Hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ điều trị nghiện cho người nghiện ma túy tại cộng đồng ( nghiên cứu trường hợp tại cơ sở điều trị methadone thuộc trung tâm phòng chống HIV AIDS thành phố nam định)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------

TẠ HÔN
̀ G VÂN

HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ
NGHIỆN CHO NGƢỜI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG
(Nghiên cứu trường hợp tại Cơ sở điều trị Methadone
thuộc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thành phố Nam Đị nh)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Công tác xã hội

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------

TẠ HÔN
̀ G VÂN

HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ
NGHIỆN CHO NGƢỜI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG
(Nghiên cứu trường hợp tại Cơ sở điều trị Methadone
thuộc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thành phố Nam Đị nh)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Công tác xã hội

Mã số: 60 90 01 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyên
̃ Tố Như

Hà Nội – 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn Thạc sỹ, tôi
đã nhận được sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá
nhân và tập thể
Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyến Tố Như
đã tận tâm hướng dẫn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành
luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô trong Khoa Xã hội học,
Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội đã tận tình giảng dạy,
hướng dẫn, truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình học tập, thực hiện và
hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cơ quan, đơn vị, các đồng chí lãnh đạo
tại thành phố Nam Định, Cơ sở điều trị Methadone, Trung tâm phòng chống
HIV/AIDS tỉnh Nam Định, cảm ơn sự phối hợp của các cán bộ Công an trên
các phường của thành phố, Trung tâm nghiên cứu và hỗ trợ tâm lý cho người
nghiện ma túy.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tập thể lớp Cao học Công tác xã hội và
những người giúp tôi trả lời bảng câu hỏi khảo sát làm cơ sở cho việc phân
tích và đưa ra kết quả nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã rất cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và
năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót hoặc có
những phần nghhiên cứu chưa sâu. Rất mong nhận được sự chỉ đạo, đóng góp

quý báu của quý thầy cô và các bạn.
Tôi xin chân trọng cảm ơn!
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

TẠ HỒNG VÂN


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên của của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được công khai
trong bất kỳ công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

TẠ HỒNG VÂN


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................ Error! Bookmark not defined.
1. Lý do chọn đề tài ......................................... Error! Bookmark not defined.
2. Tổng quan những nghiên cứu, can thiệp v ề công tác hỗ trợ điều trị nghiện
ma túy: ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3. Ý nghĩa của nghiên cứu: ............................. Error! Bookmark not defined.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu: ........... Error! Bookmark not defined.
5. Phạm vi nghiên cứu:.................................... Error! Bookmark not defined.
5.1. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu:Error! Bookmark not defined.
6. Câu hỏi nghiên cứu: .................................... Error! Bookmark not defined.
7. Giả thuyết khoa học: ................................... Error! Bookmark not defined.
8. Phương pháp nghiên cứu:............................ Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu của luận văn: .................................. Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG..................................................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄNError! Bookmark not defined.
1.1.Một số khái niệm cơ bản của nghiên cứu: Error! Bookmark not defined.
1.1.1.Công tác xã hội: ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3.Nghiện ma túy: ....................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.4.Điều trị nghiện ma túy: .......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.Các lý thuyết ứng dụng trong đề tài: ......... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.Thuyết hệ thống: .................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2.Thuyết hành vi – Học tập xã hội: ........... Error! Bookmark not defined.
1.2.3.Thuyết nhận thức xã hội:........................ Error! Bookmark not defined.
1.3.Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nướcError! Bookmark not defined.
1.4.Đặc điểm và địa bàn nghiên cứu: .............. Error! Bookmark not defined.
1.4.1.Tỉnh Nam Định: ..................................... Error! Bookmark not defined.

1.4.2.Các mô hình, dịch vụ trợ giúp người nghiện ma túy tại Nam Định:Error! Bookmark not


1.4.3. Các mô hình, dịch vụ còn thiếu và yếu trên địa bàn tỉnh Nam ĐịnhError! Bookmark no

1.4.4. Dịch vụ quản lý trường hợp với người sử dụng ma túy:Error! Bookmark not defi

1.4.5. Dịch vụ tiếp cận cộng đồng thông qua giáo dục viên đồng đẳng:Error! Bookmark not
1.5.Cơ sở điều trị Methadone thành phố Nam định:Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐIỀU TRỊ NGHIỆN TẠI CƠ SỞ ĐIỀU
TRỊ METHADONE THÀNH PHỐ NAM ĐỊNHError! Bookmark not defined.

