Phát triển năng lực tự học cho học sinh qua dạy học nhóm phần “quang hình học” vật lí 11 THPT (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TỐNG THỊ THU ÁNH

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH
QUA DẠY HỌC NHÓM PHẦN “QUANG HÌNH HỌC”
VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Demo Version - Select.Pdf SDK

Chuyên ngành: LÍ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN VẬT LÍ
Mã số: 8140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. LÊ VĂN GIÁO

Huế, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam
đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các
thông tinh trích dẫn trong luận văn đã được ghi nguồn gốc.
Huế, ngày .... tháng ... năm 2018
Tác giả luận văn

Tống Thị Thu Ánh

Demo Version - Select.Pdf SDK

i


LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng
Đào tạo Sau đại học, Khoa Vật lí trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế và quý
thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS. Lê Văn
Giáo – người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện
luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu cùng quý thầy cô giáo tổ Vật lí
trường THPT Bình Điền và trường THPT Đặng Huy Trứ đã tạo mọi điều kiện thuận
lợi trong suốt quá trình thực nghiệm sư phạm.
Xin được cảm ơn toàn thể đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã quan tâm, động
viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn!

Huế, tháng 09 năm 2018
Tác giả
Demo Version - Select.Pdf SDK
Tống Thị Thu Ánh

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................... ii

MỤC LỤC ................................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN .............................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ......................................................................................3
3. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................4
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................5
7. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................5
8. Phương pháp nghiêncứu ..........................................................................................5

Version
Select.Pdf
SDK
8.1. Phương Demo
pháp nghiên
cứu lí-luận
..........................................................................5
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.......................................................................5
8.3. Phương pháp thực nghiệm ...................................................................................5
8.4. Phương pháp thống kê toán học ...........................................................................6
9. Đóng góp mới của đềtài ..........................................................................................6
10. Cấu trúc dự kiến của luận văn ...............................................................................6
NỘI DUNG ................................................................................................................7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC
DẠY HỌC NHÓM THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC
CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ.....................................................7

1.1. Dạy học theo hướng tiếp cận năng lực học sinh ..................................................7
1.1.1. Khái niệm năng lực ...........................................................................................7
1.1.2. Năng lực học sinh..............................................................................................8
1.1.2.1 Khái niệm ........................................................................................................8
1.1.2.2. Hệ thống năng lực học sinh ............................................................................9
iii


1.1.3. Năng lực tự học ...............................................................................................13
1.1.3.1. Khái niệm năng lực tự học ...........................................................................13
1.1.3.2. Các năng lực thành tố của năng lực tự học ..................................................14
1.2. Phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học Vật lý ...........................18
1.2.1. Mối quan hệ giữa dạy học với việc phát triển năng lực tự học cho học sinh .18
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển năng lực tự học cho học sinh trong
dạy học Vật lí ............................................................................................................20
1.2.2.1. Ý thức và động cơ học tập của bản thân ......................................................20
1.2.2.2 Vốn tri thức hiện có của bản thân ................................................................20
1.2.2.3. Nội dung, chương trình giáo dục ................................................................20
1.2.2.4. Năng lực trí tuệ bản thân .............................................................................21
1.2.2.5. Phương pháp dạy học của giáo viên.............................................................21
1.2.2.6. Phương pháp học tập của học sinh ...............................................................22
1.2.2.7. Ảnh hưởng của quá trình kiểm tra, đánh giá và các điều kiện khác về cơ sở
vật chất, gia đình, xã hội ...........................................................................................22
1.2.3. Hệ thống kỹ năng tự học cần rèn luyện cho học sinh để phát triển năng lực tự

Version
Select.Pdf
SDK
học cho học Demo
sinh trong

dạy học -Vật
lí .......................................................................23
1.3. Biện pháp phát triển năng lực tự học .................................................................23
1.3.1. Định hướng chung cho việc xây dựng các biện pháp phát triển năng lực tự
học cho học sinh trong dạy học vật lí ........................................................................23
1.3.2. Các biện pháp cụ thể để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học
vật lí ...........................................................................................................................24
1.3.2.1. Nhóm biện pháp 1: Bồi dưỡng các thành tố của năng lực tự học cho HS ...25
1.3.2.2. Nhóm biện pháp 2: Tạo động cơ, hứng thú của HS khi tham gia hoạt động
học tập .......................................................................................................................27
1.3.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp triển năng lực tự học cho học sinh trong
dạy học vật lí .............................................................................................................28
1.4. Dạy học nhóm trong bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh ..........................28
1.4.1. Dạy học nhóm .................................................................................................28
1.4.2. Vai trò của dạy học nhóm trong bồi dưỡng phát triển năng lực tự học ..........29

