Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận cho HS lớp 9 (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
----------

MAI THỊ PHƢỢNG

HÌNH THÀNH NĂNG LỰC VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ
CÓ SỬ DỤNG YẾU TỐ NGHỊ LUẬN CHO HỌC SINH LỚP 9
TRUNG HỌC CƠ SỞ
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Thừa Thiên Huế, năm 2018


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
----------

MAI THỊ PHƢỢNG

HÌNH THÀNH NĂNG LỰC VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ
CÓ SỬ DỤNG YẾU TỐ NGHỊ LUẬN CHO HỌC SINH LỚP 9
TRUNG HỌC CƠ SỞ

Demo Version - Select.Pdf SDK
Chuyên ngành: LL&PPDH MÔN VĂN – TIẾNG VIỆT
Mã số: 60140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
TS. TRẦN HỮU PHONG

Thừa Thiên Huế, năm 2018
i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, không trùng lặp
với các đề tài khác và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kì một công trình
khoa học nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
đƣợc gửi lời cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ
rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Mai Thị Phƣợng

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến TS. Trần Hữu Phong, ngƣời đã hết

lòng hƣớng dẫn và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn các giảng viên đã tham gia giảng dạy lớp Cao học Lý
luận và phƣơng pháp dạy học Văn- Tiếng Việt khóa 25. Đồng thời, tôi xin cám ơn
Ban giám hiệu, quý thầy cô giáo giảng dạy Ngữ văn trƣờng Trung học cơ sở Vinh
Phú, Trung học cơ sở Vinh Thái đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc thực
nghiệm sƣ phạm.
Tôi cũng xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, những ngƣời đã
không ngừng động viên, hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời
gian học tập và thực hiện luận văn. Cảm ơn các anh chị đồng nghiệp, học viên đã hỗ
trợ tôi rất nhiều trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn một
cách hoàn chỉnh.
Dù đã cố gắng thực hiện để hoàn thiện luận văn bằng tất cả tâm huyết và nỗ lực
của mình, nhƣng cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc ý kiến

Demo Version - Select.Pdf SDK

đóng góp, nhận xét chân thành từ quý thầy cô.

Một lần nữa xin chân thành cám ơn tất cả quý thầy cô giáo, đồng nghiệp, gia
đình đã hết lòng giúp đỡ trong quá trình nghiên cứu khoa học và thực nghiệm.
Xin chân thành cám ơn!
Huế, tháng11 năm 2018
Ngƣời thực hiện
Mai Thị Phƣợng

iii


DANH MỤC MỘT SỐ CHỮ VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

STT

VIẾT TẮT

1

GV

Giáo viên

2

HS

Học sinh

3

SGK

Sách giáo khoa

4

THCS

Trung học cơ sở

5

THPT

Trung học phổ thông

6

LV

7

VBTS

Văn bản tự sự

8

MXH

Mạng xã hội

9

TN

Thực nghiệm

10

ĐC

Đối chứng

11

PP

Phƣơng pháp

12

DH

Dạy học

Làm văn

Demo Version - Select.Pdf SDK

iv


MỤC LỤC
Trang Phụ Bìa .............................................................................................................. i
Lời Cam Đoan .............................................................................................................ii
Lời Cảm Ơn ............................................................................................................... iii
Danh Mục Một Số Chữ Viết Tắt ................................................................................ iv
MỤC LỤC .................................................................................................................. 1
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 4

1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 4
2. Lịch sử vấn đề ...................................................................................................... 5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 9
3.1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 9
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 9
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 9
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 9
4.2. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 9
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 10

Demo Version - Select.Pdf SDK

6. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 10
7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................... 11
NỘI DUNG .............................................................................................................. 12
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ........................... 12
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 12
1.1.1. Văn tự sự và đặc điểm của văn tự sự........................................................ 12
1.1.1.1. Văn tự sự ............................................................................................ 12
1.1.1.2. Đặc điểm VBTS ................................................................................. 14
1.1.2. Yếu tố nghị luận và vai trò của yếu tố nghị luận trong văn tự sự ............ 23
1.1.2.1. Yếu tố nghị luận ................................................................................. 23
1.1.2.2. Vai trò của yếu tố nghị luận trong văn tự sự...................................... 23
1.1.3. Lí thuyết về đoạn văn và đoạn văn trong bài văn tự sự ........................... 24
1.1.3.1. Khái niệm đoạn văn .......................................................................... 24
1.1.3.2. Đoạn văn trong bài văn tự sự ............................................................ 30
1.1.4. Năng lực viết đoạn văn ............................................................................. 35

