ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ sử DỤNG LOPERAMIDE PURE ĐỂPHÒNG NGỪA BỆNH TIÊU CHẢY TRÊN HEO CON SAU CAI sữa GIAI đoạn từ 28 60 NGÀY TUỔI

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C NÔNG LÂM THÀNH PH

H

CHÍ MINH

KHÓA LU N T T NGHI P

ĐÁNH GIÁ HI U QU S
PHÒNG NG

D NG LOPERAMIDE PURE Đ

TIÊU CH Y TRÊN HEO CON SAU CAI

S A GIAI ĐO N T

28- 60 NGÀY TU I

H và tên sinh viên : Đ

GIANG SƠN

Ngành

: Thú Y

L p

: DHO3TY

Niên khóa

: 2003 - 2008

Tháng 9/2008


ĐÁNH GIÁ HI U QU S
NG

D NG LOPERAMIDE PURE Đ PHÒNG

TIÊU CH Y TRÊN HEO CON SAU CAI S A GIAI ĐO N
T

28- 60 NGÀY TU I

Tác gi

Đ

GIANG SƠN

Khóa lu n ñư c ñ trình ñ ñáp ng yêu c u c p b ng Bác s
ngành Thú Y

Giáo viên hư ng d n
PGS.TS. Lê Văn Th
ThS. Đ V n Th

Tháng 9/2008
i


L I C M ƠN
V i t t c t m lòng, tôi xin chân thành c m ơn:
Ban giám hi u nhà trư ng cũng như toàn th các gi ng viên khoa Chăn Nuôi Thú Y, trư ng Đ i H c Nông Lâm thành ph H Chí Minh ñã t o m i ñi u ki n thu n
l i, t n tình ch b o, truy n ñ t cho tôi nh ng ki n th c quý báu trong su t quá trình
h c t p và rèn luy n t i trư ng.
PGS.TS. Lê Văn Th và Th.s Đ V n Th ñã t n tình ch b o, hư ng d n, ñóng
góp nhi u ý ki n quý báu và ñã t o m i ñi u ki n thu n l i nh t ñ tôi có th hoàn t t
ñ tài t t nghi p.
Th y Lê H u Ng c, giáo viên ch nhi m, ñã luôn luôn hư ng d n và giúp ñ tôi
trong su t th i gian theo h c t i trư ng.
Chú Tr n Ti n Cư ng và cô H Th Thu Hà, ch tr i heo Ti n Cư ng, anh Mai
Thanh Quang và toàn th anh ch em công nhân t i tr i heo Ti n Cư ng ñã giúp ñ tôi
trong quá trình th!c hi n ñ tài t i tr i.
Con cũng xin c m ơn ba m", ngư i ñã sinh thành, nuôi dư ng, d y d và luôn là
ch d!a cho con trong su t quá trình con khôn l n.
Xin c m ơn các b n l p Thú y 29 là nh ng ngư i luôn bên c nh giúp ñ và chia
s# nh ng vui bu n cùng tôi trong su t 5 năm h c v$a qua.
Xin chân thành c m ơn!

ii

TÓM T T LU N VĂN
Đ

tài “ĐÁNH GIÁ HI U QU

S

D NG LOPERAMIDE PURE Đ

PHÒNG NG A TIÊU CH Y TRÊN HEO CON SAU CAI S A GIAI ĐO N T
28 – 60 NGÀY TU I” ñư c th!c hi n t i tr i heo Ti n Cư ng, thu%c xã Long An,
huy n Long Thành, t nh Đ ng Nai. Th i gian th!c hi n t$ ngày 24/2/2008 ñ n
17/4/2008. Thí nghi m ñư c ti n hành trên 116 heo con sau cai s a. thí nghi m ñư c
chia làm 2 ñ t:
Đ t 1: ti n hành thí nghi m trên 60 heo con sau cai s a v i 30 heo trong lô thí
nghi m (dùng th c ăn c a tr i b& sung thêm loperamide) và 30 heo trong lô ñ i ch ng
(dùng cám tr i có s d'ng amoxicilline).
-

T( l ngày con tiêu ch y ) lô thí nghi m là 2,4% và lô ñ i ch ng là 5,72%. T(
l tiêu ch y ) lô thí nghi m b ng 41,96% so v i lô ñ i ch ng (100%).

-

H s chuy n bi n th c ăn ) lô thí nghi m là 1,95. Lô ñ i ch ng là 2.13. H s
chuy n bi n th c ăn lô thí nghi m th p hơn 8,49% so v i lô ñ i ch ng.

Đ t 2: ti n hành l p l i thí nghi m ñã th!c hi n ) ñ t 1 v i lô thí nghi m có 28 heo
con và lô ñ i ch ng có 28 heo con.
-

T( l ngày con tiêu ch y ) lô thí nghi m là 0,807%. Lô ñ i ch ng là 0,714%.

-

H s chuy n bi n th c ăn ) lô thí nghi m là 2,145. Lô ñ i ch ng là 2,024. H
s chuy n bi n th c ăn cao hơn 5,98% so v i lô ñ i ch ng.

T&ng trung bình 2 ñ t:
-

T( l ngày con tiêu ch y ) lô thí nghi m là 1,64% và ) lô ñ i ch ng là 3,34%.

-

H s chuy n bi n th c ăn ) lô thí nghi m là 2,043 và ) lô ñ i ch ng là 2,074.

-

Chi phí cho 1kg tăng tr ng ) lô thí nghi m là 12.180,5 ñ ng. Lô ñ i ch ng là
12.884,8 ñ ng. Chênh l ch t&ng chi phí cho 1kg tăng tr ng ) lô thí nghi m so
v i lô ñ i ch ng là 94,53%.

iii


M CL C
Trang
TÓM T*T LU+N VĂN........................................................................................... iii
DANH SÁCH CÁC CH- VI.T T*T .................................................................... vii

DANH SÁCH CÁC B/NG ................................................................................... viii
DANH SÁCH CÁC HÌNH VÀ SƠ Đ1 .................................................................. ix
DANH SÁCH CÁC BI2 Đ1 ................................................................................ x
CHƯƠNG 1: M4 Đ5U

........................................................................................ 1

1.1 Đ6T V7N Đ8 ................................................................................................... 1
1.2 M9C ĐÍCH – YÊU C5U .................................................................................. 2
1.2.1 M'c ñích ......................................................................................................... 2
1.2.2 Yêu c u ........................................................................................................... 2

