phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở đảng bộ tổng công ty cấp nước sài gòn thành phố hồ chí minh

3
BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
˜˜˜

TRẦN NGỌC NGA

PHÁT HUY DÂN CHỦ TRONG SINH HOẠT CHI BỘ
Ở ĐẢNG BỘ TỔNG CÔNG TY CẤP NƯỚC SÀI GÒN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC

HÀ NỘI - 2014


4
BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ
˜˜˜

TRẦN NGỌC NGA

PHÁT HUY DÂN CHỦ TRONG SINH HOẠT CHI BỘ
Ở ĐẢNG BỘ TỔNG CÔNG TY CẤP NƯỚC SÀI GÒN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHUYÊN NGÀNH: XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ

NƯỚC
MÃ SỐ: 60 31 02 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS PHẠM VĂN THẮNG

HÀ NỘI - 2014


5

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1

3
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN PHÁT HUY DÂN CHỦ TRONG
SINH HOẠT CHI BỘ Ở ĐẢNG BỘ TỔNG CÔNG
TY CẤP NƯỚC SÀI GÒN – THÀNH PHỐ HỒ
10

1.1.

CHÍ MINH
Sinh hoạt chi bộ và phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi

10

1.2.

bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn
Thực trạng và một số kinh nghiệm phát huy dân chủ
trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp

Chương 2

nước Sài Gòn
YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT HUY

40

DÂN CHỦ TRONG SINH HOẠT CHI BỘ Ở
ĐẢNG BỘ TỔNG CÔNG TY CẤP NƯỚC SÀI
GÒN – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG
2.1.

GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Những yếu tố tác động và yêu cầu phát huy dân chủ

60

trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp
2.2.

nước Sài Gòn hiện nay
Những giải pháp phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi

60

bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn hiện nay

70
96
99
103

KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài


6
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Dân chủ là chìa khoá vạn năng
để giải quyết mọi công việc khó khăn của cách mạng. Trong Đảng không có
dân chủ thì đời sống của Đảng sẽ trở nên “âm u”. Trước khi đi xa trong Di
chúc Người căn dặn: “...trong Đảng phải thực hành dân chủ rộng rãi, thường
xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và
phát triển sự đoàn kết thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương
yêu lẫn nhau”. Người nhấn mạnh thực hành dân chủ chứ Người không nói là
dân chủ. Người thấy việc nói về dân chủ trong Đảng nhiều nhưng thực hành
dân chủ rộng rãi thì còn có những hạn chế. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:
“Để làm cho Đảng mạnh, thì phải mở rộng dân chủ”, trong Đảng “Phải thật sự
mở rộng dân chủ để bày tỏ hết ý kiến của mình”.
Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Đảng mạnh là do các chi bộ tốt”, chi
bộ chỉ có thể vững mạnh khi toàn thể các cấp ủy, tổ chức đảng đều hành động
theo một nguyên tắc nhất định, đó là nguyên tắc tập trung dân chủ. Như vậy,

chi bộ là tổ chức gốc rễ của Đảng, để thực hành dân chủ trong Đảng có hiệu
quả phải phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ. Bởi vì chi bộ là tế bào của
đảng, là nơi trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên, trực tiếp lãnh
đạo, tổ chức thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nghị
quyết chỉ thị của cấp trên và cấp mình. Mọi hoạt động của chi bộ đều diễn ra
trong sinh hoạt chi bộ. Phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ là thể hiện căn
bản quyền làm chủ của đảng viên, nội dung chủ yếu của nguyên tắc tập trung
dân chủ trong sinh hoạt Đảng, đồng thời là cơ sở đảm bảo cho mọi chủ
trương, biện pháp lãnh đạo của chi bộ được bàn bạc, thảo luận và quyết định
chính xác, hạn chế, khắc phục những sai lầm, khuyết điểm. Phát huy dân chủ
trong sinh hoạt chi bộ là một trong những nội dung quan trọng của đổi mới,
chỉnh đốn Đảng hiện nay.
Những năm qua, Đảng ta đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị quan
trọng nhằm phát huy quyền làm chủ, sức sáng tạo của đảng viên để phát triển


7
kinh tế, ổn định chính trị, phát triển xã hội. Bên cạnh đó, dân chủ trong Đảng
còn hạn chế, kỷ luật không nghiêm, một số nơi mất đoàn kết nghiêm trọng...
Có những quy định trong Điều lệ Đảng, trong các quy chế làm việc của Ban
Chấp hành Trung ương và các cấp ủy không được chấp hành nghiêm túc.
Hiện tượng cán bộ lãnh đạo độc đoán, mệnh lệnh, trù dập, ức hiếp đảng viên
còn xảy ra ở một số nơi. Trong khi tình trạng mất dân chủ hoặc dân chủ hình
thức còn nặng thì những biểu hiện dân chủ cực đoan, tự do vô kỷ luật cũng
không ít.
Đảng bộ Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn là Đảng bộ cấp trên cơ sở
gồm nhiều chi bộ trực thuộc nằm trong hệ thống tổ chức đảng của Thành ủy
Thành phố Hồ Chí Minh. Những năm qua, các chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty
đã duy trì sinh hoạt và tổ chức thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân
chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình, phát huy dân

chủ trong sinh hoạt chi bộ. Vai trò lãnh đạo của các chi bộ trong Đảng bộ và
tính chủ động sáng tạo của Hội đồng thành viên, Ban Tổng giám đốc, của cán
bộ đảng viên, công nhân viên, người lao động đã được phát huy để hoàn thành
tốt nhiệm vụ chính trị góp phần xây dựng Tổng công ty vững mạnh toàn diện.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dân chủ ở một số chi bộ có nơi, có
lúc chưa tốt. Một số cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy đủ về dân chủ
trong Đảng. Một số chi ủy, chi bộ có lúc, có nơi còn có biểu hiện tập trung
quan liêu hoặc dân chủ hình thức trong tổ chức, sinh hoạt và hoạt động.
Những hạn chế đó đều có thể dẫn đến nguy cơ làm suy giảm năng lực lãnh
đạo và sức chiến đấu của các chi ủy, chi bộ. Để chủ động phát huy những mặt
tích cực, hạn chế những mặt tiêu cực trong quá trình thực hiện dân chủ ở cơ
sở cần phải thường xuyên nghiên cứu lý luận, chú trọng tổng kết thực tiễn,
xác định chủ trương, giải pháp, phát huy ưu điểm, khắc phục những thiếu sót
trong quá trình thực hiện dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công