1

1.1.4.1. Khái niệm “năng lực” ........................................................................ 35
1.1.4.2. Năng lực xây dựng đoạn văn ............................................................. 38
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 39
1.2.1. Nội dung dạy học văn tự sự trong chƣơng trình và sách giáo khoa THCS39
1.2.2. Thực trạng dạy và học VBTS của phân môn LV ở trƣờng THCS ........... 40
1.2.2.1. Thực trạng dạy của GV ...................................................................... 40
1.2.2.2. Thực trạng học của HS....................................................................... 42
1.2.2.3. Năng lực viết đoạn văn tự sự có yếu tố nghị luận của HS THCS hiện
nay ................................................................................................................... 43
Chƣơng II: CÁCH THỨC HÌNH THÀNH NĂNG LỰC VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ
SỰ CÓ SỬ DỤNG YẾU TỐ NGHỊ LUẬN CHO HS LỚP 9 THCS .................. 44
2.1. Định hƣớng hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị
luận......................................................................................................................... 44
2.1.1. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận phải
bám sát nội dung chƣơng trình, sách giáo khoa Ngữ văn .................................. 44
2.1.2. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận phải
giúp HS nhận thức đúng đắn về đặc điểm, vị trí, vai trò của đoạn văn trong bài
văn tự sựDemo
.............................................................................................................
46
Version - Select.Pdf SDK
2.1.3. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận phải
phát huy đƣợc tối đa sự tích cực, sáng tạo của HS............................................. 48
2.1.4. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận phải
hƣớng đến hình thành năng lực giao tiếp, năng lực phản biện cho HS .............. 49
2.2. Một số cách thức hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố
nghị luận cho HS lớp 9 .......................................................................................... 51
2.2.1. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận qua
giờ lí thuyết......................................................................................................... 51

2.2.2. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận qua
giờ thực hành ...................................................................................................... 53
2.2.3. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận qua
hệ thống bài tập luyện tập................................................................................... 55
2.2.3.1. Hệ thống bài tập ................................................................................. 55
2.2.3.2. Sử dụng hệ thống bài tập vào việc luyện tập ..................................... 64

2


2.2.4. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận qua
các cách thức khác. ............................................................................................. 69
2.2.4.1. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận
qua giờ học Tiếng Việt và Đọc – Hiểu ........................................................... 69
2.2.4.2. Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận
qua các hoạt động trải nghiệm ........................................................................ 73
Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 77
3.1. Những vấn đề chung ....................................................................................... 77
3.1.1. Mục đích thực nghiệm .............................................................................. 77
3.1.2. Yêu cầu thực nghiệm ................................................................................ 77
3.1.3. Đối tƣợng và thời gian thực nghiệm ........................................................ 77
3.1.3.1. Đối tƣợng thực nghiệm ...................................................................... 77
3.1.3.2. Thời gian thực hiện ............................................................................ 78
3.1.4. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 78
3.2. Quá trình tổ chức thực nghiệm ...................................................................... 79
3.2.1. Soạn kế hoạch bài dạy thực nghiệm ........................................................ 79
3.2.2. Tiến hành dạy học đối chứng và dạy học thực nghiệm ............................ 88
3.2.3. TổDemo
chức kiểm
tra đánh

giá ........................................................................
93
Version
- Select.Pdf
SDK
3.2.4. Phân tích kết quả dạy đối chứng và dạy thực nghiệm .............................. 95
3.2.4.1. Bảng kết quả kiểm tra lớp đối chứng và lớp thực nghiệm ................. 95
3.3.4.2. Phân tích kết quả dạy học đối chứng và dạy học thực nghiệm .......... 95
3.3. Kết luận khoa học ........................................................................................... 97
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 102
PHỤ LỤC

