Quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non huyện nậm pồ tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––

LÒ THỊ THIỆN

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO
TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ
TỈNH ĐIỆN BIÊN
Ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ NGỌC

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018
Tác giả luận văn
Lò Thị Thiện

i


LỜI CẢM ƠN

Với tất cả sự kính trọng và tình cảm chân thành của mình, cho phép tôi được
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học thuộc trường
Đại học Sư phạm - ĐHTN, toàn thể các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý Giáo dục,
các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và tham gia quản lý tôi trong quá trình học tập
và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Ngọc - Khoa Tâm lý
Giáo dục trường Đại học Sư phạm - ĐHTN, đã tận tình và giúp đỡ tôi hoàn thành
luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo Nhà trường, các thầy giáo,
cô giáo trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đã nhiệt tình giúp đỡ, cung
cấp cho tôi những thông tin, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên
cứu. Cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ tinh thần giúp đỡ để
tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, rất
mong nhận được sự góp ý và giúp đỡ của Hội đồng khoa học và Quý thầy cô, anh chị
em đồng nghiệp và bạn bè.
Xin trân trọng cảm ơn./.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018
Tác giả luận văn
Lò Thị Thiện

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ..................................................................................................................i
Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Danh

mục

chữ

viết

tắt

...................................................................................................iv Danh mục bảng và
biểu đồ ............................................................................................

v MỞ ĐẦU

.......................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2
3.
Đối
tượng
và
khác
.............................................................................2

thể

nghiên

cứu

4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài ...............................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................3
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM
NHẠC CHO TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON ..................................................5
1.1.
Vài
nét
về
lịch
sử
......................................................................5

nghiên

cứu

vấn

đề

1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ..............................................................................5
1.1.2.
Các
nghiên
cứu
..................................................................................6

trong

nước

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................................8
1.2.1. Quản lý.................................................................................................................8
1.2.2. Khái niệm âm nhạc ..............................................................................................9
1.2.3. Hoạt động giáo dục âm nhạc ...............................................................................9
1.2.4. Quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non .....................................10
1.3. Hoạt động giáo dục âm nhạc trong trường mầm non và ưu thế hoạt động giáo
dục âm nhạc trong việc phát triển cho trẻ mầm non....................................................11
1.3.1. Hình thức, mục tiêu, nội dung giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ..................11

iii


1.3.2. Ưu thế của hoạt động giáo dục âm nhạc trong việc phát triển trẻ mầm non .....20

iii


1.4. Quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non trong trường mầm non
..........20
1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ..................20
1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ....................21
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non.....................22
1.4.4. Quản lý cơ sở vật chất, sử dụng kinh phí phục vụ hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ ..................................................................................................................23
1.4.5. Kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
....23

Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................28
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM
NHẠC CHO TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH
ĐIỆN BIÊN.................................................................................................................29
2.1. Khái quát về tình hình giáo dục tại các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên .....................................................................................................................29
2.2. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng.........................................................30
2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng.............................................................................30
2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng .............................................................................30
2.2.3. Đối tượng khảo sát .............................................................................................31
2.2.4. Phương pháp khảo sát thực trạng.......................................................................31
2.2.5. Tiêu chí và thang đánh giá thực trạng ...............................................................31
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ..................................................................................32
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí về vai trò của hoạt động giáo dục
âm nhạc cho trẻ mầm non ............................................................................................32
2.3.2. Thực trạng hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non................................35
2.3.3. Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non....................43
2.4. Đánh giá chung về thực trạng ...............................................................................55
2.4.1. Những điểm mạnh .............................................................................................55
2.4.2. Những điểm còn hạn chế ...................................................................................56
2.4.3. Nguyên nhân của thực trạng ..............................................................................57
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................58

iv


Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC
CHO TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH
ĐIỆN BIÊN ................................................................................................................60
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................60

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và hệ thống...................................................60
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ...................................................................60
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................................60
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .....................................................................61
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính chất lượng và hiệu quả..............................................61
3.2. Biện pháp hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non...............61
3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý,
giáo viên về hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non ..................61
3.2.2. Biện pháp 2: Hoàn thiện kế hoạch quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho
trẻ ở các trường mầm non ............................................................................................63
3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo tổ chuyên môn và GVCN đa dạng hóa các hình thức
hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ............................................................66
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường các điều kiện cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận
lợi để hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non .............................71
3.2.5. Biện pháp 5: Huy động các lực lượng giáo dục tham gia thực hiện hoạt
động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non ..............................................72
3.2.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo đổi mới việc kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục
âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non.......................................................................76
3.3. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của những biện pháp đề xuất .......79
3.3.1. Mục đích, nội dung, phương pháp và đối tượng khảo sát .................................79
3.3.2. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .......................80
3.3.3. Tính khả thi của các giải pháp đề xuất ..............................................................82
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................88
PHỤ LỤC

v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

PHHS

Phụ huynh học sinh

QL

Quản lý

TTB

Trang thiết bị

iv

DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1. Đối tượng khảo sát....................................................................................31
Bảng 2.2. Đánh giá của CBQL và GV về vai trò của hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non...............................................................................33
Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non...............................................................................34
Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện nội dung giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non...............................................................................36
Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện hình thức giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non...............................................................................40
Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL và GV về việc thực hiện phương pháp giáo dục
âm nhạc cho trẻ mầm non.........................................................................41
Bảng 2.7. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non .......................................................................................44
Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non ở các trường mầm non Huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên...........46
Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL về chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non...............................................................................47
Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL về việc quản lý cơ sở vật chất trang thiết bị, kinh phí
hoạt động giáo dục phát triển hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non ...................................................................................................48
Bảng 2.11. Đánh giá của CBQL về sự phối hợp chỉ đạo các lực lượng giáo dục
tham gia tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non .............50
Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL và GV về công tác kiểm tra đánh giá hoạt động
giáo dục hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ..........................52
Bảng 2.13. Đánh giá của CBQL và GV về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động
giáo dục hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ..........................54
Bảng 3.1. Đối tượng khảo sát....................................................................................80

Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp ....................................81
Bảng 3.3. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ......................................82
Biểu đồ 2.1. Biểu đồ đánh giá về tầm quan trọng của việc phát triển hoạt động
giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non .....................................32

v


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục
tiêu giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm
mĩ. Hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp
một; hình thành phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực phẩm chất
mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và
phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp
theo và cho việc học tập suốt đời.
Ngay từ những năm tháng của cuộc đời, giai điệu âm nhạc phát triển rất mạnh
mẽ và giai đoạn này được gọi là giai đoạn vàng, giai đoạn phát triển siêu tốc. Đối với
trẻ em, âm nhạc giữ vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển cơ sở ban đầu
của nhân cách. Do đó để phát triển nhân cách một cách toàn diện cho trẻ mầm non thì
nhiệm vụ giáo dục âm nhạc cần phả bắt đầu từ rất sớm. Vì âm nhạc đối với trẻ là một
thế giới kì diệu đầy cảm xúc.
Theo những nghiên cứu gần đây âm nhạc tác động vào con người ngay từ khi
còn nằm trong nôi, khi được nghe tiếng ru à ơi của mẹ. Tâm hồn trẻ thơ trong sáng,
luôn luôn vui vẻ cho nên việc tổ chức cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không
thể thiếu đối với trẻ. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi như một phương tiện giáo dục
toàn diện nhân cách trẻ.
Trẻ mầm non trong cả nước nói chung nói chung và trẻ ở các trường mầm non
trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên nói riêng là những trẻ đang bước vào độ

tuổi phát triển mạnh về các đặc điểm nhân cách tạo tiền đề cho sự phát triển toàn diện
của trẻ ở giai đoạn tiếp theo.
Việc tổ chức hoạt động dạy học âm nhạc cho trẻ mầm non ở các trường mầm
non Trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đã được tổ chức và triển khai thực
hiện và đạt những kết quả nhất định. Tuy nhiên do điều kiện huyện Nậm Pồ là huyện
khó khăn nhất của tỉnh Điện Biên, đường xá đi lại khó khăn, 99% là con em dân tộc
thiểu số và để hạn chế thấp những khó khăn tồn tại và tiếp tục phát huy tối đa những
mặt mạnh cần có được hệ thống các biện pháp quản lí sao cho hình thức giáo dục này
trở nên hiệu quả hơn.

1


Hiện nay các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đã quan tâm đến
chất lượng giáo dục, nhà trường đã áp dụng mục tiêu lấy trẻ làm trung tâm, nhiều
biện pháp để phát triển toàn diện toàn diện cho trẻ. Trong đó có đề cập đến việc tổ
chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non để trẻ phát triển khỏe mạnh, cân
đối, nhanh nhẹn, mạnh dạn, tự tin, cảm nhận, biểu lộ cảm xúc, biết yêu mến ông bà,
bố mẹ , gia đình, thật thà, yêu thích cái đẹp. Trên thực tế hoạt động giáo dục này đã
đạt được kết quả nhất định. Tuy nhiên việc tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc còn
nghèo nàn, đơn điệu về phương pháp và hình thức tổ chức, kĩ năng ca hát của trẻ còn
hạn chế về giọng, về hơi, âm vực, tiết tấu, ngôn ngữ làm giảm đi tính nghệ thuật của
bài hát. Ngoài ra việc phát âm của trẻ chưa hoàn chỉnh, âm phát ra yếu hơi thở ngắn,
nông và đặc biệt sự phối hợp giữa tai nghe và giọng, cử chỉ điệu bộ chưa thật chủ
động. Bản thân trẻ hát chưa có tính nghệ thuật. Giáo viên chưa tạo được nhiều trò
chơi, còn mang tính dập khuân, máy móc, tích hợp giáo dục âm nhạc lấy trẻ làm
trung tâm với các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày ở trường mầm non còn hạn
chế, không sáng tạo chưa đạt được hiệu quả mong muốn.
Xuất phát từ lý do trên tác giả chọn đề tài “Quản lí hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên” làm đề tài

nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp quản lí
hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ,
tỉnh Điện Biên nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non.
3. Đối tượng và khác thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm
non huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ của Hiệu trưởng ở các
trường mầm non.

2


4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động giáo dục âm nhạc là một trong những nội dung giáo dục chủ yếu,
đặc biệt ở bậc giáo dục mầm non, giáo dục âm nhạc góp phần hướng tới mục tiêu
phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. Nếu xây dựng được các biện pháp quản lí hoạt
động giáo dục âm nhạc trẻ mầm non một cách hiệu quả sẽ nâng cao chất lượng hoạt
động giáo dục âm nhạc đồng thời góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện đối
với trẻ mầm non trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở
các
trường mầm non
- Nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các
trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên.