8
ty cấp nước Sài Gòn. Đó là việc làm cần thiết. Vì lẽ đó, tác giả lựa chọn vấn
đề “phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp
nước Sài Gòn” làm đề tài luận văn thạc sĩ. Đây là vấn đề có ý nghĩa lý luận,
thực tiễn sâu sắc và mang tính cấp thiết.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đến nay, vấn đề dân chủ và phát
huy dân chủ trong Đảng luôn được các nhà lãnh đạo, các nhà khoa học quan
tâm nghiên cứu, gần đây có một số công trình tiêu biểu như:
Những công trình nghiên cứu về nâng cao năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu của chi bộ.
+ Nguyễn Đức Ái:“ Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
tổ chức cơ sở đảng nông thôn vùng cao phía Bắc trong thời kỳ đẩy mạnh
CNH,HĐH đất nước’’, luận văn tiến sĩ chính trị học, H.2001

+ Phạm Minh Sơn: “Nâng cao chất lượng hoạt động lãnh đạo của tổ
chức cơ sở đảng ở các cơ quan thuộc Trường sĩ quan Chính trị hiện nay’’,
luận văn thạc sĩ xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, H.2013
+ Bài "Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng chỉnh
đốn Đảng hiện nay” của PGS,TS Trần Đình Huỳnh - Tạp chí dân vận số 3
năm 2012; Bài “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở
đảng gắn với việc thực hiện nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) trong quân
đội” Đại tá PGS,TS Nguyễn Hồng Châu Phó cục trưởng Cục tổ chức, Tổng
Cục Chính trị Xây dựng Đảng số 12 – 2012. Các bài viết đã luận bàn về vai
trò, tầm quan trọng của tổ chức cơ sở đảng, nhất là vai trò của chi bộ trong
việc lãnh đạo thực hiện các nghị quyết của Đảng, việc phát huy dân chủ trong
tổ chức cơ sở đảng, vai trò của cấp ủy trong việc chuẩn bị nội dung sinh hoạt
chi bộ, triển khai các văn bản của Đảng đến đảng viên, phân công đảng viên
thực hiện nghị quyết của Đảng. Tầm quan trọng của tổ chức cơ sở đảng trong


9
triển khai nghị quyết của Đảng nhất là việc mở rộng và phát huy dân chủ,
thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách
trong sinh hoạt chi bộ.
Những công trình nghiên cứu về nâng cao chất
lượng sinh hoạt đảng.
+ Nguyễn Quang Trung “Nâng cao chất lượng tập thể lãnh đạo, cá nhân
phụ trách của cấp ủy cơ sở thuộc Đảng bộ Trường sĩ quan Lục quân 2 hiện
nay’’, luận văn thạc sĩ xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, HVCT.2013
+ Nguyễn Năng Lượng: “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ học viên
đào tạo cho học viên đào tạo cán bộ cấp chiến thuật, chiến dịch ở Học viện
Chính trị - Quân sự hiện nay’’, luận văn thạc sĩ xây dựng Đảng, HVCT. 2000
+ Bài "Một số giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” TS
Hoàng Văn Lễ, Sổ tay Xây dựng Đảng tháng 1 - 2012; “Vai trò của người chủ

trì trong sinh hoạt chi bộ” Trúc Giang, Sổ tay Xây dựng Đảng tháng 1-2-013;
“Điều cốt lõi vẫn là nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ” Nguyễn Văn Cự,
Sổ tay Tuyên giáo số 9 - 2012; “Cần chú trọng công tác xây dựng Đảng trong
sinh hoạt chi bộ” Minh Tâm, Sổ tay xây dựng Đảng tháng 4 - 2013. Các tác
giả đã luận bàn về chất lượng sinh hoạt chi bộ hiện nay, sinh hoạt chi bộ theo
quy định của Đảng, quy trình tổ chức sinh hoạt chi bộ. Tính chất của sinh hoạt
chi bộ. Nội dung sinh hoạt chi bộ và phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ;
sinh hoạt chi bộ để kiểm điểm, đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của chi
bộ, của đảng viên, biểu dương khen thưởng những đảng viên hoàn thành
nhiệm vụ và phê phán những đảng viên chưa hoàn thành nhiệm vụ. Sinh hoạt
chi bộ đúng thực chất để phát huy dân chủ trong chi bộ khơi gợi ý thức trách
nhiệm vai trò của đảng viên tham gia xây dựng Đảng.
Những công trình nghiên cứu về phát huy dân chủ
trong sinh hoạt đảng.


10
Bài “Dân chủ trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh” GSTS Hoàng Chí
Bảo, Tạp chí dân vận tháng 7- 2013; “Quan điểm của Lênin về thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ trong xây dựng Đảng” PGSTS Đặng Hữu Toàn,
Sổ tay XDĐ tháng 4 và 5 - 2012 ; “Một số giải pháp nâng cao chất lượng thực
hiện quy chế dân chủ trong các loại hình doanh nghiệp” Ths Nguyễn Thị Lan
Minh, Tạp chí dân vận tháng 4 - 2012; “Tính tất yếu mở rộng dân chủ và phát
huy dân chủ trong Đảng” TS Dương Trung Ý và “Về phát huy dân chủ trong
Đảng, Phạm Đức Vinh; “Dân chủ trong Đảng nhìn từ hoạt động chất vấn”
Văn Thiêng - Ngọc Năm; “Căn cứ đánh giá chất lượng hiệu quả tự phê và phê
bình” TS Dương Trung Ý, Học viện Xây dựng Đảng số 1- 2013. Các tác giả đã
luận bàn về đổi mới, phát huy dân chủ, trí tuệ, quyết định các vấn đề quan trọng
của Đảng và đất nước. Tính tất yếu mở rộng và phát huy dân chủ, khẳng định sự
lãnh đạo đúng đắn của Đảng bắt nguồn từ nhiều yếu tố, trong đó yếu tố rất quan

trọng là mở rộng và phát huy dân chủ trong nội bộ Đảng để phát huy trí tuệ, yếu tố
đầu tiên đảm bảo tính tiền phong của Đảng. Chỉ có mở rộng và phát huy dân chủ,
Đảng mới tập trung được sức mạnh, đề ra đường lối và quyết sách đúng đắn.
Từ các vấn đề trên, tác giả thấy rằng chưa có một công trình nào nghiên
cứu thực sự toàn diện, hệ thống về phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở
Đảng bộ Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn. Do đó, đề tài tác giả chọn không
trùng lặp với các công trình khoa học đã được công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
* Mục đích nghiên cứu
Luận giải những vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất những giải pháp
phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ thuộc Đảng bộ Tổng công ty cấp
nước Sài Gòn hiện nay.
*Nhiệm vụ nghiên cứu


