đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại khu công nghiệp tân tạo, thành phố hồ chí minh theo hướng khu công nghiệp sinh thái

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Mục đích của đề tài “ Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công
tác quản lý môi trƣờng tại Khu công nghiệp Tân Tạo, TP. Hồ Chí Minh theo hƣớng
khu công nghiệp sinh thái” là nêu lên đƣợc hiện trạng quản lý môi trƣờng và đề xuất
cải tiến công tác quản lý môi trƣờng Khu công nghiệp Tân Tạo góp phần Bảo vệ môi
trƣờng và sức khỏe ngƣời dân xung quanh Khu công nghiệp. Để thực hiện đƣợc đề tài
này em đã sử dụng phƣơng pháp thu thập thông tin và phƣơng pháp điều tra xã hội học
và đạt đƣợc một số kết quả nhƣ sau:
Đánh giá đƣợc hiện trạng quản lý môi trƣờng tại Khu công nghiệp Tân Tạo cũng
nhƣ hiện trạng quản lý nƣớc thải, hiện trạng quản lý khí thải và hiện trạng quản lý chất
thải rắn, chất thải nguy hại.
Đánh giá đƣợc Khu công nghiệp Tân Tạo còn thiếu những tiêu chí nào để có thể
phát triển theo hƣớng khu công nghiệp sinh thái.
Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần cải tiến công tác quản lý môi
trƣờng Khu công nghiệp Tân Tạo nhƣ: thực hiện thay đổi bộ máy quản lý, hình thành
trung tâm trao đổi chất thải,…


ABSTRACT
The purpose of the project "Assessing the current status and proposing solutions
to improve environmental management in Tan Tao Industrial Park, Ho Chi Minh City
towards the industrial ecology” is to raise the status of environmental management and
propose improvement of environmental management of Tan Tao Industrial Park
contributing to protecting the environment and health of people around the area.
industry. To implement this topic, I used the method of collecting information and
methods of sociological investigation and achieved some results as follows:
Assessment of the status of environmental management in Tan Tao Industrial
Park as well as the status of wastewater management, current status of waste
management and status of solid waste and hazardous waste management.
Tan Tao Industrial Park is lacking criteria to develop in the direction of industrial
ecology.

From there, we propose some solutions to improve the environmental
management of Tan Tao Industrial Park such as: changing the management system,
forming a waste exchange center.


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Ngày

tháng

năm 2017

Giảng viên hƣớng dẫn


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Ngày

tháng

năm 2018

Giảng viên phản biện


MỤC LỤC
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP .........................................................................
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................
TÓM TẮT LUẬN VĂN ....................................................................................................
ABSTRACT ......................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN ...........................................................
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN...............................................................
MỤC LỤC ....................................................................................................................... i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................... iiv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................v
DANH MỤC HÌNH ...................................................................................................... vi
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ...........................................................................1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ....................................................................................2
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .........................................................2
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu .........................................................................................2
3.2 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................2
4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI.....................2
4.1 Ý nghĩa khoa học ................................................................................................2
4.2 Ý nghĩa thực tiễn.................................................................................................3
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................4
1.1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG NGHIỆP ..............4
1.1.1 Tổng quan Khu công nghiệp............................................................................4
1.1.2 Tình hình phát triển các Khu công nghiệp ......................................................5
1.2 TỔNG QUAN MÔ HÌNH QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG NGHIỆP
TRÊN THẾ GIỚI VÀ TRONG NƢỚC .......................................................................9
1.2.1 Tổng quan mô hình quản lý môi trƣờng Khu công nghiệp trên thế giới .........9

1.2.2 Tổng quan về các nghiên cứu và mô hình quản lý môi trƣờng Khu công
nghiệp trong nƣớc ...................................................................................................19
1.2.3 Giới thiệu bộ tiêu chí đánh giá khả năng phát triển theo hƣớng Khu công
nghiệp sinh thái .......................................................................................................23
i


1.3 GIỚI THIỆU SƠ LƢỢC VỀ TP.HCM ................................................................28
1.3.1 Điều kiện tự nhiên..........................................................................................28
1.3.2 Điều kiện kinh tế - xã hội ..............................................................................30
1.4 GIỚI THIỆU KHU CÔNG NGHIỆP TÂN TẠO ................................................31
1.4.1 Vị trí địa lý: ....................................................................................................31
1.4.2 Lịch sử hình thành và phát triển: ...................................................................31
1.4.3 Cơ sở pháp lý .................................................................................................32
CHƢƠNG 2 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .......................................34
2.1 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................34
2.1.1 Phƣơng pháp thu thập thông tin .....................................................................34
2.1.2 Phƣơng pháp khảo sát thực địa: .....................................................................35
2.1.3 Phƣơng pháp thống kê, xử lý số liệu: ............................................................35
2.2 KẾT QUẢ KHẢO SÁT KHU CÔNG NGHIỆP TÂN TẠO ...............................35
2.2.1 Các ngành nghề đầu tƣ vào khu công nghiệp Tân Tạo .................................35
2.2.2 Cơ sở hạ tầng khu công nghiệp Tân Tạo .......................................................36
2.3 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG
NGHIỆP TÂN TẠO ...................................................................................................39
2.3.1 Hiện trạng quản lý nƣớc thải tại KCN Tân Tạo ............................................39
2.3.2 Hiện trạng quản lý khí thải tại khu công nghiệp Tân Tạo .............................45
2.3.3 Hiện trạng quản lý chất thải rắn tại KCN Tân Tạo ........................................55
2.3.4 Thực trạng công tác quản lý môi trƣờng khu công nghiệp Tân Tạo .............57
CHƢƠNG 3 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP KHẢ THI CẢI TIẾN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ MÔI TRƢỜNG TẠI KHU CÔNG NGHIỆP TÂN TẠO .......................................64

