Phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập môn tin học 6

Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

I/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Đặt vấn đề
Xuất phát từ cuộc vận động ứng dụng đẩy mạnh công nghệ thông tin vào dạy
học của BGD, SGD, PGD và ban lãnh đạo nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy
học. Đặc biệt là bộ môn Tin Học nói chung và bộ môn Tin Học lớp 9 nói riêng việc
sử dụng công nghệ thông tin là rất cần thiết. Xu hướng chung trong phương pháp dạy
học mới hiện nay chủ yếu dựa trên ứng dụng của lý thuyết kiến tạo: “Dạy học lấy
người học làm trung tâm hay hoạt động hoá người học, phát huy tính tích cực, tự
giác, sáng tạo của học sinh”.
Người học có vai trò tích cực và tự điều khiển. Học là quá trình kiến tạo tích
cực. Quá trình học được tiến hành trong các chủ đề phức hợp và theo tình huống. Kết
quả học tập là quá trình kiến tạo phụ thuộc cá nhân và tình huống cụ thể không nhìn
thấy trước. Để làm được điều đó bản thân mỗi thầy cô giáo phải thường xuyên đổi
mới phương pháp giảng dạy, tìm tòi những cách dạy mới hay hấp dẫn trong giờ học,
… để đào tạo ra nhiều học sinh thực sự có năng lực, đáp ứng yêu cầu của giáo dục
hiện đại. Tâm lý con người nói chung, học sinh nói riêng đều thích khám phá cái mới
hơn những điều mình đã biết, do đó dạy học có hiệu quả phải biết phát triển tư duy
sáng tạo và hứng thú cho học sinh. Là một giáo viên dạy Tin Học lớp 9, tôi nhận thấy
rằng để các em học tốt thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có cách dạy phù hợp với môn
học, phù hợp với trình độ học sinh, phải sáng tạo trong dạy học,...từ đó khơi dậy sự
sáng tạo, say mê, ham học ở học sinh. Sau đây, tôi xin chia sẻ kinh nghiệm của mình
qua đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH
HỌC TỐT MÔN TIN HỌC 9”.
2. Mục đích chọn đề tài
Như ta đã biết Tin Học là một bộ môn mới được đưa vào giảng dạy chính
thức trong nhà trường. Đối với các em học sinh, có thể nói đây là một “hành trang” để
giúp các em vững bước đi tới tương lai - tương lai của một thế hệ công nghệ thông tin

bùng nổ. Chính vì thế phương pháp giảng dạy trong quá trình lên lớp của giáo viên ở
nhà trường có tầm quan trọng đặc biệt, nếu không muốn nói là có ý nghĩa quyết định,
Trường THCS Lộc Giang

-1-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

vì người giáo viên dù có chuẩn bị nội dung phong phú và chu đáo đến đâu đi nữa nếu
không sử dụng đúng phương pháp giảng dạy thì chắc chắn sẽ làm cho khả năng tiếp
thu kiến thức của học trò bị hạn chế và kết quả sẽ không đạt được như mục tiêu đề ra
trong tiết học.
Bên cạnh đó để làm cho học sinh tham gia một cách chủ động và tích cực trong
việc học thì cần đẩy mạnh việc dạy học “Lấy học sinh làm trung tâm” thông qua việc
học ngay trong lớp dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Vì thế để phát huy tối đa năng
lực học tập của HS, phát huy được tính tích cực của các em chúng ta phải tổ chức quá
trình dạy học như thế nào để người học không những lĩnh hội được tri thức mà còn
biết cách thức, con đường lĩnh hội tri thức. Đó là những trăn trở của những giáo viên
trực tiếp đứng trên bục giảng và muốn đi tìm giải đáp. Và để có thể phân bậc được
các bài tập, được kiến thức hướng dẫn học sinh học tốt chương trình Tin học 9, tôi xin
chia sẽ kinh nghiệm qua đề tài “MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC
TỐT MÔN TIN HỌC 9”.
3. Lịch sử đề tài
Trong khoảng thời gian công tác ở trường từ năm 2014 đến nay, tôi nhận thấy
các em học sinh chưa say mê học tốt môn Tin Học, đăc biệt là trong các giờ học lí

thuyết dẫn đến chất lượng môn học không cao. Đây là vấn đề mà bản thân tôi luôn
trăn trở và không ngừng tìm tòi, học hỏi để tìm cách giải quyết. Chính vì thế, tôi đã
chọn đề tài “MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MÔN TIN
HỌC 9” để nghiên cứu và thực hiện.
4. Phạm vi đề tài
Do thời gian và điều kiện giảng dạy có hạn nên đề tài này tôi chỉ áp dụng phạm
vi như sau:
- Đối tượng: HS lớp 9, số lượng 142 HS
- Phạm vi: Học sinh khối 9 trường THCS Lộc Giang
- Địa điểm: Trường THCS Lộc Giang
- Thời gian: năm học 2017 – 2018
II. NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
Trường THCS Lộc Giang

-2-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

1. Thực trạng
Tin Học là môn học có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành cho nên trước khi
thực hiện đề tài, tôi đã khảo sát HS khối 9 trường THCS Lộc Giang – Đức Hòa –
Long An thông qua các tiết dạy trên lớp. Tôi thu được kết quả như sau:
Lớp

Giỏi

Số
Tỉ lệ
lượng
9/1
20
55.56
9/2
12
33.33
9/3
10
29.41
9/4
10
27.78
a. Nguyên nhân

Khá
Số
Tỉ lệ
lượng
12
33.33
14
38.89
14
41.18
15
41.67

Trung bình
Số
Tỉ lệ
lượng
4
11.11
10
27.78
10
29.41
11
30.56

Yếu
Số
lượng
0
0
0
0

Tỉ lệ
0
0
0
0

- Việc tiếp thu lý thuyết tốt và làm tốt các thao tác thực hành tập trung chủ yếu ở
những HS khá, giỏi và các em được tiếp xúc nhiều với máy tính
- Nhiều học sinh rất chăm học nhưng chưa có phương pháp học tập phù hợp, chưa

tích cực chủ động chiếm lĩnh kiến thức nên hiệu quả học tập chưa cao.
- Số lượng đồ dùng dạy học dành cho môn Tin học vẫn còn hạn chế và chưa đáp ứng
được nhu cầu học của học sinh.
- Đây là một môn học mới, khó học, có nhiều khái niệm trừu tượng, nhiều thuật ngữ
chuyên nghành, ngôn ngữ tiếng Anh, vì vậy học sinh khó hiểu, khó hình dung, còn xa
lạ với nhiều em.
- Hoàn cảnh kinh tế còn khó khăn nhiều gia đình không có điều kiện để mua máy tính
cho con em học, theo thống kê thì trung bình mỗi lớp chỉ được 5 đến 6 em là gia đình
có máy vi tính.
- Tin học là một môn học mang tính khoa học và công nghệ, tốc độ phát triển và thay
đổi rất nhanh, diễn ra hàng ngày, hàng giờ và thậm chí hàng giây nhưng sách giáo
khoa các em được tiếp cận thì chưa đáp ứng được so với thực tế.
- Hiện nay, việc học chứng chỉ Tin học rất phổ biến, những em có điều kiện đi học sẽ
biết trước kiến thức nên trong quá trình GV dạy các em sẽ không tập trung. Hay
những lúc thực hành, các em sẽ làm rất nhanh để còn thời gian chơi game,…
- Một số em coi Tin học là môn phụ nên không đầu tư học với ý niệm học cho có.
b. Một số thuận lợi và khó khăn
Trường THCS Lộc Giang