11
- Phản ảnh khái quát nhiệm vụ, đặc điểm tổ chức và hoạt động của các
chi bộ thuộc Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn. Nghiên cứu quan
niệm, nội dung, hình thức, vai trò, những vấn đề có tính nguyên tắc và tiêu chí
đánh giá thực hiện và phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ
Tổng công ty cấp nước Sài Gòn.
- Đánh giá đúng thực trạng, nguyên nhân, khái quát một số kinh
nghiệm bước đầu phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng
công ty cấp nước Sài Gòn.
- Dự báo những yếu tố tác động, xác định yêu cầu và đề xuất những
giải pháp phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty
cấp nước Sài Gòn trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
*Đối tượng nghiên cứu
Phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty cấp

nước Sài Gòn.
*Phạm vi nghiên cứu
Phát huy dân chủ trong sinh hoạt của 69 chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty
cấp nước Sài Gòn. Thời gian đánh giá thực trạng được giới hạn từ năm 2010
đến nay. Thời gian ứng dụng kết quả nghiên cứu có giá trị đến năm 2025.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn, phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Luận văn thực hiện dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát huy dân chủ
trong Đảng.
* Cơ sở thực tiễn
Luận văn thực hiện dựa trên thực tiễn phát huy dân chủ trong sinh hoạt
chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn; đồng thời, căn cứ vào các
tư liệu, số liệu trong các nghị quyết, báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng


12
trong những năm gần đây và qua nghiên cứu nắm tình hình ở các chi bộ thuộc
Đảng bộ Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn của tác giả.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác –
Lênin tác giả sử dụng tổng hợp các phương pháp: kết hợp giữa lôgic và lịch
sử, phân tích, tổng hợp, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa của đề tài
Cung cấp những luận cứ khoa học, giúp Ban Thường vụ Đảng uỷ Tổng
công ty chỉ đạo tổ chức cơ sở đảng; giúp cấp uỷ cơ sở xác định chủ trương
biện pháp phát huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ; giúp cho chi bộ phát huy
vai trò đảng viên tham gia xây dựng Đảng; nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ. Đề tài còn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu
giảng dạy môn xây dựng Đảng ở các trường chính trị tỉnh, thành phố.

7. Kết cấu của luận văn
Gồm phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục.


13
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
PHÁT HUY DÂN CHỦ TRONG SINH HOẠT CHI BỘ
Ở ĐẢNG BỘ TỔNG CÔNG TY CẤP NƯỚC SÀI GÒN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
1.1. Sinh hoạt chi bộ và những vấn đề cơ bản về
phát

huy dân chủ trong sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ

Tổng công ty cấp nước Sài Gòn hiện nay
1.1.1. Chi bộ và sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty cấp nước
Sài Gòn hiện nay
* Một số vấn đề khái quát về Đảng bộ Tổng công ty
cấp nước Sài Gòn
Đảng bộ Tổng Công ty cấp nước Sài Gòn là tổ chức đảng, trực thuộc
Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và
thường xuyên của Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; có
chức năng lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra giám sát việc xây dựng kế hoạch và
triển khai thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, xây dựng tổ
chức bộ máy, đội ngũ cán bộ và các hoạt động khác của doanh nghiệp; lãnh
đạo, chỉ đạo tổ chức đảng trực thuộc phát huy vai trò hạt nhân chính trị để
lãnh đạo hoàn thành nhiệm vụ chính trị, công tác tổ chức cán bộ và các nhiệm
vụ khác theo quy định của Điều lệ Đảng; xây dựng tổ chức đảng trong sạch

vững mạnh gắn với xây dựng các đơn vị trực thuộc và tổ chức chính trị xã hội
ở cơ sở vững mạnh.
Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn là Đảng bộ cấp trên cơ sở
được thành lập trong doanh nghiệp nhà nước chuyên sản xuất kinh doanh và
cung cấp nước sạch cho thành phố Hồ Chí Minh. Toàn Đảng bộ có 6 chi bộ
cơ sở, 13 đảng bộ cơ sở trong đó có 69 chi bộ trực thuộc. Các tổ chức cơ sở


14
đảng nằm trải rộng khắp các quận, huyện trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh, với các loại hình doanh nghiệp khác nhau.
Các tổ chức cơ sở đảng trong Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn được
thành lập tương ứng với hệ thống tổ chức bộ máy của Tổng Công ty, gồm có:
+ Đảng bộ Khối Văn phòng Tổng Công ty có 16 chi bộ.
+ Khối sản xuất gồm các tổ chức cơ sở đảng: Đảng bộ Công ty trách
nhiệm hữu hạn một thành viên nước ngầm Sài Gòn (3 chi bộ), Đảng bộ Nhà máy
nước Thủ Đức (4 chi bộ), Đảng bộ Nhà máy nước Tân Hiệp (3 chi bộ), Đảng bộ
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Công trình giao thông công chính
(5 chi bộ), Chi bộ Xí nghiệp Truyền dẫn nước sạch, Chi bộ Công ty trách nhiệm
hữu hạn một thành viên Tư vấn giao thông công chính, Chi bộ Công ty cổ phần
Cơ khí Công trình cấp nước, Chi bộ Công ty cổ phần đầu tư kinh doanh nước
sạch Sài Gòn và Chi bộ công ty cổ phần Tư vấn xây dựng cấp nước.
+ Khối kinh doanh gồm các tổ chức cơ sở đảng: Đảng bộ Công ty trách
nhiệm hữu hạn một thành viên cấp nước Trung An (5 chi bộ), Đảng bộ Công
ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên cấp nước Tân Hòa (3 chi bộ), Đảng bộ
Công ty cổ phần cấp nước Bến Thành (3 chi bộ), Đảng bộ Công ty cổ phần
cấp nước Chợ Lớn (6 chi bộ), Đảng bộ Công ty cổ phần cấp nước Gia Định (5
chi bộ), Đảng bộ Công ty cổ phần cấp nước Thủ Đức (4 chi bộ), Đảng bộ
Công ty cổ phần cấp nước Phú Hòa Tân (3 chi bộ), Đảng bộ Công ty cổ phần
cấp nước Nhà Bè (4 chi bộ) và Chi bộ Xí nghiệp cấp nước Cần Giờ.