3.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT ................................................................................................64
3.2 ĐỀ XUẤT CẢI TIẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG
NGHIỆP TÂN TẠO ...................................................................................................64
3.3 ĐÁNH GIÁ THEO TIÊU CHÍ VÀ KHẢ NGĂNG PHÁT TRIỂN THEO
HƢỚNG KHU CÔNG NGHIỆP SINH THÁI ..........................................................72
3.4 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP THỰC HIỆN QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG THEO
HƢỚNG KHU CÔNG NGHIỆP SINH THÁI CỦA KHU CÔNG NGHIỆP TÂN
TẠO............................................................................................................................74

ii


3.5 THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN THỰC HIỆN MÔ HÌNH QUẢN LÝ ĐỀ XUẤT
....................................................................................................................................75
3.5.1 Thuận lợi ........................................................................................................75
3.5.2 Khó khăn ........................................................................................................76
3.6 GIẢI PHÁP THỰC HIỆN MÔ HÌNH ĐỀ XUẤT ..............................................76
3.7 CÁC GIẢI PHÁP KHÁC ....................................................................................77
3.7.1 Quan trắc tự động ..........................................................................................77
3.7.2 Hỗ trợ về kinh tế ............................................................................................78
3.7.3 Thành lập trung tâm tái chế và trao đổi chất thải ..........................................79
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................84
1. Kết luận ..................................................................................................................84
2. Kiến nghị ................................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................86
PHỤ LỤC ......................................................................................................................88

iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BVMT

Bảo vệ môi trƣờng

CBCNV

Cán bộ công nhân viên

CNĐT

Chứng nhận đầu tƣ

CSSX

Cơ sở sản xuất

CTNH

Chất thải nguy hại

CTR

Chất thải rắn

HST

Hệ sinh thái

ISO 14000

Bộ tiêu chuẩn hệ thống quản lý môi trƣờng

KCN

Khu công nghiệp

KCNST

Khu công nghiệp sinh thái

KCX

Khu chế xuất

KKT

Khu kinh tế

PC49

Cảnh sát phòng chống tội phạm môi trƣờng

iv


DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1 Các KCX, KCN tại TP.HCM tính đến tháng 11/2015 .....................................7

Bảng 1.2 Hệ thống tiêu chí sàng lọc ..............................................................................24
Bảng 1.3 Các chỉ số đánh giá theo tiêu chí 1 ................................................................25
Bảng 1.4 Các chỉ số đánh giá theo tiêu chí 2 ................................................................26
Bảng 1.5 Các chỉ số đánh giá theo tiêu chí 3 ................................................................27
Bảng 1.6 Các chỉ số đánh giá theo tiêu chí 4 ................................................................27
Bảng 3.1 Phân loại nguồn xả khí thải tại khu công nghiệp Tân Tạo
…………………Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2 Vị trí lấy mẫu không khí KCN ....................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3 Kết quả phân tích chất lƣợng không khí khu công nghiệp năm 2016 ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.4 Quy trình xử lý khí thải tại một số doanh nghiệp trong KCN Tân Tạo Error!
Bookmark not defined.

v


DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Mô hình quản lý môi trƣờng KCN cổ điển ....................................................10
Hình 1.2 Toàn cảnh KCN Kalundborg, Đan Mạch .......................................................14
Hình 1.3 Sơ đồ cộng sinh công nghiệp trong KCN Kalundborg – Đan Mạch ..............15
Hình 1.4 Sơ đồ các dòng năng lƣợng, nguyên vật liệu, bán thành phẩm và chất thải
trong KCNST nông nghiệp Burlington, Vermont, Mỹ .................................................17
Hình 1.5 Vƣờn công nghiệp sinh thái Bourbon An Hòa ...............................................21
Hình 1.6 KCN sinh thái Nam Cầu Kiền – Hải Phòng ...................................................22
Hình
3.1
Khu
công
nghiệp

Tân
………………………………………………….Error! Bookmark not defined.

Tạo

Hình 3.2 Hệ thống thu gom nƣớc thải tại KCN............. Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 3 Sơ đồ công nghệ xử lý nƣớc thải tập trung KCN Tân TạoError! Bookmark
not defined.
Hình 3.4 Biểu đồ giá trị bụi trong không khí ................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3.5 Biểu đồ giá trị SO2 trong không khí ............... Error! Bookmark not defined.
Hình 3.6 Biểu đồ giá trị NO2 trong không khí .............. Error! Bookmark not defined.
Hình 3.7 Biều đồ giá trị CO trong không khí ................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3.8 Mô hình quản lý môi trƣờng khu công nghiệp tại TP.HCMError! Bookmark
not defined.
Hình 3.9 Sơ đồ cấp giấy CNĐT vào KCN ....................................................................67
Hình 3.10 Sơ đồ cơ chế một cửa ...................................................................................69
Hình 3.11 Mô hình quản lý môi trƣờng KCN Tân Tạo đƣợc đề xuất ...........................75
Hình 3.12 Sơ đồ trung tâm trao đổi chất thải ................................................................83

vi


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Khu công nghiệp là một công cụ hiệu quả cho việc phát triển công nghiệp, giảm
chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng và khuyến khích các hoạt động của khu vực, đem lại

