Hoạt động công tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh nhân tâm thần tại trung tâm chăm sóc và nuôi dưỡng người tâm thần Hà Nội

Mục lục

Lý do chọn chủ đề
Vài năm gần đây, nghề công tác xã hội và hoạt động CTXH tại Việt Nam mới
thực sự được quan tâm từ khi đề án 32 (Văn phòng Thủ tướng Việt Nam, 2011) ra đời
và do Bộ LĐ-TB&XH chủ trì. Sau khi triển khai thực hiện 7 năm, đề án đã tạo ra
nhiều kết quả khả quan bước đầu trong xây dựng chính sách, củng cố đội ngũ và mạng
lưới, xây dựng giáo trình, tăng cường truyền thông cũng như hợp tác quốc tế. Để tạo
khuôn khổ pháp lý cho ngành CTXH, hàng loạt các văn bản pháp quy đã được ban
hành hướng dẫn thực hiện.
Trong lĩnh vực CTXH thì lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần là một trong
những lĩnh vực đặc biệt vất vả, khó khăn gặp nhiều trở ngại nhất. Theo thống kê của
Bộ Y tế vào năm 2017, tại Việt Nam, có khoảng 15% dân số mắc các rối loạn tâm thần
phổ biến liên quan tới stress, 3 triệu người bị rối loạn tâm thần nặng. Cịn thơng báo
tại Viện Sức khỏe tâm Thần cho thấy có 30% dân số Việt Nam mắc các bệnh rối loạn
tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau
gây ra rối loạn tâm thần, chủ yếu là do các nguyên nhân sinh học, tâm lý cá nhân, xã
hội và môi trường. Rối loạn tâm thần và các vấn đề sức khỏe tâm thần cũng là các yếu
tố nguy cơ của các bệnh không lây nhiễm, làm phức tạp hơn việc chuẩn đoán và điều
trị một số bệnh có liên quan. Tuy nhiên trên thực tế, số người bệnh được chữa trị cịn
rất thấp, chỉ có 20% số người mắc bệnh đi khám. Nguyên nhân nhiều người cho rằng
mình chỉ bị mỏi mệt cơ thể, chứ khơng phải mắc bệnh liên quan tới tâm thần, hoặc là
mắc bệnh liên quan tới tâm thần song không quá quan trọng, không đáng quan tâm.
Hậu quả của bệnh tâm thần gây ra cho xã hội là rất lớn, bệnh gây rối loạn nghiêm
trọng về tương tác xã hội, nghề nghiệp, hay những hoạt động quan trọng khác trong
đời sống của người mắc bệnh, gây suy giảm năng lực xã hội của cá nhân, ảnh hưởng
đến kinh tế - xã hội của đất nước.
Nhận thấy ảnh hưởng của bệnh tâm thần, chính phủ đã ban hành Đề án 1215
(Văn phịng Thủ tướng Việt Nam, 2011) để trợ giúp người mắc bệnh tâm thần và tăng
cường hoạt động của CTXH trong lĩnh vực SKTT. Ngày 24/11/2017, tại Hải Phịng,
Tạp chí Lao động và Xã hội phối hợp với Cục Bảo trợ Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) đã tổ

chức hội thảo “Nâng cao chất lượng truyền thông phát triển nghề công tác xã hội đối
với người có vấn đề về sức khỏe tâm thần”. Nhu cầu về CTXH trong chăm sóc SKTT
tăng cao hơn bao giờ hết, đặc biệt là tại các trung tâm bảo trợ xã hội và các trung tâm
chăm sóc, ni dưỡng người tâm thần. Và một trong những trung tâm chuyên biệt
dành cho người tâm thần hoạt động chuyên nghiệp và hiệu quả nhất là trung tâm chăm
sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội, nằm tại xã Thụy An, huyện Ba Vì, thành
phố Hà Nội.

1


Xét thấy tính cấp thiết của vấn đề này qua mơn học “Cơng tác xã hội trong
chăm sóc sức khỏe tâm thần” được hướng dẫn bởi giảng viên, Ths Nguyễn Phương
Anh, tôi quyết định chọn chủ đề “Hoạt động công tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe
tâm thần cho người mắc bệnh tâm thần cho bệnh nhân tâm thần tại trung tâm chăm
sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội” để nghiên cứu và viết nên cuốn tiểu luận
này.
Trong q trình nghiên cứu khơng tránh khỏi một số sai sót, rất mong nhận
được sự góp ý của giảng viên và bạn đọc!

I. Cơ sở lý luận về hoạt động cơng tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm
thần cho người mắc bệnh tâm thần
1.1. Khái niệm và các thuật ngữ liên quan
1.1.1. Khái niệm công tác xã hội
CTXH là một nghề, một hoạt động chuyên nghiệp nhằm trợ giúp các cá nhân, gia
đình và cộng đồng nâng cao năng lực đáp ứng nhu cầu và tăng cường chức năng xã
hội đồng thời thúc đẩy môi trường xã hội về chính sách, nguồn lực và dịch vụ nhằn
giúp cá nhân, gia đình, cộng đồng giải quyết và phịng ngừa các vấn đề xã hội góp
phần đảm bảo an sinh xã hội. (Theo giáo trình nhập mơn Cơng tác xã hội, 2015)
1.1.2. Khái niệm chăm sóc sức khỏe tâm thần

Theo tài liệu hướng dẫn thực hành CTXH trong CSSKTT (2017), CSSKTT bao
gồm các can thiệp, trị liệu và các hoạt động đảm bảo trạng thai khỏe mạnh về mặt tinh
thần ở 5 khía cạnh cơ bản sau: khả năng cân bằng, khả năng phục hồi, khả năng phát
triển cá nhân, biết tận hưởng cuộc sống và sự linh hoạt.

1.1.3. Khái niệm bệnh tâm thần

2


Theo DMSS (2017), bệnh tâm thần là hội chứng xáo trộn đáng kể về nhận thức,
cảm xúc, hoặc hành vi của cá nhân, trạng thái rối loạn chức năng về tâm lý, sinh lý,
rối loạn quá trình phát triển tâm thần. Rối loạn tâm thần thường đi kèm với suy giảm
nghiêm trọng ở cá nhân về tương tác xã hội, nghề nghiệp, hay những hoạt động quan
trọng khác tỏng đời sống của họ.
Đây là bệnh khá phổ biến, theo WHO (2016), tỷ lệ người mắc bệnh tâm thần
phân liệt trên thế giới là 0,6 – 1,5 % dân số, ở nước ta tỉ lệ này là 0,3 – 1% dân số.
Bệnh có thể chữa được hoặc thuyên giảm tốt nếu được phát hiện sớm, chữa trị kịp
thời, hợp lý.

1.1.4. Khái niệm cơng tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh nhân
tâm thần

Theo giáo trình nhập mơn CTXH (2015), trong các lĩnh vực của công tác xã hội
thì lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người bệnh tâm thần phân liệt là một
trong những lĩnh vực đặc biệt vất vả, khó khăn gặp nhiều trở ngại nhất. Với các chức
năng của CTXH như phòng ngừa, can thiệp, phát triển, NVCTXH thực hiện các
nhiệm vụ của CTXH trong các cơ sở, cộng đồng nhằm trợ giúp những cá nhân, gia
đình và nhóm người có vấn đề về sức khỏe tâm thần.