- Đề xuất một số biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo
dục âm nhạc cho trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện
Biên.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Phạm vi không gian
Lựa chọn ngẫu nhiên 04 trường mầm non ở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
(Gồm 4 trường mầm non: Nà Hỳ, Nà Khoa, Na Cô Sa, Chà Tở).
6.2. Giới hạn nội dung nghiên cứu
Tập trung nghiên cứu biện pháp quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
của Hiệu trưởng ở các trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
- Hệ thống hóa, thu thập, phân tích, tổng hợp những vấn đề lý luận trong và
ngoài nước liên quan đến quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường
mầm non nhằm khái quát hóa cơ sở lý luận và làm rõ các khái niệm liên quan đến đề
tài.
- Mục đích sử dụng: xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (Phương pháp ankét)
- Xây dựng phiếu điều tra với các dạng câu hỏi đóng, câu hỏi mở.
- Mục đích sử dụng:
3


+ Tìm hiểu thực trạng hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ và công tác quản lý
hoạt động này ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên.
+ Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
7.2.2. Phương pháp quan sát thực tế, phân tích thực trạng
- Quan sát các hoạt động giáo dục mâm nhạc của giáo viên và biểu hiện của trẻ
tại địa bàn lựa chọn nghiên cứu.

- Mục đích: đánh giá khách quan thực trạng hoạt động giáo dục âm nhạc và
quản lí hoạt động này tại địa bàn lựa chọn nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
- Đối tượng: cán bộ quản lí và giáo viên của các trường mầm non tiến hành
khảo sát.
- Mục đích sử dụng: tìm hiểu sâu những vấn đề cần làm sáng rõ trong quá trình
nghiên cứu.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Thu thập xử lý kết quả điều tra thực trạng và kết quả khảo nghiệm tính cần
thiết và khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các
trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên bằng toán thống kê,
phần mềm xử lý số liệu Excel.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận - khuyến nghị, tài liệu tham khảo phụ lục, luận
văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các
trường mầm non.
Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các
trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên.
Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ ở các trường
mầm non trên địa bàn huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên.

4


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO
TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài

Theo nhà nghiên cứu Tâm lý học Fran Rauscher và Gordon Shaw thuộc Đại
học California Irvine, Hoa Kỳ, có mối liên hệ chặt chẽ giữa trình độ âm nhạc với việc
kiểm soát trình độ toán cao cấp. Tương tự như vậy với khả năng trong các lĩnh vực
khoa học khi con bạn đã đi học. Âm nhạc có khả năng tăng sự thông minh đặc biệt
của trẻ đến 46% so với những đứa trẻ không được lớn lên cùng âm nhạc.
Ở một số nước như Mỹ, Canada, Israel… đã có cả một đội ngũ các chuyên gia
nghiên cứu về âm nhạc và tác động của âm nhạc cho trẻ, ngoài ra có khá nhiều công
trình nghiên cứu về lí luận cũng như thực tiễn ghi nhận vai trò của âm nhạc đối với
trẻ như: Sunbeam 1 - của Frances Balodis. Cuốn sách này là giáo trình độc quyền của
tổ chức Music for young children (MYC) - Canada. MYC được thành lập vào năm
1980 tại Canada do Frances Balodis là một giáo viên âm nhạc, đồng thời cũng là một
chuyên gia về trẻ em, sáng lập nhằm mục đích tạo môi trường dạy nhạc chất lượng
cao cho trẻ. Nhiều nghiên cứu khoa học tập trung khảo sát xem giáo dục âm nhạc tác
động thế nào đến những lĩnh vực khác nhau của sự phát triển tri thức (khả năng nhận
thức, trí nhớ, khả năng ngôn ngữ) của trẻ như: Theo khảo sát của Brenda
HannaPladdy thì các bài học âm nhạc cho trẻ em làm cho trí tuệ của chúng sắc bén
hơn khi lớn lên, học sinh piano có thể hiểu các khái niệm khoa học và toán học dễ
dàng hơn.
Trẻ em nếu được dạy piano cho thấy khả năng lí luận được tăng hơn 34%
(theo tạp chí Nghiên cứu Thần kinh học, 1997), học sinh có học nhạc nhận nhiều
phần thưởng, bảng danh dự, nhiều điểm A và B hơn hơn người không học nhạc (khảo
sát của Bộ Giáo dục Hoa Kỳ, 1998)…Ngay từ những thập niên 80 của thế kỉ XX, các
công trình nghiên cứu trên nhiều nước cũng tiếp cận về phương pháp và vai trò dạy
học âm nhạc cho trẻ mầm non:

5


N.A. Vetlughina [25], A. Xô - khor [1] và ngày càng được áp dụng rộng rãi
trong thực tế giảng dạy hiện nay.