nhiều lợi ích cho cộng đồng. Tuy nhiên, Khu công nghiệp cũng gây ra các vấn đề môi
trƣờng, sức khỏe và an toàn. Các vấn đề chính về môi trƣờng có liên quan đến Khu
công nghiệp là khói bụi từ các nhà máy gây ô nhiễm không khí, nƣớc thải, chất thải
rắn công nghiệp và nguy hại, tiếng ồn và phóng xạ, chất độc hóa học, ô nhiễm đất, tai
nạn công nghiệp, những nguyên nhân đó góp phần thay đổi khí hậu toàn cầu, phá hủy
môi trƣờng sống, làm mất tính đa dạng sinh học,…
Trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh hiện có 18 KCN với quy mô lớn và 23 cụm
công nghiệp quy mô nhỏ, tất cả đã đi vào hoạt động ổn định. Trong đó, KCN Tân Tạo
là một trong những KCN có quy mô lớn, thu hút sự đầu tƣ trong và ngoài nƣớc, tạo
công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động. Hoạt động của KCN góp phần rất lớn trong
việc phát triển kinh tế của thành phố Hồ Chí Minh.
Trên thực tế, công tác quản lý môi trƣờng tại KCN ở Việt Nam còn vƣớng phải
rất nhiều trở ngại do những nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan nhƣ công tác quy
hoạch KCN và chính sách phát triển của Nhà nƣớc chƣa thực sự phù hợp. Điều này
dẫn đến sự không đồng bộ giữa phát triển KCN và mức tăng trƣởng của nền kinh tế
cũng nhƣ trình độ kỹ thuật của nền công nghiệp hiện đại khiến việc xây dựng cơ sở hạ
tầng KCN không đảm bảo an toàn kỹ thuật và môi trƣờng. Mặt khác, tốc độ phát triển
Khu công nghiệp quá nhanh sẽ dẫn đến tình trạng các Khu công nghiệp đƣợc qui
hoạch và xây dựng với quan điểm kinh tế thuần túy, bỏ qua các vấn đề tài nguyên môi
trƣờng. Bên cạnh đó, tiềm năng về dịch vụ môi trƣờng và kinh phí dành cho công tác
quản lý, bảo vệ môi trƣờng vẫn chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu ngày càng cao theo đà
phát triển các Khu công nghiệp. Cuối cùng, trình độ quản lý môi trƣờng chung hiện
nay hoàn toàn chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu thực tế từ công tác thanh tra, kiểm tra môi
trƣờng đến việc đào tạo, giáo dục và truyền thông môi trƣờng. Nhƣ vậy, bên cạnh
chính sách phát triển Khu công nghiệp nhằm mở rộng thu hút đầu tƣ, đảm bảo cơ sở hạ
tầng, tiết kiệm vốn và chi phí cho công tác bảo vệ môi trƣờng, việc xây dựng hệ thống
quản lý môi trƣờng Khu công nghiệp phải là một trong những mối quan tâm hàng đầu
của nhà nƣớc. Tuy nhiên, vấn đề là nên tổ chức quản lý môi trƣờng cho Khu công
nghiệp nhƣ thế nào để tối ƣu về mặt lợi ích kinh tế mà vẫn giải quyết đƣợc các vấn đề
về môi trƣờng. Đối với Việt Nam, trong khi nền kinh tế còn đang khó khăn thì đây quả

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

1


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

là một vấn đề không đơn giản nhƣng lại là một yếu tố quyết định sự phát triển bền
vững của các Khu công nghiệp.
Từ những ý nghĩa thực tiễn của yêu cầu bảo vệ môi trƣờng, tránh các tác động
tiêu cực của các Khu công nghiệp đối với môi trƣờng và sức khỏe ngƣời dân thì cần có
cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc quản lý tổng hợp các nguồn thải và xây dựng các
giải pháp khả thi nhằm giảm thiểu ô nhiễm do các nguồn thải Khu công nghiệp thải ra,
thiết lập cơ sở dữ liệu phục vụ cho việc quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực bảo vệ môi
trƣờng cho Khu công nghiệp, nhiệm vụ điều tra, đánh giá tổng hợp hiện trạng phát
sinh chất thải công nghiệp, khí thải trở nên cần thiết, cấp bách.
Xuất phát từ sự cấp bách vấn đề đã trình bày ở trên, đề tài: “Đánh giá hiện trạng
và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công nghiệp Tân
Tạo, TP Hồ Chí Minh theo hướng khu công nghiệp sinh thái” đã đƣợc chọn làm đề tài
nghiên cứu trong luận văn.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Đánh giá hiện trạng quản lý môi trƣờng tại KCN Tân Tạo.
Đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trƣờng tại khu công nghiệp
Tân Tạo, TP.Hồ Chí Minh theo hƣớng phát triển bền vững.
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu

Môi trƣờng và các biện pháp quản lý môi trƣờng tại Khu công nghiệp Tân Tạo,
thành phố Hồ Chí Minh.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Khu công nghiệp Tân Tạo, mô hình quản lý môi trƣờng khu công nghiệp tại
thành phố HCM.
4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
4.1 Ý nghĩa khoa học
Đề tài đƣợc tổng hợp từ những kiến thức đã học và dựa trên các cơ sở thực
nghiệm và ý kiến đóng góp của các chuyên viên quản lý. Chính vì vậy, đề tài có những
thuận lợi nhất định trong việc áp dụng vào các KCN hiện hữu.

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

2


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

4.2 Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài đƣợc áp dụng thành công sẽ góp phần giải quyết các vấn đề môi trƣờng
bức xúc còn tồn tại đối với các KCN hiện nay, nâng cao hiệu quả công tác quản lý môi
trƣờng tại KCN, tiết kiệm ngân sách của nhà nƣớc.
Đề tài còn góp phần vào công tác BVMT, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, hƣớng
đến sự phát triển bền vững của nền công nghiệp nƣớc nhà.

