Mức độ sáng tạo trong học tập của sinh viên sư phạm trường đại học phạm văn đồng, tỉnh quảng ngãi (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VÕ THỊ THIỀU

MỨC ĐỘ SÁNG TẠO TRONG HỌC TẬP
CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM TRƯỜNG ĐẠI HỌC
PHẠM VĂN ĐỒNG, TỈNH QUẢNG NGÃI

TÂM
LÝ HỌC
Demo Chuyên
Version -ngành:
Select.Pdf
SDK
Mã số: 60 31 04 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN VĂN BẮC

Huế, năm 2014
i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi,
các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, được
các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong
bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn
Võ Thị Thiều

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, Phòng Đào tạo
sau đại học, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành
luận văn này.
Kính gởi lời tri ân đến quý thầy, cô giáo đã tận tình giảng
dạy lớp cao học K21, chuyên ngành Tâm lý học, Trường Đại học
Sư phạm – Đại học Huế, niên khóa 2012 -2014.
Kính niệm ơn sâu sắc đến thầy giáo, TS. Nguyễn Văn Bắc đã
tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể giáo viên và
Version
sinh viênDemo
trường
Đại học- Select.Pdf
Phạm Văn SDK
Đồng đã tạo mọi điều kiện

giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập dữ liệu.
Xin gởi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và bạn bè –
những người luôn động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất

để tôi hoàn thành luận văn này
Huế, tháng 9 năm 2014

Tác giả luận văn

Võ Thị Thiều

iii


MỤC LỤC
………………………….
PHỤ BÌA .................................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii
MỤC LỤC ................................................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ 3
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 5
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 5
2. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................. 6
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ........................................................................ 6
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 6
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................. 7
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 7
7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 7
8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................. 8
NỘI DUNG ................................................................................................................ 9

Demo Version - Select.Pdf SDK

Chương 1: LÝ LUẬN TÂM LÝ HỌC VỀ SÁNG TẠO TRONG HỌC TẬP CỦA
SINH VIÊN SƯ PHẠM ............................................................................................. 9
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................... 9
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ....................................................................... 9
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ..................................................................... 10
1.2. Một số khái niệm, thuật ngữ có liên quan .......................................................... 12
1.2.1. Lý luận về sự sáng tạo .................................................................................... 12
1.2.2. Hoạt động học tập ........................................................................................... 24
1.2.3. Sáng tạo trong hoạt động học tập .................................................................... 25
1.2.4. Vai trò của sự sáng tạo trong học tập .............................................................. 26
1.3. Mức độ sáng tạo trong học tập của sinh viên sư phạm ....................................... 26
1.3.1. Sinh viên, sinh viên sư phạm, hoạt động học tập của sinh viên sư phạm ......... 26
1.3.2. Các biểu hiện sáng tạo trong học tập của SVSP .............................................. 28
1.3.3. Các mức độ sáng tạo trong học tập của SVSP ................................................. 28
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến MĐST trong học tập của SVSP ................................ 30
1.4.1. Yếu tố chủ quan.............................................................................................. 30
1.4.2. Yếu tố khách quan .......................................................................................... 33
1


Chương 2 TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................... 38
2.1. Tổ chức nghiên cứu ........................................................................................... 38
2.2. Triển khai nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu cụ thể.................................. 38
2.2.1. Nghiên cứu lý luận ......................................................................................... 38
2.2.2. Nghiên cứu thực trạng .................................................................................... 38
2.3. Tổ chức thực nghiệm tác động sư phạm ............................................................. 44
2.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm ................................................................................... 44
2.3.2. Mục đích thực nghiệm .................................................................................... 45
2.3.3. Giả thuyết thực nghiệm: ................................................................................. 45
2.3.4. Nội dung thực nghiệm .................................................................................... 45

2.3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm ........................................................................ 46
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ MỨC ĐỘ SÁNG TẠO TRONG HỌC
TẬP CỦA SINH VIÊN SƯ PHẠM TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG ...... 48
3.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu ............................................................................ 48
3.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng MĐST trong học tập của SVSP trường ĐH Phạm
Văn Đồng ................................................................................................................. 48
3.2.1. Nhận thức của SVSP về sáng tạo, tầm quan trọng của sáng tạo trong học tập . 48
3.2.2. Đánh giá của SVSP về MĐST trong học tập của bản thân .............................. 50

Demo
- Select.Pdf
3.2.3. MĐST trong
họcVersion
tập của SVSP
trường ĐHSDK
Phạm Văn Đồng .......................... 51
3.2.4. Các nhân tố tác động đến MĐST trong học tập của SVSP .............................. 70
3.2.5. Phân tích một số trường hợp SVSP có MĐST cao trong học tập ..................... 83
3.3. Đề xuất các biện pháp tác động nhằm tích cực hóa MĐST trong học tập của
SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng ........................................................................... 84
3.3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp tác động nhằm tích cực hóa MĐST trong học tập của
SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng ........................................................................... 84
3.3.2. Đánh giá về các biện pháp tác động nhằm tích cực hóa MĐST trong học tập
của SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng..................................................................... 85
3.3.3. Một số biện pháp tác động nhằm tích cực hóa MĐST trong học tập của SVSP
trường ĐH Phạm Văn Đồng ..................................................................................... 88
3.4. Kết quả thực nghiệm.......................................................................................... 92
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 96
1. Kết luận ................................................................................................................ 96
2. Kiến nghị.............................................................................................................. 97