iv


1.5. Quy trình tổ chức dạy học nhóm theo định hướng phát triển năng lực tự học
cho học sinh trong dạy học vật lý ở trường phổ thông .............................................31
1.6. Thực trạng bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh trong trường phổ thông
hiện nay .....................................................................................................................34
1.6.1. Thực trạng .......................................................................................................34
1.6.2. Nguyên nhân thực trạng ..................................................................................35
1.6.2.1. Về phía GV ..................................................................................................35
1.6.2.2. Về phía HS ...................................................................................................36
1.7. Đánh giá năng lực tự học trong dạy học Vật lí ..................................................36
1.7.1. Đánh giá trong quá trình học tập (đánh giá thường xuyên) ............................36
1.7.2. Đánh giá bằng kết quả bài kiểm tra định kỳ ...................................................44

1.8. Kết luận chương 1 ..............................................................................................45
CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC DẠY PHẦN “QUANG HÌNH HỌC” VẬT LÍ 11
THPT THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC
SINH .........................................................................................................................46
2.1. Đặc điểm cấu trúc nội dung phần “Quang hình học” Vật lý 11 THPT .............46

Demo
- Select.Pdf
SDK
2.1.1. Cấu trúc
phần Version
“Quang hình
học” Vật lý 11
....................................................46
2.1.2. Đặc điểm của phần “Quang hình học” trong chương trình Vật lí 11 THPT ...46
2.1.3. Mục tiêu dạy học .............................................................................................47
2.2. Thiết kế tiến trình dạy học nhóm theo định hướng phát triển năng lực tự học
trong dạy học một số kiến thức phần “Quang hình học” Vật lý 11 THPT ...............49
2.2.1. Nguyên tắc thiết kế HĐDH nhóm theo định hướng phát triển năng lực tự học
trong dạy học phần “Quang hình học” Vật lý 11THPT ............................................49
2.2.2. Các bước thiết kế tiến trình dạy học nhóm theo định hướng phát triển năng
lực tự học cho HS ......................................................................................................50
2.3. Thiết kế tiến trình dạy học ở một số kiến thức phần “Quang hình học” theo
hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh .........................................................53
2.3.1. Bài “Khúc xạ ánh sáng” ..................................................................................53
2.3.2. Bài “Phản xạ toàn phần” .................................................................................65
2.3.3. Bài "Mắt và các tật của mắt" ...........................................................................74
2.4. Kết luận chương 2 ..............................................................................................85
v

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .........................................................86
3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ..................................................................86
3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ......................................................................86
3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm .....................................................................86
3.2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................86
3.2.1. Đối tượng thực nghiệm sư phạm .....................................................................86
3.2.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ......................................................................87
3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ...................................................................87
3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm sư phạm ....................................................................87
3.3.2. Lựa chọn GV thực nghiệm ..............................................................................88
3.3.3. Quan sát giờ học ..............................................................................................88
3.3.4. Các bài kiểm tra ..............................................................................................88
3.3.5.Tiến hành thực nghiệm.....................................................................................89
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm............................................................................89
3.4.1. Phân tích định tính kết quả TNSP ...................................................................89
3.4.2. Đánh giá định lượng ........................................................................................91

- Select.Pdf SDK
3.5. Kết luậnDemo
chươngVersion
3 ..............................................................................................96
KẾT LUẬN ..............................................................................................................98
1. Những kết quả đã đạt được ...................................................................................98
2. Hướng phát triển của đề tài ...................................................................................98
3. Kiến nghị ...............................................................................................................98
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 100
PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT Viết tắt

Viết đầy đủ

1

DH

Dạy học

2

ĐC

Đối chứng

3

GQVĐ

4

GV

5

HĐDH

6

TH

7

NLTH

8

HS

Học sinh

9

HV

Hành vi

10

PPDH

Phương pháp dạy học

11

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

12

TN

Thí nghiệm

13

TNg

Thực nghiệm

14

THPT

15

VĐ

Vấn đề

16

SGK

Sách giáo khoa

17

NL

Năng lực

18

ĐG

Đánh giá

19

HĐN

Giải quyết vấn đề
Giáo viên
Hoạt động dạy học
Tự học
Năng lực tự học

Demo Version - Select.Pdf SDK

Trung học phổ thông

Hoạt động nhóm

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Bộ tiêu chí đánh giá năng lực tự học của HS ........................................... 39
Bảng 3.1. Bảng số liệu HS được chọn làm mẫu thực nghiệm .................................. 88
Bảng 3.2. Bảng tổng hợp mức độ năng lực tự học của HS ....................................... 90
Bảng 3.3. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra ........................................... 91
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 92
Bảng 3.5. Bảng phân phối tần suất lũy tích của hai nhóm ĐC và TNg .................... 93
Bảng 3.6. Các tham số thống kê ................................................................................ 94

