Chỉ đạo dạy học phân môn lịch sử phần tìm hiểu lịch sử địa phương ở lớp 5 trường tiểu học

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THIỆU HÓA

KINH NGHIỆM
“CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÂN MÔN LỊCH SỬ
PHẦN: “TÌM HIỂU LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG” Ở LỚP 5
TRƯỜNG TIỂU HỌC THIỆU VIÊN ”

Người thực hiện : Nguyễn Thị Hương
Chức vụ : Hiệu trưởng
Đơn vị công tác : Trường TH Thiệu Viên
Lĩnh vực : Quản lí

THIỆU HÓA THÁNG 4 NĂM 2018
1


TT

MỤC LỤC

Trang

1.

MỞ ĐẦU

3

1.1

Lí do chọn đề tài

3

1.2

Mục đích nghiên cứu

4

1.3

Đối tượng nghiên cứu

4

1.4

Phương pháp nghiên cứu

4

2.

NỘI DUNG

5

2.1.

Cơ sở lý luận

5

2.2.

Thực trạng dạy và học lịch sử địa phương hiện nay

6

2.3

Các giải pháp và tổ chức thực hiện

7

2.3.1

Tổ chức tìm hiểu về lịch sử cách mạng địa phương,
tham quan di tích lịch sử và tìm hiểu các hoạt dộng văn
hóa ở địa phương

7

2.3.2.

Định hướng cho giáo viên thực hành soạn giảng

11

2.3.3

Phối hợp với đoàn đội tổ chức hoạt động NGLL lồng
ghép nội dung lịch sử địa phương

12

2.3.4.

Tổ chức cho học sinh tham gia hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở địa phương, tham quan tìm hiểu Lịch
sử địa phương

12

Kết quả đạt được

13

KẾT LUẬN

15
16

2.4
3.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÊN CÁC SKKN ĐƯỢC XẾP LOẠI.

16

2


PHẦN 1 : MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Trong chương trình dạy học ở tiểu học, Lịch sử là phân môn giữ vị trí quan
trọng nhằm cung cấp cho học sinh những biểu tượng sinh động về những sự kiện
lịch sử, hiện tượng lịch sử và nhân vật tiêu biểu của các thời kỳ lịch sử dựng nước
và giữ nước của dân tộc. Trên cơ sở đó mà khơi dậy và bồi dưỡng cho các em tình
yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc và biết trân trọng những di sản lịch
sử, di sản văn hoá mà các thế hệ cha ông đã để lại. Đồng thời hình thành thái độ
đúng đắn đối với bản thân, gia đình và cộng đồng xã hội. (1)
Dạy và học phân môn Lịch sử còn giúp cho học sinh hình thành và phát triển
các kỹ năng như: “Quan sát, mô tả, phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát và tư
duy, sáng tạo”. (1)
Đặc biệt, chương trình dạy học Lịch sử lớp 4,5 Trường tiểu học có 3 tiết học
dành cho nội dung: “Tìm hiểu về Lịch sử địa phương”. Đây là nội dung để các thầy
cô giáo tổ chức các hình thức dạy học, tạo điều kiện để các em gần gũi, tiếp xúc với
những con người, những sự vật, sự việc xung quanh các em. Những nhân vật lịch
sử, sự kiện lịch sử ngay trên quê hương các em chính là những minh chứng cụ thể,
những bài học cụ thể có tác dụng giáo dục trực tiếp đối với các em.
Trong khi đó, hoạt động dạy học phân môn Lịch sử nói chung, hướng dẫn
học sinh tìm hiểu về Lịch sử địa phương nói riêng ở các nhà trường hiện nay chưa
được quan tâm đúng mức. Đa số giáo viên còn chưa coi trọng nội dung hướng dẫn
học sinh tìm hiểu về Lịch sử địa phương, chưa coi trọng dạy học bộ môn Lịch sử.
Điều đó dẫn đến thực tế là chất lượng bộ môn thấp, trong tư duy của học sinh
những nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử tiêu biểu còn quá ít ỏi. Ngay cả những sự
kiện lịch sử, nhân vật lịch sử ở ngay chính quê hương mình, học sinh cũng biết rất

lơ mơ thậm chí có em không biết.
Xuất phát từ những lý do trên, trong những năm học trước công tác tại
Trường tiểu học Thiệu Trung, tôi đã nghiên cứu và ứng dụng đề tài: “Chỉ đạo dạy
học phân môn Lịch sử - phần: “Tìm hiểu Lịch sử địa phương” ở lớp 5 trường
Tiểu học Thiệu Trung” và đã thu được kết quả rất tốt.
Năm học 2017-2018, tôi nhận công tác tại Trường tiểu học Thiệu Viên. Tại
đây, tôi tiếp tục tìm hiểu thực trạng về hoạt động dạy học phân môn Lịch sử - phần:
“Tìm hiểu lịch sử địa phương” ở lớp 5. Tôi nhận thấy việc nghiên cứu, đúc rút kinh
nghiệm và ứng dụng vào công tác chỉ đạo hoạt động dạy học phân môn Lịch sử là
3