2.1.Cơ cấu bộ máy và các hoạt động điều trị nghiện tại cơ sở:Error! Bookmark not defi
2.1.1.Hoạt động tư vấn: ................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2.Hoạt động thăm khám: ........................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3.Hoạt động điều trị: ................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.4.Theo dõi quá trình điều trị: .................... Error! Bookmark not defined.

2.1.5.Xử lý các tác dụng không mong muốn..........Error! Bookmark not defined.

2.2. Thực trạng điều trị của người nghiện tại cơ sở Methadone tp.Nam Định:Error! Bookmar
2.2.1. Đặc điểm chung của người nghiện ma túy:Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Thực trạng hoạt động điều trị tại Cơ sở Methadone tp. Nam ĐịnhError! Bookmark no
2.2.3. Thực trạng điều trị của người nghiện ma túy:Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. ỨNG DỤNG CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM TRONG TRỢ

GIÚP NGƢỜI SỬ DỤNG MA TÚY ĐIỀU TRỊ NGHIỆNError! Bookmark not define
3.1. Mục đích của hoạt động trợ giúp ............ Error! Bookmark not defined.
3.2. Hình thức trợ giúp: ................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Hoạt động trợ giúp: .................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Tiếp xúc nhóm: .................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Thu thập thông tin nhóm: ...................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Mối quan hệ của các thành viên trong nhóm.Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Sơ đồ hoạt động: ................................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Xác định vấn đề của nhóm: ..................... Error! Bookmark not defined.
3.4.1.Thực trạng của nhóm tự lực: .................. Error! Bookmark not defined.
3.4.2.Nhu cầu của nhóm:................................. Error! Bookmark not defined.


3.4.3.Khó khăn: ................................................. Error! Bookmark not defined.
3.5.Xác định các nguồn lực hỗ trợ: ................. Error! Bookmark not defined.
3.6. Kế hoạch giúp đỡ: ................................... Error! Bookmark not defined.
3.6.1. Chuẩn bị kế hoạch: ............................... Error! Bookmark not defined.
3.6.2. Xác định nội dung trợ giúp: ................. Error! Bookmark not defined.
3.6.3. Hoạt động cụ thể: .................................. Error! Bookmark not defined.
3.7. Đánh giá kết quả sau can thiệp................. Error! Bookmark not defined.
3.8. Chuyển giao hoạt động nhóm: ................. Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
KHUYẾN NGHỊ ............................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 11
PHỤ LỤC 1 .................................................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Viết tắt

Viết đầy đủ

CTXH

: Công tác xã hội

CDTP

: Chất dạng thuốc phiện

LHQ

: Liên Hợp Quốc

NVXH

: Nhân viên xã hội

NSDMT

: Người sử dụng ma túy

THNCĐ

: Tái hòa nhập cộng đồng

BLĐTBXH

: Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội

CSCB

: Cơ sở chữa bệnh

CTXH

: Công tác xã hội

CSĐT

: Cơ sở điều trị

NVXH

: Nhân viên xã hội


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Một số tác dụng phụ của thuốc thường gặp phải.Error! Bookmark not
defined.