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 99

2


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

: Nghĩa của từ

SV

: Sinh viên

SVSP

: Sinh viên sư phạm

ĐH

: Đại học

ĐH PVD

: Đại học Phạm Văn Đồng

MĐST

: Mức độ sáng tạo

ĐTB

: Điểm trung bình

ĐLC

: Độ lệch chuẩn

STT

: Số thứ tự

TLH

: Tâm lý học

NXB

: Nhà xuất bản

PPDH

: Phương pháp dạy học

Demo Version - Select.Pdf SDK

NCKH

: Nghiên cứu khoa học

PPGD

: Phương pháp giảng dạy

3


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
---------------------------

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sáng tạo là hoạt động có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống con người. Sáng
tạo vừa tác động tích cực đến sự phát triển cá nhân, vừa tạo ra những sản phẩm có giá
trị thúc đẩy sự phát triển toàn diện của xã hội. Trong thời đại ngày nay, sáng tạo của
con người đã trở thành tiềm lực, tài sản vô giá của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc và cả
nhân loại. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IV (khóa VII) đã đưa ra chỉ thị cho ngành
giáo dục “Nghiên cứu, ứng dụng những phương thức và phương pháp giáo dục mới ở
tất cả các bậc học, cấp học sao cho quá trình giáo dục không chỉ là truyền thụ mà
quan trọng hơn là khơi dậy tính chủ động và tiềm năng sáng tạo to lớn trong mỗi
người nhằm phát triển toàn diện bản thân và đóng góp tốt hơn cho sự phát triển toàn
diện của đất nước”[7].
Học tập và sáng tạo là hai thành phần không thể tách rời trong cấu trúc sự
thành đạt. Các nhà giáo dục trên thế giới đều thống nhất rằng ngày nay giải pháp cho
các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội không còn nằm trong các suy nghĩ cũ kỹ mà sự

thịnh vượng chỉ đến từ những cái đầu sáng tạo, với những cách nhìn, cách nghĩ và

SDK hợp cho sáng tạo sinh sôi. Xây
cách làm mới. Demo
Vấn đề Version
là cần tạo -raSelect.Pdf
môi trường thích
dựng một môi trường có văn hóa học tập lành mạnh, vươn tới sự hoàn thiện, chấp
nhận những khác biệt tạo nền tảng cho sáng tạo là việc làm vô cùng cần thiết.
SVSP là đội ngũ thầy cô giáo trong tương lai. Họ thực hiện nhiệm vụ “trồng
người” cao cả trong xã hội hiện đại. Họ phải là lực lượng tiên phong trong việc rèn
luyện khả năng sáng tạo, bởi mỗi thầy cô giáo phải là tấm gương sáng về tự học và
sáng tạo. Đồng thời lao động sư phạm đòi hỏi tính khoa học, tính nghệ thuật và tính
sáng tạo rất cao [11]. Vì vậy, việc rèn luyện khả năng sáng tạo cho SV không chỉ
nhằm mục đích nâng cao kết quả học tập mà còn hình thành ở họ những phẩm chất
của người chuyên gia tương lai, đáp ứng yêu nghề nghiệp [13]. Đây là nhiệm vụ cấp
bách, quan trọng trong công tác đào tạo ở các trường sư phạm.
Năng lực sáng tạo của con người không tự nhiên mà có. Nó cần phải được rèn
luyện và nuôi dưỡng. Giáo dục có vai trò to lớn trong quá trình phát triển năng lực
sáng tạo của thế hệ trẻ. Tuy nhiên, từ khía cạnh này có thể thấy, trong các trường học
nói chung và trường đại học nói riêng, việc đào tạo bồi dưỡng, phát huy tính sáng tạo
của người học chưa thực sự được quan tâm đứng mức. Chính vì thế một thực tế hay
diễn ra là nhiều SV còn học một cách thụ động, đối phó, chưa thực sự tích cực, chủ
5


động, sáng tạo trong việc lĩnh hội kiến thức, ít đi tìm cái mới từ những cái đã học, khả
năng vận dụng vào thực tiễn còn kém. Nhiều SV tốt nghiệp ra trường chưa thực sự có
đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp. Họ thiếu đam mê khoa học, hứng thú
học tập. Hiện tượng học thuộc lòng, học vẹt vẫn diễn ra ở khá nhiều SV, trong đó có