Demo Version - Select.Pdf SDK

viii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Biểu đồ 3.1 Biểu đồ phân bố điểm của hai nhóm ĐC và TNg ................................. 91
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ phân bố tần suất của hai nhóm ĐC và TNg ............................ 92
Biểu đồ 3.3. Đồ thị phân bố tần suất của hai nhóm ĐC và TNg ............................... 93
Biểu đồ 3.4. Đồ thị phân bố tần suất tích lũy của hai nhóm ĐC và TNg ................. 93

Demo Version - Select.Pdf SDK

ix


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 đang phát triển với những bước tiến

nhảy vọt đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên thông tin,
làm biến đổi nhanh chóng và sâu sắc đời sống tinh thần lẫn vật chất của xã hội loài
người. Tri thức nhân loại ngày càng phong phú và đa dạng, các phát minh khoa học
ngày càng tiến xa đòi hỏi con người phải năng động, sáng tạo để vận dụng các tri
thức khoa học vào đời sống thực tiễn.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và
hội nhập quốc tế. Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi phải có nguồn nhân lực có chất
lượng cao. Những công dân ngày mai của đất nước hiện đang ngồi trên ghế nhà
trường phổ thông phải có sức khỏe, trí tuệ, đạo đức và nhân cách tốt. Vì thế, đổi
mới giáo dục trong nhà trường ở nước ta hiện nay là một nhiệm vụ cấp thiết.
Theo tư tưởng đổi mới giáo dục: lấy người học làm trung tâm, các hình thức tổ
chức dạy học theo quan điểm sư phạm tương tác. Tổ chức hoạt động học tập của học
sinh theo hướng phát huy tính tự lực, tích cực hoạt động nhận thức trong quá trình

Demo
- Select.Pdf
hình thành kiến
thức,Version
kỹ năng, phát
triển tư duySDK
khoa học và năng lực sáng tạo.
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo
dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan
tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh làm được cái gì
qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc
chuyển từ phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học,
cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng
hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng

của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập
nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên
lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại
khóa, nghiên cứu khoa học.”[1]
1


Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo
Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ: "Tiếp tục đổi
mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học". Vì
vậy, cần phải đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo,
phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học.
Vật lý học là môn khoa học thực nghiệm. Việc sử dụng các thí nghiệm (TN)
vật lý trong quá trình dạy học là cần thiết và trở thành nhiệm vụ cấp bách của giáo
viên (GV) vật lý. TN có vai trò to lớn trong việc tích cực hóa hoạt động nhận thức
của HS trong giờ học vật lý ở trường trung học phổ thông (THPT). Việc sử dụng
TN trong dạy học góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện những phẩm chất và
năng lực của HS, đưa đến sự phát triển toàn diện cho người học. Thực tế việc dạy
học cho thấy rằng việc vận dụng việc vận dụng kiến thức của học sinh vào thực tế
còn nhiều hạn chế. Vậy, cần tìm ra những phương pháp dạy học (PPDH) để có thể
thực hiện được mục tiêu đào tạo mới trong tổ chức dạy học. Trong số các PPDH
đang sử dụng, PPDH nhóm có nhiều ưu thế trong việc thực hiện các mục tiêu giáo
dục hiện nay như: Có khả năng phát huy tính tích cực tốt, sự tự tin, tinh thần hợp

Demo Version - Select.Pdf SDK

tác, những kĩ năng sống và làm việc tập thể... Đặc biệt, trong phần “ Quang hình
học” THPT có nhiều hiện tượng vật lí liên quan đến đời sống hằng ngày đòi hỏi HS

phải biết cách nhìn nhận và giải quyết các VĐ mà thực tế đặt ra.
Để đáp ứng những yêu cầu trên, đòi hỏi nhà trường phổ thông không chỉ dừng
lại ở chỗ trang bị cho HS những kiến thức, kỹ năng đã được tích lũy mà cần phải bồi
dưỡng cho HS năng lực tự học. Trong đó, xu thế đưa HS vào thế giới thực, đặt HS
trước những bài toán thực tế để HS tự tìm tòi, nghiên cứu, biến mình thành trung tâm
của giáo dục là xu thế của thời đại đang được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm.
Từ cơ sở lí luận và thực tiễn nói trên đã đặt ra yêu cầu và tạo điều kiện cho
việc nghiên cứu phát triển năng lực tự học cho HS trong DH nói chung và trong DH
Vật lí nói riêng. Vì những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Phát triển năng lực tự
học cho học sinh qua dạy học nhóm phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT”
làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.