Bảng 2.2. Độ tuổi người tham gia điều trị ...... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3: Trình độ học vấn............................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Tình trạng hôn nhân ....................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Mức độ sống hiện tại của người tham gia điều trịError! Bookmark not
defined.
Bảng 2.6: Tình trạng sử dụng ma túy: ............ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.7: Nhu cầu tham gia các dịch vụ y tế . Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Nhu cầu về mặt tâm lý .................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.9: Đối tượng hỗ trợ điều trị nghiện..... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.10: Trở ngại của người tham gia ........ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.11: Mức độ quan tâm của gia đình và cộng đồngError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.1. Danh sách thành viên nhóm ........... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2: Xác định nhu cầu chung của nhóm Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3. Khó khăn tâm lý: ............................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Bộ máy chức năng hoạt động tại Cơ sở nghiên cứu.Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 2.2: Hoạt động điều trị có hiệu quả tại Cơ sở Methadone: ........ Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.3: Tình trạng việc làm hiện tại so với trước khi điều trị: ........ Error!
Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.4: Nguyện vọng khi tham gia điều trịError! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.5: Điều kiện cần để đạt nguyện vọngError! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.6: Nhu cầu tiếp cận các loại hình hỗ trợError! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.7: Yếu tố quyết định điều trị........... Error! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.8: Nguyên nhân tồn tại khó khăn ... Error! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2.9: Yếu tố nguy cơ tác động đến quá trình điều trịError! Bookmark not

defined.
Biểu đồ 3.1: Sơ đồ tương tác nhóm ................ Error! Bookmark not defined.
Sơ đồ 3.1. Nguồn lực hỗ trợ:.......................... Error! Bookmark not defined.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chiến lược quốc gia phòng, chống và kiểm soát ma túy ở Việt Nam đến năm
2020 và định hướng đến năm 2030.
2. Cục phòng chống tệ nạn xã hội – Bộ LĐ- TB&XH, Báo cáo tổng kết công
tác phòng chống ma túy 2012.
3. Cục phòng chống tệ nạn xã hội ( 2009), Tài liệu tập huấn “ Giảm thiểu tác
hại dự phòng lây nhiễm HIV , dự phòng tái nghiện theo dõi và đánh giá các
hoạt động dự án ”, Tài liệu tập huấn dùng cho BQLDA tỉnh và các Trung
tâm chữa bệnh giáo dục lao động xã hội.
4. Cục phòng chống tệ nạn xã hội (2011), Truyền thông thay đổi hành vi trong
can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV – Tài liệu dành cho các học viên trong
các trung tâm giáo dục lao động xã hội.
5. Cục phòng chống tệ nạn xã hội (2011), Tài liệu nâng cao kiến thức quản lý ,
giáo dục cho cán bộ Trung tâm chữa bệnh, giáo dục lao động xã hội ( tập 1,
2, 3)
6. Luật phòng, chống ma túy (2000), Ban hành ngày 19/12/2000 và được sửa
đổi, bổ sung năm 2008, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, khoản 2 và 3 điều
2, điều 26a, điều 27, điều 28 và điều 33.
7. Nghị định 61/2011/NĐ-CP sửa đổi , bổ sung một số điều của Nghị đị nh số
135/2004/NĐ-CP về chế độ áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh, tổ
chức hoạt động của cơ sở chữa bệnh theo Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành


chính và chế độ áp dụng đối với người chưa thành niên

, người tự nguyện

vào cơ sở chữa bệnh.
8. Nghị định 94/2009/NĐ-CP ngày 26/10/2009 quy đị nh chi tiết thi hành Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng , chống ma túy về quản lý sau
cai nghiện ma túy.
9. Nghị định số 94/ 2010 ngày 09/09/2010 quy đị nh về tổ chức cai nghiện ma
túy tại gia đình, cai nghiện ma túy tại cộng đồng.
10. Phòng cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Nam Định (2011),
Báo cáo kết quả tổng điều tra cơ bản, công tác sưu tra, đấu tranh chuyên án
của lực lượng CSĐTTP về ma túy đợt I năm 2011.
11. Quyết đị nh số 1010/QĐ-TTg ngà y 27/06/2011 phê duyệt chiến lược quốc
gia phòng chống và kiểm soát ma túy ở Việt Nam đến năm

2020 và định

hướng đến năm 2030.
12. Sổ tay thông tin điều trị Methadone dành cho người, Tô
bệ̉ nh
chức FHI360
13. Tài liệu Hội Thảo Quốc T ế tại Việt Nam (2012), Các rối loạn nghiện chất
và HIV ở Việt Nam.
14. Tài liệu tập huấn: Ma túy và xã hội ( FHI, 2010)
15. Tài liệu tập huấn: Tư vấn điều trị nghiện ma túy ( FHI, 2010 )
16. Thông tư số 21/2010/TT-BLĐTBXH ngày 05 tháng 08 năm 2010 của Bộ
trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội ban hành Quy chế quản lý , tư
vấn, dạy nghề và giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện ma túy tại
Trung tâm Quản lý sau cai nghiện và Trung tâm Chữa bệnh – Giáo dục Lao
động Xã hội.
17. Thông tư liên tị ch số

