Mô tả phương ngữ thành phố Thanh Hóa;Phiên âm quốc tế một đoạn phỏng vấn giọng Huế.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA NGÔN NGỮ HỌC

------

BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KÌ
Đề bài :

- Mô tả phương ngữ thành phố Thanh Hóa.
- Phiên âm quốc tế một đoạn phỏng vấn giọng Huế.
Môn : Phương ngữ học tiếng Việt
Giảng viên : PGS.TS Trịnh Cẩm Lan
Sinh viên : Nguyễn Bá Thắng
Lớp : K60 Ngôn ngữ học CLC
Mã số sinh viên : 15034444


MỤC LỤC
I) Mô tả phương ngữ thành phố Thanh Hóa- tỉnh Thanh Hóa:...........1
1) Nguồn tư liệu:......................................................................................1
2) Phương pháp nghiên cứu:...................................................................2
3) Khái quát phương ngữ Thanh Hóa:.....................................................2
4) Ngữ âm:............................................................................................2
a) Thanh điệu:....................................................................................2
b) Biến âm:.........................................................................................3
5) Từ vựng:............................................................................................4
6) Nhận xét:...........................................................................................4
II) Phiên âm quốc tế một đoạn phỏng vấn giọng Huế:..........................5
1) Nguồn video:.....................................................................................5
2) Bản dịch:...........................................................................................6

3) Bản phiên âm quốc tế:......................................................................6

I)
Mô tả phương ngữ thành phố Thanh Hóa- tỉnh Thanh Hóa:
1) Nguồn tư liệu:

1


Đây là đoạn thoại được ghi âm kín trước khi phỏng vấn. Để đảm bảo tính
tự nhiên của lời nói, 100% các nhân vật đều không biết lời nói của mình đang
được ghi âm.
Việc ghi âm được thực hiện bởi máy điện thoại di động. Dữ liệu thu được
5,5mb , đoạn hội thoại được ghi lại trong 5:49 phút.
2) Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu thực địa hay còn gọi là phương pháp nghiên cứu
điền dã: lấy các nguồn tư liệu nghiên cứu.
Phương pháp miêu tả ngữ âm học- âm vị học để miêu tả các nét ngữ âm
địa phương của các biến thể.
Phương pháp so sánh đối chiếu : chỉ ra những biến đổi và khác biệt giữa
những cái được qui chiếu.
3) Khái quát phương ngữ Thanh Hóa:
Thanh Hóa là một vùng văn hóa, trong đó ngôn ngữ người Việt, thành
phần dân tộc chủ thể rất giàu sắc thái địa phương.
Thanh Hóa là một vùng lịch sử khá lâu đời, trong tiến trình lịch sử, nhiều
người từ đồng bằng sông Hồng di cư vào, làm phong phú thổ ngữ Thanh Hóa.
Trong quá trình đó cũng chịu nhiều ảnh hưởng của dân tộc anh em Mường,
Thái,…
Đặc điểm phương ngữ Thanh Hóa qua đoạn hội thoại được ghi âm sẽ được
miêu tả, so sánh với tiếng Việt toàn dân một phần nào đó dưới đây.

4) Ngữ âm:
a) Thanh điệu:
 Thanh ngã : trong phương ngữ Thanh Hóa được thể hiện bằng hai
biến thể sau:
- Biến thể ( ngã ) -0: Được phát âm là( ngã ), có âm điệu biến thiên hai
chiều đi xuống và đi lên, vì thế không bằng phẳng bắt đầu ở âm vực cao
thấp nhưng kết thúc ở âm vực cao.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: nữa , nhiễm .
- Biến thể (ngã ) -1: được phát âm là [ hỏi] thanh này có âm điệu biến thiên
hai chiều xuống lên nhưng không chia làm hai giai đoạn rõ rệt như thanh
ngã.
2


Ví dụ trong đoạn ghi âm: bữa , dẫn .
 Thanh hỏi: trong phương ngữ Thanh Hóa được thể hiện bằng hai biến
thể sau:
- Biến ( hỏi)-0 : được phát âm [ hỏi] theo chuẩn tiếng Việt toàn dân. Đặc
điểm ngữ âm thì thanh này có âm điệu biến thiên hai chiều lên xuống,
nhưng không chia là hai giai đoạn rõ rệt như thanh ngã.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: tỉnh, bẩn, bảo, thủy, trưởng, thủy, phổi, bảy , tủ, cả, xã ,
bản, khuẩn .
- Biến (hỏi) -1: được phát âm [ ngã], đặc điểm ngữ âm thì thanh này có âm
điệu biến thiên hai chiều lên xuống và chia làm hai giai đoạn rõ rệt như
thanh ngã.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: bẩn, phổi, bỏ, khỏe, nhỏ ,đổ, ngủ

b) Biến âm:
 Phụ âm đầu (s) : trong tiếng Việt toàn dân (s) là một phụ âm đầu lưỡi,
ngạc, xát quặt, vô thanh. Trong tiếng Thanh Hóa tồn tại hai biến là :