cần thiết. Chính vì vậy, tôi đã quyết định lựa chọn đề tài: “Chỉ đạo dạy học phân
môn Lịch sử - phần: “Tìm hiểu lịch sử địa phương” ở lớp 5 Trường tiểu học
Thiệu Viên và đã thu được những kết quả khả quan.
Trong “Tìm hiểu lịch sử địa phương ” ở đề tài này thì nội dung tập trung
tìm hiểu nhiều hơn về truyền thống cách mạng của Thiệu Viên, di tích lịch sử tại
Thiệu Viên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những hoạt động văn
hoá, lễ hội hằng năm của nhân dân địa phương trong công cuộc đổi mới, phát triển
kinh tế, văn hóa xã hội hiện nay.
Thông qua tìm hiểu, nghiên cứu, áp dụng và thực nghiệm các biện pháp chỉ
đạo, bản thân hy vọng bài học kinh nghiệm của mình góp phần nâng cao hiệu quả
dạy học, góp phần thực hiện mục tiêu môn học, mục tiêu cấp học.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài là :
- Xác định thực trạng công tác dạy học phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học
Thiệu Viên.
- Xây dựng và tổ chức thực nghiệm công tác
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là “Chỉ đạo dạy học phân môn Lịch sử - phần: “Tìm

hiểu lịch sử địa phương” ở lớp 5 Trường tiểu học Thiệu Viên.
1.4. Phương pháp nghiên cứu :
Các phương pháp nghiên cứu vận dụng của đề tài
- Thu nhập tư liệu, thông tin về lịch sử địa phương.
- Điều tra cơ bản kết hợp với quan sát, đàm thoại, phỏng vấn, trò chuyện để
nghiên cứu thực trạng.
- Thực nghiệm sư phạm để thử nghiệm, đánh giá kết quả hoạt động của giáo
viên và học sinh để xác định kết quả công tác dạy - học của giáo viên và học sinh.
- Thống kê, phân tích số liệu điều tra và thực nghiệm và rút ra bài học kinh
nghiệm.

4


PHẦN 2: NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận :
Dạy học Lịch sử nói chung, Lịch sử địa phương nói riêng có vai trò hết sức
quan trọng. Nó là hình ảnh thiết thực trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển
tư duy cho các em học sinh.
Lịch sử địa phương là một bộ phận không thể tách rời của lịch sử dân tộc, là
bộ phận góp phần không nhỏ trong việc cụ thể hoá, chính xác hoá và làm phong
phú bức tranh sinh động của lịch sử dân tộc.
Dạy học Lịch sử địa phương trong nhà trường tiểu học là chiếc cầu nối giữa
nhà trường, học sinh với đời sống xã hội, giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
Các nhà lý luận dạy học lịch sử đã khẳng định: Dạy học Lịch sử địa phương
là bộ phận quan trọng của việc cụ thể hoá những kiến thức chung về lịch sử dân
tộc, làm cho học sinh dễ dàng lĩnh hội được kiến thức khoa học, tạo được những
biểu tượng rõ ràng, hình ảnh rõ ràng, giúp cho học sinh “Trực quan sinh động”
quá khứ lịch sử dân tộc. Nó làm cho quá khứ xích lại với nhận thức của học sinh,
biến những kiến thức sách vở thành những hiểu biết cụ thể, sâu sắc về cuộc sống

hiện thực ngày nay, gắn các em vào đời sống xã hội. Hơn nữa, nó còn có tác dụng
giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh làm cho các em luôn tự hào, yêu mến và có
trách nhiệm với quê hương đất nước. (1)
Thông qua việc tiếp xúc với những tài liệu lịch sử, hiện vật lịch sử, những
biểu tượng, nhân vật lịch sử của địa phương các em được trang bị thêm kiến thức
về cuộc sống lao động và truyền thống địa phương, biết kính trọng nhân dân lao
động. Từ đó biết giữ gìn, phát huy truyền thống tốt đẹp của địa phương mình.
Dạy học tốt Lịch sử nói chung và Lịch sử địa phương nói riêng góp phần
thực hiện lời dạy của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng: “Giáo dục phổ thông phải
gắn liền lịch sử, thiên nhiên, xã hội, con người ở địa phương, làm cho việc
giảng dạy, học tập ở nhà trường thấm đượm hơn cuộc đời thật, học sinh ngay từ
lúc đi học đã sống thật với xung quanh”. (1)
“Tìm hiểu lịch sử địa phương ” với nội dung tìm hiểu về truyền thống cách
mạng của Thiệu Viên, di tích lịch sử tại Thiệu Viên trong thời kỳ kháng chiến
chống Mỹ cứu nước. Những hoạt động văn hoá, lễ hội hằng năm của nhân dân
Thiệu Viên trong công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, văn hóa xã hội hiện nay là