3


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Làm văn (LV) là một hợp phần kiến thức, kĩ năng, là phân môn mang tính chất
thực hành tổng hợp rõ nhất của môn Ngữ văn; phân môn này đƣợc học ở tất cả các
cấp học: Tiểu học, Trung học cơ sở (THCS), Trung học phổ thông (THPT). Từ sau
cải cách giáo dục (tính từ năm 1990 với bậc THPT), LV đƣợc xem là một môn học
độc lập, có sách giáo khoa (SGK) riêng. Theo chƣơng trình dạy học mới (tính từ năm
2003 với THPT), dạy học theo quan điểm tích hợp thì LV đƣợc xem là phân môn của
Ngữ văn. Phân môn này cũng góp phần giúp HS tiếp xúc và hƣớng tới xây dựng các
văn bản thông thƣờng. Ở cấp THCS, LV là phân môn chiếm nhiều số tiết: từ tự sự,
miêu tả cho đến biểu cảm, nghị luận, hành chính công vụ… Trong những kiểu văn
bản ấy thì kiểu VBTS đƣợc học ở lớp 6 và lớp 9 chiếm vị trí quan trọng trong chƣơng
trình. Bài LV chính là thƣớc đo trình độ tri thức, phƣơng pháp tạo lập văn bản và thể
hiện tƣ tƣởng, tình cảm của ngƣời viết cũng nhƣ khả năng nhận thức về các lĩnh vực

của đời sống tự nhiên và xã hội. Đồng thời bài văn cũng là sự thể hiện trình độ, tri
thức và kĩ năng
tiếngVersion
Việt của ngƣời
học sinh trong
Demo
- Select.Pdf
SDKnhà trƣờng phổ thông.
Trong dạy học LV, giáo viên (GV) đánh giá kết quả bài làm của học sinh (HS)
qua các kĩ năng nhƣ: trình bày, bố cục, lập dàn ý, xây dựng đoạn…Vì vậy, bài có tốt
hay không đều đƣợc thể hiện ở cách sử dụng từ ngữ, viết câu, phân đoạn. Nội dung
viết có tốt không, có cảm xúc không là kết quả cho sự rèn luyện của hai phân môn
Đọc – Hiểu, Tiếng Việt và do vốn trải nghiệm của các em trong cuộc sống. Nhƣng
học tốt Đọc – Hiểu và Tiếng Việt chƣa chắc đã làm tốt một bài LV nếu các em
không nắm đƣợc các bƣớc cơ bản khi tiến hành làm một bài văn đó là những bƣớc
nào, mỗi bƣớc có điểm gì cần lƣu ý. Cái sai lầm lớn nhất của các em là không biết
phân đoạn nhƣ thế nào cho phù hợp, đa số HS làm bài phần thân bài là một đoạn
văn là điều rất đáng lo ngại. Nhƣ chúng ta đƣợc biết, văn bản là một chỉnh thể thống
nhất thƣờng bao gồm nhiều đoạn văn. Vì vậy, để tạo đƣợc một văn bản thì vấn đề
xây dựng đoạn văn là khâu có vị trí quan trọng rất đáng kể. Các đoạn văn trong
văn bản thƣờng tách ra một cách rõ rệt, lại vừa cần có sự liên kết với nhau. Bên
trong mỗi đoạn văn rất cần có sự liên kết của các câu theo những mô hình cấu trúc

4


nhất định và tạo nên những kiểu kết cấu của đoạn văn khác nhau. Việc xây dựng
đoạn có kết hợp một phƣơng thức biểu đạt khác ngoài phƣơng thức chính sẽ làm
cho nội dung của đoạn trở nên phong phú… Văn tự sự, ngoài việc phản ánh hiện
thực đời sống còn nêu lên những triết lí, ý kiến cảm nhận của ngƣời nói ngƣời viết.