- Biến thể (s)-0: được phát âm là [x], cách phát âm này không đúng với
tiếng Việt toàn dân. Nó được phát âm mềm hơn so với cách thức phát âm
người miền Trung và miền Nam.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: xa.
- Biến thể (s)-1: gần giống (s)-0 nhưng không còn quặt lưỡi mà hơi bẹt
hóa.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: sơn ( Đông Sơn )
 Phụ âm đầu ( tr): được phát âm nhích lại gần mặt lưỡi , tắc vô thanh.
Ví dụ trong đoạn ghi âm: trực.
5) Từ vựng:
Phương ngữ Thanh Hóa
Tiếng Việt toàn dân
Dứa là
Thế là
Chờ thì
Giờ thì
Hôm bữa
Hôm gì
Xởi cơm
Nấu cơm
6) Nhận xét:

3


Cũng như phương ngữ Nghệ Tĩnh, phương ngữ Thanh Hóa được coi là một hệ
thống biến thể khá hoàn chỉnh của tiếng Việt, với những biến âm tương đối đều đặn
và một hệ thống đại từ cũng khá hoàn chỉnh. Tính hệ thống và có quy luật giúp cho
phương ngữ Thanh Hóa tồn tại trong suốt thời gian vừa qua giữa các vùng phương
ngữ lớn phía bắc và phía nam địa dư của nó.

Tuy vậy, ngày nay, cùng với xu thế hòa nhập chung, sự giao lưu về văn hóa và
kinh tế giữa các vùng miền đã dẫn đến hai xu hướng. Xu hướng thứ nhất là các thổ
ngữ nhỏ đang dần bị giải thể để hình thành một phương ngữ Thanh Hóa ngày càng
đồng nhất hơn. Xu hướng thứ hai là phương ngữ Thanh Hóa ngày càng xích lại gần
tiếng Việt phổ thông, hay nói chính xác hơn là gần với phương ngữ Hà Nội. Ví dụ
hiện nay có xu hướng hòa nhập các phụ quặt lưỡi và không quặt lưỡi (ví dụ tr với
ch) như phương ngữ Bắc tại các vùng như Nga Sơn, Quảng Xương, Tĩnh Gia, nơi
trước đây phân biệt rõ hai loại phụ âm này.
Đặc biệt, ở các đô thị như thành phố Thanh Hóa, thị xã Bỉm Sơn và các thị trấn,
các đặc thù địa phương trong ngôn ngữ càng giảm đi trên con đường hình thành
các bán phương ngữ.

II)

Phiên âm quốc tế một đoạn phỏng vấn giọng Huế:

1) Nguồn video:
/>Đoạn video này trích từ phút 1:03 đến 1:13 và 2:56 đến 3:11 từ đoạn phỏng vấn
trong chương trình “ Huế 2013: Một bác bán vé số nói về Huế” phát ngày
20/7/2013 của kênh “Viet Weekly” trên Youtube.
2) Bản dịch:
4


“Dạ ở Huế. Nên biết là đi xa đến đây ăn bún bò Huế.
Tính tình thì nói chung người Huế dễ thương mà người miền Bắc cũng dễ
thương mà điệu giọng nói có hơi khác nhau chứ không có đặc biệt, đại khái vậy
thôi. Miền Nam thì cũng được, cũng dịu dàng, cũng nết na.”
3) Bản phiên âm quốc tế:
/Za6/ /ɤ6/ /hue4/ . /nen1/ /biet4/ /la2/ /di1/ /ʂa1/ /dɛ2/ /dɤi1/ / n1/ /bun5/ /bɔ2/ /h

e4/ .
/Tiŋ4/ /tiŋ2/ /t‘i2/ /nɔi4/ /cuŋ1/ /ŋɯɤi2/ /hue4/ /kuŋ4/ /ze4/ /t‘ɯɤŋ1/ /ma2/
/ŋɯɤi2/ /mien2/ /b k5/ /kuŋ4/ /ze4/ /t‘ɯɤŋ1/ /ma2/ /dieu6/ /ziɔŋ6/ /nɔi5/ /ko5/ /hɤi1/
/ ak6/ /ɲau1/ /cɯ4/ / oŋ/ /ko5/ /d k6/ /biet6/, /dai6/ / ai6/ /vɤi6/ /t‘oi1/ . /mien4/
/nam1/ /t‘i2/ /kuŋ4/ /dɯɤk6/, /kuŋ4/ /ziu6/ /zaŋ2/, /kuŋ4/ /net6/ /na1/ .

5