1.2. Lý luận về hoạt động của CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho
bệnh nhân tâm thần
* Các hoạt động phịng ngừa:
- Truyền thơng nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề CSSKTT.
+ Hoạt động truyền thơng trong CSSKTT có ý nghĩa to lớn tới việc CSSK cộng đồng
vì nhiều người vẫn chưa có nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của SKTT, hiểu sai về
nguyên nhân của các loại bệnh tâm thần, kì thị người tâm thần và gia đình người tâm
thần.
+ Đối tượng: người bệnh tâm thần và gia đình người tâm thần, người dân trong cộng
đồng, lãnh đạo địa phương.
+ Có nhiều hình thức tun truyền khác nhau, NVCTXH cần cung cấp thơng tin một
cách chính xác, thực tiễn và có ích, hiệu quả, huy động được sự tham gia của người
dân.
3


- Vận động nguồn lực.
+ Cần vận động nguồn lực từ chính người tâm thần, gia đình người tâm thần, người
dân tại cộng đồng, chính quyền địa phương, các doanh nghiệp địa phương để trợ giúp
người mắc bệnh tâm thần.
+ Nguồn lực có thể là nội lực từ bản thân người bệnh và tiền, vật phẩm đồ dùng.
- Giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người tâm thần và gia đình người tâm thần.
+ Hiện nay, người bệnh tâm thần và gia đình họ vẫn phải chịu sự phân biệt, đối xử
trong đời sống và điều trị, khiến họ mặc cảm, khó hịa nhập cộng đồng.
+ Cần tích cực tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân để giảm sự kỳ thị, phân
biệt đối xử với bệnh nhân tâm thần, giúp họ sớm phục hồi, hòa nhập cộng đồng.

* Các hoạt động can thiệp, phục hồi:

- Tham vấn cho người tâm thần và gia đình người tâm thần.

+ Thơng qua tham vấn NVCTXH thay đổi tình trạng tâm lý tiêu cực cho người tâm
thần.
+ NVCTXH sử dụng các kỹ năng lắng nghe, khích lệ, đặt câu hỏi, tóm tắt phản hồi để
giúp bệnh nhân tâm thần và gia đình họ chia sẻ mối quan tâm, sự lo lắng băn khoăn,
qua đó giải tỏa được các lo lắng bức xúc.
- Can thiệp xử lý khủng hoảng cho người tâm thần và gia đình người tâm thần
+ Có nhiều bệnh nhân tâm thần và gia đình người tâm thần rơi vào tình trạng khủng
hoảng cần được sự can thiệp kịp thời.
+ NVCTXH không nhất nhiết phải là người thực hiện can thiệp trực tiếp trong tồn bộ
tiến trình này nhưng sẽ có các hoạt động can thiệp cần thiết để giảm thiểu các nguy cơ
gây tổn hại tới bản thân người bệnh hoặc những người khác.
+ Sau đó NVCTXH sẽ là người chuyển gửi bệnh nhân tới các cơ sở và nhà chun
mơn có đủ trình độ chun mơn để can thiệp, điều trị.
+ NVCTXH sẽ duy trì cơng việc cơng việc theo dõi giám sát sự thay đổi tích cực của
bệnh nhân để kịp thời có các hỗ trợ phù hợp và ghi chép hồ sơ quản lý.
- Can thiệp khẩn cấp cho người tâm thần và gia đình người tâm thần.
+ Một số trường hợp mà nhân viên CTXH có thể tham gia can thiệp là: hành vi tự sát,
tự làm tổn thương, kích động, có cơn hoảng sợ,… Lúc này NVCTXH cần thực hiện
can thiệp khẩn cấp cho người tâm thần và gia đình người tâm thần theo chức năng của
mình.

4


+ Hoạt động của CTXH trong trường hợp này: Đánh giá, can thiệp nhanh hành vi gây
tổn thương; Trấn an và cung cấp thông tin; Kết nối cá nhân/ cơ sở chun mơn; Tham
vấn; Khuyến khích người bệnh tìm kiếm sự trợ giúp chun mơn thích hợp; Khuyến
khích người bệnh áp dụng các phương pháp tự trợ giúp.
- Quản lý trường hợp với người tâm thần.
+ Quản lý trường hợp với người bệnh tâm thần là quy trình xác định nhu cầu trợ giúp

xã hội và xây dựng, thực hiện kế hoạch trợ giúp người bệnh tâm thần, điều phối các
hoạt động cung cấp dịch vụ để trợ giúp người bệnh tâm thần ổn định cuộc sống, hòa
nhập cộng đồng. (Theo Bộ LĐ, TB & XH, 2017)
+ NVCTXH cần khai thác hồ sơ, khảo sát, xác định nhu cầu của gia đình bệnh nhân
qua đó xây dựng kế hoạch quản lý đối với từng trường hợp, thực hiện đầy đủ các bước
trong quy trình quản lý trường hợp để có thể hỗ trợ người tâm thần một cách toàn
diện.

* Các hoạt động phát triển:

- Hỗ trợ trong xây dựng nhóm hịa nhập cho người rối nhiễu tâm thần.
+ CTXH nhóm rất quan trọng trong việc giúp người tâm thần hòa nhập và trị chuyện,
chia sẻ với những người có cùng hoàn cảnh.
+ NVCTXH tại cộng đồng và các cơ sở cần thực hiện xây dựng mơ hình trợ giúp
nhóm phục hồi thể lực, trí lực cho người bệnh tâm thần với nhiều hoạt động đa dạng.
- Kết nối trong việc định hướng nghề nghiệp, học nghề và tạo việc làm cho người rối
nhiễu tâm thần và gia đình họ.
+ Sức lao động và tài chính trong gia đình bị giảm sút khi trong gia đình có người mắc
bệnh tâm thần. Do vậy, NVCTXH cần ưu tiên tìm kiếm các nguồn lực để hỗ trợ việc
làm cho người tâm thần.
+ Cách hình thức hỗ trợ: kết nối việc làm; kết nối người bệnh với các nguồn vốn để
gia đình tự xây dụng các hình thức tăng gia sản xuất phù hợp hoàn cảnh; Biện hộ để
người tâm thần được hưởng các chính sách hỗ trợ việc làm, đào tạo học nghề.
- Hỗ trợ trong hoạt động hòa nhập cộng đồng cho người rối nhiễu tâm thần và gia đình
họ
+ Đẩy mạnh công tác CSSK cho bệnh nhân tâm thần tại cộng đồng để họ sớm hòa
nhập cộng đồng.
+ Kết nối người tâm thần tham gia lao động trị liệu, tìm kiếm việc làm.