CHƯƠNG 2: T:NG QUAN ............................................................................... 3
2.1 Đ6C ĐI2M SINH LÝ HEO CON .................................................................... 3
2.1.1 Đ;c ñi m sinh lý tiêu hóa ) heo con sau cai s a ............................................ 3
2.1.2 S! tiêu hoá các ch t dinh dư ng và m%t s enzyme liên quan ....................... 5
2.1.2.1 Tiêu hóa glucid ........................................................................................... 5
2.1.2.2 Tiêu hóa lipid ............................................................................................... 6
2.1.2.3 Tiêu hóa protein .......................................................................................... 6
2.1.2.4 Tiêu hóa vitamin .......................................................................................... 7
2.1.2.5 Tiêu hóa ch t khoáng ................................................................................... 7
2.2 TIÊU CH/Y TRÊN HEO CON ........................................................................ 8
2.2.1 Nguyên nhân gây tiêu ch y ........................................................................... 8
2.2.1.1 Do heo con ................................................................................................... 8
2.2.1.2 Do heo m" .................................................................................................... 9
2.2.1.3 Do dinh dư ng ............................................................................................. 9
2.2.1.4 Do ñi u ki n ngo i c nh, v sinh và chăm sóc ............................................ 9
2.2.1.5 Do vi sinh v t, kí sinh trùng ....................................................................... 10
2.2.2 Cơ ch sinh b nh tiêu ch y trên heo con ........................................................ 11
iv

2.3 CÁC GI/I PHÁP PHÒNG NGKHÁC ...................................................................................................................... 12
2.3.1 Các gi i pháp không dùng kháng sinh ........................................................... 12
2.3.2 Gi i pháp phòng ng$a tiêu ch y b ng kháng sinh ......................................... 13
2.3.2.1 Đ nh nghĩa ................................................................................................... 13
2.3.2.2 Cơ ch tác ñ%ng c a kháng sinh ................................................................. 13
2.3.2.3 Nh ng l i ích c a vi c b& sung trong th c ăn chăn nuôi ............................ 14
2.3.2.4 Nh ng b t l i trong vi c b& sung khág sinh vào trong th c ăn
chăn nuôi .................................................................................................................. 14
2.4 GI> THI?U CÁC THU@C DÙNG TRONG THÍ NGHI?M ........................... 15
2.4.1 Sơ lư c v loperamid pure ............................................................................ 15
2.4.2 Sơ lư c v amoxiciline .................................................................................. 18

CHƯƠNG 3: NAI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THBC HI?N .................... 21
3.1 GI>I THI?U SƠ LƯCC V8 TRDI CHĂN NUÔI TI.N CƯENG .................. 21
3.1.1 V trí ................................................................................................................ 21
3.1.2 L ch s và tình hình hi n nay c a tr i ............................................................ 21
3.1.2.1 L ch s tr i ................................................................................................... 21
3.1.2.2 Tình hình hi n nay c a tr i .......................................................................... 22
3.1.3 Cơ c u t& ch c hi n t i c a tr i ..................................................................... 22
3.1.4 Cơ c u ñàn ...................................................................................................... 22
3.1.5 Quy trình chăm sóc và nuôi dư ng ................................................................ 22
3.1.5.1 Chu ng tr i ................................................................................................. 22
3.1.5.2 Chăm sóc và nuôi dư ng ............................................................................ 25
3.1.6 V sinh thú y .................................................................................................. 27
3.1.7 Quy trình tiêm phòng c a tr i ........................................................................ 28
3.2 NAI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHI?M ........................................... 29
3.2.1 Th i gian và ñ a ñi m ti n hành ..................................................................... 29

3.2.1.1 Th i gian ...................................................................................................... 29
3.2.1.2 Đ a ñi m .................................................................................................... 29
3.2.2 N%i Dung và ñi u ki n thí nghi m ................................................................ 29
3.2.2.1 N%i dung thí nghi m ................................................................................... 29
v


3.2.2.2 Đi u ki n thí nghi m và v t li u thí nghi m ............................................... 29
3.2.3 B Trí Thí Nghi m Và Phương Pháp Ti n Hành .......................................... 31
3.2.3.1 B Trí Thí Nghi m ...................................................................................... 31
3.2.3.2 Phương Pháp Ti n Hành .............................................................................. 33
3.2.4 Các Ch Tiêu Theo Dõi ................................................................................... 34
3.2.5 Đánh Giá Hi u Qu Kinh T .......................................................................... 34
3.2.6 thu th p và x lý s li u ................................................................................. 34

CHƯƠNG 4: K.T QU/ VÀ TH/O LU+N ..................................................... 35
4.1 TRFNG LƯCNG BÌNH QUÂN ....................................................................... 35
4.2 H? S@ CHUY2N BI.N THGC ĂN ................................................................. 37
4.3 K.T QU/ THEO DÕI TÌNH TRDNG SGC KHOH ...................................... 39
4.3.1 T( l ngày con tiêu ch y ................................................................................. 39
4.3.2 T l ngày con b nh khác ................................................................................ 42
4.4 TI L? NUÔI S@NGVÀ TI L? CH.T .............................................................. 44
4.5 T:NG K.T CÁC CHI TIÊU THEO DÕI ........................................................ 45
4.6 HI?U QU/ KINH T. ....................................................................................... 45
4.6.1 Đơn giá th c ăn và m%t s nguyên li u b& sung và s d'ng trong
thí nghi m ................................................................................................................. 45
4.6.2 Hi u qu kinh t ............................................................................................. 46

CHƯƠNG 5: K.T LU+N VÀ Đ8 NGHJ ......................................................... 47
5.1 K.T LU+N ....................................................................................................... 47

5.2 Đ8 NGHJ .......................................................................................................... 47

vi


DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T

E.coli

: Eschrichia coli

Vit.

: Vitamine

M.M.A

: Mastitis Metritic Agalactiae

ARN

: Ribonucleic acid

AND

: Deoxyribonucleic acid

Tă

: th c ăn

TN

: Thí nghi m

Đc

: Đ i ch ng

Tt

: tăng tr ng

L

: Lo i th i

C

: Ch t

vii


DANH SÁCH CÁC B NG
Trang
B ng 2.1 S! phát tri n c a b% máy tiêu hóa c a heo con t$ 1 – 70 ngày tu&i ........ 4
B ng 2.2 Đi m ph thích h p ñ các enzyme phân h y protein ho t ñ%ng t t ......... 7