Đại văn hào M. Gorki nhận xét: “Âm nhạc có tác động kì diệu đến tận đáy
lòng, người lớn cần đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ càng sớm
càng tốt”. [12]
Nhà chỉ huy dàn nhạc nổi tiếng Lôtôkôpxki viết: “Cả người lớn, cả trẻ em,
thông thường khi nghe nhạc đều có ý muốn cử động theo nhịp tiết tấu. Tay họ đung
đưa, chân gõ nhịp, đầu lắc lư. Đó là hình thức múa tự phát. Nhiều khi các em nhỏ
vừa nghe nhạc, vừa tự ngẫu hứng điệu múa có tiết tấu độc đáo của mình” [12, tr.32].
Nhà sư phạm V. Xukhômlinxki đã đánh giá rất cao hiệu quả giáo dục toàn
diện của âm nhạc: “Chất lượng công việc giáo dục trong một nhà trường được xác
định phần lớn bởi mức độ hoạt động âm nhạc trong hoạt động của nhà trường đó”
[12; tr.32].
Theo nhà nghiên cứu Tâm lý học Fran Rauscher và Gordon Shaw thuộc Đại
học California Irvine, Hoa Kỳ, có mối liên hệ chặt chẽ giữa trình độ âm nhạc với việc
kiểm soát trình độ toán cao cấp. Tương tự như vậy với khả năng trong các lĩnh vực
khoa học khi con bạn đã đi học. Âm nhạc có khả năng tăng sự thông minh đặc biệt
của trẻ đến 46% so với những đứa trẻ không được lớn lên cùng âm nhạc.
Nghe, vận động theo nhạc giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi, chạy, nhảy
chính xác, tác phong nhanh nhẹn. Vận động toàn thân khi có nhạc k m theo tạo cho
trẻ sự mềm dẻo nhịp nhàng, có ảnh hưởng tốt đến tim mạch và sự phát triển cơ. Nếu
nghe nhạc đúng mức và phù hợp sẽ làm thư giãn thần kinh, kích thích óc sáng tạo.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá rất cao sự nghiệp giáo dục “Vì
lợi ích mười năm thì phải trồng người, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” và
người đã nêu ra quan điểm giáo dục đó là: Giáo dục là bình đẳng cho mọi người, đặc
biệt phải quan tâm đến giáo dục mầm non. Tùy theo độ tuổi mà đưa ra mục tiêu, nội
dung và phương pháp giáo dục cho phù hợp. Giáo dục toàn diện là phải giáo dục cho
người học về tất cả các mặt.

6

Trước năm 1979, trong các lớp mẫu giáo ở nước ta, chương trình “Hát múa
mẫu giáo” có nội dung rất đơn giản, chủ yếu là trẻ hát và múa minh họa một số bài để
giải trí, gây hứng thú, hấp dẫn trẻ đến lớp mẫu giáo, vấn đề khó khăn ở đây là do gặp
nhiều hạn chế về khả năng âm nhạc của giáo viên, về thiết bị vật chất và sự hạn chế
về số lượng bài hát phù hợp cho trẻ mẫu giáo. Mãi đến năm 1979, Vụ giáo dục mầm
non của Bộ Giáo dục đã sưu tầm, tuyển chọn nhiều bài hát mẫu giáo để dạy các cháu
vừa hát vừa minh họa động tác theo nhịp điệu của bài hát. Từ đó phong trào ca hát đi
vào nề nếp và phát triển, trong thời kì này đã có cuốn: “Kịch bản lễ hội ở trường
Mầm non” cũng của tác giả Hoàng Văn Yến (1981) và cuốn: “Dạy múa ở trường mẫu
giáo” thuộc Nhà xuất bản Giáo dục 1984. Hay cuốn: “Múa và phương pháp dạy trẻ
vận động theo âm nhạc” của Trần Minh Trí - Nhà xuất bản Giáo dục -1999
Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết thể hiện sự đồng quan điểm với V.V. Đavưđốp,
A.A. Vetlyghina (nhà tâm lý học) trong cuốn “Giáo dục mầm non - những vấn đề lý
luận và thực tiễn” xem trọng giáo dục trẻ thông qua nghệ thuật. Theo tác giả thì nghệ
thuật luôn là món ăn tinh thần bổ ích và lý thú, không thể thiếu được của trẻ thơ [31].
Tác giả Phạm Thị Hoà trong luận văn của mình đã nghiên cứu vấn đề:
“Nghiên cứu âm nhạc với lứa tuổi mẫu giáo từ 3 - 6 tuổi”. Luận văn này tác giả đi sâu
nghiên cứu âm nhạc trọng phạm vi rộng: Lứa tuổi mẫu giáo từ 3 - 6 tuổi. Đây là
nghiên cứu cơ bản về các sáng tác cho trẻ mẫu giáo, tác giả phân tích nội dung tác
phẩm âm nhạc dành cho trẻ em (dân ca, đồng dao, ca khúc mới…) [12].
Trong số các tác giả trong nước đã kể trên phải kể đến những đóng góp của
Phạm Thị Hòa với nhiều công lao nghiên cứu, biên soạn nhiều công trình, giáo trình
giáo dục âm nhạc nói chung và giáo dục âm nhạc ở MG có giá trị như: Giáo trình
Phương pháp giáo dục âm nhạc trong trường mầm non (Hệ đào tạo từ xa - Đại học
Huế 2007), Tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non theo hướng giáo dục tích
hợp (Viện Nghiên cứu chiến lược và phát triển chương trình giáo dục mầm non), Âm
nhạc với thể dục sáng của trẻ mẫu giáo ở trường mầm non (Đề tài nghiên cứu khoa
học cấp bộ 2006 - 2007), Hướng dẫn thiết kế bài soạn giáo dục âm nhạc cho giáo viên
mầm non, Âm nhạc với sự phát triển nhân cách và đời sống trẻ mẫu giáo (Số 90

chuyên đề quý II/2004. Tạp chí Giáo dục), Vai trò của âm nhạc trong các hoạt động