27/2012/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 24 tháng 02

năm 2012 về Quy đị nh quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện chế độ áp
dụng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh , chế độ đóng góp và miễn , giảm,


hỗ trợ đối với đối tượng trong cơ sở chữa bệnh và tổ chức cai nghiện ma túy
tại gia đình và cộng đồng..
18. Trung tâm thông tin và giáo dục sức khỏe TP Hồ Chí Minh

(1996), Sổ tay

tham vấn HIV/AIDS.
19. Chu Quốc Ân (2007), Thông tin, giáo dục và truyền thống thay đổi hành vi
phòng chống HIV/AIDS, Dự án phòng chống HIV /AIDS ở Việt Nam, Ngân
hàng thế giới.
20. Hoàng Bảo Châu (2001), nghiện ma túy và cơ chế gây nghiện ma túy , Kỷ
yếu hội thảo khoa học về công tác cai nghiện và phục hồi cho người nghiện
ma túy Bộ LĐ - TB & XH, Cục phòng chống tệ nạn xã hội.
21. Trần Xuân Kỳ ( 2008), Giáo trình Trợ giúp xã hội, NXB Lao dộng - Xã hội
2008.
22. Phan Thị Mai Hương , (2002), Luận án tiến sỹ: Tìm hiểu đặc điểm nhân
cách, hoàn cảnh xã hội của thanh niên nghiện ma túy và mối tương quan
giữa chúng.
23. Bùi Thị Xuân Mai, (2013), Giáo trình chất gây nghiện xã hội, NXB Lao
dộng - Xã hội.
24. Bùi Thị Xuân Mai – Nguyễn Tố Như (2013), Tham vấn điều trị nghiện ma
túy, Nxb Lao động xã hội.
25. Hoàng Bích Ngọc- TS Nguyễn Như Chiến, Đặc điểm tâm lý người phạm tội

ma túy, Nhà xuất bản Công an nhân dân, 2010.
26. Phan Trọng Ngọ , (2003). Các lý thuyết phát triển tâm lý người . Nhà xuất
bản sư phạm.
27. Phan Trọng Ngọ (2000) Dương Diệu Hoa , Nghuyễn Thị Mùi , Tâm lý học
hoạt động và khả năng ứng dụng vào lĩnh vực dạy học

, Nhà xuất bản Đại

học Quốc gia Hà Nội
28. Nguyễn Tiệp (2011), Giáo trình Chính sách xã hội, NXB Lao động - Xã hội


29. Hoàng H uyền Trang , Bùi Thị Xuân Mai , Romeoyap (1996), Tài liệu Tập
huấn Hỗ trợ tâm lý xã hội cho những người dễ bị tổn thương , Tổ chức Quốc
tế phục vụ Cộng động và Gia đì nh

– Tổ chức Liên Hợp Quốc

– Bộ

LĐTBXH.
30. Quang Uy, Tình hình nghiện ma túy và chất gây nghiện, trên Epphata Việt
nam số 7.
31. Ari-Rosmari Rosmarin và Niamh Eastwood

(201), Một cuộc cách mạng

thấm lặng - Các chính sách phi hình sự hóa ma túy trên toàn cầu

, Viện

nghiên cứu Quốc gia Hoa Kỳ về lạm dụng ma túy (NIDA ), Cơ chế tác động
của ma túy lên não.
32.CARE (2001), Bộ công cụ và hướng dẫn công tác vận động
33. Laura E. Beck (1994), Child Development, Allyn and Bacon.
34. Sreud-K.Jung-G.Dachelard-G.Tucci-V.Duldes (2000): Phân tâm học và văn
hóa nghệ thuật. Nhà xuất bản văn hoá thông tin.