5


một nội dung thực sự làm cho “việc giảng dạy, học tập ở nhà trường thấm đượm
hơn cuộc đời thật”
2.2. Thực trạng về dạy học lịch sử địa phương hiện nay
Tìm hiểu về dạy học phần “Lịch sử địa phương” của giáo viên tại Trường
tiểu học Thiệu Viên cũng như ở các nhà trường tiểu học xung quanh tôi nhận thấy
phần đa các giáo viên còn lúng túng trong việc sưu tầm tài liệu, soạn giảng cũng
như việc tổ chức các hoạt động giáo dục hỗ trợ cho việc lĩnh hội kiến thức lịch sử
của học sinh.
Trong tiết Hoạt động tập thể, thứ 6 ngày 29 tháng 9 năm 2017, tôi tiến hành
khảo sát chất lượng học sinh khối lớp 5 về: “Tìm hiểu lịch sử địa phương ” gắn

với nội dung tìm hiểu về các hoạt động kinh tế, văn hóa xã hội của địa phương, tôi
tổ chức cho học sinh làm bài thi , nội dung cơ bản là:
1- Tên Xã, Huyện, Tỉnh.
2- Nhân dân địa phương sống chủ yếu bằng nghề gì ?
3- Hãy kể tên di tích lịch sử cách mạng ở địa phương mà em biết.
4- Hãy nêu các hoạt động văn hóa, lễ hội ở địa phương.
5- Trong chương trình: “Uống nước nhớ nguồn” em đã tham gia những hoạt
động nào ?
( Đáp án đúng cho mỗi câu: 2 điểm. Tổng 10 điểm).
Tổng số học sinh tham gia thi tìm hiểu là 62 em.
Kết quả :
Lớp

Số HS

Điểm giỏi
SL

TL

Điểm khá
SL

Điểm TB

TL

SL

TL

Điểm yếu
SL

TL

5A

32

4

12.5

10

31.2

15

46.9

3

9.4

5B

30

3

10.0

8

26.7

16

53.3

3

10.0

Tổng

62

7

11.3

29.0

31

50.0

6

9.7

18

Tôi nhận thấy: Kết quả làm bài của học sinh còn thấp là do những nguyên
nhân sau đây:

6


1. Về phía Giáo viên:
- Do thiếu tài liệu để soạn giảng
- Do giáo viên còn chưa đầu tư sưu tầm, nghiên cứu, tham khảo các tài liệu
đặc biệt là tài liệu về Lịch sử và Truyền thống cách mạng của địa phương. Việc
nắm bắt tư liệu về các sự kiện lịch sử, di tích lịch sử hiện có ở địa phương còn
chung chung, đại khái.
2. Về phía phụ huynh học sinh và cả học sinh:
Còn có tư tưởng chưa coi trọng việc dạy học nội dung phần: “Tìm hiểu Lịch
sử đia phương”.
3. Về phía nhà trường:
Công tác phối hợp với Đoàn - Đội trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo các chủ đề trong đó có lồng ghép các nội dung liên quan đến
phân môn Lịch sử - phần: “Tìm hiểu lịch sử địa phương” chưa chặt chẽ.
Xác định được nguyên nhân của những yếu kém trên, tôi tiến hành
nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp và tổ chức thực hiện với các nội dung chủ
yếu như sau:
2.3. Các giải pháp và tổ chức thực hiện
2.3.1. Tổ chức cho Giáo viên (và bản thân) tìm hiểu về Lịch sử cách mạng địa

phương, tham quan các di tích lịch sử và tìm hiểu các hoạt động văn hoá ở địa
phương
Nội dung này được thực hiện thông qua thực tế tham quan, tìm hiểu tài liệu
lịch sử địa phương tại thư viện, qua đàm thoại với các bậc cao niên, các bậc phụ
huynh học sinh, lãnh đạo địa phương, cán bộ phụ trách lịch sử văn hoá …
a) Tìm hiểu về Lịch sử địa phương
Xã Thiệu Viên cách trung tâm huyện Thiệu Hóa khoảng 7 km về phía Nam.
Diện tích tự nhiên là 490,5 ha; dân số là 5374 người. Phía Đông giáp xã Thiệu Vận,
phía Nam giáp xã Thiệu Lý, phía Bắc giáp xã Thiệu Tâm, phía Tây giáp xã Dân
Quyền của huyện Triệu Sơn.
Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, Thiệu Viên gồm có 4 làng:
- Làng Nhật Quang gồm Nguyệt Quang, Xóm Núi và Xóm Trại.
- Làng Viên Nội gồm Viên Nội(Viên Nghè), Viên Quang, Viên Nhàn.
7