7


giáo dục và đời sống trẻ thơ ở trường mầm non (Số 93-8/2004, Tạp chí giáo dục), Vai
trò giáo dục của âm nhạc trong thể dục sáng của trẻ ở trường mầm non 2005 (Tạp chí
giáo dục), Về việc tuyển chọn các bài hát dạy trẻ theo các chủ đề giáo dục ở trường
mầm non hiện nay (Số 160 - 4/2007. Tạp chí giáo dục)…
Các tác giả nói trên đã làm sáng tỏ vai trò, sự cần thiết của giáo dục âm nhạc
đối với trẻ nhỏ. Tuy nhiên các nghiên cứu đối với vấn đề dạy học môn âm nhạc cho
trẻ mẫu giáo thì chưa nhiều. Trong đề tài này, tác giả kế thừa các đề tài trước và đề
xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn âm nhạc cho trẻ trong trường
mầm non phù hợp với địa bàn khảo sát.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Có nhiều khái niệm khác nhau:
Theo C. Mac “Quản lý là lao động điều khiển lao động” [7; tr. 350], Mác viết:
“bất cứ lao động hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô lớn, đều yêu
cầu phải có sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân… một nhạc sĩ thì điều
khiển lấy mình, nhưng một dàn nhạc thì phải có nhạc trưởng”
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý
trong việc huy động phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực
(nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài nước (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu
nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” [20; tr.22].
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì định nghĩa kinh điển
nhất về quản lý là “Quá trình tác động có chủ hướng, có chủ đích của chủ thể quản
lý (người quản lý) đến khách thể (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm làm
cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của mình” [6; tr.30]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là sự bảo đảm hoạt động của hệ

thống trong điều kiện có biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường, là chuyển hệ
thống đến trạng thái mới thích ứng với hoàn cảnh mới” [26; tr.32]
Theo tác giả Nguyễn Khắc Chương: “Quản lý là thiết kế và duy trì một môi
trường mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các nhóm có thể hoàn thành
các nhiệm vụ và các mục tiêu đã định” [8; tr.21]

8


Theo tác giả Trần Hữu Cát và Đoàn Minh Duệ: “Quản lý là hoạt động thiết
yếu nảy sinh khi con người hoạt động tập thể, là sự tác động của chủ thể và khách
thể, trong đó quan trọng nhất là khách thể con người nhằm thực hiện các mục tiêu
chung của tổ chức”. [4, Tr. 41]
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh
hưởng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung” [2,
Tr.176].
Theo tác giả Phan Văn Kha, khái niệm quản lý trong hoạt động giáo dục được
hiểu là: “Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức lãnh đạo và kiểm tra công việc
của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp
để đạt được các mục đích đã định”. [22; tr.23]
- Theo Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ: “Quản lý là một quá trình định hướng,
quá trình có mục tiêu, quản lý có hệ thống là quá trình tác động đến hệ thống nhằm
đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái
mới của hệ thống mà người quản lý mong muốn” [16; Tr.225].
Như vậy, theo khái niệm của các tác giả thì bản chất của hoạt động quản lý là
sự tác động có mục đích của người quản lý đến tập thể người bị quản lý nhằm đạt
được mục tiêu quản lý. Trong giáo dục nhà trường đó là tác động của người quản lý
đến tập thể GV, HS và các lực lượng khác nhằm thực hiện hệ thống các mục tiêu giáo
dục.
1.2.2. Khái niệm âm nhạc

Âm nhạc là một môn nghệ thuật phối hợp âm thanh theo những quy luật nhất
định. Âm nhạc bắt nguồn từ những âm thanh trong cuộc sống, nó phản ánh những
tình cảm của con người. [23; tr.34]
Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh để diễn đạt. Các yếu tố
chính của nó là cao độ (điều chỉnh giai điệu), nhịp điệu (và các khái niệm liên quan
của nó: tempo, tốc độ), âm điệu, và những phẩm chất âm thanh của âm sắc và kết cấu
bản nhạc. Là âm thanh thanh nhạc hoặc công cụ âm thanh (hoặc cả hai) kết hợp theo
cách như vậy để tạo ra vẻ đẹp của hình thức, sự hài hòa và biểu hiện cảm xúc
1.2.3. Hoạt động giáo dục âm nhạc
Theo Đặng Thành Hưng “Hoạt động giáo dục là hoạt động do người lớn tổ
9


chức theo kế hoạch, chương trình giáo dục, trực tiếp điều hành chúng và chịu trách

10


nhiệm về chúng chính là nhà trường, các giáo viên và các nhà giáo dục có liên
quan như cha mẹ học sinh, các tổ chức giáo dục xã hội và các cơ sở giáo dục nhà
nước” [17; tr.24].
Vậy, “Hoạt động giáo dục âm nhạc là một quá trình sư phạm nhằm hình thành
và phát triển ở học sinh năng lực cảm thụ và nhận thức đúng đắn về cái đẹp trong tự
nhiên, trong xã hội và trong nghệ thuật. Giáo dục cho học sinh tình yêu cái đẹp và
năng lực sáng tạo ra cái đẹp”
1.2.4. Quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
Từ các khái niệm trên, tác giả khái niệm “Quản lý hoạt động giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của
hiệu trưởng tới giáo viên và trẻ mầm non trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục
tiêu đề ra của nhà trường”