Để thực hiện điều đó, ngoài việc sử dụng phƣơng thức tự sự cần có sự kết hợp với
phƣơng thức nghị luận. Thế nên, việc hình thành năng lực dựng đoạn văn tự sự có
yếu tố nghị luận rất quan trọng trong dạy học LV. Nếu những năng lực này đƣợc
rèn luyện, đƣợc chuẩn bị tốt thì có lẽ sẽ không còn quá nhiều những bài văn tự sự
có yếu tố nghị luận không đạt yêu cầu nhƣ hiện nay. Trên tinh thần đổi mới phƣơng
pháp nhằm hƣớng đến việc rèn luyện có hiệu quả việc viết đoạn văn cho HS, HS
viết đoạn tốt là bƣớc đầu thể hiện bài văn tốt, chúng tôi chọn đề tài “Hình thành
năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận cho HS lớp 9” với hy vọng
góp phần nhỏ vào việc đổi mới phƣơng pháp dạy học LV, giúp HS xây dựng đoạn
văn đạt yêu cầu và chất lƣợng viết văn ngày càng tốt hơn.
2. Lịch sử vấn đề
Trƣớc đây phần học LV ít đƣợc ngƣời dạy, ngƣời học thật sự chú ý đến so với
phần Đọc – hiểu và Tiếng Việt. Làm văn chủ yếu đƣợc dạy học theo quy trình cung

Demo Version - Select.Pdf SDK

cấp lý thuyết rồi thực hành, viết bài trên lớp hoặc về nhà. Các cuộc hội thảo về đổi
mới phƣơng pháp dạy học Ngữ văn cũng ít chú ý về phần học này. Nếu có đề cập
cũng chỉ dừng lại ở việc đề xuất dạy LV thông qua thực hành với các phƣơng pháp
thƣờng gặp trong dạy học Ngữ văn nói chung. Những công trình nghiên cứu, những
bài viết về LV nói chung và văn tự sự nói riêng là những công trình khiến chúng tôi
quan tâm nhiều nhất bởi đây sẽ là những tƣ liệu quý giá, sát thực với đề tài mà chúng
tôi triển khai. Những công trình nghiên cứu về LV này đã cung cấp cho chúng tôi các
tri thức công cụ làm cơ sở lí luận khoa học để triển khai đề tài. Đó là những công trình:
Lê A (1990), Một số vấn đề dạy và học LV, ĐH Sƣ phạm Hà Nội.
GS Phan Trọng Luận (2002) (Chủ biên) Phƣơng pháp dạy Văn, NXB Giáo dục.
Nguyễn Quốc Siêu (2004), Giáo trình phƣơng pháp dạy và học kĩ năng
LV…NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống (2007) (Chủ biên), TS. Phạm Minh Diệu, TS. Nguyễn
Thành Thi, LV, (Dùng cho các trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm), NXB Đại học Sƣ phạm

5


Phạm Thị Anh (2006), “Rèn luyện năng lực viết đoạn mở bài trong văn tự sự
cho HS THCS”.
Đoàn Thị Kim Nhung, Phạm Thị Nga (2006), Rèn kĩ năng LV tự sự và miêu
tả 6, Nxb Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh
Vũ Tú Nam, Phạm Hổ, Bùi Hiển, Nguyễn Quang Sáng (2001), Văn miêu tả và
kể chuyện (tái bản lần thứ tƣ), Nxb Giáo Dục.
Các công trình này đã cung cấp cho chúng tôi cở sở lí thuyết về văn tự sự,
nghị luận sát với đề tài đang thực hiện. Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên
đã xây dựng đƣợc hệ thống tri thức cơ bản về lí luận và phƣơng pháp dạy học LV,
về quy trình tổ chức một bài văn cũng nhƣ một số cách thức, kĩ thuật LV cho HS
tuy nhiên các công trình này còn thiên về cung cấp hệ thống lý thuyết chung chung
chứ chƣa đề cập đến phƣơng pháp xây dựng đoạn văn, đặc biệt là đoạn văn tự sự có
yếu tố nghị luận.
Bên cạnh đó, những công trình nghiên cứu về Tiếng Việt có liên quan đến dạy
học LV của các nhà nghiên cứu tên tuổi đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc thực
hiện đề tài, đó là các công trình:
Lê A (chủ
biên)Version
(1997), Phƣơng
pháp dạySDK
học Tiếng Việt, NXB Giáo dục.
Demo
- Select.Pdf
Diệp Quang Ban (2002), Giao tiếp, Văn bản, Mạch lạc, Liên kết, Đoạn văn
NXB Khoa học Xã hội.
Nguyễn Trọng Báu, Nguyễn Quang Ninh, Trần Ngọc Thêm (2000), Ngữ pháp