B ng 2.3 Đ% pH ) n ng ño n khác nhau c a ng tiêu hóa heo con ....................... 7
B ng 3.1 Thành ph n dinh dư ng c a cám 550S (công ty CP) .............................. 26
B ng 3.2 Các thu c dùng ñi u tr trong tr i ............................................................ 28
B ng 3.3 L ch tiêm phòng t i tr i heo ti n cư ng ................................................... 29
B ng 3.4 Thành ph n nguyên li u trong th c ăn h n h p dành cho heo
cai s a t i tr i heo Ti n Cư ng ............................................................................... 30
B ng 3.5 Thành ph n dinh dư ng c a th c ăn h n h p dành cho heo cai s a
s d'ng t i tr i ......................................................................................................... 31
B ng 3.6 Sơ ñ b trí thí nghi m cho hai ñ t thí nghi m ....................................... 32
B ng 4.1 K t qu tr ng lư ng bình quân c a heo qua hai ñ t thí nghi m .............. 35
B ng 4.2 Tiêu th' th c ăn và h s chuy n hoá th c ăn ......................................... 37
B ng 4.3 K t qu theo dõi t( l ngày con tiêu ch y trong thí nghi m .................... 39
B ng 4.4 K t qu theo dõi t l ngày con mKc b nh khác trong thí nghi m ............ 42
B ng 4.5 T l nuôi s ng và t k ch t .................................................................... 44
B ng 4.6 T&ng k t các ch tiêu theo dõi trong thí nghi m ...................................... 45
B ng 4.7 Hi u qu kinh t c a thí nghi m .............................................................. 46

viii


DANH SÁCH CÁC HÌNH VÀ SƠ Đ
Trang
Sơ ñ 2.1 Cơ ch sinh b nh tiêu ch y ..................................................................... 11
Công th c c u t o c a loperamide ............................................................ 15
Hình 2.2 Loperamide d ng dung d ch và viên nén .................................................. 18
Hình 2.3 Loperamide d ng viên nén ....................................................................... 18
Hình 2.4 loperamide d ng viên nang c ng .............................................................. 18
Hình 2.5 C u hình không gian c a amoxicilin ....................................................... 19
Hình 2.6 Mô hình c u t o hóa h c phLng c a amoxicilline .................................... 19
Hình 3.1 Ki u mái c a tr i ...................................................................................... 23

C u trúc dãy tr i nuôi nái khô và nái ch a ................................................ 23
Hình 3.3 chu ng nái khô và nái ch a ...................................................................... 23
Hình 3.4 khu v!c nuôi nái ñ# .................................................................................. 24
Hình 3.5 Khu nuôi heo cai s a ................................................................................ 25
Hình 3.6 L ch a vacine ñóng khô và l ch a dung d ch pha tiêm (vaccine
d ch t heo) .............................................................................................................. 28
Hình 3.7 Vaccine FMD ........................................................................................... 28
Hình 3.8 heo lô ñ i ch ng sau 3 tu n thí nghi m trong thí nghi m ñ t 1................ 32
Hình 3.9 heo lô thí nghi m sau 3 tu n thí nghi m trong thí nghi m ñ t 1 .............. 32
Hình 3.10 Heo ) lô ñ i ch ng sau 1 tu n thí nghi m trong ñ t 2 c a thí
nghi m .................................................................................................................... 33
Hình 3.11 Heo ) lô thí nghi m sau 1 tu n thí nghi m trong ñ t 2 c a thí
nghi m ..................................................................................................................... 33

ix


DANH SÁCH CÁC BI

Đ
Trang

Bi u ñ 4.1 Tr ng lư ng bình quân c a heo qua 2 ñ t thí nghi m ........................ 36
Bi u ñ 4.2 So sánh ch s chuy n hoá th c ăn chung c a các lô qua các ñ t thí
nghi m ..................................................................................................................... 38
Bi u ñ 4.3 T( l ngày con tiêu ch y chung cho 2 ñ t thí nghi m ......................... 40
Bi u ñ 4.4 T l ngày con mKc b nh khác chung cho 2 ñ t thí nghi m ................ 42

x

CHƯƠNG 1
M

Đ U

1.1 Đ T V N Đ!
Tình hình chăn nuôi heo nư c ta hi n nay ñang chuy n d n sang hư ng chăn
nuôi t p trung. Các trang tr i l n v i quy mô và trang thi t b hi n ñ i ñang xu t hi n
ngày càng nhi u. Tuy nhiên các h% chăn nuôi nhM và v$a cũng còn r t nhi u và cung
c p m%t s lư ng th t ñáng k trong t&ng s ngu n cung hi n nay. Đi u này cũng cho
chúng ta th y s! ña d ng ) các hình th c chăn nuôi heo t i nư c ta hi n nay. Nhưng dù
) c p ñ% chăn nuôi nào thì ngư i chăn nuôi v n lưu tâm ñ n nh ng y u t như con
gi ng, chăm sóc, khNu ph n ăn, giá c ,… ñ làm sao ñ t ñư c l i nhu n t t nh t.
Nhưng nhìn chung, ngoài vi c chuNn b t t v m;t con gi ng, chu ng tr i,ch ñ% chăm
sóc,dinh dư ng, th trư ng, th hi u ngư i tiêu dùng,.. thì tình hình d ch b nh và công
tác phòng ch ng b nh cho ñàn gia súc luôn là m%t v n ñ ñư c quan tâm hàng ñ u dù
ñó là chăn nuôi t p trung, hi n ñ i hay chăn nuôi nhM l#.
Trong khi ñó tình hình d ch b nh nư c ta hi n nay ngày càng có nhi u bi n ñ&i và
r t khó ki m soát. Do ñó vi c phòng ng$a b nh cho ñàn heo ) m i l a tu&i là m%t
khâu chi n lư c quy t ñ nh thành công cho ñàn heo ñó. Trên th!c t hi n nay, dù là
tr i có quy mô và trang thi t b hi n ñ i hay là chăn nuôi nhM l#, vi c heo b tiêu ch y
v n còn x y ra khá thư ng xuyên, nh t là giai ño n heo con cai s a. B)i vì trong giai
ño n này heo con g;p ph i r t nhi u y u t b t l i cho cơ th như: ph i cKt ñ t ngu n
s a m", thay ñ&i th c ăn trong khi h th ng tiêu hóa c a heo chưa có nh ng bi n ñ&i
phù h p v i s! thay ñ&i ñó (các enzyme tiêu hóa trong cơ th chưa hoàn ch nh,…),
heo con ph i ñ i m;t v i các y u t gây suy gi m s c khMe như v n chuy n, nh p ñàn,
thay ñ&i chu ng tr i,… do ñó heo con r t nh y c m v i các y u t gây b nh , ñ;c bi t
là các y u t gây xáo tr%n h th ng tiêu hóa gây tiêu ch y trên heo. Hi n nay ñã và
ñang có r t nhi u phương pháp và nghiên c u ñ phòng ng$a tiêu ch y trên heo con

như vi c cung c p kháng sinh, các ch phNm sinh h c vào khNu ph n hàng ngày, và
các bi n pháp ñó cũng mang l i m%t s k t qu nh t ñ nh. Và ñ ti p t'c nghiên c u
1


các bi n pháp phòng ng$a tiêu ch y cho heo con, ñư c s! phân công c a B% môn Cơ
Th Ngo i Khoa – Khoa Chăn Nuôi Thú Y- Trư ng Đ i H c Nông Lâm, dư i s!
«

hư ng d n c a ThS. Đ V n Th , chúng tôi ti n hành th!c hi n ñ tài: ĐÁNH GIÁ
HI U QU

VI C S

D NG LOPERAMIDE PURE Đ PHÒNG NG A B NH

TIÊU CH Y TRÊN HEO CON SAU CAI S A GIAI ĐO N T

28 – 60 NGÀY

»

TU I

1.2 M C ĐÍCH – YÊU C U
1.2.1 M"c ñích
Đánh giá hi u qu vi c s d'ng Loperamide Pure ñ phòng ng$a b nh tiêu ch y
trên heo con sau cai s a giai ño n t$ 28-60 ngày tu&i và hi u qu kinh t khi s d'ng
Loperamide Pure.
1.2.2 Yêu c$u

Theo dõi t( ngày con tiêu ch y.
Ghi nh n kh năng tăng tr ng và chuy n bi n th c ăn c a heo sau cai s a khi
dùng loperamide pure.
Theo dõi các b nh khác và t( l ch t.