Quản lý hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là phải tổ chức thực
hiện các nhiệm vụ cơ bản sau:
Cụ thể hoá mục tiêu; nội dung dạy học: Chương trình giáo dục mầm non thể
hiện ở mục tiêu giáo dục mầm non; quản lí việc thực hiện chương trình nhằm quy
định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục âm nhạc mầm
non, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, quản lí cách thức đánh
giá kết quả giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non ở mỗi lớp, đáp ứng yêu cầu về phương
pháp giáo dục trẻ mầm non.
Quản lí phương pháp giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non: Quản lí phương
pháp dạy học là quản lí việc thực hiện phương pháp. Đây là quá trình được đặc trưng
ở tính chất hai mặt, nghĩa là bao gồm hai hoạt động: hoạt động dạy của giáo viên và
hoạt động học của học sinh. Hai hoạt động này tồn tại và được tiến hành trong mối
quan hệ biện chứng, trong đó hoạt động dạy có vai trò chủ đạo và hoạt động học có
vai trò tích cực, chủ động.
Quản lí hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non của giáo viên: Quản lí
giáo viên và hoạt động giảng dạy của giáo viên thực chất là quản lí phân công giảng
dạy cho giáo viên, quản lí việc thực hiện nội dung chương trình, quản lí việc chuẩn bị
lên lớp của giáo viên, quản lí giờ lên lớp của giáo viên, quản lí hoạt động kiểm tra,

11


đánh giá kết quả học tập của học sinh,... đặc biệt là quá trình tự học, tự bồi dưỡng,
nghiên cứu, rèn luyện của giáo viên. Còn quản lí theo tiếp cận chức năng: quản lí việc
xây dựng kế hoạch giảng dạy, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động giáo
dục âm nhạc cho trẻ mầm non.
Quản lí phương tiện dạy học âm nhạc cho trẻ mầm non: Quản lí phương tiện
dạy học là quá trình hoạt động có định hướng, có tổ chức dựa trên những thông tin về
tình trạng của phương tiện dạy học và đặc điểm, đặc thù của mỗi nhà trường nhằm
đảo bảo cho việc đầu tư, khai thác với hiệu quả cao nhất.

1.3. Hoạt động giáo dục âm nhạc trong trường mầm non và ưu thế hoạt động
giáo dục âm nhạc trong việc phát triển cho trẻ mầm non
1.3.1. Hình thức, mục tiêu, nội dung giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
1.3.1.1. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
a. Âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mĩ
- Âm nhạc là một trong các bộ môn nghệ thuật giáo dục cái đẹp cho trẻ, giúp
trẻ tưởng tượng tập nói lên cảm xúc của mình, trẻ thấy được mình có thể diễn tả
những ý nghĩ, những ước mơ, những cảm xúc mạnh mẽ hay dịu dàng.
- Trong dạy học âm nhạc, điều quan trọng là phải cho trẻ tham gia tất cả các
hoạt động như nghe nhạc, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc. Được tiếp xúc với
âm nhạc ở một chừng mực nào đó trẻ sẽ biết nhận xét, trao đổi… sự cảm nhận của trẻ
về ý nghĩa của lời ca, âm điệu tiết tấu của bài hát được nghe giúp trẻ thêm yêu tác
phẩm âm nhạc, đó chính là ý nghĩa của giáo dục thẩm mĩ.
- Tiếp xúc âm nhạc có quá trình, thường xuyên sẽ tạo cho trẻ sự ham thích,
xuất hiện quan hệ lựa chọn, nghĩa là có sự ham thích khác nhau. Đó chính là cơ sở
của việc hình thành thị hiếu âm nhạc.
- Âm nhạc nói chung và hoạt động ca hát nói riêng có sức mạnh lôi cuốn tâm
hồn, tình cảm của con người trong đời sống xã hội, nhất là đối với trẻ thơ. Âm nhạc
chân chính có giá trị cảm hoá mọi người cùng hướng tới cái đẹp.
Ví dụ: Bài hát, Con chim non, Chị ong nâu và em bé, Cá vàng bơi, Màu hoa,
Hoa trường em, Mùa hè đến, Con cò cánh trắng… những hình ảnh mang biểu tượng
về cái đẹp được thể hiện rõ trong bài hát. Những hình ảnh này nuôi dưỡng tâm hồn trẻ