- Làng Viên Ngoại gồm Viên Ngoại, Hoa Đài, Nga Hoàng
- Làng Vân Đài gồm Vân Đài, Phú Thứ.
Tháng 11 năm 1945, theo chủ trương của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng
hòa đã xóa bỏ cấp tổng, thành lập chính quyền cấp xã. 4 làng của Thiệu Viên cùng
với làng Hổ Đàm (thuộc Thiệu Lý) thành lập xã Minh Quang (nhỏ) thuộc huyện
Thiệu Hóa.
Tháng 1 năm 1947, Xã Minh Quang (nhỏ) tháp nhập với xã Tây Hồ (thuộc
Thiệu Trung và Thiệu Lý) thành Xã Minh Quang (lớn) mới.
Tháng 3 năm 1954, Xã Minh Quang (mới) được chia thành 3 xã : Thiệu
Trung, Thiệu Lý. Thiệu Viên thuộc huyện Thiệu Hóa. Từ đó, xã Thiệu Viên được
ổn định về mặt địa giới cho đến nay.
Hiện nay, xã Thiệu Viên có 11 thôn được đặt theo thứ tự từ thôn 1 đến 11:
+ Thôn 1 - Xóm Núi
+ Thôn 2 - Xóm Trại

+ Thôn 3 - Nguyệt Quang
+ Thôn 4 - Viên Nội
+ Thôn 5 - Viên Nhàn
+ Thôn 6 - Viên Quang
+ Thôn 7 - Nga Hoàng
+ Thôn 8 - Viên Ngoại
+ Thôn 9 - Hoa Đài
+ Thôn 10 - Vân Đài
+ Thôn 11 - Phú Thứ

(2)

Nhân dân Thiệu Viên chủ yếu sống bằng nghề nông truyền thống và tiểu
thương, đời sống còn nhiều khó khăn. Những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo của
các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự nỗ lực phấn đấu của các tầng lớp nhân dân, tình
hình kinh tế, văn hoá, an ninh chính trị được giữ vững và phát triển, giáo dục được
quan tâm.
Năm 2013, Đảng bộ và nhân dân Thiệu Viên đã được Nhà nước tặng thưởng
“Huân chương lao động hạng ba” và đón Bằng công nhận: “ Xã đạt chuẩn Nông

8


thôn mới” vào tháng 12/2017. Trường Mầm Non, tiểu học và THCS đều đạt chuẩn
Quốc gia mức độ 1, Trường Tiểu học đang phấn đấu đạt chuẩn Quốc gia mức độ II
Thiệu Viên có phong cảnh đẹp và có những di tích lịch sử cách mạng được
công nhận như: Nơi làm việc của cơ quan tỉnh ủy Thanh Hóa (thời kỳ 1967-1973)
Hầm thông tin 15W ở góc Cồn Nán, Hầm bán thiên địa giấu pháo ở Thôn 1.
b) Phong trào yêu nước và truyền thống cách mạng
Làng quê Thiệu Viên được hình thành và phát triển khá lâu đời, thông qua

