TIU LUN MON KINH t VI MO

TIỂU LUẬN MÔN KINH TẾ VI MÔ 2
CUNG VÀ CẦU VỀ GẠO Ở VIỆT NAM
1.

Mở đầu
Thị trường xuất khẩu gạo cũng như tình hình cung cầu
về gạo luôn là một vấn đề đáng quan trâm của toàn xã
hội. Việt Nam là một nước công nghiệp đang trên đà
phát triển công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước. Dạo
gần đây tình hình giá cả mặ hàng gạo đang rất được
quan tâm. Do giá gạo liên tục biến động đó làm ảnh
hưởng đến tâm lý cũng như hành vi của người tiêu dùng.
Điều đó góp phần không nhỏ trong việc giá gạo biến
động mạnh.
Ngoài ra, việc hạn chế xuất khẩu gạo cũng làm cho
người tiêu dùng tin rằng sức cung gạo không đủ cung
ứng cho thị trường trong nước nên mới phải hạn chế
xuất khẩu ra thị trường thế giới.
Do đó ta cũng nhận rằng quan hệ cung và cầu về gạo
hiện nay đang là vấn đề nóng bỏng được bàn luận trong
các chương trình thời sự trong nước cũng như quốc tế và
trên các bài báo thường thuật.

2.

Nguyên nhân
Xét trên góc độ cung - cầu thì về mặt dài hạn, hoàn toàn
không có chuyện thiếu hụt gạo khi mà sản lượng lúa của
đồng bằng lớn nhất VN không hề suy giảm. Việc cấm

xuất khẩu gạo của chính phủ sẽ góp phần đảm bảo an
ninh lương thực của Việt Nam. Về mặt ngắn hạn thì đã
xảy ra việc cầu tăng vọt trong khi nguồn cung vẫn giữ
mức ổn định.
Khi cầu lớn hơn cung gấp nhiều lần thì chắc chắn giá
buộc phải tăng để cân bằng cung - cầu. Nguyên nhân
cầu gạo tăng vọt bởi vì tin đồn đã tích tụ đủ năng lượng
cần thiết: những thông tin về khủng hoảng lương thực
trên thế giới được báo chí đăng tải liên tục trong thời
gian vừa qua đã khiến cho người dân tin rằng thế giới bị
thiếu gạo. Ta có thể thấy điển hình là khi hai siêu thị của
Mỹ phải hạn chế lượng gạo bán ra thì “niềm tin thiếu
gạo” mới thật sự bùng nổ, nói cách khác đó là năng
lượng dể tin đồn xảy ra đã vượt ngưỡng cần thiết. Điều
đó dẫn đến lượng không nhỏ các bà nội trợ biến nỗi lo
sợ thiếu gạo thành hành động tích trữ gạo bằng cách đổ
xô đi mua gạo ở các siêu thị khiến cho cầu về gạo tăng
vọt buộc các siêu thị phải hạn chế lượng gạo mỗi người
được mua. Tin đồn gạo tăng giá, thiếu gạo lập tức lan
truyền với tốc độ chóng mặt. Về quy luật cung - cầu của
kinh tế học thì không có gì ngạc nhiên khi những người
bán gạo liên tục tăng giá. Vì việc tăng giá sẽ giúp hạn
chế cầu và khuyến khích cung. Thử giả sử nếu không
tăng giá thì ngay lập tức lượng gạo trong kho sẽ bị vét
sạch sành sanh.
Do đó trên mặt bằng giá cả gạo thế giới, đặc biệt là giá
lúa gạo trên thị trường châu Á tiếp tục tăng mạnh, tại
Thái Lan, giá chào bán gạo ngày 21/3/2008 lúc mở cửa
đạt 575 USD/tấn, FOB (10% tấm); 562 USD/tấn, FOB