2


2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Ở Việt Nam, quan điểm DH theo hướng phát triển năng lực đã được Bộ Giáo
dục triển khai vào đầu năm học 2013-2014 ở gần 2.000 trường tiểu học và ở các cấp
học phổ thông, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm từ năm học 2013 – 2014 đến nay.
Bên cạnh đó, định hướng này cũng đã được đưa vào đề tài luận văn thạc sĩ,
tiến sĩ. Qua quá trình tìm hiểu những thông tin khoa học có liên quan đến lĩnh vực
nghiên cứu của đề tài, chúng tôi nhận thấy:
Vấn đề tự học của HS trong dạy học vật lý ở trường THPT, đã có một số luận
văn nghiên cứu như: Cao Văn Thạnh với đề tài “ Phát triển năng lực tự học của học
sinh khi ôn tập chương “ Dòng điện xoay chiều” vật lí 12 nâng cao với sự hỗ trợ của
bản đồ tư duy”, Trần Trọng Công với đề tài “ Bồi dưỡng năng lực tự học cho học
sinh trong dạy học phần “ Nhiệt học” vật lí 10 THPT với sự hỗ trợ của bản đồ tư
duy, Nguyễn Kim Cương với đề tài “ Hướng dẫn học sinh tự học khi dạy học
chương “ Dòng điện xoay chiều” (SGK Vật lý 12 nâng cao)”, Nguyễn Thị Thiên
Nga với đề tài “ Nâng cao hiệu quả dạy học Vật lý ở trường THPT thông qua các

biện pháp tổ chức hoạt động tự học của học sinh”, Nguyễn Phú Đồng với đề tài “

- Select.Pdf
Nghiên cứu Demo
sử dụngVersion
bài tập Vật
lý theo hướngSDK
bồi dưỡng năng lực tự học cho học
sinh trong dạy học phần dòng điện không đổi, Vật lý 11 THPT”, Võ Thị Cẩm
Quyên với đề tài “Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh trong dạy học chương
“Động học chất điểm”, Vật lý 10 qua khai thác và sử dụng bài tập vật lý”, Võ Lê
Phương Dung với đề tài “Hình thành năng lực tự học Vật lý cho học sinh THPT
thông qua việc sử dụng sách giáo khoa”. Nhìn chung, các tác giả này đã hệ thống
khá đầy đủ cơ sở lý luận về tự học và đã chỉ ra được một số biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả dạy học cho HS qua hoạt động tự học.
Về vấn đề sử dụng phương pháp dạy học nhóm được một số tác giả nghiên
cứu như: Dương Thị Hằng với đề tài “ Phát triển năng lực thực hành cho học sinh
thông qua việc tổ chức dạy học nhóm phần “ Quang hình học” Vật lí 11 THPT ”,
Hồ Thị Bạch Phương với đề tài “ Nâng cao hiệu quả dạy học vật lí ở trường THPT
thông qua các biện pháp tổ chức hoạt động hợp tác nhóm”, Lê Khắc Thuận với đề
tài “Tổ chức hoạt động học tập theo nhóm trong quá trình dạy học phần “Điện và
điện từ” Vật lí 11 nâng cao THPT”, Lê Thị Thùy Trang với đề tài luận văn thạc sĩ
3