văn bản và việc dạy LV, NXB Giáo dục.
Trần Ngọc Thêm (1985), Hệ thống liên kết văn bản tiếng Việt, NXB Giáo dục.
Lƣu Văn Lăng (1988), Bài viết cấu trúc đoạn trong những vấn đề ngữ pháp
tiếng Việt NXB khoa học xã hội, Hà Nội.
Cùng với những công trình nghiên cứu về lí thuyết và thực hành LV, chúng tôi
cũng quan tâm tìm hiểu đến chƣơng trình LV ở trƣờng phổ thông trong khoảng thời
gian gần đây, nhất là khi nƣớc ta thực hiện đổi mới sách giáo khoa (2006). Phần viết
về LV thƣờng đƣợc viết chung với các phần khác của môn Ngữ văn. Những cái
nhìn bao quát chƣơng trình dạy học cũng nhƣ quan điểm, định hƣớng mới về nội
dung dạy học, phƣơng pháp dạy học của các tác giả viết sách đã hỗ trợ chúng tôi rất
nhiều khi định hƣớng và thực hiện đề tài.

6


Trong những năm gần đây, khá nhiều bài viết, công trình nghiên cứu đề cập đến
đoạn văn ở nhiều góc độ khác nhau: khái niệm đoạn văn, cấu trúc đoạn văn, kĩ năng
dựng đoạn và liên kết đoạn… Trƣớc hết, ở góc độ đoạn văn nói chung đã có nhiều
công trình nghiên cứu đề cập đến. Hà Thúc Hoan trong cuốn “Những vấn đề về Ngữ
nghĩa tiếng Việt” đã đề cập đến đoạn văn ở góc độ “cấu trúc đoạn”. Ngƣời viết đã
đƣa ra quan niệm của mình về “cấu trúc đoạn” dựa trên năm mẫu cơ bản của đoạn
văn. Năm mẫu cơ bản này tạo nên bởi cấu tạo của đôi câu liên kết (đôi câu liên kết
với nhau bằng nội dung quan hệ hoặc là dùng phép liên kết). Những mẫu cấu trúc nói
trên tuy là bó buộc, công thức nhƣng là cần thiết cho giai đoạn đầu của luyện văn.
Tác giả Nguyễn Quang Ninh, Hoàng Dân trong cuốn “Tiếng Việt (Phần ngữ pháp
văn bản)” đã đề cập đến đoạn văn ở phƣơng diện chủ yếu là lý thuyết: những quan
niệm, quan điểm, khái niệm đoạn văn truyền thống và tác giả đã đƣa ra quan niệm
đoạn văn của mình, đồng thời mở rộng hƣớng nghiên cứu bằng những vấn đề liên
quan: quan niệm về đơn vị trên câu, khái niệm đoạn văn, chỉnh thể trên 6 câu, cách
tách đoạn văn… Những vấn đề ngƣời viết đề cập mang tính chất khái quát, thống

nhất và khoa học, vừa có tính kế thừa quan niệm cổ điển, vừa mang tính chất hiện đại
mới mẻ. NhƣDemo
vậy cóVersion
thể thấy, đoạn
văn đã đƣợc
một số nhà nghiên cứ quan tâm và
- Select.Pdf
SDK
đề cập đến trong các công trình của mình. Đây sẽ là những tiền đề, cơ sở quan trọng
làm định hƣớng cho chúng tôi trong quá trình xây dựng hệ thống bài tập luyện viết
đoạn văn lập luận chứng minh. Bên cạnh đó, tiếp cận đoạn văn theo hƣớng xây dựng
hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn cũng đƣợc một số tác giả quan tâm nghiên
cứu. Năm 1989, tác giả Đình Cao và Lê A trong phần nghiên cứu “Kĩ năng dựng
đoạn văn” đã đƣa ra cách hiểu về đoạn văn, các mô hình cấu trúc đoạn văn; phân loại
đoạn văn; cách tách đoạn văn, liên kết đoạn; quy trình viết đoạn văn… Có thể nói từ
nhiều khía cạnh khác nhau, hai tác giả không chỉ đƣa ra quan niệm về đoạn văn mà
còn đƣa ra đƣợc một hệ thống bài tập về đoạn văn rất phong phú.
Đi sâu nghiên cứu đoạn văn, tác giả Đỗ Hữu Châu, Nguyễn Thị Ngọc Diệu,
trong cuốn “Giản yếu về ngữ pháp văn bản” có đề cập đến “Đoạn văn và mối quan
hệ liên kết trong đoạn văn” bằng một chƣơng sách. Xét ở góc độ thực hành, tài liệu
đã tuyển chọn đƣợc một hệ thống bài tập phù hợp với quan niệm của tác giả “cấu
trúc đoạn”, “mối quan hệ giữa đoạn với văn bản”.