-3-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

* Thuận lợi
- Được sự quan tâm giúp đỡ và tạo mọi điều kiện cho việc giảng dạy của BGH nhà

trường và các thầy cô trong tổ chuyên môn.
- Có phòng máy vi tính, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học
- Có điều kiện tìm kiếm thông tin trên mạng để tìm hiểu thêm về đề tài.
- Có kiến thức về Tin học nên việc tìm hiểu đề tài cũng phần nào thuận lợi.
- Được sự hỗ trợ, động viên từ bạn bè đồng nghiệp.
- Giáo viên được đào tạo đạt chuẩn chuyên ngành về Tin học đáp ứng yêu cầu dạy và
học môn Tin học trong bậc THCS.
- Môn Tin học được xếp học giờ chính khóa nên các em đa số đi học đầy đủ.
- Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám phá những lĩnh vực mới nên học
sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành.
* Khó khăn
- Nhà trường đã có phòng máy vi tính để cho học sinh học nhưng vẫn còn hạn chế về
số lượng cũng như chất lượng, mỗi ca thực hành có tới 2 - 3 em ngồi cùng một máy
nên các em không có nhiều thời gian để thực hành làm bài tập một cách đầy đủ. Hơn
nữa, nhiều máy chất lượng không còn tốt nên hay hư hỏng, ảnh hưởng rất nhiều đến
chất lượng học tập của học sinh.
- Đời sống kinh tế gia đình nhiều học sinh còn khó khăn, các em không có máy học ở
nhà chỉ được thực hành ở trên lớp. Sự tìm tòi và khám phá máy vi tính với các em
còn hạn chế nên việc học của các em vẫn còn mang tính chậm chạp.
- Trong giờ học, GV đưa ra câu hỏi, học sinh nhận biết được câu trả lời nhưng không
dám trả lời vì phải dùng các thuật ngữ Tiếng Anh, học sinh ngại khi đọc nên tiết học ít
sôi nổi.
- Một bộ phận phụ huynh chưa quan tâm tới việc học của con mình.
- Chuyên đề tìm hiểu có nhiều chỗ sâu, rộng chưa khai thác hết.
- Tài liệu tham khảo dành riêng cho bộ môn Tin học còn quá ít. Nhất là những tài liệu
nói về phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tin học.
2. Tổ chức thực hiện đề tài
a) Cơ sở lí luận
Trường THCS Lộc Giang

-4-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Thảo luận nhóm là phương pháp trong đó nhóm lớn (lớp học) được chia thành
những nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc và thảo luận về
một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của nhóm mình về vấn đề đó. Phương pháp
này có từ những năm 70 của thế kỷ 20, ở trường đại học sư phạm của một số nước
tiên tiến. Ở Việt Nam, phương pháp này được áp dụng rộng rãi trong dạy học từ
những năm cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI.
Trong số các phương pháp dạy học đang sử dụng, phương pháp dạy học thảo
luận nhóm có nhiều ưu thế trong thực hiện mục tiêu giáo dục hiện nay tránh được lối
học thụ động trên lớp, giáo viên thường đưa ra nhiều biện pháp để kích thích khả
năng tư duy và sáng tạo của học sinh.
Học tập chịu sự tác động của các tác nhân nhận thức, xã hội, văn hoá, liên nhân
cách do vậy dạy học phải tổ chức các dạng như tác động đa dạng cho học sinh tham
gia, phải tạo ra các hoạt động dạy học đa dạng như tác động nhận thức cá nhân (tự
phát hiện, tìm tòi và lĩnh hội); tác động xã hội, văn hoá (như gắn việc học với hoàn
cảnh cụ thể, với bối cảnh văn hoá và xã hội, thời đại); phải tạo ra các tác động tâm lí
(sự hợp tác, gắn kết, chia sẽ trách nhiệm và lợi ích).
Có thể nói, mô hình thảo luận nhóm sẽ giúp cho học sinh cố gắng tìm hiểu và
phát biểu trong nhóm của mình để trình bày cho cả lớp, đồng thời tinh thần hợp tác
trong nhóm sẽ được phát huy và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong nhóm.
Như thế, khi một vấn đề được đem ra thảo luận trách nhiệm nghiên cứu và tìm
hiểu vấn đề sẽ được thông qua trong nhóm và dù cho vấn đề được giải quyết đúng

hay sai trước khi có nhận xét của nhóm khác và sau cùng là của giáo viên, vấn đề đó
đương nhiên đã tạo sự chú ý và cố gắng tìm hiểu ở mỗi thành viên và việc học tập do
vậy sẽ tích cực hơn. Do đó, việc học tập sẽ mang lại kết quả tốt hơn, tránh được học
sinh chỉ biết ngồi nghe giáo viên một cách thụ động và dĩ nhiên trong trường hợp như
thế kết quả học tập sẽ không mang lại như ý muốn.
Khi nhóm thảo luận hoạt động dưới sự giám sát của giáo viên, những thói quen
xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung, đùa giỡn,…ít nhiều sẽ bị loại trừ. Động lực

Trường THCS Lộc Giang

-5-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

trong nhóm sẽ được phát huy và những động lực tiềm tàng ở mỗi cá nhân có dịp được
bộc lộ.
Trong khi thảo luận nhóm, việc giao lưu giữa các học sinh đương nhiên diễn ra.
Thông thường thì trong một nhóm trình độ học sinh không khi nào tuyệt đối bằng
nhau, trong nhóm chắc chắn sẽ có những học sinh khá hơn những học sinh còn lại.
Đây cũng chính là cơ hội để cho học sinh học tập lẫn nhau (học thầy không tày học
bạn) và khi được giáo viên tổng kết giải đáp học sinh sẽ hiểu bài hơn, nhớ lâu hơn và
vì vậy việc học tập mang lại kết quả tốt hơn.
Như vậy, phương pháp thảo luận nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy tính
tích cực cao, tính chủ động, sáng tạo của học sinh; mặt khác lại chú trọng sự phối
hợp, hợp tác giữa các học sinh trong quá trình học tập, cần kết hợp năng lực cạnh

tranh và năng lực hợp tác ở học sinh. Để sử dụng có hiệu quả phương pháp thảo luận
nhóm, giáo viên cần phải chú trọng xây dựng trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm
nhóm, xây dựng vị thế của mỗi học sinh trong nhóm và trong lớp, hình thành kĩ năng
làm việc nhóm cho học sinh.
3) Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài
a) Nội dung:
Quá trình dạy học đòi hỏi giáo viên phải góp phần thiết thực vào việc hình
thành phương pháp suy nghĩ, phương pháp học tập và rèn luyện tích cực, chủ động,
khoa học, sáng tạo cho học sinh. Cho nên, giáo viên cần tổ chức hoạt động học tập
thường xuyên tạo ra các tình huống có vấn đề, tìm các biện pháp lôi cuốn học sinh tự
phát hiện và giải quyết vấn đề bằng cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu kĩ năng vấn đề
đó, huy động các kiến thức và các công cụ đã có để tìm ra con đường hợp lí nhất giải
đáp từng câu hỏi đặt ra trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt các bước đi trong
cách giải, tự mình kiểm tra lại các kết quả đã đạt được, cùng các bạn rút kinh nghiệm
về phương pháp giải.
Phương pháp thảo luận là tổ chức cho HS bàn bạc, trao đổi trong nhóm nhỏ.
Thảo luận nhóm được sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho HS tham gia một cách chủ