2


CHƯƠNG II
T NG QUAN
2.1 Đ C ĐI M SINH LÝ HEO CON
2.1.1 Đ%c ñi&m sinh lý tiêu hóa ' heo con sau cai s(a
Heo con trong giai ño n cai s a ph i g;p r t nhi u b t l i. Cùng lúc v i vi c b
cách ly v i heo m", ph i xa hơi m và s! chăm sóc c a heo m". Heo con còn ph i g;p
nhi u thay ñ&i như: thay ñ&i ch ñ% ăn, thay ñ&i khNu ph n ăn, thay ñ&i th c ăn và ch t
lư ng c a th c ăn,…. nh ng ñi u này khi n heo con trong giai ño n cai s a r t dO b
stress và m n c m v i b nh. Đ ng th i trong lúc này b% máy tiêu hoá c a heo con
ñang trong giai ño n thay ñ&i và d n hoàn thi n ñ thích nghi v i các thay ñ&i mà heo
con g;p ph i. Do ñó trong giai ño n này heo con r t dO mKc ph i nh ng b nh liên quan
ñ n b% máy tiêu hoá, mà hay g;p nh t là b nh tiêu ch y.
Trư c tiên trong giai ño n này , c u trúc c a b% máy tiêu hoá c a heo con cũng
có nh ng thay ñ&i ñ tr) thành m%t b% máy hoàn ch nh. Theo Tr n Th Dân (2003),
màng nhày c a ru%t non có nh ng thay ñ&i khi heo ñư c cai s a ) 3 – 4 tu n tu&i. So
v i trư c khi cai s a, nhung mao (ñ h p thu ch t dinh dư ng) ngKn ñi 75% trong
vòng 24 gi sau cai s a và tình tr ng ngKn này v n ti p t'c nhưng gi m d n cho ñ n
ngày th 5 sau cai s a (Hampson and Kidder, 1986). Mào ru%t (crypt) l i sâu hơn bình
thư ng. Mào ru%t là nơi mà t bào c a chúng sP di chuy n d n lên ñ nh nhung mao ñ
tr) thành t bào ru%t trư)ng thành v i vi nhung mao h p thu ch t dinh dư ng. Vài
enzyme tiêu hoá (lactase, glucosidase, protase) b gi m nhưng maltase l i tăng, do ñó
kh năng h p thu ch t dinh dư ng c a ru%t cũng gi m…Vi c gi m chi u dài c a

nhung mao và hình d ng chưa trư)ng thành c a qu n th t bào ru%t (do t c ñ% thay
th nhanh) có th gi i thích t i sao heo cai s a tăng nh y c m ñ i v i b nh do E.coli.
Vi c thay ñ&i c u trúc c a b% máy tiêu hoá làm gi m kh năng h p thu, h th ng
men phân ti t chưa ñ y ñ , cùng lúc v i vi c thay ñ&i th c ăn, heo con ăn nhi u trong
giai ño n này làm th c ăn không tiêu hoá và h p thu hoàn toàn. Chính lư ng th c ăn
3


dư th$a này t o ñi u ki n r t thu n l i cho các vi khuNn có h i trong ru%t phát tri n,
phá v s! cân b ng c a h vi sinh v t trong ñư ng ru%t, gây r i lo n tiêu hoá d n ñ n
tiêu ch y trên heo. Chính vì v y vi c thay ñ&i th c ăn cho heo giai ño n này không
nên quá ñ%t ng%t, cho ăn ít sau ñó tăng d n lư ng th c ăn khi heo con ñã d n thích
nghi v i các thay ñ&i.
Ngoài vi c thay ñ&i c u trúc thì trong giai ño n này kích thư c b% máy tiêu cũng
phát tri n r t nhanh.
B)ng 2.1 S! phát tri n c a b% máy tiêu hoá c a heo con t$ 1 – 70 ngày tu&i
D dày

Ru%t non

Ru%t Già

Tu&i

Tr ng

Dung

Tr ng

Dung

Chi u

Tr ng

Dung

Chi n

(ngày)

lư ng

tích

lư ng

tích

dài

lư ng

tích

dài

(g)

(ml)

(g)

(ml)

(cm)

(g)

(ml)

(cm)

1

4,5

25

4

100

3,8

10

40

0,8

10

15

73

95

200

5,6

22

90

1,2

20

24

213

115

700

7,5

36

100

1,2

70

235

1815

996

6000

16,5

458

2100

3,1

(d n li u NguyOn Th H i Y n, 2005)
Qua b ng 2.1 ta th y b% máy tiêu hoá heo con phát tri n kém t$ 1 -20 ngày tu&i,
nhưng t$ 20 -70 ngày tu&i phát tri n r t nhanh. Do ñó trong giai ño n cai s a kh năng
tiêu hoá còn kém nên cho heo chuy n qua dùng th c ăn h n h p cũng r t dO mKc các

b nh tiêu hoá, nh t là b nh tiêu ch y.
Ngoài ra ) heo con sơ sinh ñ n 20 – 35 ngày tu&i không ti t ñ lư ng HCl c n
thi t trong d dày, lư ng HCl này ch ñ ñ ho t hoá men pepsinogen thành pepsin
(men tiêu hoá ch t ñ m). Lư ng HCl t! do quá ít, không ñ làm tăng ñ% toan c a d
dày, do ñ% toan th p, vi khuNn b t l i theo ñư ng mi ng có ñi u ki n s ng sót ) d
dày, vào ru%t non vi khuNn phát tri n m nh gây nên tiêu ch y (NguyOn Như Pho,
2001).
M;t khác, như ta ñã bi t s a heo m" có ch a m%t s men tiêu hóa r t t t cho h
tiêu hóa c a heo con. S a heo m" cũng ch a m%t hàm lư ng ch t dinh dư ng r t dO
tiêu hóa. Do ñó, khi heo con cai s a cũng ñ ng nghĩa v i vi c b cKt ñ t ngu n s a m",
m t m%t s men tiêu hóa c n thi t, m t m%t ngu n dư ng ch t dO tiêu hóa. C%ng thêm
4