(5% tấm), tăng 13-14% so với tuần trước đó. Tại Việt
Nam, giá chào bán gạo tăng 10-17% (50-75 USD/tấn),
lên 550 USD/tấn, FOB (5% tấm); 520 USD/tấn, FOB
(25% tấm). So với cùng kỳ năm trước gạo Thái Lan tăng
71-73%; gạo Việt Nam tăng 77-82%. Ngày 19/3, tại
Tp.HCM và ĐBSCL, loại gạo 5% chất lượng cao giá
610 USD/tấn, tăng so với 550 USD/tấn tuần trước, loại
25% tấm tăng từ 520 USD/tấn lên 560 USD/tấn. Giá gạo
xuất khẩu của Việt Nam trong hai tuần đầu tháng
3/2008, tăng từ 150 đến 170 USD/tấn so với đầu tháng
1/2008. Đây là mức tăng nhanh kỷ lục trong một thời
gian ngắn và liên tiếp trong 3 tháng qua, giá gạo xuất
khẩu luôn phá vỡ kỷ lục của chính mình.
Dự báo trong năm 2008, thị trường thế giới sẽ khan
hiếm khoảng 2 triệu tấn gạo, đây là điều kiện để đẩy giá
gạo xuất khẩu tăng lên mức giá mới. Giá gạo thế giới
gần đây tăng vọt, một xu hướng có thể không phải tạm
thời, do sự leo thang giá xăng dầu và chi phí phân bón,
nhu cầu thực phẩm tăng, hạn hán, và sự thu hẹp đất đai
dùng cho trồng trọt. Thứ Trưởng Bộ Thương Mại Việt
Nam tiên đoán giá gạo thế giới sẽ tăng đến $1,500 một
tấn vào tháng tới, và giá sẽ tiếp tục tăng đến năm 2010.
Trước bối cảnh cuộc khủng hoảng lương thực thế giới
cùng với sự kiện Ngân Hàng Thế Giới cảnh giác tình
trạng giá lúa gạo tăng trên toàn cầu có thể sẽ đẩy 100
triệu người nghèo ở các quốc gia kém phát triển vào tình
thế thảm thương hơn, Việt Nam chỉ có thuận lợi là
không phải lo thiếu gạo, nhưng giá vẫn tăng. Việt Nam
là nước xuất khẩu gạo lớn thứ nhì thế giới. Chỉ tính

riêng trong quý đầu của năm 2008, Việt Nam xuất khẩu
930 nghìn tấn gạo, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong vụ thu hoạch lúa đông xuân vừa qua, năng suất
của ĐBSCL đạt khá cao, trung bình là 60 tạ/ha, cao nhất
có nơi đạt 80-85 tạ/ha, sản lượng khoảng 9,3 triệu tấn.
Chỉ tính riêng sản lượng một vụ này, sau khi trừ đi nhu
cầu cả năm cho tiêu dùng, nuôi gia súc, và làm giống, thì
ĐBSCL vẫn còn dư ra khoảng 3,8 triệu tấn gạo.
Ở miền Bắc, mặc dù bị lùi lịch thời vụ, đến giữa tháng 3
các địa phương đã cơ bản gieo cấy xong lúa đông xuân.
Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông
thông (NN-PTNT), năng suất cũng như sản lượng lúa
gạo của miền Bắc trong vụ này không bị ảnh hưởng lớn.
Giá cứ liên tục tăng như thế do cầu quá nhiều mà sức
cung thì không đủ để đáp ứng.
Hơn nữa, Giá lúa gạo trong nước được điều chỉnh hoàn
toàn theo cơ chế thị trường, quyết định bởi quan hệ cung
- cầu trong và ngoài nước. Ngay từ khâu đầu tiên của
chuỗi giá trị gạo, quan hệ mua bán gạo giữa nông dân
trồng lúa với thương lái đã được tạo dựng trên cơ sở
thuận mua vừa bán. Giá cả hiện nay có nhiều yếu tố tác
động của giá gạo thị trường thế giới, tác động tâm lý,
cũng có yếu tố đầu cơ, vừa qua có cơn sốt giá, gạo thị
trường thế giới, tác động tâm lý, cũng có yếu tố đầu cơ,
vừa qua có cơn sốt giá, Chính phủ đã có những biện
pháp quyết liệt, giá gạo đã giảm nhẹ, mặc dù nhiều nơi
còn cao hơn trước 1-3 ngàn đồng/kg, tùy chất lượng.
Một lý do dễ nhận thấy nữa là các doanh nghiệp tư nhân

và những người đầu cơ ém hàng để đầu cơ với hy vọng


giá cả hôm sau sẽ tăng so với hôm trước và mang lợi
nhuận cao hơn về tay mình.
Vì thế trên thị trường một mặt bằng giá mới cao hơn vừa
được xây dựng sau cơn sốt vừa qua. Thị trường của ta
cũng bị tác động hàng ngày của thị trường thế giới, điều
chỉnh xuống thế nào phải thực hiện theo thị trường và
công cụ của thị trường. Nguyên nhân của cơn sốt gạo
vừa qua chủ yếu là do tâm lý. Tâm lý thì lại xuất phát từ
việc giá gạo thế giới tăng và lương thực thế giới có vấn
đề. Điều này thì có thực và đã được các phương tiện
thông tin đại chúng đăng tải và các nhà lãnh đạo thế giới
cũng đã đăng đàn để bàn về vấn đề này. Thông tin báo
chí đưa lại thiếu một vấn đề quan trọng, đó là chưa làm
rõ thông tin trong nước. Báo chí chỉ đưa thông tin thế
giới một cách đơn thuần dẫn đến việc người dân trong
nước hiểu sai về tình hình lương thực của Việt Nam.
Việc ai cũng muốn có lợi nên xảy ra những hành động
tuy nhỏ nhưng xâu chuỗi lại thì sẽ có tác động đến
nguồn cung gạo trên thị trường.
Bên cạnh đó, cộng với tâm lý tích trữ phòng thân nên
nhiều người dân đổ xô đi mua gạo, trong khi đó chúng ta
lại xử lý không khéo. Ngay cả một số báo cũng đưa
thông tin không chính xác, đầy đủ nên vô tình đã tạo nên
một cơn sốt ảo. Để xảy ra cơn sốt vừa qua cũng khó có
thể buộc tội một cá nhân hay một tổ chức cụ thể nào mà
là do diễn biến của xã hội, mỗi người có lỗi một ít.
Hiện nay, thị trường gạo thế giới đã biến động rất mạnh,