qúa trình lao động sản xuất và đấu tranh bảo vệ xóm làng, chống giặc nội, ngoại
xâm triền miên trong suốt lịch sử dân tộc, hết chống giặc phương Bắc đến chống nhau
giữa các thế lực phong kiến trong nước, bao phen chống giặc phương Tây.. Hai qúa
trình ấy diễn ra lâu dài và gắn bó chặt chẽ với nhau tạo nên truyền thống qúy báu
cho sự tồn tại và phát triển, đó là:
- Truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động.
- Truyền thống đoàn kết, đồng lòng thủy chung son sắt trong lao động sản xuất,
trong đấu tranh chống áp bức, cường quyền, trộm cướp, giặc ngoại xâm, dù khó khăn
gian khổ vẫn một lòng kiên trung theo Đảng.. Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền
Bắc ác liệt của Đế quốc Mỹ, nhân dân đã nhường nhà, giành đất cho cơ quan Tỉnh
ủy làm việc và đã bảo vệ an toàn cho cơ quan Tỉnh ủy trong những năm 1967 –
1973. (2)
- Truyền thống thương yêu giúp đỡ lẫn nhau trong lao động, trong hoạn nạn, trong
tình làng, nghĩa xóm; thường xuyên và thắm thiết trong tình thân tộc, họ hàng.
- Truyền thống ghi nhớ công ơn những người có công với làng với nước thể
hiện trong việc tôn lập thờ thành hoàng làng, như Xóm Núi, Nhật Quang, thờ thần
núi, cùng xã Nhật Quang, Vân Đài và hầu hết các làng ở Thiệu Viên đều thờ 2 vị
thần là Cương Chính Tôn thần và Cương Nghị Tôn Thần được thờ làm Thành hoàng
làng ở Đình Cả - Đình Hai. Hai anh em đều là võ tướng, dưới triều vua Lê Chiêu
Tông (niên hiệu Quang Thiệu 1516-1522), phò Lê diệt Mạc mang hết lòng trung báo
quốc. Và thường trực là ơn nhớ tổ tiên. (2)
- Truyền thống hiếu học, truyền thống yêu nước bất khuất, chống ngoại xâm,
gắn bó và trực tiếp là tình yêu quê hương bản quán.
c) Những di tích lịch sử
Qua gia phả các dòng họ và sự lưu truyền qua các đời, làng Nguyệt Quang
(Thôn 3) có lẽ được thành lập sớm hơn cả và dòng họ Nguyễn Văn đã đến đây sinh
cơ lập nghiệp, bắt đầu từ Xóm Núi. Với thời gian, con cháu trong dòng họ sinh sôi
9

nảy nở và các dòng họ khác đến sinh cơ lập nghiệp, cùng với họ Nguyễn Văn mở
đất, lập ấp, dựng làng, mở rộng, làng mới sang Viên Quang. Hiện tại, ngôi nhà cổ
của dòng họ Nguyễn Văn còn đến ngày nay đã là 217 năm. Ngôi nhà được làm
bằng gỗ lim, trạm trổ đẹp, tinh xảo và đang còn nguyên bản.
Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, xã Nhật Quang có 2 đình làng:
- Đình lớn (Thôn III) thờ Đức Thánh Cả (Cương chính tôn thần).
- Đình nhỏ (cống Nổ Đào hiện nay) thờ Đức Thánh Hai (Cương nghị tôn
thần).
- Xóm Núi (Thôn I) thờ Cao Sơn thần (Cao Sơn tôn thần).
Theo sự lưu truyền trong nhân dân Nguyệt Quang và Viên Quang, đình làng
được xây dựng vào nửa đầu thế kỷ XVII, đình Nguyệt Quang thờ vị Đức Thánh Cả
và đình làng Viên Quang thờ Đức Thánh Hai. Sách Thanh Hoa chư thần lục có
chép: ... Xã Nhật Quang, thôn Vân Đài, huyện Thụy Nguyên” thờ hai vị thần là
Cương chính tôn thần và Cương Nghị tôn thần. Sách còn chép thần tích của thần
như sau : “Hai thần là võ tướng triều Lê, ... giữ chức Thiếu úy )nhà Lê diệt Mạc.
Đem hết lòng trung báo quốc, cả hai anh em đều tỏ tiết nghĩa. Sau khi mất rất linh
thiêng, dân xã lập đền thờ, các đời đều có phong tặng. (2)
Viên Quang(Thôn IV) còn có một ngôi Nghè khá khang trang, riêng đình
Nguyệt Quang (ở Thôn III) còn có cây trôi đến 1.000 năm tuổi. Hàng năm, đều tổ
chức lễ hội, cúng tế thành hoàng làng rất trang trọng, thành kính. Trong làng,
thường niên có những kỳ tế lễ:
- Tế Xuân vào tháng - Tế Cơm mới tháng
Giêng
Mười
- Tế cầu yên tháng Tư

- Tế tất niên tháng Chạp

- Tế cầu phúc tháng Bảy.
Thông thường vào tháng Giêng các làng đều mở hội. Trước tết dựng cây Nêu

đến ngày mùng 7 tháng Giêng làm lễ hạ Nêu.
Trong ba ngày tết, kể cả lúc giao thừa, các chức sắc trong làng đều có lễ vật
thắp hương cúng tế thành hoàng làng. Hiện nay,di tích văn hóa còn lại rất ít, đình
chùa, miếu mạo không còn, thay vào đó là các nhà văn hóa thôn.
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhân dân Thiệu Viên
đã nhường đất đai, nhà cửa cho các cơ quan kho bạc, kho dược liệu, kho lương thực
(thời chống Pháp), Tỉnh ủy Thanh Hóa, Ty Tài chính, Ty Bưu điện, Ty Thông tin,
10