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

3


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG NGHIỆP
1.1.1 Tổng quan Khu công nghiệp
Theo Nghị định số 192/CP ngày 25/12/1994 của Chính phủ, các KCN đƣợc định
nghĩa là các khu vực công nghiệp tập trung, không có dân cƣ, đƣợc thành lập với các
ranh giới đƣợc xác định nhằm cung ứng các dịch vụ để hỗ trợ sản xuất.
Các KCN đƣợc xây dựng từ năm 1994 để cung ứng cơ sở hạ tầng thuận lợi, tạo
điều kiện dễ dàng cho đầu tƣ nƣớc ngoài và đặc biệt khuyến khích các doanh nghiệp
vừa và nhỏ gia nhập các khu vực công nghiệp. Lợi ích của việc sản xuất tập trung tại
các KCN so với phát triển công nghiệp tản mạn là đảm bảo tiết kiệm về kết cấu hạ
tầng, quản lý hành chính và quản lý môi trƣờng mặt khác cung cấp các dịch vụ thuận
lợi [1].
Tại Việt Nam cũng đã có nhiều loại hình KCN đang đƣợc xây dựng bao gồm:
KCN, KCX, Khu công nghệ sinh học, Khu công nghệ sinh thái, Khu kinh tế mở hay
Khu kinh tế thƣơng mại khác. Tuy nhiên, hiện tại vẫn phổ biến loại hình KCN truyền
thống, KCN tập trung và KCX. Về bản chất, đây là các KCN thuộc thế hệ đầu tiên với
tiêu chuẩn và chất lƣợng thấp.
KCN bao gồm nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh với nhiều ngành nghề
khác nhau. Nhƣ bất kỳ ngành nghề nào khác, các KCN cũng dẫn đến các vấn đề môi
trƣờng, sức khỏe và an toàn của cộng đồng với mức độ ảnh hƣởng khác nhau về hủy
hoại môi tƣờng sống, hủy diệt các sinh vật, lan truyền ô nhiễm không khí, nƣớc thải,

chất thải rắn, chất thải độc hại, tiếng ồn, phóng xạ, các chất hóa học độc hại, ô nhiễm
đất, các sự cố công nghiệp, thẩm lậu các chất hóa học và nhiên liệu, biến đổi khí hậu,
nhận thức các tác động môi trƣờng của KCN gắn liền với các giai đoạn quy hoạch, xây
dựng, phát triển và hoạt động của chúng. Đánh giá sai các tác động môi trƣờng khi
chọn địa điểm xây dựng KCN và bố trí doanh nghiệp công nghiệp có thể gây ô nhiễm
môi trƣờng ngay trong hàng rào KCN và cả một vùng rộng lớn ngoài KCN, đặc biệt
đối với việc di dân ra khỏi địa bàn KCN và sự tập trung công nhân làm việc trong
KCN có nhu cầu lớn về nhà ở và các dịch vụ khác. Việc di dời và tập trung này nếu
không lƣu ý đúng mức chuẩn bị chu đáo có thể gây ra các vấn đề sức khỏe cộng đồng,
căng thẳng môi trƣờng và các vấn đề xã hội khác.
Các KCN khi đi vào hoạt động tập trung hàng trăm doanh nghiệp sản xuất công
nghiệp, nếu tình trạng quản lý yếu kém thì sẽ là nguồn gây ô nhiễm không khí, nƣớc
SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

4


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

và đất, gây ùn tắc giao thông, gây tiếng ồn trên mức cho phép và là mối nguy cơ gây ra
các sự cố công nghiệp. Mức độ tập trung ngành nghề công nghiệp càng lớn thì càng
làm tăng mức độ tích lũy tác động đến không khí,nƣớc và đất gây ra sự lan truyền ô
nhiễm. Nếu một số ngành nghề công nghiệp gần nhau có chất thải hóa học, các chất
thải này có thể phản ứng hoặc lẫn với nhau, gây tác động tích lũy hoặc tổng hợp đối
với môi trƣờng khu vực và cộng đồng xung quanh. Tuy nhiên với điều kiện bố trí
nhiều doanh nghiệp công nghiệp trong cùng một KCN nhƣ vậy sẽ rất thuận lợi để
hoạch định và thực thi một số dự án xử lý tác động môi trƣờng chung, tiết kiệm đầu tƣ

hơn nhiều so với đầu tƣ xử lý môi trƣờng riêng lẻ, phân tán và thuận lợi hơn trong
công tác quản lý môi trƣờng.
Vì vậy, quản lý môi trƣờng KCN là một nội dung rất quan trọng trong công tác
quản lý môi trƣờng và phát triển bền vững của mỗi địa phƣơng, mỗi quốc gia và trên
toàn thế giới.
1.1.2 Tình hình phát triển các Khu công nghiệp
a. Tình hình phát triển KCN ở Việt Nam:
Những cụm sản xuất công nghiệp đƣợc hình thành trƣớc năm 1975 chủ yếu tập
trung ở miền Nam. Trong giai đoạn này, các cơ sở sản xuất công nghiệp còn mang tính
tự phát, phân tán rời rạc. Một số nhà máy, xí nghiệp tập hợp lại và cùng hoạt
độngtrong một phạm vi địa lý nhất định cũng đƣợc gọi là “khu công nghiệp”. Công
nghệ sản xuất của các cơ sở này còn lạc hậu, không có quy hoạch tổng thể và lâu dài,
không quan tâm đúng mức đến vấn đề môi trƣờng.
Năm 2008 là năm đầu tiên thực hiện Nghị định số 29/2008/NĐ-CP quy định về
việc thành lập, hoạt động, chính sách và quản lý của nhà nƣớc đối với KCN , KCX và
KKT [1]. Tình hình thế giới có nhiều biến đổi mới sâu sắc về thể chất, môi trƣờng đầu
tƣ kinh doanh và hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ. Bên cạnh đó công tác quản lý của
nhà nƣớc cũng nhƣ hoạt động của các KCN, KKT ở Việt Nam đã có những điều chỉnh
về cơ cấu tổ chức, năng lực, chƣơng trình và trọng tâm công tác để thích nghi với điều
kiện mới . Vì vậy, trong năm 2008 nƣớc ta đã có những bƣớc phát triển mới mang tính
đột phá và đạt đƣợc nhiều thành tựu quan trọng.
Sau 20 năm (1991-2011) xây dựng và phát triển, kể từ khi KCX đầu tiên – KCX
Tân Thuận đƣợc hình thành tại TP.HCM đến nay hệ thống các KCN, KCX đã có mặt
ở hầu hết các tỉnh thành trên cả nƣớc và có những đóng góp không nhỏ vào sự phát
triển Kinh tế – xã hội chung của cả nƣớc.