nhất là là gạo Việt Nam, do nguồn cung khan hiếm nên


giá hầu hết tăng lên. Giá gạo Việt Nam đã tăng khoảng
35-40 USD/tấn trong năm qua, trong khi gạo Thái Lan
tăng khoảng 25-30 USD/tấn. Với ưu thế cạnh tranh về
giá, xuất khẩu gạo Việt Nam tăng mạnh, gây cạn kiệt
nguồn cung và kết quả là giá cũng tăng mạnh. Dự báo
giá gạo thế giới sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới vì
cung cầu gạo trên thế giới năm nay nhiều khả năng sẽ
tiếp tục mất cân đối khi nhu cầu lên tới khoảng 418,19
triệu tấn nhưng nguồn cung chỉ vào khoảng 416 triệu
tấn. Khả năng của ta có thể xuất khẩu lên 5 triệu tấn,
nhưng ta đã giảm từ 4,5 triệu tấn xuống 4 triệu tấn, do
chủ trương của chính phủ hạn chế xuất khẩu nhằm bảo
đảm vững chắc an ninh lương thực trong nước, cung cấp
đủ gạo cho dân, với giá cả hợp lý. Sau đó mới xuất khẩu,
không kìm giữ, nhưng phải theo dõi sát sao, cân đối giữa
sản xuất - tiêu dùng.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, Miền Trung và Miền Bắc
vừa qua bị thiên tai, dịch bệnh, có khả năng sẽ mất mùa,
thế nhưng sản lượng gạo của ĐB Sông Cửu Long năm
nay vẫn có đủ cung cấp cho nhu cầu cả nước và có dư để
xuất khẩu với số lượng lớn. Vì theo ông Phan Huy
Thông, Cục phó Cục Trồng Trọt cho biết Việt nam vừa
xong mùa thu hoạch và sản lượng lúa không kém hơn
năm ngoái.
. Ta biết rẳng gạo không phải là mặt hàng do Nhà nước
định giá hoặc nằm trong số các mặt hàng cần bình ổn
giá. Vì thế, giá gạo sẽ xuống nhưng không thể nói bao

giờ sẽ trở về giá cũ.


Vấn đề mà nhiều nông dân ở ĐBSCL đang quan tâm
không phải là giá vàng, hay tỷ giá USD lên, xuống, mà
là lúa trên thị trường hôm nay giá bao nhiêu? Những
biến động giá lúa gạo trên thị trường trong nước mấy
ngày nay đã khiến nông dân lo lắng, vì chỉ cách nhau
mấy ngày mà giá lúa sụt mạnh. Giá lúa chất lượng cao
phục vụ xuất khẩu chỉ còn 4.500 - 4.550 đồng/kg, giảm
150 - 200 đồng/kg; giá lúa thường còn 4.300- 4.400
đồng/kg, giảm 150 đồng/kg lúa ở ĐBSCL hiện đang
giảm giá không do ảnh hưởng giá gạo thế giới, vì nhu
cầu gạo trên thị trường thế giới đang rất lớn, mà mức
cung của các nước xuất khẩu gạo - trong đó có Việt Nam
- không tăng. Giá giảm là do các doanh nghiệp không có
đủ lượng tiền mặt nên sức mua lúa trong dân bị giảm.
Điều đó làm cho lượng cung gạo giảm và đẩy mạnh giá
gạo thị trường lên cao.
Nhưng theo Chính phủ và Hiệp hội Lương thực thì phần
nào cơn sốt gạo vừa qua là có yếu tố của đầu cơ, những
người bán lẻ gạo tích trữ nhằm hy vọng hôm sau sẽ bán
được với giá cao hơn. Đíều đó làm tâm lý chung của
người dân khắp nơi ở Việt Nam bắt đầu đổ xô đi mua
gạo với suy nghĩ mua càng sớm thì giá càng rẻ. Tại các
siêu thị ở Sài Gòn, người người kéo tới khiêng gạo, xếp
hàng đợi gạo, để mua về dự trữ. Đến chiều, các siêu thị
không còn một bao gạo nào. Ở nhiều tỉnh khác, giá gạo
tăng vọt chỉ trong vài tiếng đồng hồ.
Tuy nhiên.hiện nay tình hình cung - cầu lúa, gạo trong