5

+ Hỗ trợ và kết nối người tâm thần và gia đình họ tham gia các hoạt động của địa
phương.
+ Tuyên truyền để nâng cao nhận thức cộng đồng, giúp họ đồng cảm, giúp đỡ người
rối nhiễu tâm thần và gia đình người tâm thần

II. Thực trạng về hoạt động cơng tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm
thần cho bệnh nhân tâm thần tại trung tâm chăm sóc và nuôi dưỡng người
tâm thần Hà Nội.
2.1. Khái quát chung về hoạt động CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm
thần
2.1.1. Khái quát chung về hoạt động CTXH ttong chăm sóc sức khỏe tâm thần trên thế
giới
CTXH trong CSSKTT đã có một lịch sử lâu đời ở nhiều nước phát triển trên
thế giới. Tại Mỹ, việc lồng ghép chuyên môn CTXH vào hoạt động chữa trị, can thiệp
nhằm thúc đẩy chất lượng CSSKTT đã được xem là lĩnh vực lớn nhất của CTXH.
CTXH trở thành một dịch vụ tại bệnh viện Manhattan State tại New York năm 1906
và tại bệnh viện tâm thần Boston năm 1910. Tại Canada, nhân viên CTXH đã tham
gia vào cung cấp dịch vụ cho những người có vấn đề về tâm thần và gia đình từ những
năm đầu đời của CTXH và từ đó đến nay CTXH trong CSSKTT đã trải qua nhiều
thách thức nhưng cũng đem lại nhiều kết quả minh chứng cho tính hiệu quả của nghề
nhiệp này.
Chuyên viên CTXH lâm sàng (clinical social worker) là những nhân viên xã
hội chuyên cung ứng những dịch vụ về sức khỏe tâm thần như phòng ngừa, chẩn đoán
và điều trị các rối loạn về tâm lý, hành vi và cảm xúc của các cá nhân, gia đình và
nhóm. Với lĩnh vực làm việc đặc thù, làm việc trong lĩnh vực tâm lý trị liệu, chuyên
viên CTXH cần rất phải được đào tạo chuyên môn bài bản, chuyên sâu về tâm lý, về
can thiệp ca, về tham vấn... đồng thời cũng cần phải có vốn kiến thức liên ngành rộng
rãi ở nhiều lĩnh vực để có thể vận dụng vào việc trị liệu, hỗ trợ và giải quyết vấn đề

của các “thân chủ”.
Trên thế giới, chuyên viên CTXH lâm sàng, hoạt động trong lĩnh vực SKTT đã
được phát triển từ lâu. Thực tế, số lượng nhân viên CTXH hoạt động trong lĩnh vực
này cịn nhiều hơn, đơng đảo hơn các ngành khác như tâm lý học, bác sỹ tâm thần,
điều dưỡng tâm thần...

6


2.1.2. Khái quát chung về hoạt động CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần tại Việt
Nam
Tại Việt Nam, khi có một người có vấn đề rối nhiễu về tâm thần nếu có thơng
tin họ có những hệ thống hỗ trợ sau đây: hệ thống bệnh viện tâm thần, các trung tâm
tư vấn tâm lý,tham vấn tâm lý. Nếu gia đình khơng đảm đương được họ có thể gửi
thân chủ đến các trung tâm bảo trợ xã hội.
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và Đề án để phát triển các hoạt
động CTXH trong lĩnh vực SKTT:
- Đề án 32 về Phát triển nghề CTXH giai đoạn 2010 – 2020 được Chính phủ phê
duyệt năm 2010 có liên quan tới CTXH trong lĩnh vực CSSKTT.
- Đề án 1215 về Trợ giúp và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu
tâm trí dựa vào cộng đồng giai đonạ 2010 – 2020 được Chính phủ phê duyệt năm
2011 . Một trong những nội dung quan trọng của Đề án này là đào tạo NVCTXH về
lĩnh vực CSSKTT. Theo ông Nguyễn Văn Hồi - Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội
(2017), khi thực hiện Đề án 1215, Bộ LĐ-TB&XH đã phối hợp với các bộ, ngành liên
quan hỗ trợ kinh phí cho các tỉnh, thành phố khơng tự cân đối được ngân sách để tổ
chức, đào tạo tập huấn cho 10.000 lượt cán bộ, nhân viên CTXH. Đào tạo cho 450 cán
bộ quản lý các trung tâm bảo trợ xã hội có chăm sóc và phục hồi chức năng cho người
tâm thần.
Hiện nay, mạng lưới CSSKTT tại Việt Nam gồm các mạng lưới do Bộ Y Tế và
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quản lý.

- Mạng lưới CSSKTT của ngành y tế bao gồm một Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia,
hai bệnh viện chuyên khoa tâm thần tuyến trung ương, BVTT tỉnh, khoa tâm thần
thuộc bệnh viện đa khoa tỉnh và khoa tâm thần trong trung tâm phòng chống bệnh xã
hội tuyến tỉnh. Bên cạnh đó, dự án bảo vệ và chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng
đã lồng ghép hoạt động CSSKTT vào mạng lưới chăm sóc sức khẻo ban đầu tuyến
huyện và xã phường với mức độ bao phủ là hơn 70% trạm y tế xã/ phường trên cả
nước. Để thúc đẩy, phát triển CTXH trong ngành Y, Bộ Y tế cũng đã xây xựng và triển
khai “Đề án phát triển nghề CTXH trong ngành Y tế giai đoạn 2011-2020”. Đề án
thực hiện từ năm 2011 nhằm mục tiêu hình thành và phát triển nghề CTXH trong
ngành Y tế, góp phần tăng cường chất lượng, hiệu quả của sự nghiệp bảo vệ, chăm
sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân.
Theo TS.Trần Ngọc Diễn - Tổng Biên tập Tạp chí Lao động và Xã hội (2017),
tại một số bệnh viện tâm thần tuyến Trung ương cũng đã triển khai hoạt động CTXH
với sự tham gia của đội ngũ nhân viên y tế kiêm nhiệm và tình nguyện viên nhằm hỗ
trợ thầy thuốc trong phân loại bệnh nhân, tư vấn, giới thiệu dịch vụ chuyển tuyến, hỗ
trợ chăm sóc cho người bệnh… góp phần làm giảm bớt khó khăn trong q trình tiếp
cận và sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh. Tuy nhiên, số lượng và chất lượng đội ngũ

7


này còn khá mỏng, đặc biệt tại hầu hết các cơ sở y tế có đơng người bệnh tâm thần.
Trong thực tế, đội ngũ cán bộ, nhân viên tại các trung tâm CTXH, cơ sở bảo trợ xã hội
của ngành LĐ - TB & XH có rất ít người được đào tạo các kiến thức và kỹ năng về
CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần.
- Mạng lưới CSSKTT của ngành lao động – thương binh và xã hội là một số trung tâm
điều dưỡng phục hồi chức năng tâm thần tại 25 tỉnh thành trong cả nước. Với những
tỉnh thành khơng có trung tâm chun biệt cho người tâm thần, việc chăm sóc ni
dưỡng người tâm thần được thực hiện trong trung tâm bảo trợ xã hội tỉnh. Các hoạt
động của phịng nghiệp vụ CTXH đóng một vai trị quan trọng trong các trung tâm