v i vi c thay ñ&i ñ%t ng%t t$ 6 b a/ngày v i s a m" ph i chuy n sang m%t d ng th c
ăn khó tiêu hóa hơn. Chính ñi u này cũng làm heo con dO mKc b nh tiêu ch y hơn.
Hơn th n a, b% máy tiêu hóa c a heo con trong giai ño n cai s a phát tri n r t
nhanh. Trong khi ñó c u trúc và ch c năng c a b% máy tiêu hóa chưa th t s! hoàn
ch nh. Đi u này khi n cho s c ñ kháng c a heo con gi m ñi ñáng k . Thêm vào ñó,
trong giai ño n này heo con r t dO b strees do s! di chuy n, nh p ñàn, thay ñ&i chu ng
tr i,… ñi u này cũng khi n heo con dO nhiOm b nh, nh t là b nh trên ñư ng tiêu hóa.
Ngoài ra, ) ngày tu&i th 22, 23, 24 ñ i ña s heo con m c răng ti n hàm s a th
3 hàm dư i nên cai s a ngày th 21 thư ng có nh hư)ng ñ n s c khMe heo con vì làm
tăng thêm strees. Tương t! ngày tu&i th 28 và 29 ñ i ña s heo con m c răng ti n
hàm s a th 4 hàm trên, nên cai s a ngày th 28 có th làm tăng thêm strees cho heo.
Thư ng khi m c răng heo con b s t, tiêu ch y trư c, sau khi răng nhú ra khMi khMi
nư u m%t vài ngày. Tình tr ng này làm heo con m t s c, kém s c kháng b nh. (Võ
Văn Ninh, 2007).
2.1.2 S* tiêu hoá các ch+t dinh dư-ng và m.t s/ enzyme liên quan
2.1.2.1 Tiêu hóa glucid

Glucid là ch t cung c p năng lư ng ch y u cho cơ th ñ i v i ñ%ng v t có vú.
Glucid cung c p 70 – 80 % nhu c u năng lư ng dùng ñ th!c hi n s! bi n dư ng, tăng
trư)ng, phân ti t, h p thu,…
Đ i v i heo, h p ch t glucid thư ng ñư c s d'ng là tinh b%t và m%t s ñư ng
ñôi hay ñư ng ñơn (lactose, glucose,…), d ng cellulose ñư c tiêu hóa r t ít qua trung
gian các vi sinh v t ) ru%t già. Tuy tiêu hóa ít nhưng khNu ph n c a heo c n ph i có t i
thi u 5% xơ ñ t o nhu ñ%ng bình thư ng và ch ng táo bón. Glucid ñư c tiêu hóa ch
y u ) ru%t non, ñ;c bi t là ) tá tràng.
Đ i v i heo con theo m" trong tu n lO ñ u tiên, b% máy tiêu hóa ch có kh năng
h p thu glucose và lactose. Do ñó trong giai ño n này heo con ñư c cung c p các lo i
h p ch t glucid như saccharose, tinh b%t,… ñ u có th gây r i lo n tiêu hóa do h vi
sinh v t trong ñư ng ru%t.
M%t s enzyme tham gia vào ho t ñ%ng tiêu hóa glucid như: amylase, 1,6glucosidase, maltase,… Vitamin B1 cũng c n thi t trong quá trình chuy n hóa glucid.

5


2.1.2.2 Tiêu hóa lipid
Lipid trong mô bào ñ%ng v t có ch c năng sinh lý r t quan tr ng như: d! tr năng
lư ng (1g m sP gi i phóng ñư c 9,3 kcal), làm dung môi hòa tan các Vit. A,D,E và K,
tham gia c u trúc c a mô bào ñ;c bi t là nhóm lipoprotein, tham gia v n chuy n các
dư ng ch t quan tr ng,… Ngoài ra lipid còn làm gi m ñ% b'i trong th c ăn, làm tăng
tính ngon mi ng,..
4 mi ng và d dày m h u như không bi n ñ&i vì m trong th c ăn không )
tr ng thái nhũ tương và lipase d ch v có ho t l!c th p, vì pH d ch v acid không thích
h p v i ñi u ki n ho t ñ%ng c a lipase. Gia súc non trong th i kỳ bú s a m" có kh
năng tiêu hóa m trong s a cao vì m s a ) tr ng thái nhũ tương, phân tán thành t$ng
h t nhM.
S! tiêu hóa m ch y u ñư c ti n hành m nh mP ) ru%t non, vì ) ñó có ñ y ñ
các ñi u ki n cho s! tiêu hóa m như: s! nhũ tương hóa m , ho t ñ%ng c a lipase phù

h p. 4 ru%t, ch t gây nhũ hóa m

là các acid m t ) d ng liên k t v i glycine

(glycocholic acid) ho;c v i taurine (taurocholic acid). S! nhu ñ%ng c a ru%t t o ñi u
ki n cho m t tr%n ñ u v i m trong th c ăn giúp cho s! nhũ hóa ñư c dO dàng.
Choline là ch t c n thi t cho s! chuy n hóa lipid, còn g i là y u t huy ñ%ng m .
2.1.2.3 Tiêu hóa protein
Protein là h p ch t cơ s) cho s! s ng, protein ñư c c u t o t$ các amino acid.
Protein t o nên c u t o mô bào, các ch t tham gia trong quá trình bi n dư ng
(enzyme), và các ch t ñi u hòa s! s ng (hormon).
Protein trong th c ăn sP ñư c phân gi i trong ñư ng tiêu hóa nh xúc tác c a
nhóm enzyme proteinase. Pepsin là enzyme th y phân protein trong d dày, pepsin
không có tác d'ng th y phân các enzyme nhóm scleroprotein (keratin,collagen, elastin
và protamin). S n phNm th y phân protein trong d ch tr p t$ d dày xu ng ru%t non, t i
tá tràng ti p t'c ñư c th y phân nh tác ñ%ng c a h enzyme tiêu hóa protein trong
d ch t'y và d ch ru%t.
Theo NguyOn B ch Trà, 1998 thì trên heo con ho t tính pepsin th p ) 2 -3 tu n
ñ u sau khi sinh và sau ñó tăng cao khi pH d dày thích h p. Trong d ch v heo con có
chymosin v i h at tính cao vào tháng ñ u, trypsin có ho t tính cao t$ 36 – 48h sau khi
sinh, chúng ñ u là nh ng enzyme tiêu hóa protein khi ho t ñ%ng c a pepsin còn th p.
6


B)ng 2.2 Đi m pH thích h p ñ các enzyme phân h y protein ho t ñ%ng t t
Enzyme

pH t t nh t ñ ho t ñ%ng

Beninchymosin

3,5

Pepsin

2

Protenase

3

Gelatinase

7
(d n li u NguyOn Th H i Y n, 2005)

Qua b ng 2.2 ta th y ñ enzyme tiêu hóa protein ho t ñ%ng t t thì c n m%t ñ% pH
tương ñ i th p (tr$ gelatinase). Trong khi ñó pH c a d ch tiêu hóa ) heo con có
khuynh hư ng tăng d c theo ng tiêu hóa ñ n pH trung tính (b ng 2.3). Do ñó protein
không ñư c tiêu hóa t t ) ph n sau c a ño n ru%t.
B)ng 2.3 Đ% pH ) nh ng ño n khác nhau c a ng tiêu hóa heo con
D dày