Công ty ăn uống, xưởng giấy, xưởng nhuộm (trong thời kỳ chống Mỹ) sơ tán về
đây làm trụ sở, nơi làm việc. (2) Những di tích cách mạng trong thời kỳ chống chiến
tranh phá hoại của giặc Mỹ ra Miền Bắc hiện còn:
- Hội trường làm việc, hội họp của Tỉnh ủy Thanh Hóa. (Đã được Tỉnh ủy
Thanh Hóa cấp Bằng công nhận di tích lịch sử cách mạng. Nơi làm việc của cơ
quan tỉnh ủy Thanh Hóa (thời kỳ 1967-1973). Nay thuộc trụ sở làm việc của Đảng
ủy-Hội đồng nhân dân-Uỷ ban nhân dân xã.
- Tại Thôn I - Xóm Núi còn lại 3 di tích:
+ 2 cái giếng nước đào sâu 8m, xây bằng đá. Những giếng này dùng làm
nước sinh hoạt cho cán bộ Tỉnh ủy Thanh Hóa về sơ tán.
+ Hầm thông tin 15W ở góc Cồn Nán.
+ Hầm bán thiên địa giấu pháo.
d) Các hoạt động văn hoá ở địa phương
Ở nước ta, việc lập bàn thờ để cúng tổ tiên, lập đền để phụng thờ và tưởng
nhớ các anh hùng dân tộc, các danh nhân văn hoá, những người có công lao to lớn
đối với dân, với nước đã trở thành một tín ngưỡng, một nét đẹp văn hoá truyền
thống của người Việt. Từ bao đời cho đến nay, bất kỳ từ Bắc chí Nam ở đâu cũng
có đền thờ, gia tộc nào cũng lập đền thờ tổ tiên để thờ cúng và tưởng nhớ công ơn
của những người đã mất. Đó là để giáo dục con cháu đời sau tự hào, biết ơn tổ tiên,
những người có công lao to lớn đối với dân tộc, đồng thời thời tỏ lòng thành kính,

nhân nghĩa, ý thức nhớ về cội nguồn của đời sau.
Như đã nói trên, ở Thiệu Viên hiện nay, đình chùa, miếu mạo không còn,
thay vào đó là hoạt động của các nhà văn hóa thôn. Vào dịp Tết Nguyên đán,các
thôn đều tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội.
- Ngày mùng 1 Tết: Tổ chức đón giao thừa, cúng thành hoàng làng, hái hoa
dân chủ.
- Ngày mùng 2,3 Tết: Tổ chức các hoạt động thể thao, trò chơi dân gian như:
bóng chuyền hơi, kéo co, cờ tướng. Các chương trình vui chơi ca hát, giao lưu văn
nghệ, ca ngợi về truyền thống hiếu học, tình yêu quê hương đất nước…..Chọn cử
các thành viên xuất sắc giao lưu toàn xã.
- Ngày mùng 4,5 Tết: Xã tổ chức các hoạt động thể thao, trò chơi dân gian
như: bóng chuyền hơi, kéo co, cờ tướng. Các chương trình vui chơi ca hát, giao lưu
văn nghệ, ca ngợi về truyền thống hiếu học, tình yêu quê hương đất nước…

11


- Ngoài ra, xã còn tổ chức các hoạt động tri ân nhân dịp Kỷ niệm ngày
Thương binh liệt sĩ 27/7, các hoạt động nhân dịp có sự kiện lớn của địa phương.
2.3.2. Định hướng cho giáo viên trực tiếp giảng dạy thực hành soạn giảng trên
lớp
Trên cơ sở các nội dung đã tìm hiểu trên, tôi tiến hành định hướng cho giáo
viên biên soạn nội dung bài học: “Tìm hiểu lịch sử địa phương” theo bố cục cơ
bản như:
- Đặc điểm tình hình địa phương.
- Các di tích lịch sử địa phương
- Các hoạt động văn hóa của địa phương.
- Các hoạt động tri ân, “uống nước nhớ nguồn”,
Đồng thời thống nhất một số phương pháp dạy học phù hợp, vận dụng linh
hoạt các hình thức tổ chức cho học sinh học tập nội dung này. Ngoài ra, tôi áp dụng