bảo trợ xã hội tỉnh và trung tâm điều dưỡng phục hồi chức năng tâm thần. Tuy nhiên,
theo bác sĩ Phạm Quang Thịnh - Giám đốc Trung tâm Chăm sóc và Ni dưỡng người
tâm thần Hà Nội (2017), CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh nhân tại
các cơ sở đa phần thiên về thực hiện các chế độ hỗ trợ của nhà nước để duy trì chăm
sóc, ni dưỡng, chưa có các phương pháp trợ giúp hiệu quả, phù hợp với thực tế để
phục hồi chức năng cho bệnh nhân.
- Ngoài mạng lưới chính thức trên, mạng lưới khơng chính thức tham gia vào việc
CSSKTT gồm có một số tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp xã hội, các tổ chức đồn
thể quần chúng như hội phụ nữ, hội chữ thập đỏ, tổ chức tôn giáo như nhà chùa, nhà
thờ,…NVCTXH trong các mạng lưới này chủ yếu triển khai các dịch vụ CSSKTT
cộng đồng trong phạm vi hẹp bao gồm dịch vụ tham vấn tâm lý, thí điểm liệu pháp trị
liệu tâm lý và dịch vụ hỗ trợ xã hội cho người rối loạn tâm thần. CTXH phối hợp với
các tổ chức đoàn thể quần chúng tham gia vào phát hiện, giới thiệu chuyển gửi và
truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về CSSKTT.
Trong định hướng giai đoạn 2016 - 2020, ngồi việc đẩy mạnh cơng tác tun
truyền, Bộ LĐ-TB&XH sẽ chú trọng hơn nữa đến việc đào tạo và phát triển nhân viên
CTXH tham gia lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần bằng cách xây dựng chính sách,
chế độ phụ cấp cho đội ngũ cán bộ, viên chức, nhân viên và cộng tác viên CTXH.
Đồng thời, đào tạo, tập huấn cho cán bộ, nhân viên và cộng tác viên trong lĩnh vực
chăm sóc sức khỏe tâm thần (tập huấn cho 10.000 cán bộ, nhân viên; đào tạo 500 cán
bộ quản lý các cơ sở chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần). Hỗ trợ các
cơ sở đào tạo xây dựng chương trình, giáo trình đào tạo CTXH trong lĩnh vực chăm
sóc sức khỏe tâm thần và nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên.

2.2. Mô tả về trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội.
Trung tâm Chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội, tiền thân là Trại
nuôi dưỡng người tâm thần Hà Nội trực thuộc Sở LĐTB&XH được thành lập theo
Quyết định số 1862/QĐ/TC, ngày 15/5/1984 của UBND Thành phố Hà Nội. Đến
tháng 7/1989, Trại nuôi dưỡng người tâm thần được đổi tên thành Khu điều dưỡng
8

tâm thần Hà Nội theo Quyết định số 2718/QĐ-UB về việc thành lập Sở Lao động
thương binh và xã hội trên cơ sở sáp nhập Sở Thương binh và xã hội, Sở Lao động và
Ban Kinh tế mới.
Ngày 31/12/2014, Khu điều dưỡng tâm thần Hà Nội chính thức đổi tên thành
Trung tâm Chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội theo Quyết định số
7322/QĐ-UBND, ngày 31/12/2014 của UBND Thành phố Hà Nội.
- Địa chỉ: Xã Thụy An - Ba Vì - Hà nội
- Chức năng, nhiệm vụ: Trung tâm có chức năng, nhiệm vụ tiếp nhận, quản lý, ni
dưỡng, chăm sóc, điều trị và phục hồi chức năng cho người mắc bệnh tâm thần theo
quy định của pháp luật; tổ chức ni dưỡng, dạy văn hóa cho trẻ em kém phát triển về
trí tuệ từ 6-18 tuổi đi lang thang, được thu gom chuyển đến.
- Cơ cấu tổ chức bộ máy Trung tâm Chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội
gồm: Ban giám đốc và 07 phịng chức năng.
+ Ban Giám đốc: có Giám đốc và 03 Phó Giám đốc
+ Các phịng chức năng:
- Phịng Tổ chức - Hành chính
- Phịng Ni dưỡng - Đời sống
- Phòng Phục hồi chức năng và Lao động trị liệu
- Phịng Y tế
- Phịng Nghiệp vụ cơng tác xã hội
- Phịng Chăm sóc bệnh nhân sa sút - cách ly
- Phịng Chăm sóc bệnh nhân thun giảm
Tổng số cơng chức, viên chức và lao động hợp đồng là 204 đồng chí, hiện đang tổ
chức quản lý, chăm sóc, điều trị và phục hồi chức năng cho 568 người bệnh tâm thần.

2.3. Đánh giá việc thực hiện hoạt động CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm
thần cho bệnh nhân tâm thần tại trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người
tâm thần Hà Nội.

* Hoạt động của Phòng nghiệp vụ CTXH tại trung tâm chăm sóc và ni dưỡng
người tâm thần Hà Nội.

- Cơ Cấu: Gồm trưởng phòng - Cử nhân Quản trị nhân lực Nguyễn Phi Linh và các tổ
chuyên môn:
+ Tổ Hồ sơ nghiệp vụ: Tổ trưởng - Cử nhân Quản trị kinh doanh Lê Thị Thanh Huyền.
+ Tổ Tư vấn tuyên truyền: Tổ trưởng - Cử nhân Công tác xã hội Đỗ Thị Oanh.

9


- Chức năng nhiệm vụ và các hoạt động của phịng CTXH tại trung tâm:
+ Xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức thực hiện các nhiệm vụ về tư vấn, giáo
dục, tuyên truyền và các nghiệp vụ khác về cơng tác xã hội liên quan đến chăm sóc,
ni dưỡng người tâm thần.
Tháng 6 năm 2018, Phịng Nghiệp vụ Cơng tác Xã hội đã tổ chức được 8 buổi
hoạt động tuyên truyền các bệnh mùa hè cho bệnh nhân tại 8 tổ điều trị.
Tháng 11 năm 2018, Phòng CTXH của trung tâm phối hợp cùng với Phòng Lao
động thương binh và xã hội tại 7 huyện, thị xã: Quốc Oai, Phúc Thọ, Hồi Đức, Ba Vì,
Thạch Thất, Chương Mỹ, Sơn Tây tổ chức Hội nghị tuyên truyền và khảo sát nhu cầu
tư vấn, hỗ trợ phòng và trị liệu rối nhiễu tâm trí theo Đề án“Mơ hình cơ sở phịng và
trị liệu rối nhiễu tâm trí tại Trung tâm Chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà
Nội.
+ Thực hiện các lĩnh vực công việc liên quan đến quản lý hồ sơ nhân thân đối tượng,
thủ tục tiếp nhận và bàn giao bệnh nhân.
+ Thực hiện nhiệm vụ tổng hợp, báo cáo định kỳ, đột xuất với các cơ quan chuyên
môn về công tác quản lý bệnh nhân. Báo cáo quân số bệnh nhân hàng ngày cho Ban
Giám đốc.
+ Tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, giám sát đảm bảo an tồn về mọi mặt trong q trình
thăm hỏi của gia đình với bệnh nhân. Thực hiện các cơng việc tiếp dân và tư vấn, tiếp