* Các loại hình chi bộ trong Đảng bộ Tổng công ty
cấp nước Sài Gòn
Chi bộ khối văn phòng (gián tiếp sản xuất). Là những chi bộ tại khối văn
phòng làm việc tại Tổng công ty và các đơn vị trực thuộc với nhiệm vụ chuyên
môn là: hành chánh quản trị, tổ chức nhân sự, kế toán tài chính, kế hoạch vật tư,
kinh doanh dịch vụ, tiếp xúc khách hàng, quản lý dự án cấp nước...


15
Nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên thuộc các chi bộ khối này là tham mưu
cho lãnh đạo công ty về kế hoạch sản xuất kinh doanh của đơn vị và Tổng
công ty; về tổ chức, lao động tiền lương, công tác tài chính; phát triển các dự
án cấp nước, phát triển mạng; xây dựng kế hoạch phát triển kinh doanh; tiếp
xúc khách hàng, giải quyết những thắc mắc, những phát sinh liên quan đến
khách hàng; nâng cao chất lượng dịch vụ; mở rộng liên doanh, liên kết, kêu
gọi đầu tư, hợp tác phát triển; sử dụng, quản lý vật tư ngành nước phù hợp với
điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của Thành phố; tham mưu tổ chức các hoạt
động, hội thảo liên quan đến ngành nhằm ngày càng hoàn thiện và nâng cao
chất lượng nước sạch, chất lượng phục vụ, mở rộng quan hệ cộng đồng.
Chi bộ khối sản xuất. Là những chi bộ ở các đơn vị sản xuất nước sạch
trong các nhà máy, xí nghiệp với nhiệm vụ chuyên môn là: sản xuất nước
sạch, kiểm nghiệm đồng hồ, tư vấn thiết kế, công trình xây lắp, cơ khí công
trình, quản lý mạng lưới cấp nước.
Nhiệm vụ của đội ngũ đảng viên ở đây là trực tiếp công tác tại các dây
chuyền sản xuất từ nguồn nước thô tại các trạm đưa về nhà máy xử lý, kiểm
nghiệm chất lượng nước, theo dõi mạng lưới cấp nước 1;2 đưa về mạng cấp 3
đến các công ty cấp nước, sau đó đi đến nhà khách hàng; đảng viên là công
nhân trực tiếp tại các công trình, các nhà máy sản xuất bê tông, nhựa, nhũ
tương, các xưởng đồng hồ; trực tiếp khảo sát và tư vấn các công trình dự án
trong và ngoài Tổng công ty.

Chi bộ khối kinh doanh. Là những chi bộ trực tiếp tiếp xúc với khách
hàng với nhiệm vụ là thi công, tu bổ, lắp đặt đồng hồ nước, đọc số đồng hồ
nước, thu tiền nước của khách hàng.
Đội ngũ đảng viên công tác tại lĩnh vực này thường xuyên tiếp xúc
với khách hàng từ việc tiếp nhận đơn, khảo sát thiết kế, thi công lắp đặt
đồng hồ nước cho khách hàng, quản lý đồng hồ nước, đọc số đồng hồ nước
tại nhà khách hàng hoặc đơn vị sản xuất kinh doanh, dịch vụ, thu tiền nước
của khách hàng.


16
*Nhiệm vụ của các chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn
+ Lãnh đạo nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, an ninh, quốc phòng. Lãnh
đạo, xây dựng và thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước; bảo đảm quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, cổ đông và người
lao động, hoàn thành tốt nghĩa vụ đối với Nhà nước, không ngừng nâng cao
đời sống vật chất và tinh thần của người lao động trong doanh nghiệp.
+ Lãnh đạo, chỉ đạo, tiến hành công tác giáo dục, tư tưởng, tuyên
truyền vận động quần chúng. Thường xuyên nắm chắc tình hình tư tưởng, giải
quyết kịp thời những vấn đề tư tưởng nảy sinh trong cán bộ, đảng viên, quần
chúng ở cơ quan, đơn vị. Tăng cường sự đồng thuận về chính trị, tư tưởng,
củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên quần chúng vào sự nghiệp đổi mới và
sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước.
+ Xây dựng chi bộ trong sạch vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ
chức; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ; nâng cao chất lượng sinh
hoạt đảng, thực hiện tự phê bình và phê bình, giữ gìn kỷ luật và tăng cường
đoàn kết thống nhất trong Đảng; thường xuyên giáo dục, rèn luyện và quản lý
cán bộ, đảng viên, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng, tính chiến đấu,
trình độ kiến thức, năng lực công tác, làm công tác phát triển đảng viên.

+ Lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy chính quyền, cơ quan quản lý,
các tổ chức quần chúng trong sạch vững mạnh, xây dựng và thực hiện Quy
chế dân chủ ở doanh nghiệp; phát huy quyền làm chủ của các thành viên trong
doanh nghiệp, thực hiện công khai, minh bạch về kế hoạch và kết quả sản
xuất kinh doanh, hoạt động tài chính, phân phối lợi nhuận, tiền lương, tiền
thưởng; đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu
cực, nhất là trong hợp đồng liên doanh, liên kết, xây dựng cơ bản, mua sắm
thiết bị, vật tư...


17
+ Lãnh đạo đảng viên và quần chúng giám sát mọi hoạt động của doanh
nghiệp theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của
Nhà nước.
+ Lãnh đạo doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội, nhiệm vụ quốc
phòng toàn dân, xây dựng lực lượng tự vệ vững mạnh, giữ vững an ninh chính
trị, trật tự an toàn xã hội, đề cao tinh thần cảnh giác cách mạng, bảo vệ nội bộ,
bảo vệ tài sản của Nhà nước và doanh nghiệp.
Để làm được nội dung trên đây, chi bộ phải dùng cách chính trị, giáo
dục, đề nghị, giải thích, khai hội, bàn bạc với đảng viên, tuyên truyền vận
động quần chúng thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị, bồi dưỡng, giáo
dục chính trị để nâng cao nhận thức cho quần chúng, tạo nguồn kết nạp Đảng.
* Sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn
Khoản 2 điều 24 Điều lệ Đảng do Đại hội XI thông qua nêu: “Chi bộ
lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Giáo dục, quản lý và phân
công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác
phát triển đảng viên; kiểm tra giám sát thi hành kỷ luật của đảng viên; thu,
nộp đảng phí. Chi bộ, chi ủy họp mỗi tháng một lần″ Chi bộ là nơi giáo dục,
rèn luyện đảng viên; nơi đấu tranh giữ vững đường lối, quan điểm của Đảng,
bảo vệ Đảng, nơi động viên mọi đảng viên thực hiện các chỉ thị, nghị quyết