SV trường ĐH Phạm Văn Đồng. Vì vậy, nghiên cứu mức độ sáng tạo trong học tập, từ
đó đề xuất các biện pháp nhằm tích cực hóa tính sáng tạo cho SV sẽ góp phần nâng
cao chất lượng học tập của SVSP nói riêng và chất lượng giáo dục đào tạo nhà trường
nói chung là việc làm cần thiết, có ý nghĩa.
Ở nước ta, đã có một số đề tài nghiên cứu về sáng tạo ở các khía cạnh khác
nhau như tưởng tượng sáng tạo, tư duy sáng tạo, tính sáng tạo, trí sáng tạo... Tuy
nhiên, nghiên cứu chuyên sâu về mức độ sáng tạo trong học tập của SVSP trường Đại
học Phạm Văn Đồng - Quảng Ngãi là chưa được quan tâm nghiên cứu.
Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, chúng tôi quyết định chọn
vấn đề:“Mức độ sáng tạo trong học tập của sinh viên sư phạm trường Đại học Phạm
Văn Đồng, tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng MĐST trong học tập của
SVSP trường ĐH
PhạmVersion
Văn Đồng,
cũng như cácSDK
yếu tố ảnh hưởng đến MĐST trong
Demo
- Select.Pdf
học tập ở họ, từ đó đề xuất một số biện pháp tác động sư phạm nhằm tích cực hóa
MĐST trong học tập cho SVSP.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
MĐST trong học tập của SVSP trường Đại học Phạm Văn Đồng.
3.2. Khách thể nghiên cứu
SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng.
4. Giả thuyết khoa học
SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng đã có sự sáng tạo trong học tập, tuy nhiên
mức độ sáng tạo trong học tập còn chưa cao. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới MĐST

trong học tập của sinh viên gồm các yếu tố chủ quan (hứng thú, ngôn ngữ, tư duy, trí
nhớ…), các yếu tố khách quan (gia đình, các hoạt động của nhà trường, phương pháp
giảng dạy của giảng viên…)
MĐST trong học tập của SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng không đồng đều,
có sự khác biệt xét theo ngành học, khóa học, giới tính và kết quả học tập. Nếu làm
sáng tỏ được thực trạng MĐST và các yếu tố ảnh hưởng đến MĐST trong học tập của
6


SVSP trường ĐH Phạm Văn Đồng, từ đó đề xuất các biện pháp tác động sư phạm
thích hợp thì có thể tích cực hóa được MĐST trong học tập cho họ.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận tâm lý học về sáng tạo và sáng tạo trong
học tập của SVSP.
5.2. Khảo sát, đánh giá MĐST trong học tập của SVSP trường ĐH Phạm Văn
Đồng cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến MĐST trong học tập của SVSP.
5.3. Đề xuất và tổ chức thực nghiệm một số biện pháp tác động sư phạm nhằm
tích cực hóa MĐST trong học tập của SVSP.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Về đối tượng nghiên cứu
MĐST của SVSP trong hoạt động học tập trên lớp và làm bài thi.
6.2. Về khách thể nghiên cứu
+Khách thể nghiên cứu chính: 200 SVSP, trong đó 50 SV khoa vật lý ; 50 SV
khoa Xã hội; 50 SV khoa Ngoại ngữ ; 50 SV khoa Tin học
+ Khách thể thực nghiệm: 40 SVSP năm thứ II, trường ĐH Phạm Văn Đồng.
6.3. Về địa điểm, thời gian ngiên cứu:
+ Địa điểm:
Nghiên
cứu ở -trường
ĐH Phạm

Văn Đồng, tỉnh Quảng Ngãi
Demo
Version
Select.Pdf
SDK
+ Thời gian: từ tháng 01/2014 đến tháng 9/2014.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp nghiên cứu lý luận gồm các khâu: Đọc tài liệu, phân tích, tổng
hợp, phân loại và hệ thống hoá tài liệu, văn bản và các công trình nghiên cứu của các
nhà khoa học trong và ngoài nước để từ đó xây dựng cơ sở lý luận về sự sáng tạo
trong học tập của SVSP.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Để kết quả nghiên cứu đảm bảo tính khách quan chính xác, chúng tôi tiến hành
sử dụng hệ thống các phương pháp nghiên cứu sau:
7.2.1. Phương pháp trắc nghiệm TST-N của K.J. Schoppe
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
7.2.3. Phương pháp quan sát
7.2.4. Phương pháp phỏng vấn
7.2.5. Phương pháp điều tra bằng hệ thống bài tập
7.2.6. Phương pháp phân tích trường hợp tâm lý điển hình
7


7.2.7. Phương pháp thực nghiệm tác động sư phạm
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Lý luận tâm lý học về sáng tạo trong học tập của sinh viên

Chương 2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Kết quả nghiên cứu về mức độ sáng tạo trong học tập của sinh viên
sư phạm trường Đại học Phạm Văn Đồng.

Demo Version - Select.Pdf SDK

8