thu, giải thích các ý kiến của gia đình bệnh nhân về hoạt động của Trung tâm.
+ Tiếp cận các địa phương, gia đình có người tâm thần, định hướng và giới thiệu cung
cấp dịch vụ chăm sóc, ni dưỡng người tâm thần cho các cá nhân có nhu cầu.
+ Chuyên trách xây dựng, tổ chức các cơng tác tun truyền và các hoạt động văn
hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao trong đơn vị.
Tháng 2 năm 2018, NVCTXH phối hợp cùng các cán bộ trực tiếp thực hiện
nhiệm vụ tại các tổ điều trị chăm sóc bệnh nhân xây dựng kế hoạch và tổ chức các
hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao cho người bệnh trong dịp Tết nguyên đán Mậu
Tuất 2018.
Tháng 3 năm 2018, tổ chức Hội thao dành cho người bệnh tâm thần, chào
mừng ngày Công tác xã hội Việt Nam năm 2018. Ngay khi phát động Hội thao đã thu
hút hơn 200 bệnh nhân đăng ký tham gia với tinh thần thi đấu hăng say và nhiệt huyết.
Ngay từ đầu, Hội thao đã đem lại rất nhiều những bất ngờ và sự hứng thú chờ đợi cho
các cổ động viên bởi sự tham gia của rất nhiều gương mặt mới, họ mặc dù là bệnh
nhân thuyên giảm tại Trung tâm nhưng chưa bao giờ tham gia các hoạt động, bởi suy
nghĩ mình là những người bình thường nếu tham gia thì mình giống người bệnh tâm
thần. Với sự cố gắng của NVCTXH đã thu hút những bệnh nhân bằng những hoạt
động, mơn thể thao mà bệnh nhân u thích.
+ Chủ động tiếp cận, đề xuất tổ chức tập huấn, triển khai thực hiện các mơ hình,
phương pháp tư vấn, giáo dục điều trị tâm lý và nghiệp vụ công tác xã hội mới trong

10


quá trình thực hiện nhiệm vụ.
+ Tham mưu, đề xuất các biện pháp triển khai, thực hiện các chương trình, dự án,
nguồn tài trợ của các cá nhân, tổ chức trong việc hỗ trợ điều trị tâm lý cho người tâm
thần.
Phòng CTXH thực hiện các hoạt động vận động nguồn lực, sự đóng góp của
cộng đồng về vật chất để hỗ trợ các bệnh nhân tâm thần trong trung tâm.

+ Làm việc với các cơ quan chức năng có thẩm quyền đăng ký tạm trú, khai báo vắng
mặt, khai tử, chứng tử… cho bệnh nhân.
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác được Ban Giám đốc Trung tâm giao cho.

* Hiệu quả từ mơ hình dịch vụ CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh
nhân tâm thần phân liệt tại trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà
Nội.

Nhận thấy tầm quan trọng của công tác xã hội trong lĩnh vực chăm sóc sức
khỏe tâm thần, trong 03 năm trở lại đây trung tâm chăm sóc và nuôi dưỡng người tâm
thần Hà Nội đã nghiên cứu vận dụng tiến hành triển khai đồng bộ các mơ hình, giải
pháp nâng cao chất lượng chăm sóc ni dưỡng kết hợp với điều trị duy trì và hoạt
động cơng tác xã hội để can thiệp, hỗ trợ phục hồi toàn diện cho người bệnh tâm thần
phân liệt tại Trung tâm. Điển hình trong cơng tác xã hội đối với người bệnh tâm thần
phân liệt được thể hiện qua các mô hình đang đem lại hiệu quả như sau:
- Thứ nhất: CTXH thực hiện trợ giúp xây dựng nhóm phục hồi thể lực, trí lực cho
người bệnh với nhiều hoạt động đa dạng thu hút nhiều bệnh nhân tham gia. Từ việc
sàng lọc, phân loại bệnh nhân, xác định đối tượng nhân viên công tác xã hội tiến hành
các hoạt động trợ giúp phù hợp. Để hoạt động rèn luyện thể lực thành hoạt động
thường xuyên, nhân viên công tác xã hội lựa chọn bài tập thể dục phù hợp với sức
khỏe bệnh nhân, do số lượng bệnh nhân đông, quản lý ở 10 tổ riêng biệt nên việc tổ
chức hướng dẫn tập luyện phải thực hiện cho từng nhóm bệnh nhân có khả năng tiếp
thu nhanh, khi bệnh nhân thành thục lấy đó làm nịng cốt để hướng dẫn các bệnh nhân
khác tại các tổ chăm sóc, sau 03 tháng triển khai đến nay toàn bộ bệnh nhân đã tập
luyện thành thục bài tập thể dục và duy trì bài tập trở thành chế độ thể dục buổi sáng
sau khi báo thức. Bên cạnh đó nhân viên cơng tác xã hội xây dựng kế hoạch duy trì
thường xuyên hoạt động sinh hoạt nhóm khuyến khích bệnh nhân chia sẻ thơng tin, sở
thích cá nhân từ đó lựa chọn tổ chức các trò chơi trị liệu tâm lý, hoạt động giao lưu
văn hóa, thể thao; tổ chức hội thi văn nghệ, thi tìm hiểu kiến thức xã hội; thành lập thư
viện sách thu hút hơn 100 bệnh nhân tham gia; lấy ngày Chủ nhật hàng tuần là ngày

văn hóa thể thao khuyến khích bệnh nhân tham gia tự sáng tạo tổ chức các trị chơi
cho các bệnh nhân khác… Mơ hình hoạt động nhóm đã phát huy hiệu quả, thu hút
bệnh nhân tham gia, tạo môi trường sống, sinh hoạt phong phú, đa dạng.

11


- Thứ hai: CTXH triển khai mơ hình thí điểm quản lý trường hợp đối với bệnh nhân
dịch vụ tự nguyện. Đầu năm 2017, đơn vị triển khai thực hiện thí điểm quản lý trường
hợp đối với 50 bệnh nhân diện dịch vụ tự nguyện, thành lập tổ quản lý trường hợp
gồm 15 cán bộ, nhân viên các phòng Nghiệp vụ cơng tác xã hội, phịng Y tế và 02
phịng chăm sóc bệnh nhân do 01 đồng chí Phó Giám đốc trực tiếp chỉ đạo. Tổ quản lý
trường hợp có nhiệm vụ khai thác hồ sơ, khảo sát, xác định nhu cầu của gia đình bệnh
nhân qua đó xây dựng kế hoạch quản lý đối với từng trường hợp. Thời gian thực hiện
quản lý trường hợp duy trì theo thời gian ký kết hợp đồng dịch vụ đối với từng bệnh
nhân, quá trình quản lý trường hợp được thực hiện thành 06 bước:
+ Bước 1: Nhân viên công tác xã hội khai thác thông tin bệnh nhân và xác định nhu
cầu.
+ Bước 2: nhân viên y tế khai thác tình trạng bệnh lý và tình hình sức khỏe bệnh nhân
+ Bước 3: nhân viên công tác xã hội xây dựng kế hoạch quản lý trường hợp trình lãnh
đạo phê duyệt.
+ Bước 4: nhân viên các phịng chăm sóc căn cứ kế hoạch triển khai thực hiện, nhân
viên phòng Nghiệp vụ công tác xã hội phối hợp đánh giá 01 lần/tháng theo bảng rà
soát và giám sát thực hiện kế hoạch hỗ trợ.
+ Bước 5: kết thúc quản lý trường hợp tại Trung tâm nhân viên cơng tác xã hội –
Phịng Nghiệp vụ công tác xã hội cùng nhân viên tham gia quản lý trường hợp của 02
phịng Chăm sóc bệnh nhân và phòng Y tế để cùng thống nhất đánh giá, lượng giá kết
quả q trình chăm sóc, hỗ trợ trường hợp, phản ánh nội dung vào Bảng lượng giá kết
quả can thiệp.
+ Bước 6: NVCTXH tư vấn, khuyến nghị gia đình bệnh nhân về việc tiếp tục kéo dài

