ quốc tế cũng đã được trang bị, như các hệ
thống quang phổ, sắc ký, khối phổ, cộng hưởng từ,
phân tích nhiệt vi sai, máy phân tích dioxin, máy
Realtime PCR, thiết bị phân tích DNA (sinh học), thiết
bị thụ tinh trong ống nghiệm, thiết bị thử cao áp, máy
đo ốc-tan, thiết bị về tương thích từ trường EMC,
EMI... với giá đầu tư cho một thiết bị từ một vài tỉ đến
vài chục tỉ đồng.
4


Thông điệp của ngày hôm nay:
Từ năm 2008, Viêt Nam đã nhập 230 triệu USD thiết bị phân
tích & thử nghiệm. Ngoại trừ vài thiết bị đơn giản được sản
xuất trong nước, Việt Nam hầu như phải nhập khẩu toàn bộ

thiết bị phân tích & thử nghiệm.Thống kê trên của Hải Quan
cho thấy tầm cỡ của thị trường Việt Nam hiện nay và trong
tương lai.

Nhiều Thương hiệu thiết bị nổi
tiếng đã có ở Việt Nam
Nhiều Công ty kinh doanh thiết bị
(40-50) đã ra đời tại Việt Nam
5


Ngày càng có nhiều
Thương hiệu nổi tiếng:
Nuclear Magnetic Resonance
Spectroscopy
Electron Microscopy
Surface Analysis Instruments

Thermal Analysis
Series ICP-MS Bio Tech Stem Cells
New Material Research: Nano Technology

6


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Nếu trước đây, các Phòng thí nghiệm được đầu tư vài
chục triệu đồng (theo giá hiện nay) chưa phải là
nhiều, thì ngày nay số Phòng thí nghiệm được đầu tư
50, 70 tỉ đồng hoặc cá biệt có Phòng thí nghiệm đầu

tư trên cả trăm tỉ đồng.
Đặc biệt trong những năm gần đây, Nhà nước đã đầu
tư gần 20 Phòng thí nghiệm trọng điểm (quốc gia), với
mức đầu tư ban đầu 50-70 tỉ VNĐ và nhiều Phòng thí
nghiệm lớn tại các Trường Đại học, các Viện nghiên
cứu, các Trung tâm lớn trực thuộc các Bộ /Ngành
Trung Ương.
7


Ai là người sử dụng?
Các Trung tâm, Trường, Viện nghiên cứu,
Bệnh viện, Cơ quan quản lý, Doanh nghiệp, ...
Phòng Thử nghiệm của nhiều nhành như
Hóa, Thưc phẩm, Dược phẩm, Mỹ phẩm, Môi
trường, Dầu khí, Nông Lâm Thủy sản, Cơ khí
Luyện kim, Điện- Điện tử, Xây dựng, Hàng
tiêu dùng…
Các Dự án Quốc gia và Quốc tế: WB,
ADB, UNDP, WHO, UNICEF, EU, OPEC,
JICA, SIDA, CIDA...
Mạng lưới phân phối trong cả nước.

8


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

Ngoài các Phòng thí nghiệm được đầu tư từ ngân
sách nhà nước, một số Phòng thí nghiệm thuộc các

thành phần kinh tế khác (tập thể, tư nhân, vốn đầu tư
nước ngoài...) cũng quan tâm mua sắm trang thiết bị
thí nghiệm, ví dụ như các trường Đại học và Cao đẳng
dân lập (ngoài công lập), các Phòng xét nghiệm tư
nhân, tập thể như Trung tâm Đào tạo và Phát triển
Sắc ký Thành phố Hồ Chí Minh (EDC), và của nhiều
Doanh nghiệp.

9


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

10


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Trình độ cán bộ cũng đươc nâng cao đáng kể. Nhiều
người đã được thực tập, trau dồi kiến thức ở trong
và ngoài nước; trình độ ngoại ngữ cũng được nâng
cao rõ rệt. Do chính sách mở cửa và sự phát triển
của công nghệ thông tin nên viêc trao đổi thông tin,
nhiều tài liệu kỹ thuật về thiết bị mới và phương
pháp thí nghiệm, thử nghiệm đến được với các cán
bộ khoa học kỹ thuật làm việc ở các phòng thí
nghiệm; Các Trường, Viện, Trung tâm đã bắt đầu
chú ý tổ chức các khoá đào tạo ngắn hạn chuyên
sâu về kỹ thuật phòng thí nghiệm, về các phương
pháp phân tích hiện đại,...
11

Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

12


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Trình độ quản lý các phòng thí nghiệm cũng có nhiều
tiến bộ. Một số Trung tâm lớn (như Trung tâm kỹ
thuật 3, Tổng cục TCĐLCL, Trung tâm Dịch vụ Phân
tích Thí nghiệm Thành phố, một số Viện, Phân viện,
Trung tâm của các Trường Đại học...) đã áp dụng các
hệ thống quản lý theo chuẩn mực quốc tế (hơn 160
PTN được VILAS công nhận theo Tiêu chuẩn quốc tế
ISO/IEC 17025, GLP...và các chuẩn mực khác như
LAS-XD, với hơn 350 PTN).
Về chất lượng phân tích thử nghiệm cũng có nhiều
tiến bộ. Kết quả kiểm tra kỹ năng qua chương trình
thử nghiệm thành thạo (Proficiency Test) cho thấy số
Phòng thí nghiệm có kết quả tốt đạt tỷ lệ khá cao.
13


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

14


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

Các hoạt động hỗ trợ cho các phòng thí nghiệm
cũng phát triển đáng kể. Từ một vài công ty kinh
doanh thiết bị trong thời bao cấp, nay đã có hàng
trăm công ty, cửa hàng mua bán thiết bị thuộc các
thành phần kinh tế, kể cả các công ty nước ngoài
kinh doanh tại Việt Nam. Tuy nhiên sự phát triển
này là hoàn toàn tự phát, theo nhu cầu của thị
trường.

15


Khả năng về Kỹ thuật
Các chuyên viên bảo tì và khai thác thiết
bị được đào tạo và huấn luyện bởi các
hãng sản xuất ở trong nước và nước
ngoài; Kho phụ tùng thay thế đáng kể;

Bảo hành và dịch vụ sau khi bán hàng có
mặt khắp nơi trong nước theo yêu cầu

Đường đây nóng: gọi dịch vụ
16


SAIGON
INSTRUMENTATION
JOINT STOCK
COMPANY
(SAIGON SISC)

as an example

Customers First: Quality and Reasonable Price

Specialized in supplying a wide range of Laboratory Instruments, Materials, and Chemicals for Testing and
Measuring in Industry, Agriculture, and Food sectors; Health and Environment Analysis, with the best quality from
carefully chosen well-known Manufacturers all over the world.
Providing all Services of Consultancy, Techniques, Maintenance and Repair by well-trained Service Engineers and original
spare-parts from the Manufacturers.
17


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Việc ra đời các Hội nghề nghiệp về phòng thí nghiệm
(VINATEST, VINALAB) với nhiều hoạt động phong
phú; là nơi để tập hợp và bồi dưỡng lực lượng, là
diễn đàn để trao đổi thông tin, trao đổi kinh nghiệm...
góp phần làm hoạt động thử nghiệm được xã hội
quan tâm và chú ý, nhất là trong giai đoạn nước ta
chuẩn bị gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới
WTO.

18


30 NĂM VINATEST TPHCM
1982-2012

19

HỘI CÁC PHÒNG THỬ
NGHIỆM ViỆT NAM
VINALAB (2003)


www.vinalab.org.vn

20


21


22


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
Cần xem hoạt động thí nghiệm (kể cả thử nghiệm, xét
nghiệm, kiểm định, hiêu chuẩn thiết bị...) là một bộ
phận không thể thiếu của khoa học, công nghệ và
kinh tế; để từ đó các cơ quan quản lý, tham mưu
trong hoạch định chiến lược, chính sách, có tầm nhìn
tổng thể, có tính hệ thống và có những chính sách
thoả đáng như quan tâm động viên các cán bộ chuyên
môn nghiệp vụ, các nhà khoa học, kỹ thuật âm thầm
lập thành tích trong các phòng thí nghiệm, mà nhiều
nơi không kém phần độc hại, nguy hiểm; có cơ chế tài
chính thích hợp để phát triển hoạt động thử nghiệm.

23


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay
BIPM /APMP
ISO IEC ITU
PASC

Physical
Standards

Standardization
OIML/APLMF

Society

Legal Metrology

Accreditation
of Certification
IAF/PAC

Accreditation
of Labs
ILAC/APLAC
24


Vài nét về Phòng Thử nghiệm hiện nay

Specialist Regional Bodies for Standards and Conformance

Measurement
Standards

Legal
Metrology

Document
Standards

Laboratory
Accreditatiion

Management System
Accreditation

BIPM

OIML

ISO/ IEC/ITU

ILAC

IAF

Regional Level

Asia Pacific

Metrology
Programme
(APMP)

Asia Pacific
Legal
Metrology
Forum
(APLMF)

Pacific Area
Standards
Congress
(PASC)

Asia Pacific
Laboratory
Accreditation
Cooperation
(APLAC)

Pacific
Accreditation
Cooperation
(PAC)

National Level

National
Metrology

Institutes

Weight
&Measures
Authority

KIM-LIPI
ILCC

DOM
(Cambodia)

BSN (Indonesia)
ISC (Cambodia)
TCVN
(Vietnam)

NATA (Australia)
KAN
(Indonesia)
BoA(Vietnam)

UKAS (UK)
JAS-ANZ
(Australia-NZ)
CNAS (Vietnam)

Field
Global Level

Industries
25