của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tổ chức thực hiện các mặt công
tác đảng viên và là nơi trực tiếp nối liền Đảng với nhân dân”.
+ Khái niệm sinh hoạt chi bộ.
Sinh hoạt chi bộ là hoạt động có tổ chức, lãnh đạo của tập thể chi bộ
trên cơ sở quán triệt và thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh
đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình để phát huy dân chủ, tự do tư
tưởng, tinh thần tích cực, chủ động, sáng tạo, trách nhiệm cao, đồng thời tập
trung trí tuệ, sức mạnh của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong bàn bạc, thảo


18
luận, quyết định chủ trương, biện pháp lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị
và giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao chất lượng đảng viên, nâng cao
năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của chi bộ nhằm xây dựng chi bộ trong sạch
vững mạnh, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Sinh hoạt chi bộ là
chế độ, nề nếp hoạt động của chi bộ, được quy định trong Điều lệ Đảng.
Tính chất sinh hoạt chi bộ là sự thể hiện bản chất hoạt động của một tổ
chức chính trị- tổ chức lãnh đạo. Vì vậy, sinh hoạt chi bộ phải thể hiện đầy đủ
tính chất hoạt động của một tổ chức lãnh đạo, đó là tính đảng, tính chiến đấu
và tính giáo dục.
Hình thức sinh hoạt chi bộ gồm: sinh hoạt lãnh đạo; sinh hoạt học tập;
sinh hoạt tự phê bình và phê bình. Sự phân định các tính chất, hình thức sinh
hoạt chi bộ chỉ có ý nghĩa tương đối. Bởi vì các tính chất, các hình thức này
luôn tác động biện chứng, đan xen nhau. Trong sinh hoạt lãnh đạo vẫn phải
thực hiện cả hình thức sinh hoạt học tập, tự phê bình và phê bình. Khi thực
hiện tính đảng trong sinh hoạt chi bộ phải đồng thời thực hiện tính chiến đấu,
tính giáo dục.
Mọi vấn đề liên quan đến đảng viên đều phải thông qua sinh hoạt chi bộ
để tiến hành, kể cả đảng viên có cương vị lãnh đạo cao trong Đảng. Đổi mới
nội dung và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ là khâu cơ bản, quyết định

nhất trong hoạt động của chi bộ, trong việc nâng cao chất lượng đảng viên.
Đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ là một trong những
vấn đề cơ bản, then chốt trong đổi mới, chỉnh đốn Đảng, góp phần xây dựng
Đảng vững mạnh về tư tưởng, chính trị và tổ chức.
+ Nội dung sinh hoạt chi bộ.
Quán triệt, cụ thể hóa hướng dẫn 09-HD/BTCTW vào điều kiện cụ thể
của Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn, nội dung sinh hoạt của các chi
bộ gồm:


19
- Thông tin tình hình thời sự nổi bật trong nước quốc tế và của địa
phương, cơ quan, đơn vị; phổ biến những chủ trương, chính sách mới của
Đảng, Nhà nước và sự chỉ đạo của cấp ủy cấp trên. Việc phổ biến các văn
bản cấp trên, thông tin tình hình trong nước và quốc tế là một hình thức sinh
hoạt học tập nhằm trang bị cho đảng viên những thông tin cần thiết, giáo dục
tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và hoạt động
của cấp trên để đảng viên có được thông tin, nâng cao nhận thức, rèn luyện
bản lĩnh chính trị. Cách phổ biến, giới thiệu, quán triệt các văn bản trong các
kỳ sinh hoạt chi bộ khá đa dạng, phong phú và vận dụng linh hoạt như đọc
toàn bộ văn bản, nêu những nội dung chính có liên quan đến đảng viên, chi bộ
và đơn vị, có thể chuyền tay nhau đọc; việc chọn lọc thông tin giúp cho đảng
viên nắm chắc hơn những chủ trương của Đảng, nhất là những nội dung do
Đảng bộ Tổng công ty chỉ đạo.
- Nhận xét tình hình tư tưởng của đảng viên, quần chúng thuộc phạm
vi lãnh đạo của chi bộ; những vấn đề tư tưởng chi bộ cần quan tâm. Nội dung
sinh hoạt tư tưởng, nhận xét tình hình tư tưởng của đảng viên; những vấn đề
tư tưởng trong chi bộ là một trong những nội dung cơ bản cần được sự quan
tâm để xây dựng Đảng mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Việc nắm bắt
tình hình tư tưởng đảng viên là cơ sở giúp cho chi ủy, hiểu rõ diễn biến tư

tưởng của đảng viên để định hướng, uốn nắn và có biện pháp chỉ đạo kịp thời.
Qua đó sẽ giúp cho tình hình tư tưởng ổn định, tạo sự đoàn kết gắn bó trong
chi bộ. Nắm bắt và giải quyết tốt vấn đề tư tưởng là cơ sở để phát huy dân chủ
trong sinh hoạt chi bộ.
- Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của chi bộ tháng trước, tình hình
đảng viên thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà
nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp ủy cấp trên và nhiệm vụ được chi bộ phân công.
Kiểm điểm công việc trong tháng là xem xét lại toàn bộ công việc của chi bộ,
đơn vị, mức độ hoàn thành, sự đóng góp, vai trò của từng đảng viên trong chi