Tá tràng

Không tràng

Manh tràng

k t tràng

tr!c tràng

4,55

5,30

6,57

6,02

6,68

7,00

(trích công ngh m i trong vi c s d'ng enzyme cho th c ăn gia súc)
2.1.2.4 Tiêu hóa vitamin
Vitamin là h p ch t h u cơ có r t ít trong cơ th nhưng l i r t quan tr ng và
không th thi u . Nó tham gia vào c u trúc nhóm ghép trong nhi u h th ng enzyme,
xúc tác các ph n ng sinh h c ñ duy trì m i ho t ñ%ng s ng bình thư ng như: sinh
trư)ng, sinh s n,…
Vitamin ñư c chia thành hai nhóm: nhóm tan trong nư c (Vit.B và C) và nhóm
tan trong dung môi h u cơ (Vit.A,D,E và K).
Vitamin ADE và vitamin C thư ng hay thi u so v i nhu c u trong nh ng trư ng
h p stress. Vì th heo giai ño n cai s a cũng c n chú ý b& sung ñ y ñ nhu c u
vitamin ñ gi m b t stress và tăng s c ñ kháng cho heo con.
2.1.2.5 Tiêu hóa ch+t khoáng
Ch t khoáng là ph n tro thu ñư c khi ñ t toàn b% cơ th sinh v t. Ch t khoáng
chi m t( l kho ng 3 -5% so v i tr ng lư ng cơ th . Có hai nhóm ch t khoáng:
khoáng ña lư ng (Ca, p, Mg, Na, K, Cl) và khoáng vi lư ng (Zn, Mn, Fe, Cu, Co, I,

Se, Mo, Ni, F, As, Sn, Si).

7


Ch t khoáng là thành ph n chính c u t o nên khung xương, còn tham gia làm
ch t xúc tác cho các ph n ng sinh h c trong cơ th , ñ m b o s! cân b ng th d ch,…
do ñó ñ i v i heo con trong giai ño n cai s a c n ñư c chú ý b& sung ñ y ñ ch t
khoáng ñ heo con có th tăng trư)ng t t.
Cơ th ch có th h p thu ch t khoáng dư i d ng ion. Đ i v i các nguyên t hóa
tr m%t (Na,K,Cl) cơ th h p thu r t dO dàng. Các nguyên t Ca, Mg phân ly dư i d ng
ion cũng h p thu cũng tương ñ i dO. Song các khoáng có hóa tr 2 ñ u có các y u t
h n ch vi c h p thu. Do ñó khi cho heo ăn c n thi t ph i lưu ý các y u t này. Các ion
kim lo i n;ng (khoáng vi lư ng) ñư c h p thu r t ph c t p, thư ng ph i k t h p v i
các protein mang ñ t o thành ph c h p complex.
2.2 TIÊU CH Y TRÊN HEO CON
Tiêu ch y là tri u ch ng lâm sàng c a m%t quá trình b nh lý, sinh lý trên ñư ng
tiêu hóa mà bi u hi n là thú ñi phân loãng, ñôi khi có mùi tanh, có máu, ch t nh y, b t
khí,… Roux ñã ñ nh nghĩa “tiêu ch y là h%i ch ng ñ;c trưng b)i s! t ng phân nhanh
và phân nhi u nư c” (d n li u NguyOn Th H i Y n, 2005).
H u qu c a tiêu ch y làm heo suy y u, còi c c, ch m l n, ăn ít ho;c bM ăn, có
th d n ñ n t vong, gây thi t h i v kinh t cho nhà chăn nuôi.
2.2.1 Nguyên nhân gây tiêu ch)y
2.2.1.1 Do heo con
Heo con cai s a không còn ñư c bú s a m" cũng ñ ng nghĩa m t m%t s men tiêu
hóa có sRn trong s a m", do ñó tiêu hóa c a heo có th b thay ñ&i và d n ñ n tiêu
ch y.
Heo con bú s a m" quá nhi u, ho;c không ñư c bú s a ñ u cũng dO b tiêu ch y.
Ngoài ra theo Võ Văn Ninh, 2007 thì heo con ) ngày tu&i 22,23,24 và ngày tu&i
28,29 tương ng v i lúc heo con m c răng ti n hàm s a th 3 hàm dư i và răng ti n

hàm s a th 4 hàm trên. Lúc m c răng heo thư ng b tiêu ch y trư c.
Heo con ăn quá nhi u th c ăn trong giai ño n cai s a hay ăn th c ăn d ng b%t
nhưng cho ăn loãng cũng có th b tiêu ch y.

8


2.2.1.2 Do heo m0
Heo m" b h%i ch ng M.M.A, heo m" nuôi con không t t cũng có th gây tiêu
ch y cho heo con.
Heo m" y u hay già ti t s a kém, ho;c ch t lư ng s a không ñ m b o cũng nh
hư)ng ñ n s c khMe c a heo con. Làm heo con có s c ñ kháng kém, dO mKc các b nh
khác, nh t là b nh tiêu ch y.
2.2.1.3 Do dinh dư-ng
Heo con bú s a kém ch t lư ng, s a nhiOm khuNn,… ñ u có kh năng b tiêu
ch y.
Heo con thư ng ăn nhi u th c ăn trong giai ño n cai s a, trong khi h tiêu hóa
chưa hoàn ch nh. Th c ăn không ñư c tiêu hóa hoàn toàn, lư ng th c ăn dư th$a này
sP làm cơ ch t cho vi khNn có h i ) ñư ng tiêu hóa heo phát tri n. Do ñó heo con r t
dO mKc các b nh v ñư ng tiêu hóa, nh t là b nh tiêu ch y.
Heo con trong giai ño n t p ăn, hay giai ño n chuy n ñ&i th c ăn, n u thay ñ&i
quá ñ%t ng%t cũng sP d n ñ n tiêu ch y. Th c ăn heo cai s a không ñ m b o s! &n
ñ nh ch t lư ng, hay th c ăn t p ăn không ñ m b o ch t lư ng t t cũng sP nh hư)ng
ñ n ñ n h tiêu hóa c a heo con, dO gây tiêu ch y.
Theo Võ Văn Ninh (2001), khNu ph n có quá nhi u xơ, cơ th không tiêu hóa xơ
ñư c, ch t xơ ñi qua ng tiêu hóa quá nhanh và th i ra ngoài dư i d ng phân loãng.
Heo con ăn ph i cám ôi thiêu cũng có th gây tiêu ch y.
Do nư c u ng: nư c u ng không ñ m b o v sinh, ngu n nư c dơ, nhiOm bNn, có
nhi u NH3, Clo, nitrate, sulfate và các vi sinh v t có h i ñ u gây b t l i l n cho ho t
ñ%ng c a ñư ng tiêu hóa (NguyOn B ch Trà, 1996).