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

5

Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

Theo Bộ Kế hoạch và đầu tƣ, tính đến tháng 12 năm 2011 cả nƣớc đã có 283
KCN, KCX đƣợc thành lập với tổng diện tích đất tự nhiên hơn 76.000 ha, trong đó
diện tích đất công nghiệp có thể cho thuê đạt gần 46.000 ha, chiếm 61% tổng diện tích
đất tự nhiên, 15 khu kinh tế ven biển trải đều trên 58 tỉnh, tiềm năng của các địa
phƣơng và của các vùng kinh tế trọng điểm [2].
b. Tình hình phát triển các KCN tại TP.HCM:
Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những địa phƣơng đứng đầu cả nƣớc về
việc xây dựng các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX). Đây có thể coi là
một hình thức mới về tổ chức lãnh thổ công nghiệp, đem lại hiệu quả cao về kinh tế xã hội, góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá.
TP.HCM hiện có 3 KCX, 13 KCN với tổng diện tích 3.500 ha. Ngoài ra, có 7
KCN dự kiến thành lập mới đang trong giai đoạn thực hiện thủ tục pháp lý với tổng
diện tích 1.569 ha và 4 KCN dự kiến mở rộng với tổng diện tích 849 ha. Nhƣ vậy, đến
năm 2020, TP,HCM sẽ có tổng cộng 22 KCX – KCN tập trung với tổng diện tích
5.918 ha [2].
Tính đến 30/09/2015, 3 KCX và 13 KCN tại TP.HCM có 1.387 dự án đầu tƣ còn
hiệu lực với tổng vốn đầu tƣ đăng ký là 9,043 tỷ USD, trong đó đầu tƣ nƣớc ngoài 559
dự án, vốn đầu tƣ là 5,4 tỷ USD, đầu tƣ trong nƣớc 828 dự án, vốn đầu tƣ đăng ký
54.641 tỷ VNĐ (tƣơng đƣơng 3,65 tỷ USD); kim ngạch xuất khẩu tính đến nay là 46 tỷ
USD với ác thị trƣờng chủ yếu là Mỹ, Nhật Bản, châu Âu và Đài Loan, sản phẩm xuất
đi trên 50 quốc gia và vùng lãnh thổ đồng thời thu hút 280.778 lao động [2].
Nhìn lại sự phát triển của hệ thống các KCX – KCN TP.HCM, có thể thấy,
TP.HCM là nơi có nhiều loại hình KCN nhất. KCX – KCN đã đóng góp quan trọng
cho sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thành phố theo hƣớng công nghiệp hóa, đóng
góp đến 40% kim ngạch xuất khẩu hàng công nghiệp, góp phần đƣa thành phố trở

thành trung tâm xuất khẩu lớn nhất nƣớc.

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

6


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

Bảng 1.1 Các KCX, KCN tại TP.HCM tính đến tháng 11/2015

STT

KCX/KCN

DIỆN
TÍCH

TỶ LỆ LẤP ĐỊA CHỈ CÁC KCX/KCN
ĐẦY

1

KCX Tân Thuận

300 ha

81,70%

KCX Tân Thuận,
phƣờng Tân Thuận
Đông, quận 7,
TP.HCM

2

KCX Linh Trung 1

62 ha

92,02%

Khu phố 4, phƣờng Linh
Trung, quận Thủ Đức,
TP.HCM

3

KCX Linh Trung 2

61,7 ha

93,18%

Khu phố 4, phƣờng Linh
Trung, quận Thủ Đức,
TP.HCM

4

KCN Tân Tạo (hiện 380,15 ha
hữu và mở rộng)

100%

Lô 16, đƣờng số 2, KCN
Tân Tạo, P.Tân Tạo A,
quận Bình Tân, TP.HCM

5

KCN Tân Bình

100%

Số 108, đƣờng Tây Thạnh,
Phƣờng Tây Thạnh, quận
Tân Phú, TP.HCM

6

KCN Lê Minh Xuân 100 ha

100%

550 Kinh Dƣơng Vƣơng,
phƣờng An Lạc, quận Bình

Tân, TP.HCM

7

KCN Vĩnh Lộc

100%

Lô A59/I, đƣờng số 7, KCN
Vĩnh Lộc, phƣờng Bình
Hƣng Hòa B, quận Bình
Tân, TP.HCM

8

KCN Tân Thới Hiệp 28 ha

100%

KP3, đƣờng Nguyễn Ảnh
Thủ, phƣờng Hiệp Thành,

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

128,7 ha

203 ha

7

Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

quận 12, TP.HCM
Đƣờng D3, KCN Tây Bắc
Củ Chi, xã Tân An Hội,
huyện Củ Chi, TP.HCM

9

KCN Tây Bắc Củ 208 ha
Chi

97,25%

10

KCN Bình Chiểu

27,34 ha

100%

27 Nguyễn Trung Trực,
phƣờng Bến Thành, quận 1,
TP.HCM

11

KCN Hiệp Phƣớc 311,4 ha
(giai đoạn 1)