nước đang diễn biến theo chiều hướng khá khả quan.
Tính đến thời điểm này, tại đồng bằng sông Cửu Long -


vựa lúa lớn nhất cả nước, tổng sản lượng lúa cân đối
theo năm lương thực đạt 18,8 triệu tấn, tiêu dùng nội địa
9,6 triệu tấn, lúa hàng hóa là 9,2 triệu tấn, tương đương
4,6 triệu tấn gạo. Một diễn biến tích cực khác là
trong những ngày qua, giá lúa gạo ở ĐBSCL đã bắt đầu
tăng lên, báo hiệu một chu kỳ tăng mới của giá gạo thế
giới sau thời gian đột ngột giảm. Giá thu mua lên bình
quân lên 4.550-4.850 đ/kg, cao hơn nhiều mức
4.000đ/kg hồi đầu tháng. Đây cũng là một dấu hiệu tốt
cho những người nông dân quanh năm chân lấm tay bùn
và cả những người lao động với đồng lương ít ỏi vẫn có
khả năng nuôi sống bản thân và gia đình cũng như làm
bình ổn thị trường giá cả.
3.

Kiến nghị và giải pháp
Giá cả luôn là tín hiệu tốt nhất góp phần bình ổn thị
trường.
Giải pháp tốt nhất để bình ổn giá gạo là tăng cung gạo
một cách từ từ và liên tục cho đến khi giá ổn định trở lại.
Chỉ cần các siêu thị do nhà nước chi phối bán gạo với
giá thấp hơn giá thị trường 500-1.000 đồng và đảm bảo
đủ gạo để bán thì ngay lập tức giá trên thị trường sẽ
chững lại bởi vì sức cầu đã bị các siêu thị hút hết. Để có
thể cạnh tranh với các siêu thị nhà nước, thị trường gạo
tư nhân sẽ giảm giá gạo ngang bằng hoặc thấp hơn so

với giá của siêu thị để hút khách. Các siêu thị lại tiếp tục
giảm giá gạo xuống thấp hơn 500-1.000 đồng, và cứ thế
quá trình giảm giá sẽ tiếp diễn cho đến khi giá gạo giảm
đến mức hợp lý để cân bằng cung - cầu.


Khi giá giảm từ từ và liên tục đồng thời đảm bảo nguồn
cung thì sẽ giải tỏa tâm lý VN thiếu gạo của người dân.
Khi tất cả mọi người thấy rằng giá ngày hôm sau thấp
hơn ngày hôm trước, đồng thời lúc nào cũng mua được
gạo thì họ sẽ “hoãn” nhu cầu mua gạo hiện tại lại để
ngày hôm sau có thể mua được gạo với giá rẻ hơn. Thị
trường gạo sẽ trở lại là thị trường của người mua chứ
không phải là thị trường của người bán như hiện nay.
Giá gạo lúc đó sẽ bình ổn trở lại.
Chính phủ chỉ đạo một số giải pháp điều hành đẩy mạnh
xuất khẩu, tiêu thụ lúa gạo trong dân, chỉ đạo các doanh
nghiệp tiếp tục thu mua lúa gạo trong dân, đồng thời đẩy
mạnh việc đàm phán, ký kết các hợp đồng xuất khẩu gạo
và điều hành giá xuất khẩu một cách linh hoạt, xem xét
tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục xuất khẩu cho doanh
nghiệp.
Bộ Tài chính xây dựng công thức tính giá thành sản xuất
một cách thống nhất, nghiên cứu đưa ra cơ chế điều
chỉnh thuế xuất khẩu đối với loại gạo có chi phí giá
thành cao, có gói bao bì. Bộ Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn tính toán, cân đối cung – cầu cho vụ Đông
Xuân cũng như niên vụ tới, nhất là về cơ cấu giống.
Nhà nước cần tiếp tục theo dõi những tác động, không
để tái phát sốt, điều hòa lượng cung gạo tại các khu vực,

đồng thời sẽ theo dõi thêm tình hình thế giới.ngoài ra
còn phải kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo
đảm an sinh xã hội và tăng trưởng bền vững. đề xuất cơ
chế chính sách bảo đảm nguồn cung lương thực, thực
phẩm trên thị trường nội địa, bảo đảm an ninh lương


thực và kiềm chế sự tăng giá quá mức của nhóm hàng
này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
www.vnexpress.net
www.kinhtenongthon.com.vn
www.vietnamnet.vn
www.vntrades.com/tintuc