2.2.1.4 Do ñi1u ki2n ngo i c)nh, v2 sinh và chăm sóc
Heo con giai ño n cai s a r t dO nh y c m v i strees, do ñó khi ñi u ki n th i ti t
thay ñ&i ñ%t ng%t, heo con r t dO mKc b nh.
S! thay ñ&i th i ti t còn làm cho th c ăn dO b hư hMng, n u không chú ý phát
hi n, heo con ăn ph i cũng dO gây r i lo n tiêu hóa cho heo con.
Heo con ñư c v n ñ%ng làm tăng trao ñ&i ch t nên tăng s c ñ kháng v i d ch
b nh, n u thi u v n ñ%ng heo con có th b tiêu ch y (Phùng Gng Lân, 1985). Do ñó

9


heo con nuôi v i m t ñ% cao (do chu ng nhM ho;c nuôi quá nhi u con trong m%t ô
chu ng) cũng có kh năng gây tiêu ch y cho heo.
Sau nhi u năm chăn nuôi, ngu n nư c s ch trư c ñây có th b nhiOm bNn. N u
không ki m tra ñ nh kì ñ phát hi n và x lí k p th i. Heo u ng ph i sP có nguy cơ
nhiOm b nh cao. Nh t là b nh trên ñư ng tiêu hóa.
Trong ch ñ% nuôi cho heo con ăn liên t'c, n u không lo i bM cám cũ, ho;c cho
cám m i vào trong khi cám cũ v n còn, heo con ăn vào r t dO b tiêu ch y.
N u v sinh không t t chu ng tr i, ñ phân, nư c ti u t n ñ ng trên n n, sP t o
ñi u ki n cho m m b nh phát tri n, ñ ng th i n ng ñ% các khí ñ%c (CO2, NH3, H2S) sP
tăng cao gây nh hư)ng x u ñ n heo con.
2.2.1.5 Do vi sinh v3t, kí sinh trùng
Vsv gây tiêu ch y
Vi khuNn

L a tu&i
Theo m"

Cai s a

L n

E.coli

+++

+++

-

Clos. Perfrigens type C

++

-

-

Campylobacter

-

+

+++

Salmonella

+

+

++

Treponema hyodysenteriae

+

+

+++

+

+

-

+++

+

-

Stronggyloides ransomi

+

+

+

Trichuris suis

-

-

+

Rotavirus

+++

+++

-

Tranmissible gastroenteritis

+++

+++

++

+

+

-

Kí sinh trùng và nguyên sinh ñ%ng v t
Crypto sporidium
Isospora suis

Virus

Enterovirus

(theo the marek veterinary manual, 1986)

10


2.2.2 Cơ ch5 sinh b2nh tiêu ch)y trên heo con
Theo NguyOn Như Pho (2001), cơ ch sinh bênh tiêu ch y ñư c trình bày như
sau:
Nguyên nhân không do vsv
Strees

Do vi sinh v t có h i

nhiOm trùng

ñ%c t vi

ñư ng tiêu hóa

sinh v t

gi m s c ñ kháng

viêm ru%t

kích thích
nhu ñ%ng

th n kinh phó giao
c mb

c ch

tiêu ch y

gi m nhu ñ%ng ru%t

m t nư c và

thi u dinh

ch t ñi n gi i

dư ng

gi m kh năng ti t d ch
vi sinh v t có h i
th c ăn

ñ ng l i

phát tri n

không tiêu hóa

ch t
Sơ ñ6 2.1 Cơ ch sinh b nh tiêu ch y

Tiêu ch y là ph n ng có l i c a cơ th , nh m lo i th i nhanh nh ng ch t ñ%c h i
ra khMi ñư ng tiêu hóa c a thú. Tuy nhiên, v i nh ng ñ;c ñi m là tăng nhu ñ%ng ru%t,
tăng ti t d ch ) ru%t sP làm gi m s! h p thu các dư ng ch t. Qua th i gian dài b tiêu

11


ch y, thú b m t nư c, ch t ñi n gi i, máu b cô ñ;c, r i lo n tu n hoàn và trao ñ&i
ch t, cu i cùng d n ñ n shock và ch t.
Cơ quan tiêu hóa c a heo con lúc cai s a chưa phát tri n hoàn ch nh, d ch tiêu
hóa và các enzyme tiêu hóa còn thi u. Vi c tiêu th' m%t lư ng th c ăn khá nhi u sau
cai s a làm th c ăn không ñư c tiêu hóa h t, th c ăn còn t n ñ ng sP t o ñi u ki n
thu n l i cho vi sinh v t có h i ñư ng ru%t phát tri n và sinh ñ%c t gây viêm ru%t. M;t
khác, khi có s! thay ñ&i ñ%t ng%t gây ra strees làm cơ th suy y u, nhu ñ%ng ru%t gi m
ñ%t ng%t và th c ăn không ñư c tiêu hóa t t. Protein không ñư c tiêu hóa sP lên men
sinh ra các s n phNm ñ%c như indol, scatol, cresol và m%t s khí gây ñ%c như CH4,
H2S,…. Các vi khuNn và ñ%c t c a chúng, ch t ñ%c do phân gi i th c ăn tác ñ%ng lên
niêm m c ru%t gây viêm ru%t, làm nhu ñ%ng ru%t tăng gây tiêu ch y.
2.3 CÁC GI I PHÁP PHÒNG NG A TIÊU CH Y TRÊN HEO CON CAI S A
KHÁC
Ngày nay khoa h c phát tri n cùng v i nh ng ñ%t phá trong y h c. Vi c phòng
ng$a tiêu ch y trên heo con cai s a cũng ñư c nghiên c u khá kĩ lư ng, và cũng có

không ít các nghiên c u v các gi i pháp phòng ng$a tiêu ch y trên heo con giai ño n
này. Sau ñây là m%t vài gi i pháp ñ phòng ng$a tiêu ch y cho heo con giai ño n này
2.3.1 Các gi)i pháp không dùng kháng sinh
S d'ng h n h p enzyme mà cơ th không có kh năng s n xu t ñ tiêu hóa
th c ăn (NSP- Hydrolyase – protease).(d n li u Tr n Th Thanh Tâm, 20007).
Đưa vào ru%t m%t s ch phNm vi sinh s ng có l i ñ áp ñ o vi sinh v t lên men
th i có h i cho cơ th .
Gi i pháp acid ñư ng ru%t
Là gi i pháp h n ch dư th$a thu c khi ph i s d'ng ñ ñi u tr b nh. Các acid
h u cơ cũng là các acid h u cơ có trong ng tiêu hóa c a thú khMe. Khi ñ m phân h y
NH3 ki m tính, acid h u cơ trung hòa ñ gi pH ñư ng ru%t th p. Gc ch vi khuNn
lên men th i. Acid h u cơ c a ch phNm ñư c h p thu vào cơ th và tham gia vào quá
trình chuy n hóa các ch t dinh dư ng khác và r t an toàn khi ñào th i. Acid h u cơ
còn tác d'ng thúc ñNy tiêu hóa, h p thu các ch t dinh dư ng. Các acid h u cơ t t cho
tiêu hóa như: acid phosphoric, acid lactic propionic, butyric, formic.(d n li u NguyOn
Th H i Y n, 2005)
12