95,5%

Khu B, đƣờng số 01, KCN
Hiệp Phƣớc, xã Hiệp
Phƣớc, huyện Nhà Bè,
TP.HCM

12

KCN Hiệp Phƣớc 597 ha
(giai đoạn 2)

17,93%

Khu B, đƣờng số 01, KCN
Hiệp Phƣớc, xã Hiệp
Phƣớc, huyện Nhà Bè,
TP.HCM

13

KCN Cát Lái II

124 ha

87,73%

936 Nguyễn Thị Định,
phƣờng Thạnh Mỹ Lợi,
quận 2, TP.HCM

14

KCN An Hạ

123,51 ha

25%

B9/59 ấp 2, xã Bình Chánh,
huyện Bình Chánh,
TP.HCM

15

KCN
Trung

26,09%

Ấp Trạm Bơm, quốc lộ 22,
xã Tân Phú Trung, huyện
Củ Chi, TP.HCM

Tân

Phú 542,64 ha

Nguồn:[1]

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

8


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

1.2 TỔNG QUAN MÔ HÌNH QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG KHU CÔNG NGHIỆP
TRÊN THẾ GIỚI VÀ TRONG NƢỚC
1.2.1 Tổng quan mô hình quản lý môi trƣờng Khu công nghiệp trên thế giới
a. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Các hệ thống kỹ thuật và BVMT phục vụ phát triển bền vững đã đƣợc ứng dụng
rất hữu hiệu trong việc thiết kế và quản lý KCN tại các nƣớc đang phát triển trong
vòng hơn một nửa thế kỷ qua. Hiện nay, quản lý môi trƣờng các KCN trên thế giới
phần lớn thực hiện theo Tiêu chuẩn ISO 14000. Tiêu chuẩn ISO 14000 là tiêu chuẩn
về hệ thống quản lý môi trƣờng để khuyến khích các tổ chức sản xuất (các doanh
nghiệp, các khu công nghiệp) không ngừng cải thiện và ngăn ngừa ô nhiễm môi trƣờng
bằng hệ thống quản lý môi trƣờng của mình, nhƣ luôn luôn tiến hành đánh giá và cải
tiến sự thực hiện BVMT của doanh nghiệp. Nó đòi hỏi mỗi một tổ chức sản xuất phải
tự thiết lập mục tiêu và nhiệm vụ của mình, nhằm thực hiện có hiệu quả toàn bộ quá
trình sản xuất để liên tục cải thiện môi trƣờng và thu hút toàn bộ ngƣời trực tiếp sản
xuất cũng nhƣ ngƣời quản lý tham gia vào hệ thống quản lý môi trƣờng với sự giác

ngộ, nhận thức và có trách nhiệm cao đối với việc thực hiện BVMT.
Bên cạnh Tiêu chuẩn ISO 14000, trong những năm gần đây các nƣớc phát triển
hƣớng đến việc xây dựng KCN trở thành KCN sinh thái và một số nghiên cứu về lĩnh
vực này nhƣ sau: Nghiên cứu Coté (2001) về xây dựng KCN sinh thái Burnside, Nova
Scotia, Canada; Cohen-Rosenthal và công sự (2003) về xây dựng KCN sinh thái
Fairfield, Baltimor, Maryland, USD; Lowe (2003) về xây dựng KCN sinh thái East
Bay, San Fancisco Bay, California; Ứng dụng thuyết sinh thái công nghiệp vào quá
trình phát triển KCN; hình thành trung tâm hiệu quả sinh thái; trao đổi chất thải giữa
hai hoặc nhiều cơ sở sản xuất; thành lập những cơ sở sản xuất mới có khả năng tái sử
dụng, cho thuê, sửa chữa, tái sinh và tái chế chất thải [3].
b. Các mô hình Khu công nghiệp được áp dụng hiện nay
Trên thế giới hiện nay, có rất nhiều mô hình quản lý môi trƣờng các KCN đƣợc
triển khai áp dụng và các mô hình này đƣợc phân thành 3 loại, đó là: mô hình quản lý
môi trƣờng theo hƣớng xử lý chất thải (KCN cổ điển), mô hình quản lý môi trƣờng
theo hƣớng thân thiện môi trƣờng (KCN sinh thái) và mô hình quản lý theo chuỗi sản
xuất (KCN chuyên ngành) [4].


KCN cổ điển

Đối với mô hình KCN cổ điển cho phép tiếp nhận tất cả các loại hình công
nghiệp, trong đó nguyên tắc “xử lý cuối đƣờng ống” đƣợc áp dụng trong hệ thống
SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

9


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công

nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

quản lý chất thải, nƣớc thải, khí thải và chất thải rắn. Công ty đầu tƣ kinh doanh hạ
tầng cơ sở KCN, cũng nhƣ các doanh nghiệp trong KCN phải đầu tƣ xây dựng các hệ
thống xử lý chất thải, đảm bảo toàn bộ phát sinh trong quá trình hoạt động của KCN
đƣợc thu gom xử lý đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn quy định trƣớc khi thải ra môi trƣờng.
Mô hình quản lý môi trƣờng đối với KCN cổ điển đƣợc thể hiện theo sơ đồ nhƣ sau:

Xi mạ

Dệt nhuộm

May mặc

Thực phẩm

Trạm xử lý tập trung

Trạm tập trung chất
thải tái chế

Hình 1.1 Mô hình quản lý môi trƣờng KCN cổ điển
Nguồn: [4]