7


Đặc biệt dƣới góc độ xây dựng hệ thống bài tập luyện viết đoạn văn phải kể
đến đóng góp của tác giả Nguyễn Quang Ninh trong cuốn “150 bài tập rèn kĩ năng
dựng đoạn văn”. Về lý thuyết, tác giả chỉ gợi mở hƣớng dẫn để đủ hiểu đƣợc về
đoạn, biết cách tiến hành dựng đoạn và biến đổi đoạn. Sách dành nội dung chính

cho việc xây dựng hệ thống bài tập rèn kĩ năng dựng đoạn và biến đổi đoạn: nếu bài
tập, hƣớng dẫn giải bài tập. Đây là cuốn sách có ý nghĩa phƣơng pháp cao, không
chỉ ở nội dung mà còn ở kết cấu xây dựng hệ thống bài tập.
Tác giả Trần Hữu Phong trong công trình nghiên cứu “Lập luận với việc luyện
cho HS phổ thông trung học cách lập luận trong đoạn văn nghị luận” cũng đã xây
dựng đƣợc một hệ thống bài tập để luyện cách lập luận trong đoạn văn. Trong công
trình này, ngƣời viết đề cập đến đoạn văn theo những cách lập luận khác nhau: lập
luận diễn dịch, lập luận quy nạp, lập luận phối hợp diễn dịch với quy nạp; lập luận
so sánh, lập luận nhân quả hay lập luận hỏi - đáp. Nhƣ vậy, đoạn văn với tƣ cách là
đơn vị cơ bản của văn bản nói chung và văn nghị luận nói riêng đã đƣợc một số nhà
nghiên cứu đề cập đến trong các công trình của mình. Đây sẽ là những cơ sở quan
trọng cho chúng tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Tuy nhiên, dƣới góc độ đoạn

Version
Select.Pdf
văn lập luận Demo
chứng minh,
trong-nghiên
cứu vẫnSDK
còn nhiều bỏ ngỏ.
Gần với đề tài mà chúng tôi đang thực hiện nhất là những công trình viết về
thực hành LV đƣợc trình bày dƣới hình thức những luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
của các tác giả là học viên cao học hoặc nghiên cứu sinh, và những bài viết của
những nhà nghiên cứu, nhà giáo có tâm huyết với nghề đăng trên các tạp chí khoa
học: Lê Thị Anh (2004), Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn tự sự trong quá trình dạy
văn bản tự sự (VBTS) cho HS lớp 6 - THCS (Luận văn thạc sĩ) Trƣờng Đại học
Sƣ phạm, Hà Nội. Mai Văn Năm (2010), Một số dạng bài tập rèn luyện kĩ năng
xây dựng đoạn văn nghị luận cho HS lớp 10. Phan Thị Mĩ Tiên (2007), Rèn luyện
kĩ năng sử dụng ngôn ngữ để tạo lập VBTS cho HS THCS (Luận văn thạc sĩ),
Trƣờng Đại học Sƣ phạm, Tp.HCM. Trong khóa luận, bài viết của mình, các tác

giả đã có một số tìm hiểu về đoạn văn, văn tự sự, văn nghị luận; đề xuất đƣợc các
cách thức rèn luyện vết đoạn văn tự sự, VBTS, một số dạng bài tập nhằm rèn
luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận. Tuy nhiên vẫn chƣa đề cập đến việc rèn