12


những nhận thức về cái đẹp. Từ nhận thức cái đẹp một cách khách quan sẽ đi sâu vào
thế giới nội tâm của trẻ. - Bài hát giáo dục tình cảm thẩm mỹ cho trẻ (cái đẹp trong
ứng xử với ông bà cha mẹ…). Giáo dục tình cảm thẩm mĩ cho trẻ thông qua hoạt động
âm nhạc trong trường mầm non làm phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ, giúp

trẻ cảm thụ cái đẹp, tạo niềm tin cho các cháu vui sống trong hiện tại và tương lai.
b. Âm nhạc là phương tiện giáo dục đạo đức
Đại văn hào M.Gorki đã nhận xét: “Âm nhạc tác động một cách kì diệu đến
tận đáy lòng. Nó khám phá cái phẩm chất cao quí nhất ở con người”. Lời ca trong các
tác phẩm âm nhạc giàu hình ảnh, phong phú và mang đậm chất trữ tình. Chính vì vậy
nó đã giúp trẻ phát hiện và cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên, sự ngộ nghĩnh đáng
yêu của các con vật quen thuộc, về tình cảm gia đình, bạn bè, tình yêu quê hương đất
nước... từ đó gợi cho trẻ về cách ứng xử, hay nói cách khác là giáo dục cho trẻ đạo
đức làm người. Những bài dân ca, đồng dao phong phú về âm điệu, tiết tấu, phương
thức diễn xướng, phong tục tập quán sẽ cho trẻ hiểu biết về bản sắc âm nhạc dân tộc
Việt Nam, bồi dưỡng cho trẻ cảm xúc trữ tình, lòng tự hào về văn hoá dân tộc. Các
hoạt động âm nhạc của trẻ mầm non thường diễn ra trong một nhóm hoặc tập thể lớp,
khi cùng nhau múa hát, chơi trò chơi âm nhạc giúp trẻ vui tươi, hồn nhiên, thoải mái
và tự tin hơn. Khi tham gia các hoạt động âm nhạc, mỗi trẻ đều phải chấp hành tính tổ
chức, sự chú ý, phản ứng nhanh, biết kiềm chế, điều khiển vận động phù hợp với âm
nhạc, biết nhường nhịn, giúp đỡ lẫn nhau. Do đó âm nhạc là phương tiện giáo dục cho
trẻ về văn hoá giao tiếp, hành vi ứng xử và tính tập thể, tạo điều kiện hình thành
những phẩm chất đạo đức của trẻ.
c. Âm nhạc góp phần phát triển trí tuệ
- Nghệ thuật âm nhạc không chỉ là món ăn tinh thần mà còn có vai trò thúc đẩy
mạnh mẽ quá trình phát triển trí tuệ của trẻ.
- Cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển quan sát, nhạy bén. Trẻ
tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh, làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh
đó, ghi nhớ những đặc điểm, tính chất của hình tượng âm nhạc.
- Trong khi tập hát, trẻ không chỉ tiếp thu về giai điệu, tiết tấu, lời ca, mà còn
phát triển ngôn ngữ (phát âm chính xác, biểu cảm, mở rộng vốn từ). Các dạng hoạt

13

động âm nhạc ở trường mầm non tùy theo đặc điểm lứa tuổi thông qua các bài học
giáo dục âm nhạc ngày một khó dần, phức tạp dần đòi hỏi trẻ phải tích cục tư duy
tưởng tượng, sáng tạo
1.3.1.2. Mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là tạo nên sự hình thành và phát triển toàn
diên nhân cách trẻ bằng con đường tác động của âm nhạc. Mục tiêu của giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ thơ, đặt cơ sở ban đầu cho việc
giáo dục văn hoá âm nhạc, góp phần giáo dục thẩm mĩ, đạo đức, đẩy mạnh sự phát
phát triển trí tuệ, âm nhạc cho trẻ.
Nhằm giáo dục tình cảm đạo đức thẩm mỹ cho trẻ, là phương tiện hình thành
đạo đức cho trẻ biết yêu ghét rõ ràng. Giáo dục âm nhạc còn hình thành cho trẻ lòng
yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người rộng lớn. Hình thành và phát
triển thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể: Đó là tính tổ chức kỷ luật, tự chủ, mạnh
dạn trước mọi người.
Giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, giúp trẻ phát
triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi trong cuộc sống.
Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như nghe cô hát, trẻ tự ca hát, nhảy múa,
chơi trò chơi âm nhạc. sẽ hình thành ở trẻ những yếu tốt của một nhân cách phát triển
toàn diện, hài hoà, đó là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực, trong
mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
- Từ đó đạt được mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về
thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách,
chuẩn bị cho trẻ vào lớp một; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm
sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù
hợp với lứa tuổi; khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng
cho việc học ở các cấp học tiếp theo và việc học tập suốt đời.
1.3.1.3. Nhiệm vụ của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
- Giáo dục cho trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt
động âm nhạc phong phú. Tạo điều kiện cho việc hình thành thị hiếu âm nhạc ở trẻ,
giúp trẻ biết biểu diễn âm nhạc ở mức độ đơn giản.