Thiết kế bài dạy học phần “ Quang hình học Vật lí 11 nâng cao theo phương pháp
dạy học hợp tác nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính”. Nhìn chung các đề tài trên đã
trình bày khá đầy đủ và cụ thể về vấn đề tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh
theo phương pháp nhóm trong dạy học vật lý ở trường phổ thông.
Phần Quang hình học, với những hiện tượng và quá trình vật lí gần gũi với học

sinh, có những khái niệm, hiện tượng bước đầu HS đã được làm quen ở THCS, do
đó trong giờ có thể tổ chức cho HS tự lực tìm tòi nghiên cứu, qua đó góp phần bồi
dưỡng năng lực tự học cho HS. Như vậy, vấn đề “Phát triển năng lực tự học cho
học sinh trong dạy học phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT thông qua hoạt
động nhóm”, là một trong những hướng cần tiếp tục được nghiên cứu và vận dụng
vào hực tiễn dạy học vật lí ở trường phổ thông.
3. Mục tiêu của đề tài
Nghiên cứu đề xuất quy trình tổ chức dạy học nhóm theo định hướng phát
triển năng lực tự học cho học sinh và vận dụng vào dạy học một số kiến thức trong
phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT.
4. Giả thuyết khoa học

Version
- Select.Pdf
Nếu đềDemo
xuất được
quy trình
tổ chức dạy SDK
học nhóm theo định hướng phát triển
năng lực tự học cho học sinh và vận dụng vào dạy học thì sẽ góp phần phát triển
năng lực tự học cho HS, qua đó nâng cao hiệu quả dạy học vật lí ở trường phổ
thông.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu đề ra, đề tài phải thực hiện những nhiệm vụ chính sau
đây:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc dạy học theo định hướng phát
triển năng lực tự học cho học sinh;
- Nghiên cứu về vai trò của dạy học nhóm trong việc phát triển năng lực cho
học sinh nói chung và năng lực tự học nói riêng.
- Nghiên cứu đề xuất quy trình tổ chức dạy học nhóm học theo định hướng

phát triển năng lực tự học cho HS trong dạy học vật lí;
- Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc nội dung phần “Quang hình học” Vật lí 11
THPT;
4


- Thiết kế tiến trình dạy học một số kiến thức cụ thể trong phần “Quang hình học”
Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực tự học cho HS qua dạy học nhóm.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm (TNSP) để đánh giá giả thuyết khoa học của
đề tài.
6. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động dạy và học phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi
dưỡng năng lực tự học cho học sinh.
7. Phạm vi nghiên cứu
Trong giới hạn của thời gian nghiên cứu và khả năng cho phép, đề tài chỉ tập
trung nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm bồi dưỡng năng lực tự học cho HS với
dạy học nhóm một số kiến thức trong phần “ Quang hình học” Vật lí 11 THPT và
tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Bình Điền và một số trường trên
địa bàn thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế.
8. Phương pháp nghiêncứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
+ Nghiên cứu văn kiện Đại Hội Đảng về đổi mới nội dung, chương trình,
phương phápDemo
DH; Version - Select.Pdf SDK
+ Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động DH theo hướng bồi dưỡng
năng lực tự học;
+ Nghiên cứu chương trình, nội dung SGK, sách GV và các tài liệu liên quan
đến phần Quang hình học Vật lí 11 THPT để xác định kiến thức, kĩ năng, năng lực
mà HS cần đạt được.
8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

+ Nghiên cứu khả năng tổ chức DH nhóm theo hướng bồi dưỡng năng lực tự
học trong DH phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT tại trường THPT Bình Điền;
trường THPT Đặng Huy Trứ.
+ Dự giờ, quan sát việc dạy của GV và việc học của HS trong quá trình TNSP.
8.3. Phương pháp thực nghiệm
Thực hiện các bài dạy đã thiết kế trong các lớp thực nghiệm (TNg), so sánh
với các lớp đối chứng (ĐC) để rút ra những cần thiết, chỉnh lý, thiết kế, đề xuất
hướng áp dụng vào thực tiễn, mở rộng kết quả nghiên cứu.
5


8.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để trình bày kết quả TNSP và kiểm
định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nhóm lớp ĐC
và lớp TNg.
9. Đóng góp mới của đề tài
ề mặt lý luận
- Đề xuất được các biện pháp bồi dưỡng năng lực tự học cho HS trong DH vật
lí ở trường THPT;
- Đề xuất được tiến trình DH nhóm theo hướng bồi dưỡng năng lực tự học cho
HS trong DH Vật lí.
ề mặt thực ti n
Thiết kế được tiến trình DH một số nội dung trong phần “Quang hình học”
Vật lí 11 THPT theo hướng hướng dẫn học sinh tự học, bồi dưỡng năng lực tự học
cho HS.
10. Cấu trúc dự kiến của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm
ba chương. Demo Version - Select.Pdf SDK
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức dạy học nhóm theo
hướng phát triển năng tự học cho học sinh trong dạy học Vật lí

Chương 2: Xây dựng tiến trình dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực tự học
một số kiến thức phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

6