20
bộ đối với công việc được phân công. Kiểm điểm công việc trong tháng ở các
kỳ sinh hoạt chi bộ, ngoài việc đánh giá mức độ hoàn thành, phê bình các cá
nhân chưa hoàn thành tốt nhiệm vụ thì không thể bỏ qua việc biểu dương các
đảng viên đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao hoặc các thành tích nổi bật
khác. Đối với các chi bộ trong doanh nghiệp, nội dung quan tâm nhiều nhất
đó là kết quả sản xuất kinh doanh, những khó khăn và vướng mắc trong sản
xuất kinh doanh, kết quả đạt được và nhiệm vụ của kỳ sau. Đây là nội dung
chính trong sinh hoạt chi bộ của các doanh nghiệp.
- Đánh giá việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo Hồ Chí
Minh. Tổ chức học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thông qua việc đọc các
mẩu chuyện về Bác, sinh hoạt chuyên đề về học tập và làm theo tư tưởng, tác
phong đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh. Xây dựng chuẩn mực đạo đức học
tập và làm theo Bác phù hợp với điều kiện của đơn vị để giúp cho cán bộ, đảng
viên đăng ký làm theo, từ đó có những việc làm thiết thực tham gia thực hiện
nhiệm vụ chính trị của đơn vị, thực hiện nghị quyết của chi bộ. Trên cơ sở chuẩn
mực đạo đức do chi bộ xây dựng cán bộ, đảng viên đăng ký, rèn luyện phẩm chất
đạo đức lối sống. Cũng trên cơ sở chuẩn mực đó, chi bộ sẽ phát hiện ra những
đảng viên chưa rèn luyện tu dưỡng hoặc có sai phạm để giúp đỡ, uốn nắn và rèn

luyện phẩm chất đạo đức cho cán bộ, đảng viên tốt hơn. Tổ chức bình chọn đảng
viên thực hiện tốt cuộc vận động, đề xuất cấp trên tuyên dương, khen thưởng.
- Thông báo ý kiến của đảng viên, quần chúng về sự lãnh đạo của chi bộ và vai
trò tiền phong gương mẫu của đảng viên để chi bộ có biện pháp phát huy ưu điểm,
khắc phục khuyết điểm, kịp thời ngăn chặn, đấu tranh với những biểu hiện quan liêu,
tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Việc thông báo đến đảng viên và quần chúng về sự
lãnh đạo của chi bộ sẽ giúp cho đảng viên và quần chúng nắm bắt và hiểu rõ hoạt động
của chi bộ qua đó sẽ góp phần kiểm tra giám sát hoạt động của đảng viên và chi bộ,
tham gia ý kiến xây dựng đảng, xây dựng chi bộ trong sạch vũng mạnh.


21
- Đề ra một số nhiệm vụ cụ thể, thiết thực, những chủ trương biện pháp
giải quyết vấn đề bức xúc, trước mắt trong tháng tới; đồng thời phân công nhiệm
vụ cụ thể cho đảng viên thực hiện. Khi họp chi bộ, chi ủy xây dựng nội dung
chương trình hoạt động của chi bộ tháng sau, trên cơ sở bám sát chỉ đạo của cấp
trên và nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Nội dung này được bàn bạc, thảo luận kỹ
trong sinh hoạt chi bộ và phân công nhiệm vụ cho đảng viên thực hiện.
Chi bộ thảo luận, tham gia đóng góp các nội dung trên. Việc thảo luận,
bàn bạc, đóng góp các nội dung sinh hoạt cần có sự tham gia của toàn thể đảng
viên, của chi ủy, cán bộ chủ trì. Phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm của các
đảng viên trong tham gia phát biểu, nhất là đảng viên mới kết nạp và đảng viên
trực tiếp sản xuất.
Trong quá trình thảo luận, đồng chí chủ trì hội nghị cần phát huy dân chủ,
lắng nghe ý kiến của đảng viên và gợi ý những nội dung quan trọng để đảng viên
tham gia thảo luận, thể hiện chính kiến của mình. Khi có những vấn đề cần biểu
quyết mà đang có những ý kiến khác nhau, chi bộ cần trao đổi kỹ trước khi biểu
quyết. Cán bộ chủ trì và chi ủy cần khêu gợi, nêu vấn đề cho đảng viên tham gia
phát biểu đóng góp xây dựng chương trình hoạt động của chi bộ. Khắc phục tình
trạng phần lớn đảng viên ngại phát biểu, e dè, hoặc đảng viên do chưa nắm bắt hết

hoạt động của chi bộ và đơn vị nên sợ phát biểu sai và tâm lý sợ trù dập, sợ đụng
chạm và mất lòng người khác.
+ Quy trình sinh hoạt chi bộ: cấp ủy chi bộ hoặc bí thư (nơi không có
cấp ủy) sẽ chuẩn bị nội dung sinh hoạt chi bộ. Trong phần mở đầu đồng chí
chủ trì tiến hành các công việc 1) Thông báo tình hình đảng viên của chi bộ
(chính thức, dự bị); số đảng viên được miễn sinh hoạt, công tác; số đảng viên
có mặt dự họp; số đảng viên vắng mặt và lý do vắng. 2) Thông qua chương
trình, nội dung sinh hoạt chi bộ và những vấn đề trọng tâm cần tập trung thảo
luận; 3) Cử thư ký cuộc họp. 4) Bí thư chi bộ báo cáo dự thảo nghị quyết. 5)


22
chi bộ thảo luận, đóng góp xây dựng nghị quyết. 6) kết luận, biểu quyết thông
qua nghị quyết. 7) phân công nhiệm vụ cho đảng viên thực hiện nghị quyết.
Trong quá trình điều hành sinh hoạt chi bộ, bí thư chi bộ có vai trò quan
trọng trong việc chủ trì việc thảo luận, gợi ý đảng viên tham gia đóng góp ý
kiến. Để buổi sinh hoạt có chất lượng, cấp uỷ, bí thư hoặc phó bí thư chủ trì
sinh hoạt phải làm tốt việc chuẩn bị nội dung, xây dựng dự thảo nghị quyết
bám sát nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị và tạo mọi điều kiện cho đảng
viên đóng góp xây dựng nghị quyết. Người chủ trì sinh hoạt phải lắng nghe và
tập hợp các ý kiến của đảng viên; khi có nhiều ý kiến khác nhau về một vấn
đề cần phải điều hành thảo luận đi đến thống nhất trước khi biểu quyết. Đối
với những vấn đề quan trọng cần bỏ phiếu kín, phải chấp hành nghiêm quy
trình bỏ phiếu, tổ chức kiểm phiếu chặt chẽ, công bố kết quả công khai và lập
biên bản bảo lưu kết quả. Mọi đảng viên phải nghiêm chỉnh thực hiện nghị
quyết đã được tập thể thông qua, việc cố tình thực hiện ý kiến riêng đã bị đa
số bác bỏ là vi phạm nguyên tắc.
Việc phân công nhiệm vụ cho đảng viên là một trong những nội dung sinh
hoạt chi bộ, thể hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách. Nghị quyết chi
bộ có khả thi hay không cần phải có người thực hiện và chịu trách nhiệm về công

việc được phân công. Cũng trên cơ sở đó, kỳ sinh hoạt lần sau sẽ có căn cứ để
kiểm điểm, đánh giá kết quả công việc của đảng viên được phân công phụ trách.
1.1.1 Những vấn đề cơ bản về dân chủ và phát huy dân chủ trong
sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ Tổng công ty cấp nước Sài Gòn
* Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về dân chủ và phát huy
dân chủ trong Đảng
Dân chủ là một phạm trù chính trị học mang tính lịch sử, có quan hệ
mật thiết với sự phát triển và tiến bộ xã hội. Dân chủ là thước đo của sự phát
triển và tiến bộ xã hội, đang là xu thế của thời đại, của thế giới và của cộng