Trường THCS Lộc Giang

-6-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho HS có thể chia sẽ kiến thức, kinh nghiệm,

ý kiến để giải quyết một vấn đề có liên quan đến nội dung bài học.
 Vai trò của phương pháp thảo luận nhóm:
- Đối với học sinh:
Hoạt động nhóm là một phương pháp rất tốt về tư duy logic, về cách đào sâu và
trau rồi kiến thức, giúp cho học sinh bước đầu biết nêu và giải quyết vấn đề khoa học,
biết phân tích, đánh giá, nhận xét những nhận định của người khác và bảo vệ ý kiến
của mình với những suy luận có căn cứ. Qua thảo luận nhóm giúp học sinh hình
thành giao tiếp, tổ chức lãnh đạo, khả năng tư duy, tinh thần hợp tác, trao đổi, giúp
đỡ, hoà nhập cộng đồng.
- Đối với giáo viên:
Phương pháp hoạt động nhóm giúp giáo viên có điều kiện bổ sung và mở rộng
những kiến thức, giúp giáo viên đánh giá sự tiếp thu của học sinh và trình độ tư duy
của các em. Giáo viên có điều kiện trực tiếp uốn nắn những tri thức sai lệch, không
chuẩn xác và định hướng kiến thức cần thiết cho học sinh. Thảo luận nhóm còn là
nơi áp dụng và kiểm nghiệm tính đúng đắn của những phương pháp và phương thức
giảng dạy và học tập có tính đặc thù của môn học, cũng như đối với phần, chương,
mục của bài giảng.
 Một số vấn đề cần lưu ý khi tổ chức thảo luận nhóm
- Các vấn đề đưa ra thảo luận phải là những vấn đề buộc các thành viên trong nhóm
cùng suy nghĩ để đóng góp tìm hiểu bài .
- Khi chia nhóm thảo luận nên cơ cấu có đủ thành phần (giỏi – khá – trung bình – yếu
– kém, hiếu động – trầm lặng…). Nên để học sinh luân phiên nhau làm nhóm trưởng,
thư kí . Qui mô nhóm không nên quá đông.
- Giáo viên nên chuẩn bị kỹ vấn đề cần thảo luận và dự kiến các tình huống xảy ra
cùng các phương án xử lý .
- Giao nhiệm vụ phải rõ ràng, cụ thể, đảm bảo mỗi học sinh đều hiểu nhiệm vụ.
- Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên phải theo dõi từng nhóm ,có sự giúp
đỡ, hướng dẫn kịp thời, đảm bảo tất cả học sinh đều làm việc.
Trường THCS Lộc Giang

-7-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

- Trong mỗi nhóm cần có sự phân công ràng nhiệm vụ cụ thể trong đó đề cao vai trò
hợp tác.
- Cần tạo không khí thi đua giưa các nhóm để khuyến khích học tập.
- Giáo viên nên nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của các nhóm để kịp thời
động viên, khuyến khich các nhóm thảo luận tốt hơn và rút kinh nghiệm các nhóm
làm việc chưa tốt.
b) Biện pháp thực hiện:
Có rất nhiều cách thức khác nhau để giáo viên có thể nâng cao hiệu quả của
những tiết thảo luận, nếu như giáo viên là người có tâm huyết, được đào tạo tốt, nắm
chắc quy trình và có biện pháp tổ chức thảo luận hữu hiệu thì người dạy có thể phát
huy tối đa mặt tích cực của phương pháp thảo luận nhóm, nó là phương pháp có nhiều
ưu việt nó đã phát huy được tính tích cực, tự giác của người học và khả năng thực thi
tương đối cao so với các phương pháp khác. Để sử dụng có hiệu quả phương pháp
này trong giảng dạy môn tin học, theo tôi, giáo viên cần phải:
Nắm được những nguyên tắc trong việc xây dựng quy trình thảo luận nhóm,
bao gồm:
- Nguyên tắc đảm bảo mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh.
- Nguyên tắc đảm bảo hài hòa giữa các hình thức dạy và học.
- Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.
- Nguyên tắc đảm bảo tính thực tế.
- Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện.

Chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho hoạt động nhóm:
- Phương pháp thảo luận nhóm thành công hay không còn tùy thuộc vào sự chuẩn bị
của giáo viên và học sinh. Nếu giáo viên chuẩn bị tốt, dự kiến được tình huống xảy ra
và có những biện pháp xử lí kịp thời cũng như có sự hợp tác từ học sinh thì phương
pháp thảo luận nhóm sẽ mang lại kết quả cao. Vì vậy, trước khi lên lớp, giáo viên cần
chuẩn bị tốt các nội dung sau:
+ Chọn nội dung hoạt động nhóm thường là nội dung có nhiều ý, nội dung trọng tâm,
có tính tư duy học sinh trung bình và yếu khó giải quyết.
Trường THCS Lộc Giang

-8-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

+ Xây dựng trong giáo án hệ thống câu hỏi, tình huống vấn đề phải cụ thể rõ ràng có
dàn ý hệ thống chi tiết, giúp Hs dễ biết cách thức nhanh chóng và có hệ thống (vì thời
gian có hạn).
+ GV nên cho HS về nhà xem trước, phân tích, tìm hiểu là toàn bài học mới, nhưng
để chuẩn bị thì có thể cho 2 3 nội dung và có thể 2 nhóm hoặc 3 nhóm chuẩn bị một
nội dung không nên đưa ra nhiều nội dung thảo luận quá (4) hoặc ít quá (1) nên chọn
sao cho hợp lí tùy nội dung và thời gian trong tiết dạy.
- Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần nhắc nhở học sinh chuẩn bị trước các nội dung sau:
+ Phải chuẩn bị nội dung trước ở nhà
+ Khi đến lớp có lệnh thảo luận phải nhanh chóng vào vị trí, phải biết dựa vào SGK,
kiến thức cũ đã học, bài tập, câu hỏi để bàn bạc thảo luận.

+ Nhóm trưởng phải tôn trọng tất cả các ý kiến của các thành viên trong nhóm, phải
làm sao ( giảng giải, phân tích…) cho các học sinh trung bình, yếu trong nhóm hiểu
được vấn đề và có thể thay mặt nhóm lên trình bày trước lớp.
+ HS thảo luận nhỏ đủ nghe trong nhóm, không cãi và ồn ào, đi lại trong lớp, khi có
hiệu lệnh hết thời gian thảo luận nhanh chóng quay về vị trí và tiếp tục chú ý theo dõi
để tiếp thu kiến thức hoặc bổ sung thêm ý kiến…
* Trước khi thảo luận nhóm về một vấn đề (một nội dung cần phân tích, giải thích…)
nên cho mỗi cá nhân trong nhóm tự ghi ý kiến riêng vào phiếu học tập (hoặc giấy
nháp riêng) rồi đưa ra thảo luận thống nhất ý kiến đúng.
c) Một số giải pháp
Việc phân chia nhóm thường dựa trên: số lượng học sinh của lớp học, đặc
điểm học sinh và chủ đề bài học. Cách chia nhóm như thế nào là hợp lí: có thể theo
một tiêu chuẩn nào đó của bài học hay của giáo viên và cũng có thể hoàn toàn ngẫu
nhiên hoặc có thể theo số điểm danh, theo giới tính, theo vị trí ngồi…
Giáo viên giao câu hỏi cho từng nhóm (có thể chiếu lên máy chiếu, viết lên
bảng, viết vào phiếu học tập giao cho từng nhóm…) hướng dẫn học sinh cách thực
hiện, phân bố thời gian hợp lí, giải đáp thắc mắc của học sinh trước khi chính thức đi