một số biện pháp khác như quản lý việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của GV, quản
lý hoạt động của HS thông qua hoạt động của GV, kiểm tra dự giờ giáo viên… Các
biện pháp này có tác dụng rất lớn trong việc nâng cao chất lượng dạy và học nói
chung, bộ môn Lịch sử nói riêng.
2.3.3. Phối hợp với Đoàn – Đội tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp với nội dung
lồng ghép về Lịch sử địa phương
Hàng tháng, Nhà trường phối hợp với Đoàn - Đội tổ chức các hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp theo các chủ điểm, chủ đề, các ngày lễ lớn trong tháng, trong
năm như Chủ đề: Chào mừng ngày Quốc Khánh và ngày toàn dân đưa trẻ đến
trường Chủ đề : Tôn sư – Trọng đạo, , Chủ đề :Mừng Đảng – Mừng Xuân, Chủ
đề :Tiến bước lên Đoàn…...vv…
Trong mỗi lần hoạt động, chúng tôi phối hợp tổ chức lồng ghép:“Tìm hiểu
lịch sử địa phương” với các nội dung, hình thức phong phú như :
- Tổ chức vui văn nghệ múa hát đọc thơ ca ngợi quê hương.
- Mời các nhân chứng lịch sử nói chuyện nhân kỷ niệm ngày 22/12.
- Tổ chức thi tìm hiểu về lịch sử địa phương.
Về cơ bản, nội dung sinh hoạt chủ đề hấp dẫn, giản dị nhưng dễ thực hiện.
Rõ ràng hoạt động Đội được tổ chức với nội dung và các hình thức phong phú ở
Trường tiểu học có tác dụng hỗ trợ rất lớn đối với chất lượng dạy học phân môn

12


Lịch sử nói chung, phần Tìm hiểu Lịch sử địa phương nói riêng cũng như chất
lượng giáo dục đạo đức, trí tuệ và hình thành nhân cách cho học sinh. Tham gia các
hoạt động Đội giúp các em tự tin hơn, mạnh dạn hơn, tích cực hơn, có nhiều hứng
thú hơn trong hoạt động học tập ở trên lớp cũng như ở nhà.
2.3.4. Tổ chức cho học sinh tham gia hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở địa
phương, tham quan tìm hiểu Lịch sử địa phương
Hằng năm, địa phương tổ chức lễ dâng hương… tôi khuyến khích Giáo viên

địa phương và học sinh lớp 5 tham gia lễ hội (Phối hợp tổ chức Đoàn – Đội của
Thôn). Đồng thời, các em được trực tiếp tham gia lễ dâng hương, trực tiếp nghe
thấy, nhìn thấy các hoạt động lễ hội, hoạt động tâm linh, được trực tiếp thể hiện
lòng thành kính tới bậc tiền nhân với những suy nghĩ và cảm nhận đặc biệt.
Trong hoạt động Mừng Đảng – Mừng xuân, đón nhận Xã đạt chuẩn Nông
thôn mới, tôi chỉ đạo tổ chức cho các em tham gia chương trình giao lưu văn nghệ
tại địa phương ca ngợi về tình yêu quê hương đất nước…..Tổ chức cho các em
thường xuyên chăm sóc Tượng đài Liệt sĩ (cạnh trường) và tham gia hoạt động tri
ân nhân dịp Kỷ niệm ngày Thương binh liệt sĩ 27/7.
Hoạt động này đã để lại trong lòng các em những ấn tượng sâu sắc và và có
tác dụng giáo dục rất lớn đối với các em. Đó là sự gắn kết cộng đồng, là tinh thần
tập thể, lòng tự tôn, tự hào dân tộc, là sợi dây liên kết giữa quá khứ, hiện tại và
hướng tới tương lai.
Đây cũng chính là truyền thống văn hoá và định hướng phát huy bản sắc văn
hoá dân tộc ở Thiệu Viên.
2.4. Kết quả đạt được
Sau khi tìm hiểu, áp dụng các biện pháp chỉ đạo, tổ chức cho học sinh học
(trên lớp Tuần 31, 32 ) và hành (trực tiếp tham quan,tìm hiểu lịch sử địa phương),
tôi tổ chức cho học sinh làm bài thi tìm hiểu về lịch sử địa phương .Nôi dung cơ
bản là:
1- Tên Xã, Huyện, Tỉnh.
2- Hãy kể tên di tích lịch sử cách mạng ở địa phương mà em biết.
3- Hãy nêu các hoạt động văn hóa, lễ hội ở địa phương.
4- Trong chương trình: “Uống nước nhớ nguồn” em đã tham gia những hoạt
5- Em sẽ làm gì để xứng là người con của quê hương Thiệu Viên…..
13


( Đáp án đúng cho mỗi câu: 2 điểm. Tổng 10 điểm).
Tổng số học sinh tham gia thi tìm hiểu là 62 em.