KCN chuyên ngành

KCN chuyên ngành là KCN chỉ tiếp nhận các doanh nghiệp cùng một ngành
công nghiệp. Nhận thức đƣợc các vấn đề môi trƣờng đặc thù của ngành công nghiệp,
các doanh nghiệp trong KCN cùng xây dựng và thỏa thuận một quy định chung về

BVMT trong KCN. Căn cứ vào quy định chung về BVMT, các doanh nghiệp thành
viên trong KCN phải xây dựng chính sách môi trƣờng cho doanh nghiệp mình phù hợp
với quy định về BVMT đã đƣợc thỏa thuận, đồng thời áp dụng các biện pháp kỹ thuật
và quản lý để thực thi chính sách môi trƣờng đã xây dựng và giảm thiểu chất thải phát
sinh. So với mô hình KCN cổ điển, thì mô hình KCN chuyên ngành tích cực hơn bởi
vì những hoạt động có lợi cho môi trƣờng nhƣ sản xuất sạch hơn, quản lý môi trƣờng
theo hệ thống ISO 14000 sẽ đƣợc chú trọng thực hiện.
Một ví dụ điển hình KCN chuyên ngành là KCN Bata Atha ở Sri Lanka. Đây là
KCN chuyên ngành về thuộc da. Nhận thức rõ đặc thù của ngành thuộc da là một
ngành gây ô nhiễm, các doanh nghiệp trong KCN Bata Atha đã cùng nhau soạn thảo
quy định về BVMT và đến ngày 1 tháng 11 năm 2001 họ đã chính thức thực hiện. Quy
định BVMT này gồm 50 điều với 14 phần chính bao gồm: những quy định chung, các
khía cạnh môi trƣờng, nƣớc, tiền xử lý, xả nƣớc thải và chất thải, an toàn, xây dựng, sỡ
SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

10


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

hữu đất, hệ thống quản lý Chrome; chất thải rắn, điện, những hoạt động đƣợc khuyến
khích, xử phạt, quy định về bổ sung. Quy định ngày yêu cầu các doanh nghiệp
phải chuẩn bị một chính sách về môi trƣờng, áp dụng các phƣơng pháp sản xuất sạch
hơn trong phạm vi khuôn viên của mình, các biện pháp khuyến khích những
hành động có lợi cho môi trƣờng và xử hạt các vi phạm [5].
 KCN sinh thái
KCN sinh thái (KCNST) là gì?

Khu công nghiệp sinh thái bắt đầu đƣợc phát triển từ đầu những năm 90 của thế
kỷ 20 trên cơ sở của Sinh thái học công nghiệp. Với quan điểm hệ công nghiệp không
phải là các thực thể riêng rẽ mà là một tổng thể các hệ thống liên quan giống nhƣ hệ
sinh thái, sinh thái học công nghiệp tìm cách loại trừ khái niệm “chất thải” trong sản
xuất công nghiệp và mục tiêu cơ bản của nó là tăng cƣờng hiệu quả của hoạt động
công nghiệp và cải thiện môi trƣờng nhƣ: giảm thiểu sử dụng tài nguyên thiên nhiên
không thể tái tạo, giảm thiểu các tác động xấu môi trƣờng, duy trì hệ sinh thái tự nhiên
của khu vực…
KCNST là nhằm xây dựng một hệ công nghiệp gồm nhiều nhà máy hoạt động
độc lập nhƣng kết hợp với nhau một cách tự nguyện, hình thành quan hệ cộng sinh
giữa các nhà máy với nhau và với môi trƣờng.
Sự cộng sinh công nghiệp, nằm trong lĩnh vực sinh thái công nghiệp, mô tả sự
tƣơng tác lẫn nhau của các ngành công nghiệp khác nhau trong một cụm công nghiệp
nào đó để trao đổi các nguồn lực mang lại lợi ích kinh tế và / hoặc môi trƣờng
(Chertow, 2000). Nó tập trung vào việc cải thiện năng suất tài nguyên và hiệu quả kinh
tế của quá trình sản xuất và tiêu thụ bằng cách biến đổi chất thải của một công ty thành
đầu vào có giá trị của một doanh nghiệp khác (Erkman, 1997; Chertow and Lombardi,
2005) [5].
KCN sinh thái là một KCN có các cơ sở sản xuất cùng hoạt động nhƣ một
cộng đồng các nhà máy có quan hệ mắc xích với nhau thông qua một số trao đổi
chất trong các quá trình sản xuất và giải quyết các vấn đề môi trƣờng để hƣớng đến
một mục đích cuối cùng là sản xuất hiệu quả nhất, sử dụng ít nguyên vật liệu và
năng lƣợng nhất, ít ô nhiễm môi trƣờng nhất và bảo đảm điều kiện làm việc tốt nhất
cho công nhân. Ngoài ra, KCN sinh thái còn có tác động lan toả tích cực đến hoạt
động kinh tế, xã hội và môi trƣờng của các doanh nghiệp, ngành, địa phƣơng, khu
vực xung quanh. Nhƣ vậy các doanh nghiệp trong KCN sinh thái cố gắng đạt đƣợc
những lợi ích kinh tế và hiệu quả BVMT chung thông qua việc quản lý hiệu quả
SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