Trường THCS Lộc Giang

-9-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

vào hoạt động, đồng thời ghi lại chủ đề và chỉ dẫn lên bảng, máy chiếu hay thiết bị

khác…
Trong một tiết dạy giáo viên có thể chọn một trong số các cách chia nhóm sau
đây (tuỳ theo đặc điểm của lớp và và nội dung bài học). Bản thân tôi đã áp dụng linh
hoạt tùy theo bài theo các cách như sau:
Nhóm nhỏ ngẫu
nhiên

Nhóm cặp

Nhóm theo
trình độ

Giảng – viết –
thảo luận

CÁC CÁCH
CHIA
NHÓM

Nhóm đánh giá

Nhóm theo sở
thích

Nhóm theo tổ
 Chia nhóm nhỏ ngẫu nhiên:

Chia học sinh thành các nhóm nhỏ để thảo luận về một khía cạnh xoay
quanh một vấn đề nào đó. Với cách này có thể chia theo chỗ ngồi 2 bàn quay lại
thành một nhóm nhỏ (khoảng 3-4 học sinh) để thảo luận. Sau thời gian thảo luận, mỗi

nhóm nhỏ cử một thành viên trình bày ý kiến của cả nhóm cho cả lớp nghe. Giáo viên
có thể chỉ định bất kì nhóm trình bày ý kiến nhưng nhóm sau không lặp lại ý của
nhóm trước sau đó giáo viên nhận xét, kết luận.
Ví dụ: Trong bài 3 SGK trang 16 “Em có thể làm được những gì nhờ máy
tính?”; mục 1 “Một số khả năng của máy tính”. Giáo viên cho các nhóm cùng thảo
luận nội dung: Những khả năng nào đã làm cho máy tính trở thành một công cụ xử lí
thông tin hiệu quả?

Trường THCS Lộc Giang

-10-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Trong bài 4 SGK trang 21 “ Máy tính và phần mềm máy tính”; mục 2 “ Cấu
trúc chung của máy tính điển tử”. Giáo viên cho các nhóm cùng thảo luận nội dung:
Hãy kể tên một vài thiết bị vào/ra của máy tính mà em biết?
Trong bài 6 trang 35 “Học gõ 10 ngón”; mục 2 “ Tư thế ngồi, cách đặt tay
gõ phím và lợi ích của việc gõ mười ngón”. Giáo viên đưa ra yêu cầu thảo luận: Hãy
nêu một số tác hại khi ngồi gõ phím sai tư thế; Cách đặt tay gõ phím như thế nào là
đúng, hãy minh họa cho bạn mình xem; Khi gõ mười ngón có ích lợi như thế nào?
 Chia nhóm theo tổ:
Nhóm này được xây dựng dựa trên các tổ đã được chia sẵn trên lớp để thảo luận
các vấn đề giáo viên giao cho các nhóm (tùy theo đặc điểm của lớp mà có các nhóm
tương ứng, thông thường trong lớp học có 4 tổ giáo viên sẽ chia làm 4 nhóm để thảo

luận). Sau khi các nhóm thảo luận sẽ cử đại diện trình ý kiến của nhóm cho cả lớp,
sau đó các nhóm khác nhận xét bổ sung ý kiến và cuối cùng giáo viên nhận xét kết
luận ý kiến của từng nhóm.
Ví dụ: Trong bài 4 SGK trang 21 “ Máy tính và phần mềm máy tính”; mục
2 “ Cấu trúc chung của máy tính điển tử”. Cách thực hiện giáo viên chia lớp làm 4
nhóm, mỗi nhóm một phương hướng để thảo luận.
- Nhóm 1: Tìm hiểu về CPU?
- Nhóm 2: Tìm hiểu về bộ nhớ trong ?
- Nhóm 3: Tìm hiểu về bộ nhớ ngoài?
- Nhóm 4: Tìm hiểu về thiết bị vào/ra?
Trong bài 9 “Vì sao cần có hệ điều hành”; mục 1: “Vai trò của hệ thống
điều khiển” giáo viên đưa ra câu hỏi thảo luận cho các nhóm.
- Nhóm 1: Vì sao cần có hệ thống đèn giao thông tại các ngã tư đường phố khi có
đông người qua lại?
- Nhóm 2: Vì sao trong nhà trường lại rất cần một thời khóa biểu học tập cho các lớp?
- Nhóm 3: Vì sao khi tập thể dục giữa giờ, phải cần có hiệu lệnh trống?
- Nhóm 4: Vì sao trong mỗi lớp học cần phải có 1 lớp trưởng?
 Chia nhóm cặp:
Trường THCS Lộc Giang

-11-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Xếp 2 học sinh vào một cặp, cặp đôi này có thể là 2 bạn ngồi chung 1 bàn.

Tạo thành 1 đôi bạn học tập, nhóm cặp thường được sử dụng trong quá trình học,
cùng nhau bàn bạc, thảo luận vấn đề giáo viên đưa ra. Nhóm cặp có thể sử dụng trong
suốt quá trình của 1 tiết học để cùng hỗ trợ nhau. Ở mỗi bài giáo viên đều đưa ra câu
hỏi, thay vì cho cá nhân tự tìm hiểu trả lời thì 2 em sẽ cùng hợp sức tìm câu trả lời sẽ
nhanh hơn, các em sẽ có nhiều cơ hội phát biểu hơn dẫn đến có thêm nhiều động lực
trong học tập hơn.
Ví dụ: Ở bài 15 “Chỉnh sửa văn bản”; mục 1 “ Xóa và chèn thêm nội dung”
giáo viên đưa ra câu hỏi: Để xóa phần văn bản lớn hơn ta làm như thế nào? Nhóm cặp
sẽ cùng nhau tìm hiểu bài đưa ra câu trả lời.
Ở bài 1 “Thông tin và biểu diễn thông tin”, mục 1 “Các dạng thông tin
cơ bản”. Giáo viên đưa ra yêu cầu: Hãy cho ví dụ về thông tin dạng văn bản, hình
ảnh, âm thanh?
 Chia nhóm theo sở thích:
Cách này thực hiện dựa trên việc các học sinh tự do lựa chọn để tạo thành một
nhóm. Những người cùng sở thích thì sự thống nhất sẽ cao hơn. Giáo viên sẽ giao
nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện trong một thời gian nhất định (có thể quan sát, tìm
hiểu một vấn đề nào đó), kết quả sẽ được đại diện của mỗi nhóm trình bày trong giờ
học sau.
Ví dụ: Trong bài TH3 SGK trang 86 “ Các thao tác với thư mục”; mục d “
Tạo thư mục mới”. Cách thực hiện giáo viên chia lớp làm các nhóm có cùng sở thích,
học sinh tự do lựa chọn thành viên cho nhóm mình. Sau đó, thực hiện thảo luận nội
dung sau: Hãy tìm hiểu cách tạo thư mục mới trong SGK, thực hành trên máy tính
của nhóm mình. Sau đó, trình bày bày cách tạo thư mục mới và thực hành cho lớp
xem.
Trong bài 15 SGK trang 111 “Chỉnh sửa văn bản”; mục 3 “ Sao chép và di
chuyển nội dung văn bản” giáo viên cho HS thảo luận nội dung: So sánh giữa sao
chép và di chuyển văn bản. Sau đó lần lượt các nhóm sẽ trình bày kết quả của nhóm
mình.
Trường THCS Lộc Giang