23
đồng xã hội. Mỗi giai cấp có quan điểm khác nhau về dân chủ, mỗi chế độ
dân chủ được thiết lập trong lịch sử đều là kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp
gay go và quyết liệt. Trình độ phát triển của dân chủ phụ thuộc vào những
điều kiện cụ thể của lịch sử. Trong xã hội có giai cấp và đối kháng giai cấp thì
dân chủ bao giờ cũng gắn với chuyên chính. Đánh giá chế độ dân chủ tiến bộ
hay không tiến bộ phụ thuộc vào giai cấp cầm quyền chuyên chính với ai và
dân chủ với ai.
Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo bằng đường lối, chủ trương, chính
sách, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, bằng công tác chính trị tư tưởng, công tác tổ
chức cán bộ và công tác kiểm tra, giám sát; lãnh đạo thông qua sự tiên phong,
gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các tổ chức của hệ thống chính
trị. Để lãnh đạo được xã hội, Đảng không ngừng đưa các giá trị dân chủ vào
các hoạt động của Đảng và các hoạt động quản lý Nhà nước. Dân chủ trong
Đảng là biểu hiện tập trung nhất những giá trị dân chủ của xã hội chủ nghĩa.
Thực hiện dân chủ trong Đảng là hạt nhân thực hiện dân chủ trong xã hội.
+ Quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dân chủ và thực hiện dân
chủ trong Đảng.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh coi dân chủ trong Đảng là quyền lợi cơ bản

nhất của người đảng viên. Người khẳng định: “Mọi đảng viên có những
quyền lợi như sau: 1) Có quyền tự do và thiết thực thảo luận cách thi hành
chính sách của Đảng, trên các báo chí và trong các cuộc hội nghị của Đảng.
Để thi hành triệt để chính sách và công tác của Đảng, mọi đảng viên có quyền
tự do phát biểu ý kiến của mình (trên báo chí và trong hội nghị của Đảng), dù
ý kiến ấy không đồng ý với ý kiến của đại đa số, không ai được ngăn cấm. 2)
Có quyền tuyển cử và ứng cử vào các cơ quan lãnh đạo của Đảng. 3) Có
quyền đưa ra những đề nghị, những thanh minh, những lời kêu nài trước các
cơ quan của Đảng, từ chi bộ đến Trung ương, không ai được ngăn trở. 4)


24
Trong các cuộc hội nghị của Đảng có quyền phê bình đảng viên và cán bộ,
phê bình công tác của các cơ quan Đảng. Vì quyền phê bình ấy có thể nâng
cao tính hăng hái và tinh thần phụ trách của các đảng viên; có thể đảm bảo sự
đấu tranh của đảng viên chống những cái gì có hại đến Đảng; quyền phê bình
là một vũ khí chống quan liêu, mệnh lệnh; nó cải thiện sự quan hệ giữa cán bộ
và đảng viên; nó giúp cải thiện các công việc của Đảng”. Như vậy, dân chủ
trong Đảng thực chất là quyền làm chủ của đảng viên và tổ chức đảng, là sự
tham gia một cách trực tiếp hay gián tiếp (thông qua đại diện) của toàn thể
đảng viên vào hoạt động lãnh đạo của Đảng, quản lý công việc của Đảng
cũng như quá trình xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh. Vì vậy, mọi người
phải tôn trọng quyền dân chủ của đảng viên. Quyền dân chủ của người đảng
viên rất lớn. Trong Đảng không có sự phân biệt đẳng cấp, không có đặc
quyền, đặc lợi. Đã là đảng viên thì có quyền và nghĩa vụ như nhau. Sự thống
nhất giữa quyền hạn và nghĩa vụ của đảng viên là biểu hiện cụ thể của dân
chủ trong Đảng. Trong các chi bộ, đảng viên có quyền phê bình và tự phê
bình, có quyền chất vấn các cơ quan lãnh đạo của Đảng. Thực hiện nghiêm
chỉnh quyền hạn và nghĩa vụ của đảng viên, là vấn đề có tính nguyên tắc, là
trách nhiệm của chi ủy, chi bộ, tạo điều kiện cho đảng viên thực hiện quyền

làm chủ của mình.
- Để có thể thực hiện được dân chủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nêu
vấn đề dân chủ đi đôi với tập trung. Chủ tịch Hồ Chí Minh vạch rõ: Tập trung có
nghĩa là Cơ quan lãnh đạo của Đảng có uy tín và quyền lực chân chính. Những
phương châm chính sách, nghị quyết của Đảng, mọi đảng viên nhất định phải
chấp hành. Kỷ luật của Đảng, mọi Đảng viên phải tuân theo. Quyền lực đó là tập
trung, nhưng không phải là cá nhân chuyên chính, độc đoán, chuyên quyền. Tập
trung đúng đắn phải được “Xây dựng trên nền tảng dân chủ”.
- Dân chủ dưới sự chỉ đạo tập trung. Chủ tịch Hồ Chí Minh vạch rõ
giới hạn của quyền dân chủ trong Đảng. “Ở trong Đảng, mọi đảng viên có