thời gian dịch vụ hoặc kết thúc dịch vụ trên cơ sở kết quả lượng giá can thiệp, trường
hợp bệnh nhân đạt kết quả toàn diện bàn giao hướng dẫn gia đình chăm sóc tại nhà,
nhân viên cơng tác xã hội duy trì 01 lần/ tháng liên hệ với gia đình cập nhật thơng tin
tình hình bệnh nhân, khi cần thiết sẵn sàng trợ giúp đưa bệnh nhân trở lại Trung tâm.
Mơ hình quản lý trường hợp mặc dù là thí điểm nhưng đã đem lại hiệu quả tích cực,
được gia đình bệnh nhân đánh giá cao. Các trường hợp bệnh nhân tự nguyện khi tham
gia được chăm sóc tồn diện, cơ bản hồi phục về sức khỏe, thể trạng; tự chủ trong sinh
hoạt cá nhân, nhiều bệnh nhân bỏ được thuốc lá, biết tự đánh răng, rửa mặt; nhận thức
được hành vi và tham gia tích cực các hoạt động văn hóa, thể thao… Dự kiến năm
2018 đơn vị sàng lọc và tổ chức quản lý trường hợp đối với các bệnh nhân hưởng chế
độ và mở rộng mơ hình dịch vụ quản lý trường hợp cho bệnh nhân tâm thần tại gia
đình.
Phát huy kết quả đạt được từ cơng tác tổ chức thí điểm quản lý ca về chăm sóc
và phục hồi chức năng cho người bệnh tâm thần năm 2017, rhực hiện các giải pháp
nghiệp vụ công tác xã hội được rút kinh nghiệm trong quá trình quản lý, chăm sóc và
phục hồi chức năng cho bệnh nhân. Năm 2018 Trung tâm Chăm sóc và ni dưỡng
người tâm thần Hà Nội tiếp tục tổ chức mở rộng phương pháp quản lý ca về chăm sóc
12


và phục hồi chức năng cho người bệnh tâm thần tại đơn vị.
Với cách làm mới, sáng tạo, phù hợp với thực tế công tác quản lý bệnh nhân
tập trung tại trung tâm. Trung tâm xây dựng Quản lý ca theo nhóm với gần 100 bệnh
nhân và được chia thành các nhóm có cùng đặc điểm giống nhau để thuận lợi cho việc
hỗ trợ, theo dõi và tổ chức các hoạt động trợ giúp. NVCTXH thực hiện quản lý trường
hợp tập trung vào 3 nhóm đối tượng tại hai tổ B4, B1 là: Trường hợp bệnh nhân hạn
chế các kỹ năng vận động, giao tiếp, sinh hoạt; Nhóm trường hợp bệnh nhân béo phì,
thừa cân; Nhóm bệnh nhân khơng tích cực tham gia các hoạt động tập thể.
- Thứ ba: các hoạt động CTXH trong tạo việc làm và lao động trị liệu. Tháng 3/2017,
đơn vị triển khai tổ chức thí điểm tạo việc làm cho bệnh nhân, sau khi sàng lọc sức

khỏe bệnh nhân lựa chọn 20 bệnh nhân hướng dẫn nghề làm vàng mã. Sau khi thành
thục tay nghề đơn vị tổ chức nhân rộng bằng phương pháp lấy bệnh nhân hướng dẫn
bệnh nhân, đến nay đã thu hút được hơn 200 bệnh nhân tham gia thường xuyên và đạt
được mức thu nhập bình quân 220.000đ/1 bệnh nhân/tháng, số tiền trên được đưa vào
sổ căng tin để bệnh nhân sử dụng theo nhu cầu. Bên cạnh đó tổ chức cho 60 bệnh
nhân tham gia trồng rau và chăn nuôi lợn, đơn vị bồi dưỡng bằng hiện vật tương
đương 200.000đ/1 bệnh nhân/1 tháng. Mức thu nhập từ làm nghề và tổ chức lao động
cho bệnh nhân không lớn nhưng là tiền đề để đơn vị nhân rộng tổ chức các hoạt động
làm nghề thủ công khác, phù hợp với năng lực và sức khỏe bệnh nhân. Từ hoạt động
lao động sản xuất đơn vị đã đáp ứng thừa về nhu cầu thực phẩm, rau xanh phục vụ
bữa ăn bệnh nhân, nâng cao chất lượng đời sống sinh hoạt của toàn đơn vị.
- Thứ tư: Hoạt động CTXH trong thực hiện liệu pháp cắt, giảm và thay thế thuốc
chuyên khoa tâm thần. Do bệnh nhân là đối tượng tâm thần phân liệt mãn tính nên
việc duy trì thuốc điều trị chuyên khoa tâm thần là thường xuyên (buổi trưa và buổi
tối). Trong quá trình điều trị, nhận thấy phần đa thuốc điều trị chuyên khoa là loại
thuốc thế hệ cũ (Haldol, Aminazin, Tysercin, Gardenal, Seduxen…), bệnh nhân sử
dụng lâu dài dẫn đến có nhiều tác dụng phụ, ảnh hưởng đến sức khỏe (dịn xương,
ngoại tháp, béo phì, mệt mỏi ngại vận động, nhược cơ….). Trước thực trạng trên, từ
tháng 7/2016 lãnh đạo đơn vị triển khai thực hiện các giải pháp cắt, giảm các loại
thuốc thế hệ cũ và thay thế uống thuốc bằng biện pháp trị liệu và sử dụng các loại
thuốc điều trị chuyên khoa mới ít tác dụng phụ. NVCTXH nhắc nhở về cách sử dụng
thuốc và làm việc với gia đình bệnh nhân để hướng dẫn vfa thoe dõi cách chăm sóc
điều trị bệnh thoe đơn của bác sỹ. Sau hơn 1 năm thực hiện kết quả cắt không uống
thuốc buổi trưa cho 408 bệnh nhân, giảm và thay thế các loại thuốc buổi tối cho 579
bệnh nhân từ sử dụng 22.000 viên/1 tháng xuống còn 7.000 viên/1 tháng. Giải pháp
trên kết hợp với tổ chức cho bệnh nhân tham gia các hoạt động trị liệu, thể thao, văn
hóa do phịng CTXH tổ chức đã nâng cao sức khỏe bệnh nhân, giảm các tác dụng phụ
của thuốc, dần trả lại giấc ngủ sinh học đem lại tinh thần thoải mái, chủ động tăng
cường vận động của bệnh nhân, đem lại cơ hội phục hồi các chức năng cho người
bệnh.