-12-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

 Chia nhóm đánh giá:
Một nhóm chịu trách nhiệm thảo luận một chủ đề nào đó và một nhóm khác có
trách nhiệm phê bình, nhận xét và đánh giá ý kiến trình bày của nhóm kia.
Ví dụ: Nhóm 1, 3 cùng thảo luận nội dung: Bài 4 SGK trang 21 “ Máy tính và
phần mềm máy tính”; mục 3 “phần mềm và phân loại phần mềm”. Nhóm 1 sẽ trình
bày kết quả, nhóm 3 lắng nghe nhận xét, bổ sung.
 Chia nhóm theo trình độ
Những học sinh cùng năng lực và trình độ sẽ ngồi một nhóm . Giáo viên có thời
gian giúp đỡ, hỗ trợ những nhóm có trình độ yếu và phát huy tính tự lập cho nhóm
khá giỏi. Thường áp dụng cho những bài thực hành, tiết bài tập, ôn tập, những học
sinh khá giỏi sẽ thực hành tốt hơn, còn học sinh yếu kém sẽ chậm hơn. Để giúp học
sinh yếu kém thực hành tốt giáo viên chia nhóm theo trình độ. Những nhóm có học
sinh yếu kém giáo viên dành thời gian hướng dẫn, chỉ bảo nhiều hơn.
Ví dụ: Tiết 31: Bài Tập, giáo viên cho bài tập . Giáo viên đưa ra bài tập như sau:

Trường THCS Lộc Giang

-13-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng

Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Những nhóm khá giỏi sẽ làm được bài tập này rất nhanh, nhóm yếu kém sẽ lâu
hơn, giáo viên cần quan tâm hướng dẫn các em làm cho tốt hơn. Sau đó ưu tiên cho
nhóm yếu kém trình bày kết quả trước, nhóm khá giỏi sẽ nhận xét.
 Giảng - Viết - Thảo luận
Giáo viên cho học sinh trả lời câu hỏi bằng cách đưa ra các phương án lựa chọn
và yêu cầu học sinh giải thích tại sao phải chọn phương án đó (cách này thực hiện
sau mỗi bài học), sau khi mỗi cá nhân xử lí các câu hỏi thì so sánh với các học sinh
khác. Sau đó, giáo viên tổ chức thảo luận để kiểm tra các câu trả lời hợp lí.
Ví dụ: Ở cuối mỗi bài học có phần câu hỏi và bài tập, giáo viên cho học sinh
làm những bài tập đó. Cá nhân làm xong, giáo viên tổ chức thảo luận tìm ra đáp án
đúng.
Về nội dung và thời gian thảo luận:
Nội dung thảo luận của các nhóm có thể giống hoặc khác nhau.
Thời gian thảo luận có thể căn cứ vào nội dung bài học cũng như đặc điểm
của lớp học.
Ví dụ1: Trong bài 11 SGK trang 18 “Tổ chức thông tin trong máy tính”.
Giáo viên cho các nhóm cùng thảo luận nội dung “Tệp tin”: Các nhóm thảo luận
trong 4 phút và cử đại diện trình bày (2 phút/nhóm) các nhóm sau không nói lại ý của
nhóm trước sau đó giáo viên chốt lại nội dung.
Ví dụ 2: Trong bài 11 SGK trang 18 “Tổ chức thông tin trong máy tính”; ở
mục 3 “Thư mục”. Giáo viên có thể chia thành 8 nhóm nhỏ (1nhóm 5 người).
Câu hỏi:
Trường THCS Lộc Giang

-14-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

 Nhóm 1,3: Thế nào là thư mục gốc?
 Nhóm 5,7: Thế nào là thư mục mẹ?
 Nhóm 2, 4: Thế nào là thư mục con?
 Nhóm 6, 8: Thế nào là thư mục rỗng?
Các nhóm thảo luận trong 02 phút. Đại diện nhóm trình bày (01 phút/nhóm), cả lớp
trao đổi, bổ sung sau đó Giáo viên nhận xét, bổ sung ý kiến cho các nhóm.
Vai trò của giáo viên và nhóm trưởng:
* Vai trò của giáo viên:
- Khi học sinh tiến hành thảo luận, giáo viên chuyển từ vị trí người hướng dẫn sang vị
trí người giám sát. Nhiệm vụ của giáo viên lúc này là nhận biết tiến trình hoạt động
của các nhóm từ đó có thể có những can thiệp kịp thời để mang lại hiệu quả cao.
Muốn vậy, khi giám sát hoạt động nhóm giáo viên cần:
+ Chú ý đến hoạt động mà giáo viên yêu cầu lớp thực hiện, không được tranh thủ làm
việc riêng khi học sinh đang thảo luận. Giáo viên cần phải di chuyển, quan sát và
giám sát mọi hoạt động của lớp.
+ Chú ý lắng nghe quá trình trao đổi của học sinh trong nhóm. Từ đó, giáo viên có thể
có những phát hiện thú vị và khả năng đặc biệt của từng học sinh, hướng thảo luận
của từng nhóm để điều chỉnh kịp thời.
+ Quan sát để xem có học sinh nào “đứng bên lề” hoạt động không? Nếu có, giáo
viên tìm cách đưa các em vào không khí chung của nhóm.
- Trong tiết học, giáo viên phải chú ý nhận biết bầu không khí xem các nhóm hoạt
động “thật” hay “giả”.

- Giáo viên cần có sự điều chỉnh kịp thời để khi vấn đề giáo viên đặt ra lại là nguyên
nhân gây nên sự thay đổi không khí hoạt động của nhóm. Nếu vấn đề quá khó, học
sinh không đủ khả năng giải quyết, hoặc ngược lại, nếu vấn đề quá dễ sẽ khiến học
sinh không có gì phải làm. Cả hai trường hợp này đều có thể làm giảm đi độ “nóng”
của bầu không khí trong lớp.
- Giáo viên cần khen ngợi, khuyến khích và gợi ý cho học sinh trong quá trình thảo
luận nếu thật sự cần thiết.
Trường THCS Lộc Giang

-15-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

- Giáo viên định rõ lượng thời gian hoạt động nhóm cụ thể và nhắc thời gian để các
nhóm hoàn thành phần hoạt động của mình đúng thời gian quy định.
- Giáo viên cần đi vòng quanh các nhóm và lắng nghe ý kiến học sinh trong suốt buổi
thảo luận nhóm nhỏ. Thỉnh thoảng cũng rất hữu ích nếu giáo viên xen lời bình luận
vào giữa cuộc thảo luận của một nhóm. Đối với những vấn đề nhạy cảm thường có
những tình huống mà học sinh sẽ cảm thấy bối rối, ngại ngùng khi phải nói trước mặt
giáo viên, trong trường hợp này giáo viên có thể quyết định tránh không xen vào hoạt
động của nhóm khi thảo luận.
- Ngoài những vấn đề mà các thành viên nhóm thảo luận tổng kết để báo cáo thì giáo
viên phải đặt thêm những câu hỏi bổ sung để phát huy tính tích cực hoạt động của
nhóm (Câu hỏi này không phải chỉ dành cho nhóm trưởng trả lời mà là các nhóm viên
có liên quan).