14


- Dạy trẻ những kỹ năng cơ bản, đơn giản và thói quen trong các dạng hoạt
động âm nhạc.
- Phát triển ở trẻ năng lực cảm thụ, tưởng tượng, sự tập trung chú ý, biết nhận
xét, có khả năng diễn tả hứng thú và sự lựa chọn. Phát huy tính tích cực sáng tạo
trong các dạng hoạt động âm nhạc.
Những nhiệm vụ này có mối quan hệ gắn bó, bổ sung cho nhau. Giúp trẻ nắm
được các kỹ năng cơ bản là điều kiện cần thiết để phát triển ở trẻ lòng yêu âm nhạc và
thực hiện tốt tác động của giáo dục âm nhạc. Nên chú ý đến đặc điểm cá nhân của
từng trẻ. Ở lứa tuổi mầm non cần cho trẻ làm quen với các loại hình nghệ thuật: Hát
ru, dân ca, ca dao, các trò chơi dân gian, các bài đồng dao.
Để thực hiện tốt việc giáo dục âm nhạc cho trẻ giáo viên cần có khả năng, kiến
thức âm nhạc, biết biểu diễn. Giáo viên cũng phải nắm được đặc điểm tâm lý lứa tuổi
trong mối quan hệ với âm nhạc, đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ. Giáo viên phải
biết truyền đạt, biết thể hiện âm nhạc thật hấp dẫn, phù hợp.
1.3.1.4. Nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
Có rất nội dung khác nhau trong hoạt động dạy học môn âm nhạc cho trẻ mầm
non như:
- Ca hát là một trong những hoạt động âm nhạc được trẻ yêu thích. Nó là
nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Ca hát còn là nội dung thường
xuyên được tổ chức cùng với các hoạt động khác ở trường mầm non. Trẻ được hát
các bài hát mầm non và cùng với cô trò chuyện về ý nghĩa nội dung bài hát trong các
giờ hoạt động âm nhạc theo chủ điểm sẽ tạo ra sự cảm nhận nghệ thuật, có tác dụng
giáo dục tình cảm đạo đức và thẩm mỹ. Trẻ hát thể hiện tình cảm, hát biểu diễn với
cường độ, sắc thái phù hợp nội dung bài hát, hát kết hợp với sử dụng đồ chơi gõ đệm
theo nhịp điệu âm nhạc, tạo cho trẻ bước đầu có kỹ năng ca hát. Ca hát có ý nghĩa rất
quan trọng trong đời sống, hát gần gũi và phù hợp với trẻ, có giá trị biểu hiện tình

cảm cao vì nó tác động bằng âm nhạc và lời ca. Hát là quá trình tạo ra âm thanh cần
có sự phối hợp tai nghe và giọng hát. Ca hát phản ánh cuộc sống sinh hoạt của con
người. Quá trình dạy hát đòi hỏi hoạt động trí tuệ một cách phức tạp. Hoạt động hát
có ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể trẻ, giúp cho trẻ thở sâu phát triển giọng củng

15


cố thanh quản, phát triển ngôn ngữ, phát triển tư duy, đặc biệt là sự tái hiện chính xác
âm điệu, nhịp điệu, trí nhớ âm nhạc. Để giúp trẻ tự điều khiển giọng của mình, ta cần
xác định âm vực giọng của từng lứa tuổi.
- Vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm nhạc với động tác nhảy
múa, hoặc sử dụng đồ chơi âm nhạc gõ đệm theo nhạc tạo cho trẻ có sự cảm nhận về
nhịp điệu, góp phần tích cực vào việc phát triển trí tuệ và thể chất. Trẻ nhảy múa,
thực hiện các động tác theo nhịp điệu âm nhạc với các hình thức theo nhóm, từng cá
nhân, thực hiện đại trà cho cả lớp hoặc với mức độ thể hiện cao hơn cho những trẻ có
khả năng biểu diễn múa, đồng thời trẻ sử dụng đồ chơi âm nhạc gõ đệm theo bài hát
sẽ tạo cho trẻ có được những kỹ năng cảm thụ nhịp điệu âm nhạc. Đối với trẻ mầm
non, do đặc điểm hồn nhiên, ham hoạt động nên mối quan hệ giữa âm nhạc và vận
động được hình thành dễ dàng. Âm nhạc giữ vai trò chủ động, còn vận động là công
cụ thể hiện hình tượng âm nhạc. Thông qua hình thức múa, trẻ bộc lộ cảm xúc để
giao tiếp với xung quanh và cũng là giải phóng năng lượng, đồng thời múa là phương
tiện góp phần tạo cơ sở hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Bên
cạnh đó, vận động theo nhạc giúp trẻ phát triển cảm giác nhịp điệu, giúp trẻ có tri
thức múa và tâm hồn của trẻ hồn nhiên trong sáng.
Trẻ được mặc trang phục, sử dụng đạo cụ biểu diễn phù hợp với tính chất âm
nhạc và nội dung bài hát theo chủ đề tổ chức lễ hội ở trường mầm non, có tác dụng
giáo dục tình cảm đạo đức, góp phần vào việc hình thành nhân cách.
- Nghe nhạc là hình thức cho trẻ được thưởng thức và nhận biết ý nghĩa giai
điệu âm nhạc. Nghe nhạc góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối với âm nhạc, hình

thành cho trẻ thói quen nghe nhạc có kiến thức, từ đó biết ghi nhớ tác phẩm, phân biệt
nội dung, hình thành mỗi liên hệ giữa âm nhạc và cuộc sống Đặc biệt là các làn điệu
dân ca làm phong phú đời sống văn hóa nghệ thuật. Trẻ được nghe nhạc, nghe hát với
những tác phẩm âm nhạc có nội dung và giai điệu phù hợp sẽ đem đến cho trẻ sự yêu
thích âm nhạc. Thông qua các hình thức cho trẻ nghe nhạc kết hợp với trẻ được thể
hiện phụ họa theo giai điệu bằng cử chỉ điệu bộ, sẽ đem đến sự cảm nhận cái hay cái
đẹp của bản nhạc, góp phần tích cực vào việc giáo dục thẩm mĩ.

16