8


năng lực viết đoạn văn tự sự có yếu tố nghị luận cho HS trong văn tự sự ở chƣơng
trình SGK Ngữ văn lớp 9. Chính vì vậy, quan tâm đến phần LV trong chƣơng
trình Ngữ văn bậc THCS nói chung và phần LV 9 nói riêng, đặc biệt quan tâm đến
năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận, chúng tôi hƣớng đến đề
tài “Hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận cho HS
lớp 9”. Nghiên cứu đề tài, chúng tôi mong muốn góp phần nhỏ vào việc đổi mới
phƣơng pháp dạy học LV hiện nay và nhằm giúp GV có một số cách thức rèn
luyện kĩ năng viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận để dạy học phần văn
tự sự nói riêng cũng nhƣ LV nói chung đƣợc tốt hơn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Triển khai đề tài này, luận văn xác định đề xuất một số cách thức hình thành năng
lực viết đoạn cho HS lớp 9 khi làm bài văn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích đã đề ra, chúng tôi tiến hành giải quyết những nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở khoa học của đề tài
- Đƣa ra
một sốVersion
cách thức- hình
thành năng
lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng
Demo
Select.Pdf

SDK
yếu tố nghị luận.
- Thiết kế một số hoạt động
- Thiết kế một số giáo án
- Tiến hành dạy thực nghiệm
- Đối chiếu, so sánh, kiểm tra để đánh giá tính khả thi, hiệu quả của những
cách thức mà đề tài đề xuất
- Đƣa ra kết luận
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu và đề xuất một số cách thức hình thành năng lực viết
đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận cho HS lớp 9.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về lý thuyết: Tập trung nghiên cứu các tài liệu phục vụ cho việc xác lập các
tiền đề lí luận của đề tài nhƣ: văn tự sự, văn nghị luận, đoạn văn.

9


- Về thực tiễn: Chúng tôi dự kiến phân tích chƣơng trình dạy và khảo sát thực
trạng việc dạy học LV tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận tại một số trƣờng THCS
trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế. Tổ chức một số giờ dạy học
thực nghiệm (TN) và đối chứng (ĐC) trên đối tƣợng HS của khối 9 ở hai điểm
trƣờng THCS Vinh Phú và THCS Vinh Thái.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong qua trình nghiên cứu thực hiện đề tài, chúng tôi sử dụng một số phƣơng
pháp nghiên cứu cơ bản sau:
- Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp
Chúng tôi dùng phƣơng pháp này để phân tích, tổng hợp, thu thập thông tin
khoa học từ các tài liệu, công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài, nhằm rút ra

các cơ cở lý luận cho vấn đề nghiên cứu.
- Phƣơng pháp điều tra, khảo sát
Nhóm phƣơng pháp này dùng để điều tra, khảo sát thực trạng dạy học luyện
viết đoạn văn lập luận chứng minh; dựa trên các số liệu thống kê nhằm xác định cơ
sở thực tiễn cho đề tài.
- Phƣơng
phápVersion
thực nghiệm
sƣ phạm SDK
Demo
- Select.Pdf
Chúng tôi tổ chức giờ học thực nghiệm và đối chứng nhằm khẳng định tính
khả thi và hiệu quả của hệ thống bài tập và các biện pháp đã đề xuất.
- Phƣơng pháp thống kê
Phƣơng pháp này đƣợc dùng để khảo sát, phân loại, đánh giá các loại bài tập,
mẫu, kết quả thu đƣợc, xử lý các thông tin nhằm đối chiếu, kiểm chứng.
- Một số phƣơng pháp khác
Ngoài những phƣơng pháp trên, khi giải quyết các nội dung cụ thể chúng tôi
còn sử dụng một số phƣơng pháp khác nhƣ so sánh, đối chiếu, phân loại… để làm
rõ vấn đề.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng đƣợc những cách thức hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự
có sử dụng yếu tố nghị luận cho HS THCS thì sẽ giúp HS xây dựng đƣợc các đoạn
văn hoàn chỉnh về mặt nội dung cũng nhƣ hình thức, nâng cao năng lực viết văn,
góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học LV trong nhà trƣờng THCS hiện nay.

10


7. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung của
luận văn đƣợc trình bày gồm ba chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
Chƣơng 2: Cách thức hình thành năng lực viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu
tố nghị luận cho HS lớp 9
Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm

Demo Version - Select.Pdf SDK

11