- Giáo viên phải nhắc lại các ý kiến mà nhóm đã trình bày một lần nữa khẳng định lại
ý kiến của nhóm để nhóm cần bổ sung ý kiến hay không. Nhấn mạng các khái niệm,
các ý quan trọng của bài học.
- Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết các ý kiến của từng nhóm thảo luận theo thứ tự
để nêu bật được nội dung bài học.
* Vai trò của nhóm trưởng:
- Phải có khả năng tổ chức, phân công nhiệm vụ cho các thành viên, bố trí chỗ ngồi
cho phù hợp, hướng dẫn các thành viên thảo luận đúng với nội dung đã giao.
- Phải biết linh hoạt và nhạy bén, có khả năng điều động tất cả các thành viên trong
nhóm tham gia tích cực vào thảo luận; theo dõi, quan sát từng người để có biện pháp
điều chỉnh kịp thời; lắng nghe ý kiến đóng góp thảo luận của các thành viên trong
nhóm mình, động viên khuyến khích những bạn ít nói, rụt rè phát huy tính năng
động, sáng tạo của các bạn trong nhóm.
Như vậy, vai trò của nhóm trưởng là rất quan trọng vì vậy trong quá giảng dạy giáo
viên cần phải quan sát thái độ và cách làm việc của từng học sinh để lựa chọn các
nhóm trưởng cho thích hợp. Tuy nhiên, nhóm trưởng không phải là người quyết định
hết tất cả cho buổi thảo luận.
Trường THCS Lộc Giang

-16-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Đồng thời, ở nhiều trường hợp nhưng không phải là tất cả, trong nhóm cần có một
người ghi biên bản, ghi lại những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày trước cả

lớp.
HS cần được luân phiên nhau làm “trưởng nhóm” và “thư kí”, luân phiên nhau đại
diện cho nhóm trình bày kết quả thảo luận.
Trình bày kết quả thảo luận:
Kết quả thảo luận có thể được trình bày dưới nhiều hình thức: bằng lời, viết
hoặc vẽ lên giấy, thao tác cho lớp xem…có thể do một người thay mặt nhóm trình
bày, có thể nhiều người trình bày mỗi người một đoạn nối tiếp nhau...Các nhóm trình
bày kết quả thảo luận trước lớp. Giáo viên nhận xét, bổ sung và kết luận. Cho HS ghi
nội dung bài học vào vở.
**Cần đảm bảo trình tự tiến hành phương pháp dạy học theo nhóm:
Bất cứ phương pháp dạy học nào cũng đếu có quy trình thực hiện của nó. Việc
đảm bảo quy trình giúp giáo viên tránh được những lúng túng trong khi hướng dẫn
học sinh. Nó còn thể hiện được tính khoa học trong tổ chức dạy học, đồng thời giúp
học sinh tham gia thảo luận, chọn vấn đề tốt hơn. Tuy nhiên việc thực hiện quy trình
có thể bỏ qua khi thường xuyên dùng. Nên tránh máy móc mất thời gian nhưng cũng
không được lạm dụng việc làm vắn tắt quá mức làm mất hứng thú trong học tập. Ví
dụ: vừa nghe giáo viên nói đến thảo luận nhóm thì lập tức đã có nhóm ngay và cứ y
như cũ: A là nhóm trưởng, B là thư kí…
1- Giáo viên nêu vấn đề: giúp học sinh xác định đúng nhiệm vụ cần giải quyết.
2- Chia nhóm: từ việc nắm chắc nội dung, đối tượng học sinh trong lớp, đồ dùng dạy
học mình có, giáo viên chọn cách chia nhóm sao cho phù hợp:
- Khi nội dung yêu cầu không khác nhau, ít có chênh lệch về độ khó nên chia nhóm
ngẫu nhiên.
- Khi nội dung cần có sự phân hóa về độ khó, dễ nên chia nhóm cùng trình độ.
- Khi nội dung đơn vị kiến thức cần có sự hỗ trợ lẫn nhau như các bài ôn tập thì nên
chia nhóm đủ trình độ.

Trường THCS Lộc Giang

-17-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

3- Giao nhiệm vụ cho các nhóm: khi tổ chức dạy học nhóm thông thường mỗi nhóm
được giao một nhiệm vụ khác nhau hoặc 2-3 nhóm cùng một nhiệm vụ…Giáo viên
cần làm cho tất cả các thành viên trong nhóm đều nắm rõ nhiệm vụ của nhóm cũng
như nhiệm vụ của bản thân. Nên giao việc sau khi đã chia xong nhóm và các nhóm đã
về vị trí của mình. Có thể giao nhiệm vụ cho từng nhóm chung ở giữa lớp, việc này
có ưu điểm là nhóm nào cũng biết được nhiệm vụ của nhóm khác để có thể tự tham
khảo thêm và sẽ bổ sung cho nhóm bạn dễ dàng hơn. Hoặc giao nhiệm vụ dưới dạng
phiếu giao việc cho từng nhóm…Nhưng dưới hình thức nào thì cũng cần cho nhóm
nêu nội dung mà nhóm cần thảo luận.
4- Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ: trong điều kiện hiện nay, các nhóm học
sinh chỉ từ 4 – 6 học sinh là tốt nhất. Các chức danh nhóm trưởng và thư kí nên luân
phiên. Khi bắt đầu làm việc, nhóm trưởng phải phân công các thành viên trong nhóm,
mỗi người một việc, sau đó cá nhân làm việc độc lập rồi từng em đưa ra ý kiến để
thảo luận trong nhóm. Ý kiến thống nhất được ghi nhận để chuẩn bị trình bày trước
lớp. Người trình bày cũng nên luân phiên để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được
rèn kĩ năng. Trong thời gian học sinh làm việc, giáo viên thường xuyên theo dõi để
hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm trao đổi thảo luận đúng yêu cầu bài học, tránh thảo luận
tùy hứng dẫn đến nguy cơ đi chệch yêu cầu hoặc giáo viên gợi mở thêm nhằm mở
rộng kiến thức cho các em.
5- Tổ chức thảo luận chung: trước khi cho đại diện nhóm trình bày, giáo viên cần nêu
lại vấn đề để cả lớp tập trung lắng nghe. Phải rèn cho học sinh có thói quen lắng nghe
và khuyến khích các em đưa ra nhận xét cụ thể hoặc ý kiến bổ sung cho nội dung

nhóm bạn vừa trình bày. Cao hơn nữa là tập cho học sinh đặt vấn đề, nêu câu hỏi tạo
tình huống phản biện. Quá trình thảo luận chung nếu điều hành tốt thì sẽ giúp học
sinh rút thêm kinh nghiệm khi điều hành thảo luận trong nhóm sau này và kĩ năng
hợp tác nhóm của học sinh sẽ ngày một cao hơn.
6- Tổng kết vấn đề - Nhận xét quá trình làm việc: giáo viên cần dự kiến trước các
hướng trả lời của học sinh để có thể xử lí tốt các kết luận. Ví dụ: Chuẩn bị câu hỏi gợi
mở để làm rõ vấn đề hơn hoặc liên hệ thực tế để giúp học sinh có khả năng vận dụng
Trường THCS Lộc Giang