25
quyền nêu ý kiến, đặt đề nghị, tham gia giải quyết vấn đề. Nhưng quyết không
được trái sự lãnh đạo tập trung của Đảng, trái nghị quyết và trái kỷ luật của
Đảng. Quyết chống: không xét thời gian, địa điểm, điều kiện mà nói lung
tung; tự do hành động; dân chủ quá trớn”.
Dân chủ và tập trung là hai mặt của một vấn đề. Không nên tách dân
chủ khỏi tập trung cũng như không thể tách rời tập trung khỏi dân chủ.
Người khẳng định: “Nói tóm lại: Để làm cho Đảng mạnh, thì phải mở
rộng dân chủ (thật thà tự phê bình và phê bình), thực hành lãnh đạo tập trung,
nâng cao tính tổ chức và tính kỷ luật”. Muốn thực hành dân chủ phải chống
quan liêu, mệnh lệnh. Đảng ta luôn nêu cao nguyên tắc tập trung dân chủ.
Song, cũng có nơi này nơi khác có tình trạng mất dân chủ. Một số cán bộ lãnh
đạo quan liêu, xa dân, độc đoán, gia trưởng. Có cán bộ lãnh đạo trù dập, ức
hiếp quần chúng. Nhiều trường hợp quyền dân chủ của đảng viên, của nhân
dân không được tôn trọng, phát huy. Cần phải có sự kiểm tra, giám sát của các
cơ quan kiểm tra, thanh tra của Đảng, Nhà nước và nhất là sự kiểm tra, giám
sát của nhân dân với hoạt động của các đảng viên và tổ chức đảng, các quyền
dân chủ của cán bộ, đảng viên mới có thể được thực hiện nghiêm túc. Đảng

phải dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, trong đó có việc dựa vào nhân dân
để thực thi dân chủ ngay trong Đảng, để từ đó có thể phát triển dân chủ trong
toàn xã hội.
- Mở rộng phê bình và tự phê bình là mở rộng dân chủ. Một trong
những nguyên nhân khiến cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu dân chủ là do trong
lòng họ còn mang nặng chủ nghĩa cá nhân, thích được tâng bốc, nịnh nọt.
Trong dùng người, thích dùng những kẻ khéo nịnh hót, nhát gan, dễ bảo mà
chán ghét những người chính trực.
+ Đảng ta vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành dân chủ vào
sự nghiệp đổi mới chỉnh đốn Đảng. Trong sự nghiệp đổi mới, Đảng ta xác


26
định rõ thực hiện dân chủ là một yêu cầu nội tại trong sự phát triển của Đảng
Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập. Thực hiện dân
chủ trong Đảng cũng là một nguyện vọng chính đáng của đông đảo cán bộ,
đảng viên và là phản ánh xu thế phát triển của thời đại. Nội bộ Đảng không
dân chủ thì mọi sáng kiến và trí tuệ trong Đảng không được phát huy, tổ chức
đảng không có sức mạnh. Hiện nay, mở rộng dân chủ trong Đảng còn là một
tiền đề cơ bản để đổi mới Đảng và thúc đẩy công cuộc dân chủ hoá toàn xã
hội. Do đó, tại Đại hội Đảng lần thứ X, Đảng ta khẳng định rõ:
“Phát huy dân chủ đi đôi với giữ gìn kỷ luật trong Đảng. Mọi cán bộ
đảng viên có quyền tham gia quyết định công việc của Đảng; quyền được
thông tin, thảo luận, tranh luận, nêu ý kiến riêng, bảo lưu ý kiến trong tổ chức;
khi Đảng đã có nghị quyết thì phải nói và làm theo nghị quyết”
Trong các kỳ Đại hội lần thứ X và XI, Đảng ta tiếp tục khẳng định phải
phát huy dân chủ trong sinh hoạt, coi trọng và thực hiện đúng quy chế làm
việc, thực hiện nghiêm kỷ luật Đảng. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng còn mở
rộng nội hàm của nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt Đảng, đó là:
“Phát huy dân chủ phải đi liền với tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm

công dân, giữ vững kỷ luật, kỷ cương xã hội; phê phán và nghiêm trị những
hành vi, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân”. Đây là một nét mới trong
công tác lãnh đạo của Đảng xuất phát từ tình hình thực tiễn và nhằm đấu tranh
ngăn chặn các hiện tượng độc đoán, chuyên quyền, vi phạm nghiêm trọng
nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt đảng tại nhiều cấp ủy, cơ sở
đảng từ Trung ương tới địa phương.
Lãnh đạo các cấp phải lắng nghe ý kiến của cấp dưới, của đảng viên và
nhân dân. Xây dựng quy chế ra quyết định của Đảng, bảo đảm phát huy trí tuệ
tập thể; có cơ chế để nhân dân bày tỏ ý kiến đối với những quyết định lớn,
tham gia các công việc của Đảng; khắc phục lối làm việc quan liêu, xa dân”.


27
Tại Đại hội Đảng lần thứ XI, Đảng ta tiếp tục khẳng định: Thật sự phát
huy dân chủ trong sinh hoạt đảng, từ sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp uỷ ở cơ
sở đến sinh hoạt Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương; đồng
thời giữ nghiêm kỷ luật trong Đảng. Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân
chủ. Chống quan liêu, bè phái, cục bộ, địa phương, lối làm việc vô nguyên
tắc, vi phạm kỷ luật, vi phạm dân chủ.
Trong Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua tại Đại hội XI. Ðiều 3
của Điều lệ đã khẳng định rõ những quyền dân chủ cơ bản của Đảng viên. Đó là:
Một là: Ðược thông tin và thảo luận các vấn đề về Cương lĩnh chính trị,
Ðiều lệ Ðảng, đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng; biểu quyết công
việc của Ðảng.
Hai là: Ứng cử, đề cử và bầu cử cơ quan lãnh đạo các cấp của Ðảng
theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương.
Ba là: Phê bình, chất vấn về hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên ở
mọi cấp trong phạm vi tổ chức; báo cáo, kiến nghị với các cơ quan có trách
nhiệm và yêu cầu được trả lời.
Bốn là: Trình bày ý kiến khi tổ chức đảng nhận xét, quyết định công tác

hoặc thi hành kỷ luật đối với mình.
Để những quyền dân chủ đó được thực hiện, Ðiều 9 của Điều lệ quy
định lề lối làm việc trong Đảng theo nguyên tắc tập trung dân chủ với 6 nội
dung cụ thể. Đặc biệt là nội dung thứ năm xác định rõ nội dung, nguyên tắc
thực hiện dân chủ trong Đảng.
Nghị quyết của các cơ quan lãnh đạo của Ðảng chỉ có giá trị thi hành
khi có hơn một nửa số thành viên trong cơ quan đó tán thành. Trước khi biểu
quyết, mỗi thành viên được phát biểu ý kiến của mình. Ðảng viên có ý kiến
thuộc về thiểu số được quyền bảo lưu và báo cáo lên cấp ủy cấp trên cho đến
Ðại hội đại biểu toàn quốc, song phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết,
không được truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Ðảng. Cấp ủy có thẩm