Kết quả :
Lớp

Số HS

Điểm giỏi
SL

TL

Điểm khá
SL

TL

Điểm TB
SL

TL

Điểm yếu
SL

TL

5A

32

8

25.0

16

50.0

8

25.0

0

0

5B

30

7

23.3

10

33.3

13

43.4

0

0

62

15

24.2

26

41.9

21

33.9

0

0

Tổng

Đa số các bài viết thể hiện được những hiểu biết cơ bản về Lịch sử địa
phương, thể hiện được những cảm nhận về nét đẹp văn hoá truyền thống của địa
phương. Đồng thời, các em cũng thể hiện được sự tự hào, lòng thành kính, ý thức
nhớ về cội nguồn và trách nhiệm của bản thân đối với quê hương, đất nước.
Kết quả trên đây đã phản ánh chất lượng dạy học của giáo viên, kết quả học

tập của học sinh, đồng thời phản ánh kết quả của quá trình nghiên cứu chỉ đạo hoạt
động dạy học của người quản lý. Tôi rút ra bài học kinh nghiệm như sau:
1- Xác định cụ thể nội dung chương trình giảng dạy bộ môn, trên cơ sở đó có
kế hoạch cụ thể để nghiên cứu và tổ chức cho giáo viên tìm hiểu về Lịch sử địa
phương, xây dựng nội dung dạy học cụ thể cho phần Tìm hiểu Lịch sử địa phương
Đây là công việc đòi hỏi người quản lý cũng như giáo viên trực tiếp giảng
dạy phải dày công nghiên cứu và kiên trì thực hiện mới đạt được hiệu quả cao .
2- Sau khi đã nghiên cứu, biên soạn được nội dung thì việc lựa chọn các
phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học cũng vô cùng quan trọng . Cần kết hợp
đồng bộ giữa học (trên lớp ) và hành ( thực tế) để cung cấp kiến thức và giáo dục
đạo đức tình cảm cho các em.
3- Sau khi áp dụng các biện pháp chỉ đạo, cần tổ chức kiểm nghiệm kết quả
để phân tích, đánh giá, rút kinh nghiệm nhằm phát huy những ưu điểm và kịp thời
uốn nắn những hạn chế nếu có.
4- Chăm lo xây dựng các tổ chức tự quản như Đội - Sao nhi đồng, công tác
Chữ thập đỏ nhân đạo. Phối hợp tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp với các
hình thức, nội dung phong phú nhằm gây hứng thú cho các em tham gia học tập và
phát triển tư duy cho học sinh.
14


5- Tổ chức cho các em tham quan thực tế đồng thời tổ chức cho các em tham
gia các lễ hội, hoạt động văn hoá ở địa phương định hướng cho các em những việc
làm cụ thể, những hành động cụ thể và có thái độ đúng đắn khi nhìn về quá khứ,
hiện tại và tương lai.
Tôi nghĩ rằng các biện pháp chỉ đạo dạy học phân môn Lịch sử - phần “Tìm
hiểu Lịch sử địa phương” ở lớp 5 Trường tiểu học Thiệu Viên có thể đưa vào thực
tiễn và áp dụng trong quá trình chỉ đạo ở những năm học tiếp theo.

15

PHẦN 3: KẾT LUẬN
Bác Hồ kính yêu đã dạy :
Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam
Để giúp các em có năng lực tư duy, hiểu biết sâu rộng về quá khứ, hiện tại và
tương lai. Từ đó, giáo dục các em trở thành những thế hệ thiết tha, gắn bó với lý
tưởng độc lập đân tộc và chủ nghĩa xã hội, tự hào với những trang sử vẻ vang của
dân tộc, biết học tập, lao động, rèn luyện để trở thành người có tri thức, đạo đức, có
ý chí kiên cường để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó là nhiệm vụ đòi hỏi mỗi cán
bộ, giáo viên phải luôn luôn suy nghĩ và học hỏi để tìm ra các biện pháp hữu hiệu
nhằm góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu môn học, mục tiêu cấp học.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 26 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan không sao chép nội
dung của người khác.

Nguyễn Thị Hương

16


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình dạy học phân môn lịch sử trường Tiểu học.
2. Lịch sử cách mạng xã Thiệu Viên.

TÊN CÁC SKKN ĐƯỢC XẾP LOẠI.
Kết quả
Cấp đánh
TT
Tên đề tài SKKN
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
1. Chỉ đạo công tác giáo dục thể PGD&ĐT
B
2.

chất cho HS trường Tiểu học
Chỉ đạo hoạt đông dạy học

Năm học
đánh giá xếp
loại
2009-2010

PGD&ĐT

B

2010-2011

PGD&ĐT

B

2012-2013

PGD&ĐT
SGD&ĐT

A
B

phân môn luyện từ và câu lớp
3.

3
Chỉ đạo dạy học phân môn
Lịch sử - phần: “Tìm hiểu

4.

Lịch sử địa phương” ở lớp 5
Chỉ đạo dạy học phân môn
Lịch sử - phần: “Tìm hiểu

2013-2014

Lịch sử địa phương” ở lớp 5
5.

17