-18-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

kiến thức vào cuộc sống. Nếu kết quả làm việc nhóm của học sinh đáp ứng đầy đủ
yêu cầu thì có thể sử dụng để hệ thống thành bài học. Điều này sẽ làm tăng sự thích
thú làm việc của học sinh bởi vì các em rất tự hào khi tự mình có thể hình thành được
bài học cho cả lớp, đồng thời giảm bớt sự can thiệp của giáo viên trong quá trình học.
Việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm cũng không nên qua loa, đại khái. Càng
đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho những lần
làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có:
- Sự phân công trong nhóm
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận.
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn trước lớp.
Cần khen ngợi những học sinh biết lắng nghe và đưa ra những câu hỏi thắc mắc phù

hợp.
 Kết hợp thảo luận nhóm với tổ chức trò chơi
Trò chơi vừa là một hoạt động giải trí vừa là một phương pháp giáo dục: giáo
dục bằng trò chơi - một phương pháp đã được nhiều nền giáo dục tiên tiến trên thế
giới vận dụng. Lồng ghép trò chơi trong dạy và học môn Tin học, kết hợp với những
phương pháp dạy học khác sẽ có ý nghĩa tích cực đối với yêu cầu đổi mới hiện nay.
Đối với học sinh trung học thì hoạt động vui chơi là nhu cầu không thể thiếu và
nói giữ vai trò quan trọng đối với các em. Nếu giáo viên biết tổ chức cho học sinh
chơi một cách hợp lí, khoa học trong giờ học sẽ mang lại hiệu quả giáo dục cao.
Chính vì vậy việc vận dụng trò chơi trong giờ học môn Tin học ở trường sẽ làm thay
đổi không khí căng thẳng trong các giờ học, tăng thêm hứng thú cho người học, học
sinh sẽ chú ý hơn, chủ động hơn trong chuẩn bị, mạnh dạn hơn trong đề xuất ý kiến
của mình, phát huy tư duy sáng tạo,… Hứng thú và chủ động trong học tập là sự khởi
đầu tốt cho việc nắm bắt kiến thức, hình thành kĩ năng và phát triển nhân cách ở học
sinh qua bộ môn Tin học.
Trò chơi có tác dụng giúp học sinh:

Trường THCS Lộc Giang

-19-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

- Tăng cường khả năng chú ý nắm bắt nội dung bài học phát huy tính năng động của
các em.

- Nâng cao hứng thú cho người học, góp phần làm giảm mệt mỏi, căng thẳng trong
học tập của học sinh. Phát triển tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng suy luận.
- Tăng cường khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức đã học.
- Tăng cường khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, và giữa học sinh với
nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, giao tiếp.
- Thu hút cả lớp theo dõi tham gia các hoạt động.
Khi chơi, các em tưởng tượng, suy ngẫm, thử nghiệm, lập luận để đạt kết quả
mà không nghĩ là mình đang học. Kiến thức cung cấp trong giờ Tin học sẽ được giảm
nhẹ, quá trình học tập diễn ra một cách tự nhiên hơn, hấp dẫn hơn.
Nội dung phải vừa sức học, phải đảm bảo đủ thông tin kiến thức mà học sinh
đã nắm được, không dễ quá và cũng không khó quá.
Nội dung trò chơi cần phù hợp với cách chia nhóm, để đảm bảo hài hòa mang lại
hiệu quả cao.
Trong quá trình dạy học tôi đã vận dụng thành công thảo luận nhóm với nội dung
dưới dạng trò chơi cho học sinh tham gia. Sau đây là một số trò chơi:
 Trò chơi tiếp sức.
Khi dạy những tiết bài tập giáo viên áp dụng trò chơi này bằng cách chia lớp
theo nhóm nhỏ (4 em chung nhóm) hoặc nhóm cặp (2 em chung nhóm), mỗi nhóm
được phát một phiếu học tập, các em thảo luận tiếp sức cho nhau để trả lời các câu
hỏi trong phiếu. Giáo viên khen thưởng cho nhóm thắng cuộc bằng cách cộng điểm
thực hành hoặc một tràng pháp tay. Hoặc ở những bài tập thực hành, các nhóm tiếp
sức nhau để thực hành bài tập giáo viên giao cho. Trò chơi này vừa tạo không khí sôi
nổi, mang tính đồng đội cao còn tăng thêm sự đoàn kết giữa các thành viên trong
nhóm.
 Trò chơi nhìn hình đoán chữ.
Kết hợp với chia nhóm ngẫu nhiên. Giáo viên chuẩn bị hình ảnh minh họa liên
quan đến nội dung bài học có sử dụng trò chơi. Giáo viên chiếu hình lên máy chiếu
Trường THCS Lộc Giang

-20-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

hoặc treo hình lên bảng và cho cả lớp đoán những hình ảnh ấy thể hiện nội dung gì?
Cả lớp cùng chơi và nhóm nào trả lời được đúng và nhiều hình nhất sẽ được thưởng
tràng pháo tay hoặc cộng thêm điểm. Giáo viên nhận xét rút ra nội dung bài học,
tuyên dương những nhóm trả lời tốt và nhắc nhở những nhóm chưa thật sự tập trung.
 Trò chơi trả lời nhanh
Trò chơi này có thể tổ chức dưới dạng các gói câu hỏi. Mỗi gói câu hỏi đều liên
quan đến kiến thức của các bài học trước. Giúp học sinh tích cực huy động trí nhớ, tư
duy và khả năng phản ứng nhanh về các nội dung đã được học. Mỗi đội chọn cho
mình một gói câu hỏi. Cử đại diện người để lên trả lời câu hỏi. Cuối cùng giáo viên
tổng kết đội nào có nhiều câu trả lời đúng và số điểm cao nhất thì đó là đội chiến
thắng.
Như vậy, bằng cách vận dụng những trò chơi đó, tôi thấy bài giảng hấp dẫn và
lôi cuốn học sinh, học sinh bị cuốn hút bởi những phương pháp mới được vận dụng
linh hoạt, phù hợp với những bài giảng ở trường . Bên cạnh các trò chơi đó, mỗi giáo
viên có thể sáng tạo thêm nhiều trò chơi khác như: Tập làm phóng viên, trò chơi ghép
đôi, trò chơi đố vui…chủ yếu phải phù hợp bài học, phù hợp với thực tế học sinh,
4) Kết quả đạt được
- Khi áp dụng những biện pháp đã nêu ở trên kết quả học tập của HS tiến bộ hẳn, các
em học tập hăng hái, tích cực hơn.
- Các tiết học trở nên sôi nổi và sinh động hơn.
- Học sinh hầu như đã nắm nội dung bài tương đối tốt ngay tại lớp học.
- Kĩ năng trả lời câu hỏi của các em tiến bộ rõ rệt.

- Các em học sinh yếu kém có thể trả lời tốt các câu hỏi đơn giản.
- Những học sinh khá có thể trả lời những câu hỏi phức tạp hơn.
- Cụ thể tôi đã thực hiện khảo sát và thống kê thông qua các câu hỏi lý thuyết sau giờ
học lý thuyết, các bài tập thực hành sau giờ thực hành, các bài kiểm tra 15 phút, các
bài kiểm tra lý thuyết 1 tiết, các bài thực hành 1 tiết,…cuối học kì 1 của học sinh khối
6 năm học 2017 – 2018 kết quả thu được là:
* Phần lý thuyết
Trường THCS Lộc Giang

-21-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Mức độ nhận biết thông hiểu