2.3.2 Gi)i pháp phòng ng7a tiêu ch)y b8ng kháng sinh
Là gi i pháp b& sung m%t s lư ng kháng sinh phù h p vào trong th c ăn ñ

c

ch s! phát tri n c a m%t s vi khuNn có h i trong h th ng tiêu hóa. Qua ñó giúp
phòng ng$a m%t s b nh v ñư ng tiêu hóa cho heo, nh t là b nh tiêu ch y.
2.3.2.1 Đ9nh nghĩa
Trư c kia ngư i ta ñ nh nghĩa kháng sinh (Antibiotic là m%t t$ do Selman
Waksman ñ;t ra) là m%t ho t ch t hóa h c ñư c ti t ra b)i m%t vi sinh v t (n m ho;c
vi khuNn) có kh năng c ch phát tri n ho;c tiêu di t vi sinh v t khác. Đ nh nghĩa này

ngày nay không còn phù h p n a vì xu t hi n nhi u kháng sinh ñư c t&ng h p hoàn
toàn mà không do vi sinh v t ti t ra n a. Như v y, ta có th ñ nh nghĩa kháng sinh là
m%t h p ch t có ngu n g c sinh h c ho;c t&ng h p, có tác d'ng ñ;c hi u lên m%t giai
ño n chính trong s! chuy n hóa c a vi khuNn (kháng sinh kháng khuNn) hay n m
(khán sinh kháng n m). (NguyOn Như Pho, 2007).
2.3.2.2 Cơ ch5 tác ñ.ng c;a kháng sinh
Tác ñ%ng lên thành vi khuNn do c ch s! t&ng h p peptidoglycane. G m các
kháng sinh h Bêta-lactamines ( penicilline, ampicilline, amoxicilline, cefadroxil,…),
nhóm glycopeptide (vancomycine, teicoplamine), và fosfomycine.
Tác ñ%ng lên màng bào tương. Các kháng sinh bám lên các phospholipid c a
màng bào làm bi n ñ&i c u trúc c a màng này. Khi ñó màng này m t ñi tính thNm th u
ch n l c, không còn ngăn c n các thành ph n bào tương thoát ra ngoài, gây nên cái
ch t c a vi khuNn. G m các kháng sinh nhóm polypeptide (colistine, polymycine).
Tác ñ%ng lên s! t&ng h p protein: nhóm aminoside bám vào ti u ñơn v 30S c a
ribosome, ngăn c n vi c gi i mã di truy n b)i các ARN v n chuy n, s! t&ng h p
protein c a vi khuNn vì th mà b

c ch . Nhóm phenicole tương tác v i m%t s protein

thu%c ti u ñơn v 50S c a ribosome, h u qu là các acid amin không th n i v i nhau
thành chu i polypeptid. Nhóm tetracylline c ch phóng thích các acid amin t$ các
ARN v n chuy n t i ribosome. Nhóm macrolide, lincosamide, streptogramine và acid
fusidique ngăn không cho ph c h p acid amin – ARN v n chuy n gKn vào ti u ñơn v
50S c a ribosome.
Tác ñ%ng lên s! chuy n hóa c a vi khuNn. Các sulfamide có c u trúc tương t!
v i acid para-aminobenzoique c nh tranh v i acid này gây ra s!
13

c ch

men


dihydrofolate-synthetase, d n ñ n c ch t&ng h p c a acid dihydrofolique và c a
folate, nh ng thành ph n không th thi u ñư c c a t bào vi khNn. Trimethoprime có
tác d'ng c ch men dihydrofolate-reductase, men c n thi t cho s! chuy n ti p c a
acid dihydrofolique thành acid tetrahydrofolique.
Tác ñ%ng lên s! t&ng h p acid nuclêic c a vi khuNn. Nhóm rifamycine c ch s!
t&ng h p ARN do chúng ch"n men ARN-polymerase. Nhóm quinolone c ch s! t&ng
h p ADN c a vi khuNn do chúng ch"n men ADN-gyrase, n u ) li u cao hơn các kháng
sinh này còn c ch c s! t&ng h p ARN thông tin. Nhóm Nitro-5-imidazole bám vào
các bazơ trong thành ph n c a phân t ADN gây ra s! ñ t ño n c a chu i xoKn ñôi
ADN. Nhóm Nitrofurane có tác d'ng gi ng nhóm Nitro-5-imidazole, chúng gây ra s!
ñ t ño n phân t ADN , ngoài ra chúng còn làm chuy n hóa glucid c a vi khuNn do
tương tác v i m%t s men c a vi khuNn.
2.3.2.3 Nh(ng l<i ích c;a vi2c b= sung trong th>c ăn chăn nuôi
Vi c b& sung kháng sinh trong th c ăn chăn nuôi có th giúp phòng ng$a m%t s
b nh trên ñư ng tiêu hóa, tăng kh năng h p th' ch t dinh dư ng và c i thi n t c ñ%
tăng trư)ng, gi m t l mKc b nh và t l ch t cho heo, nh t là heo trong giai ño n cai
s a.
Kháng sinh có tác d'ng kích thích tăng trư)ng, gi m hao phí th c ăn trên m%t
ñơn v tăng tr ng, rút ngKn th i gian nuôi, gi m t l hao h't, con v t thích nghi t t hơn
v i môi trư ng s ng nh ñ u tranh ch ng h vi khuNn trong chu ng tr i (d n li u
Ph m T t ThKng, 2004).
2.3.2.4 Nh(ng b+t l<i trong vi2c b= sung khág sinh vào trong th>c ăn chăn nuôi
Vi c b& sung kháng sinh vào th c ăn trong th i gian dài sP d n ñ n s! ñ kháng
c a vi khuNn ñ i v i lo i kháng sinh ñó. Gây khó khăn cho vi c ñi u tr cho con thú và
cũng khó khăn cho vi c ñi u tr trên ngư i khi g;p ph i nh ng dòng kháng thu c này.
Ngoài ra khi b& sung kháng sinh vào th c ăn nh m c ch các vi khuNn có h i
nhưng cũng ñ ng th i c ch luôn các vi khuNn có l i trong ñư ng tiêu hóa.

M;t khác vi c dùng kháng sinh thư ng xuyên trong th c ăn sP làm cơ th con thú
không s n sinh ra s c ñ kháng c a b n thân ñ ch ng l i s! xâm nhiOm c a vi trùng,
d n ñ n s c ñ kháng t! nhiên c a cơ th thú y u d n ñ i v i các m m b nh.

14