13


* Đánh giá hiệu quả hoạt động CTXH trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh
nhân tâm thần tại trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội

Các hoạt động CTXH tại trung tâm đã mang lại nhiều kết quả đáng khích lệ.
Ngồi các mơ hình và hoạt động CTXH nêu trên, trung tâm chăm sóc và ni dưỡng
người tâm thần Hà Nội cịn kết hợp đẩy mạnh chất lượng chăm sóc, ni dưỡng bệnh
nhân, quyết liệt trong công tác vệ sinh môi trường cùng với thường xuyên bồi dưỡng
chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ CTXH cũng như nâng cao chất lượng khám và
điều trị, chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân đã tạo lên thành cơng trong cơng tác chăm
sóc sức khỏe cho bệnh nhân tâm thần tại Trung tâm. Kết quả nêu trên cùng với cải
cách các hoạt động hành chính đơn vị đã Sở Lao động Thương binh và Xã hội Hà Nội
cơng nhận trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội là đơn vị điển
hình – kiểu mẫu trong xây dựng môi trường làm việc "Văn minh – Chun nghiệp –
Thân thiện".
Nhờ lồng ghép mơ hình CTXH và đẩy mạnh các hoạt động của phòng CTXH,
trung tâm đã đạt được các thành tựu đáng ghi nhận trong những năm gần đây:
- Năm 2009: Bằng khen của Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội;
- Năm 2010: Danh hiệu “tập thể lao động xuất sắc” của Uỷ ban nhân dân thành phố
Hà Nội;
- Năm 2011: Cờ thi đua xuất sắc của UBND thành phố Hà Nội.
- Năm 2012: Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ;
- Năm 2013:
+ Bằng khen của UBND Thành phố Hà Nội do đã có thành tích xuất sắc trong việc
thực hiện Kế hoạch về trợ giúp người khuyết tật Thành phố giai đoạn 2009 - 2013.
+ Tập thể đơn vị đạt Giấy khen của Bảo hiểm xã hội Hà Nội.
- Qua các hoạt động cụ thể, ta thấy được CTXH đã đạt được các kết quả trong việc

CSSK cho bệnh nhân tâm thần như:
Các hoạt động phịng ngừa:
+ Cơng tác truyền thơng đã nâng cao nhận thức của bệnh nhân tâm thần và gia đình
người tâm thần trong trung tâm về việc tự CSSKTT.
+ Vận động được nguồn lực vật chất cho trung tâm từ cộng đồng, tổ chức và người
nhà bệnh nhân tâm thần.
+ CTXH tại trung tâm chưa lồng ghép được nhiều nội dung giảm kì thị và phân biệt
đối xử với người tâm thần và gia đình người tâm thần vào các chương trình, hoạt động
diễn ra tại trung tâm và cộng đồng dân cư ở xã Thụy An.
Các hoạt động can thiệp, phục hồi:

14


+ Phòng nghiệp vụ CTXH thực hiện tham vấn tâm lý, tư vấn cho người tâm thần và
gia đình của họ.
+ Các hoạt động can thiệp khủng hoảng hay can thiệp khẩn cấp chưa có nhiều sự tham
gia của CTXH mà hầu hết là do phịng Y tế, phịng Ni dưỡng đời sống, phịng chăm
sóc bệnh nhân Thun giảm phịng chăm sóc bệnh nhân Sa sút cách ly phịng Phục
hồi chức năng & Lao động trị liệu thực hiện.
+ Phối hợp cùng phòng Y tế để quản lý trường hợp với bệnh nhân tâm thần.
Các hoạt động phát triển:
+ Hỗ trợ xây dựng nhóm hịa nhập cho người tâm thần với hình thức các nhóm phục
hồi thể lực, trí lực cho người bệnh.
+ CTXH tham gia hướng dẫn và kết nối bệnh nhân tâm thần với lao động trị liệu trong
trung tâm. Tuy nhiên, các hoạt động kết nối việc làm khi hòa nhập cộng đồng cho
người tâm thần chưa hiệu quả.
+ Phòng CTXH đã tổ chức một số chương trình, hoạt động để giúp bệnh nhân tâm
thần trong trung tâm hịa nhập với nhau, tuy nhiên, chưa có các hoạt động cụ thể để
trợ giúp người mắc bệnh tâm thần hòa nhập khi trở về sống tại cộng đồng.

Bên cạnh những kết quả nêu trên, đơn vị nói riêng và các Trung tâm chăm sóc,
ni dưỡng người tâm thần nói chung đang gặp phải những khó khăn về cơ chế chính
sách, nhân lực, trình độ chun mơn của NVCTXH cũng như điều kiện về cơ sở vật
chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động CTXH trong chăm sóc, nuôi dưỡng, điều trị
và phục hồi chức năng cho người bệnh.
Hiện nay, xuất phát từ nhu cầu rất lớn của xã hội về chăm sóc sức khỏe tâm
thần cho người tâm thần phân liệt và các bệnh rối loạn tâm thần, thì hoạt động cơng
tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần tại Trung tâm chăm sóc và nuôi dưỡng
người tâm thần Hà Nội đang đạt được nhiều hiệu quả và cần được quan tâm nhân rộng
triển khai thực hiện.

* Yếu tố tác động đến hiệu quả:

- Luật pháp, chính sách của Đảng và Nhà nước đã góp phần tăng hiệu quả hoạt động
của CTXH trong chăm sóc sức khỏe ban đầu đối với người mắc bệnh tâm thần tại
trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội như: Đề án 32, Đề án 1215,
Đề án 2514
- Sự quan tâm, giúp đỡ và phối hợp của Phòng LĐ - TB & XH của tỉnh và chính
quyền địa phương đối với trung tâm.

15


- Ban giám đốc trong trung tâm coi trọng vai trò của phòng nghiệp vụ CTXH, liên tục
đào tạo và bồi dưỡng NVCTXH trong trung tâm, lồng ghép mơ hình CTXH vào các
dịch vụ, chương trình của trung tâm.
- Các phòng ban khác phối hợp và trợ giúp phòng nghiệp vụ CTXH để đạt được hiệu
quả trong các hoạt động CTXH tại trung tâm.
- NVCTXH trong chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội được đào tạo một
cách bài bản, có kiến thức, kỹ năng trong lĩnh vực CSSKTT.

III. Đề xuất giải pháp nhằm cải thiện hoạt động CTXH trong chăm sóc sức
khỏe tâm thần cho bệnh nhân tâm thần tại trung tâm chăm sóc và ni
dưỡng người tâm thần Hà Nội
3.1. Bổ sung các hoạt động sau vào chức năng, nhiệm vụ của phòng nghiệp
vụ CTXH
- Truyền thông cho cộng đồng dân cư xã Thụy An và địa bàn lân cận để giảm kì thị và
phân biệt đối xử với bệnh nhân tâm thần trong trung tâm và người tâm thần cùng gia
đình của họ trên địa bàn và nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề CSSKTT.
- Can thiệp xử lý khủng hoảng cho người tâm thần và gia đình người tâm thần tại
trung tâm.
- Can thiệp khẩn cấp cho bệnh nhân tâm thần và gia đình họ.
- Khơng chỉ trợ giúp trong lao động trị liệu trong trung tâm mà còn kết nối trong việc
định hướng nghề nghiệp, học nghề và tạo việc làm cho người tâm thần và gia đình họ
sau khi rời khỏi trung tâm.
- Hỗ trợ hòa nhập cộng đồng cho bệnh nhân tâm thần sau khi phục hồi và trở về địa
phương.