Năm học 2017 - 2018

Sau khi thực hiện đề tài
Số HS

Tỷ lệ

Nhận biết thông hiểu đúng

235

100 %

Nhận biết thông hiểu sai

0

0%

* Phần thực hành
Sau khi thực hiện đề tài

Mức độ vận dụng

Số HS

Tỷ lệ

Vận dụng thấp

80

30 %

Vận dụng cao

165

70 %

Không đạt yêu cầu

0

0%

Từ bảng kết quả trên cho thấy các biện pháp áp dụng vào việc dạy học Tin học
lớp 6 đã trình bày ở trên giúp các em không những nắm vững các kiến thức mới cũng
như các thao tác mới, mà còn giúp các em học tập phấn khởi hơn, tiếp thu bài nhanh
hơn, có chất lượng hơn,… So với khảo sát ở đầu năm học tỷ lệ học sinh nhận biết
thông hiểu đúng tăng lên rõ rệt, tỷ lệ học sinh nhận biết thông hiểu sai kiến thức giảm
xuống rất nhiều, tỷ lệ học sinh vận dụng tăng lên cao.
III. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Để thực hiện được các công việc trên đòi hỏi mỗi giáo viên cần phải:
- Tìm tòi sáng tạo cách dạy, cách học tạo sự hứng thú tiếp thu bài. Quan tâm, nắm bắt
tâm lí học sinh của mình.
- Thiết kế bài dạy phù hợp với nhiều đối tượng học sinh.
- Giáo viên phải nắm bắt đối tượng học sinh về kĩ năng thực hành và phân loại đối
tượng HS rõ ràng, chính xác.
- Tổ chức hoạt động nhóm của học sinh trên lớp một cách khoa học, hợp lí.
- Giáo viên cần đưa ra hệ thống bài tập thực hành, yêu cầu về các kĩ năng sát với từng
đối tượng học sinh.

Trường THCS Lộc Giang

-22-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

- Đánh giá và theo dõi kết quả học tập theo từng đối tượng học sinh, khen những học
sinh thực hành tốt, nghiêm túc, nhắc nhở những học sinh thực hành chưa tốt, chưa
nghiêm túc.
- Yêu nghề, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ.
- Thăm lớp dự giờ, hội thảo phương pháp giảng dạy các bộ môn khác.
- Tích cực tham mưu với nhà trường để tăng cường nâng cấp máy, trang thiết bị dạy
học.
- Thực hiện tốt các quy định của ngành đề ra.
IV. KẾT LUẬN
Thảo luận nhóm là một trong những phương pháp giảng dạy hiệu quả nhằm
khơi dậy sự nhiệt tình của HS, khuyến khích HS tham gia thảo luận nhóm. HS theo
đó cũng có cơ hội học tập trong môi trường không bị kiểm soát nhưng vẫn “an toàn”.
Ngoài ra HS cũng tập phản ứng với những tình huống phức tạp và “có thật” sẽ gặp
trong cuộc sống sau này.Cụ thề là:
- Xây dựng tinh thần đồng đội và các mối quan hệ tương hỗ
- Cân bằng tâm lý, khả năng hoà nhập, kĩ năng giao tiếp và tính tự trọng tốt hơn.
- Kết quả và thành tích học tập cao hơn
- Kiến thức của HS sẽ giảm bớt tính chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách quan
khoa học.
- Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do được giao lưu học
hỏi giữa các thành viên trong nhóm.
- Nhờ không khí thảo luận nhóm cởi mở giúp HS thoải mái, tự tin hơn trong việc
trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe có phê phán ý kiến của những thành viên
khác.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Đánh giá giờ học sử dụng phương pháp thảo luận nhóm
- Ưu điểm: Tất cả các thành viên trong nhóm đều có cơ hội tham gia chia sẻ ý
kiến và kinh nghiệm của mình với cả nhóm. Trong quá trình quan sát các nhóm làm

Trường THCS Lộc Giang

-23-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

việc giáo viên có thể thay đổi cấu trúc của nhóm để tạo cơ hội cho các thành viên có
dịp trao đổi nhiều người với nhau. Xây dựng ý thức làm việc theo nhóm.
- Khuyết điểm: Trong quá trình thảo luận nhóm có thể có một vài thành viên
trong nhóm nổi trội hơn nhưng cũng có một vài thành viên khác trong nhóm cũng có
thể bị co lại và ít tham gia vào hoạt động nhóm hơn. Đối với phương pháp này tốn
nhiều thời gian hơn để có thể cho tất cả các thành viên đều tham gia. Phương pháp
này cũng không phù hợp với lớp đông.
2. Giải pháp để kích thích quá trình tham gia thảo luận nhóm
Để tổ chức hoạt động nhóm nhỏ có hiệu quả, có nhiều phương tiện giúp giáo
viên kích thích học sinh tham gia thảo luận. Do đó, tuỳ theo nhu cầu và mục tiêu của
mình, giáo viên có thể chọn các phương tiện phù hợp. Sau đây là một số gợi ý về
phương tiện khuyến khích sự thảo luận mà giáo viên có thể dùng:
- Bài kiểm tra trắc nghiệm ngắn (về các nội dung còn chưa rõ ràng…).
- Giải quyết bằng một tình huống.
- Các tài liệu trực quan như hình ảnh,….
- Băng ghi âm hoặc hình (một cuộc phỏng vấn, âm thanh, …)
- Các tài liệu thu thập trên mạng internet.
- Các bản tóm tắt về một nội dung chủ đề theo trọng tâm bài học…

Tùy thuộc vào đối tượng học sinh, CSVC của nhà trường,…mà giáo viên có
thể sử dụng để kích thích quá trình hoạt động của nhóm, tạo hứng khởi cho thành
viên trong mỗi nhóm tham gia thảo luận (Phải có định hướng thì học sinh mới có thể
đi vào thảo luận nhóm hiệu quả).
Giáo viên phải kết hợp nhiều phương pháp thảo luận khác nhau trong các tiết
học khác nhau để tránh trùng lắp dễ gây nhàm chán ở học sinh.
Qua thời gian áp dụng biện pháp trên vào giảng dạy đã đem lại hiệu quả tích
cực, giúp giáo viên thể hiện tốt hơn vai trò tổ chức lớp học để các em thêm yêu thích
môn Tin Học nói chung và Tin Học 6 nói riêng.

Trường THCS Lộc Giang

-24-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng


Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Năm học 2017 - 2018

Trong thời gian sắp tới, tôi sẽ tiếp tục vận dụng và phát huy hơn nữa hiệu quả
biện pháp cho học sinh trong các giờ học để nâng cao chất lượng bộ môn nói riêng và
chất lượng giáo dục nói chung.
Tuy nhiên chuyên đề này vẫn còn hạn chế và thiếu sót nên tôi rất mong được
sự đóng góp chân tình của quí thầy - cô đồng nghiệp để chuyên đề đạt hiệu quả hơn,
giúp cho công tác giảng dạy ngày càng đạt chất lượng cao hơn.
 Qua quá trình thực hiện giảng dạy bản thân tôi có một số kiến nghị sau:
Tạo điều kiện tối đa cho nhà trường trong việc trang bị trang thiết bị phục vụ
cho việc giảng dạy Tin Học và ứng dụng CNTT.

Thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên để giáo viên được
nâng cao chuyên môn và nghiệp vụ.
Tổ chức cho giáo viên giữa các trường giao lưu học hỏi kinh nghiệm giảng dạy.
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS Môn Tin học – Bộ Giáo Dục
- Tin Học THCS quyển 1
- Các phương pháp dạy học hiệu quả (nxb giáo dục Việt Nam)
- Thiết kế bài giảng môn Tin học 6_ Quyển 1_Nhà xuất bản đại học quốc gia Hà Nội
- Tài liệu tham khảo học tập Tin học lớp 6_ Nhà xuất bản giáo dục
- Đa trí tuệ trong lớp học (nxb giáo dục Việt Nam)
Lộc Giang, ngày 9 tháng 12 năm 2017
GV thực hiện

Trương Đoàn Phúc Hằng

Trường THCS Lộc Giang

-25-

GVTH: Trương Đoàn Phúc Hằng