11


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

năng lƣợng, nƣớc và nguyên liệu sử dụng. Trong KCN sinh thái, các doanh nghiệp
cộng tác với nhau trên cơ sở phối hợp:
+ Trao đổi các sản phẩm phụ; tái sinh, tái chế, tái sử dụng các sản phẩm phụ
tại nhà máy, với các nhà máy khác theo hƣớng bảo toàn tài nguyên thiên nhiên;
+ Nhà máy phấn đấu sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trƣờng (sản phẩm
sạch) và xử lý chất thải tập trung;
+ Các loại hình công nghiệp phát triển trong KCN đƣợc quy hoạch theo định
hƣớng bảo vệ môi trƣờng của khu công nghiệp sinh thái;
+ Với mô hình hoạt động nhƣ trên nên, KCN sinh thái mang lại những lợi ích to
lớn về kinh tế, tài nguyên và môi trƣờng nhƣ: Bảo tồn nguồn tài nguyên thiên nhiên
và nguồn tài chính:
+ Giảm chi phí sản xuất, nguyên vật liệu, năng lƣợng, bảo hiểm và xử lý đồng thời
giảm đƣợc gánh nặng trách nhiệm pháp lý về mặt môi trƣờng;
+,Cải thiện hiệu quả sản xuất, chất lƣợng sản phẩm và môi trƣờng, tạo đƣợc
ấn tƣợng tốt đối với ngƣời tiêu dùng;
+ Gia tăng thu nhập từng nhà máy nhờ giảm mức tiêu thụ nguyên liệu thô.
+ Giảm chi phí xử lý chất thải, đồng thời có thêm thu nhập từ nguồn phế phẩm/
phế liệu hay vật liệu thải bỏ của nhà máy.
Việc phát triển mô hình khu công nghiệp sinh thái gắn chặt giữa lợi ích kinh tế và
bảo vệ môi trƣờng đƣợc xem nhƣ hƣớng đi mới trƣớc thực trạng phát triển cụm KCN
diễn ra mạnh mẽ tại nƣớc ta hiện nay.
Trên thế giới nhiều nƣớc đã thành công với mô hình này, mang lại hiệu quả về
nhiều mặt. Theo “Sổ tay phát triển KCN sinh thái cho các nƣớc đang phát triển Châu

Á” của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), có 7 nguyên tắc cơ bản để xây dựng một
KCN theo hƣớng một KCN sinh thái gồm: Hài hòa với thiên nhiên; Hệ thống năng
lƣợng; quản lý dòng nguyên liệu và chất thải; cấp thoát nƣớc; quản lý KCNST hiệu
quả; xây dựng/cải tạo; hòa nhập với cộng đồng địa phƣơng
KCN Kalundborg tại Đan Mạch là một ví dụ điển hình nhất về sự cộng sinh công
nghiệp. Thành phần chính trong hệ sinh thái công nghiệp của KCN này là nhà máy
điện Asnaes có công suất 1500MW. Hầu hết các trạm phát điện sử dụng nhiên liệu hóa
thạch, hiệu suất cực đại để chuyển hóa quá trình năng lƣợng đốt than thành điện năng
chỉ đạt 40% và 60% năng lƣợng còn lại đƣợc thải ra môi trƣờng dƣới dạng nhiệt (chủ

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

12


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

yếu ở dạng hơi nƣớc). Bằng cách sử dụng năng lƣợng thất thoát có sẵn vào những mục
đích khác, nhà máy đã sử dụng 90% năng lƣợng có từ than [6].

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

13


Khóa luận tốt nghiệp

Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

Hình 1.2 Toàn cảnh KCN Kalundborg, Đan Mạch
Nguồn: [4]
Trong vòng 15 năm từ 1982-1997, lƣợng tiêu thụ tài nguyên của khu công nghiệp
này giảm đƣợc 19.000 tấn dầu, 30.000 tấn than, 600.000m3 nƣớc và giảm 130.000 tấn
CO2 thải ra. Mô hình hoạt động khu công nghiệp này là cơ sở quan trọng để hình thành
hệ thống lý luận sinh thái học công nghiệp và các khu công nghiệp sinh thái trên thế
giới [7].

SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

14


Khóa luận tốt nghiệp
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tiến công tác quản lý môi trường tại Khu công
nghiệp Tân Tạo TPHCM theo hướng khu công nghiệp sinh thái

Sản xuất acid
sulphuric

Nhà máy lọc
dầu ST-TOIL
Methane và
ethane

Cấp nhiệt cho

khu dân cƣ 5000
hộ

14.000 tấn
hơi/năm

225.000 tấn
hơi/năm

80.000 tấn thạch
cao /năm

Công ty làm
ván trát tƣờng
Gyproc

170.000 tấn tro và xỉ/năm

Cấp nhiệt cho
Nông trại nuôi
cá

Bùn

NHÀ MÁY
NHIỆT
ĐIỆN
ASNAES

900 kg methane

và ethane

215.000 tấn
hơi/năm

Vật liệu xây
dựng và làm
đƣờng

Nhà máy sản xuất dƣợc
phẩm và enzyme Novo
Nordisk
Bùn giàu dinh dƣỡng
Nông trại

Hình 1.3 Sơ đồ cộng sinh công nghiệp trong KCN Kalundborg – Đan Mạch
( Cohen – Rosenthal và cộng sự, 2003)
Nguồn: [5]
Với sự nghiên cứu ngày càng sâu về sinh thái học công nghiệp và với các tiến bộ
vƣợt bậc của khoa học kỹ thuật và công nghệ, khu công nghiệp sinh thái đã trở thành
một mô hình mới cho việc phát triển công nghiệp, kinh tế và xã hội phù hợp với tiến
trình phát triển bền vững toàn cầu. Đến nay, khu công nghiệp sinh thái đƣợc hiểu là
một “cộng đồng” các doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ có mối liên hệ mật thiết trên
cùng một lợi ích: hƣớng tới một hoạt động mang tính xã hội, kinh tế và môi trƣờng
chất lƣợng cao, thông qua sự hợp tác trong việc quản lý các vấn đề về môi trƣờng và
nguồn tài nguyên. Bằng các hoạt động hợp tác chặt chẽ với nhau, khu công nghiệp
SVTH: Ngô Thị Thúy Nguyệt
GVHD: PGS.TS Tôn Thất Lãng

15