3.2. Cải thiện các hoạt động CTXH trong trung tâm
- Tổ chức và lên kế hoạch để vận động nguồn lực một cách hiệu quả hơn, nhận được
sự quan tâm nhiều hơn từ chính quyền địa phương và người dân cộng đồng.
- Xây dựng thêm nhiều nhóm hịa nhập cho bệnh nhân tâm thần với nhiều khía cạnh
rộng hơn là trí lực và thể lực để họ có nơi vui chơi, giải trí, tâm sự.
- Truyền thơng về GDSKTT cho bệnh nhân và cả các cán bộ trong trung tâm.
16


Để thực hiện toàn diện và hiệu quả hơn nữa các hoạt động cơng tác xã hội
trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người bệnh tâm thần tại trung tâm chăm sóc và
ni dưỡng người tâm thần Hà Nội, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, UBND

Thành phố Hà Nội đặc biệt là Cục Bảo trợ xã hội cần quan tâm đến việc ban hành các
văn bản hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ công tác xã hội, nghiệp vụ về quản lý
trường hợp đối với người bệnh tâm thần cũng như bồi dưỡng các kiến thức cơ bản về
chăm sóc sức khỏe tâm thần cho lực lượng cán bộ làm nhiệm vụ công tác xã hội tại
trung tâm.
Đồng thời, cần phải để đẩy mạnh thực hiện đề án 1215 của Chính phủ về trợ
giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí dựa
vào cộng đồng giai đoạn 2011 – 2020, đề nghị tiếp tục quan tâm đầu tư kinh phí xây
dựng các mơ hình trợ giúp, cũng như sớm thông qua, ban hành quy định về khung giá
dịch vụ trợ giúp người tâm thần, làm cơ sở thực hiện cơ chế và mức thu dịch vụ trong
lĩnh vực chăm sóc, ni dưỡng người tâm thần trong trung tâm.

17


Kết luận
Qua bài tiểu luận trên, chúng ta có thể thấy được tầm quan trọng của các hoạt
động CTXH trong trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội.
Nhờ sự chỉ đạo của ban Giám đốc trung tâm và sự phối hợp của các phòng ban
khác, Phòng nghiệp vụ CTXH trong trung tâm đã hoàn thành tốt các chức năng,
nhiệm vụ được giao, góp phần điều trị và trợ giúp bệnh nhân tâm thần một cách hiệu
quả.
Từ các kết quả đã đạt được của CTXH tại trung tâm và những đề xuất cải thiện,
bổ sung thêm các hoạt động còn thiếu và chưa hiệu quả của bài tiêu luận, sự tham gia
của nhân viên CTXH trong hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bệnh nhân tâm
thần phân liệt tại trung tâm chăm sóc và ni dưỡng người tâm thần Hà Nội sẽ giúp
bệnh nhân tâm thần tại trung tâm tiếp cận với các nguồn lực, tư vấn cho họ phát huy
khả năng, trình độ để trở nên mạnh mẽ hơn, tự tin sống độc lập, hịa nhập cộng đồng
và tham gia bình đẳng vào các hoạt động xã hội, có cơ hội được lao động, học tập như
những người bình thường. Nhân viên CTXH sẽ tham vấn cho người tâm thần giúp có

điều kiện tiếp cận để được chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng, học văn hóa, học
nghề, làm việc, trợ giúp pháp lý, hiểu và nắm bắt được các quyền của họ theo quy
định của pháp luật.
Thành quả của hoạt động CTXH không chỉ ảnh hưởng đến bệnh nhân tâm thần
và gia đình họ trong trung tâm mà cịn là bài học, động lực thúc cho hoạt động CTXH
ở tại các trung tâm, cơ sở bảo trợ khác và tại cộng đồng, góp phần phát triển hoạt động
CTXH trong lĩnh vực CSSKTT trên cả nước.
Để hoàn thành được cuốn tiểu luận này, em xin chân thành cảm ơn sự hướng
dẫn tận tình của cơ Nguyễn Phương Anh trong suốt q trình của học phần CTXH
trong chăm sóc SKTT. Những kiến thức mà cơ truyền đạt khơng chỉ giúp em trong
q trình học và làm tiểu luận mà sẽ còn là hành trang quý giá để thực hành nghề, cụ
thể là trong lĩnh vực CSSKTT sau khi tốt nghiệp.

18


Tài liệu tham khảo
1. Bùi Thị Xuân Mai, 2015, Nhập môn Công Tác Xã Hội, Nxb Lao Động – Xã Hội.
2. Edward Cohen, Trần Đình Tuấn, 2016, Vai trị của Công tác xã hội trong Sức khỏe
Tâm thần và Những gợi ý cho Việt Nam.
3. Nhiều tác giả, 2017, Hướng dẫn thực hành Cơng tác xã hội trong chăm sóc sức
khỏe tâm thần, Nxb Lao Động – Xã Hội.
4. Nguyễn Thị Thái Lan, Bùi Thị Xuân Mai, 2014, Công tác xã hội cá nhân và gia
đình, Nxb Lao Động – Xã Hội.
5. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Hồng Kiên, 2013, Giáo trình Cơng tác xã hội trong
lĩnh vực sức khỏe tâm thần, Nxb Lao Động – Xã Hội.
6. UNICEF, Bộ Lao động Thương binh Xã hội, 2017, Công tác xã hội trong chăm sóc
sức khỏe cộng đồng, Nxb Lao Động – Xã Hội.
7. Ruth Allen,Sarah Carr, Dr Karen Linde, 2016, Social work for better mental health
- A strategic statement, Deparment of Health.

8. Thân Trung Dũng, 2011, Công tác xã hội trong chăm sóc sức khoẻ tâm thần ở Việt
Nam, Tạp chí Gia đình & Trẻ em, Số 47.
9. Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, 2011, Đánh giá Thực trạng Hệ thống Chăm
sóc Sức khỏe Tâm thần thuộc quản lý của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Nxb
Lao Động – Xã Hội.
10. Trần Văn Kham, 2016, Lý thuyết và các mơ hình thực hành cơng tác xã hội: Lịch
sử phát triển và những hàm ý cho phát triển công tác xã hội ở Việt Nam, Trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn
11. Trần Tuấn, 2010, Vai trị của cơng tác xã hội trong chăm sóc y tế. Tài liệu hội thảo
“Phát triển cơng tác xã hội trong lĩnh vực y tế”, Hà Nội.

19


Trang web
1. />2. />3. />4. />5.
6.

Danh mục viết tắt
LĐ-TB&XH
CTXH
CSSKTT
NVCTXH
SKTT

Lao Động – Thương Binh & Xã Hội
Công tác xã hội
Chăm sóc sức khỏe tâm thần
Nhân viên cơng tác xã hội
Sức khỏe tâm thần

20