MỘT số câu hỏi ôn tập LUYỆN THI bài ÁNH TRĂNG

MỘT SỐ CÂU HỎI ÔN TẬP LUYỆN THI BÀI ÁNH TRĂNG

Ý nghĩa nhan đề Ánh trăng:
Trăng vốn là đề tài quen thuộc, là một quý ngữ trong thi ca. Với bài thơ Ánh trăng,
Nguyễn Duy đã làm phong phú và giàu có thêm vẻ đẹp cũng như ý nghĩa của vầng
trăng đã quen thuộc từ ngàn đời.

Trước hết, Ánh trăng của Nguyễn Duy là hình ảnh đẹp của thiên nhiên với tất cả
những gì là thi vị, gần gũi, hồn nhiên, tươi mát. Ánh trăng gần với tuổi ấu thơ của
tác giả. Vầng trăng ấy hồn nhiên như cuộc sống, như đất trời.

Vầng trăng còn là một biểu tượng nghệ thuật đa nghĩa. Vầng trăng ấy đã đánh thức
ký ức của tác giả, của thế hệ trẻ Việt Nam trong những ngày đánh Mỹ, tháng Mỹ.

Ánh trăng lặng lẽ toả sáng trong bài thơ hay lặng lẽ như lời nhắc nhở giản dị mà
sâu lắng, không được phép lãng quên quá khứ, có những thử thách, những hy sinh,
những tôn thất thời đánh Mỹ ác liệt mới có cuộc sống hoà bình ngày hôm nay.

Hình ảnh vầng trăng và cảm xúc của nhà thơ Nguyễn Duy qua bài thơ “Ánh
Trăng”.
Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ là một hình tượng đa nghĩa.

+ Trước hết, vầng trăng là một hình ảnh của thiên nhiên khoáng đạt, hồn nhiên,
tươi mát. Trong hai khổ thơ đầu, vầng trăng hiện ra trong không gian của ruộng
đồng, sông biển, núi rừng. Đó là vầng trăng của “hồi nhỏ sống với đồng” và sau
này là “hồi chiến tranh ở rừng”. Lúc ấy, con người sống giản dị, “trần trụi với thiên
nhiên – hồn nhiên như cây cỏ”. Vầng trăng trở thành người bạn tri kỷ, thành “vầng


trăng tình nghĩa” gắn bó trong suốt những năm tháng từ thuở ấu thơ ở quê nhà, đến
hồi chiến tranh sống ở rừng.

+ Đến khi về thành phố, sống giữa những tiện nghi hiện đại “quen ảnh điện, cửa
gương”, con người bỗng quên đi cái vầng trăng “ngỡ không bao giờ quên” kia,
bỗng vô tình với “cái vầng trăng tình nghĩa” kia. Sự vô tình đến mức tàn nhẫn:

“Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường”

Rồi đến một đêm nào đó:

“Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn”

Con người đã quen với đèn điện nên quên trăng. Vầng trăng vẫn có đó nhưng “như
người dưng qua đường”. Phải đến khi đèn điện tắt, con người mới lại nhìn thấy và
nhận ra vầng trăng. Phải đột ngột như thế. Phải bất ngờ như thế, vầng trăng mới
làm thức dậy trong tâm trí con người bao cảm xúc:

“Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể


Như là sông là rừng”

“Ngửa mặt lên nhìn mặt”, mặt người và mặt trăng đối diện nhau. Đó là khoảnh
khắc bất ngờ gặp lại “cố nhân”. Khoảnh khắc gặp gỡ đó khiến hồn người “rưng
rưng” cảm xúc. Vầng trăng làm ùa dậy trong tâm trí những hình ảnh của thiên

nhiên, của quê hương đất nước.

+ Vầng trăng trong bài thơ còn có ý nghĩa biểu tượng: biểu tượng cho quá khứ
nghĩa tình, biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị và vĩnh hằng của đời sống.

Vầng trăng đâu chỉ làm ùa dậy trong tâm trí những hình ảnh của thiên nhiên, của
quê hương đất nước, mà còn đánh thức trong tâm trí con người bao kỷ niệm hồn
nhiên của thời tuổi nhỏ, bao kỷ niệm nghĩa tình của một thời gian lao chiến đấu.

Khổ thơ cuối cùng là nơi tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng
trăng:

“Trăng cứ tròn vành vạnh
Kẻ chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình.”

Mặc cho con người vô tình, “trăng cứ tròn vành vạnh”. Đó là hình ảnh tượng trưng
cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên chẳng thể phai mờ. “Ánh trăng im phăng phắc”,
phép nhân hoá khiến hình ảnh vầng trăng hiện ra như một con người cụ thể, một
người bạn, một nhân chứng, rất nghĩa tình nhưng cũng vô cùng nghiêm khắc đang
nhắc nhở con người đừng quên đi quá khứ. “Ánh trăng im phăng phắc” nhưng đủ


làm để làm con người “giật mình” nhận ra sự vô tình không nên có, sự lãng quên
đáng trách của mình. Con người có thể vô tình, có thể lãng quên, nhưng thiên
nhiên và nghĩa tình quá khứ thì vẫn nguyên vẹn, vĩnh hằng.

Phân tích 2 khổ thơ cuối của bài thơ “Ánh trăng”
– Trăng và con người đã gặp nhau trong một giây phút tình cờ: sự cố thành phố cúp

điện, nơi sống chìm vào bóng tối. Con người và vầng trăng đối diện trong khoảnh
khắc bất thường khiến cho cảm xúc bị dồn nén tột cùng:

“Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng”

Tư thế “ngửa mặt lên nhìn mặt” là tư thế đối mặt: “mặt” ở đây chính là vầng trăng
tròn. Con người thấy mặt trăng là thấy được người bạn tri kỷ ngày nào. Cách viết
thật lạ và sâu sắc – dùng những từ không trực tiếp để diễn tả sự xúc động cảm động
chợt dâng trào trong lòng anh khi gặp lại vầng trăng.

– Cảm xúc “rưng rưng”: tâm hồn đang rung động, xao xuyến, gợi nhớ gợi thương.
Nhịp thơ hối hả dâng trào như tình người dào dạt. Niềm hạnh phúc của nhà thơ như
đang được sống lại một giấc chiêm bao.

– Sự xuất hiện đột ngột của vầng trăng làm ùa dậy ở tâm trí nhà thơ bao kỷ niệm
quá khứ tốt đẹp khi cuộc sống còn quá nghèo nàn, gian lao. Lúc ấy con người với
thiên nhiên trăng là tri kỷ, tình nghĩa.
Khổ thơ kết lại bài thơ bằng hai vế đối lập mà song song:


“Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình”

– Ở đây có sự đối lập giữa “tròn vành vạnh” và “kẻ vô tình”, giữa cái im lặng của
ánh trăng với sự “giật mình” thức tỉnh của con người. Vầng trăng có ý nghĩa biểu

tượng sâu sắc. Hình ảnh “vầng trăng tròn vành vạnh”, ngoài nghĩa đen là vẻ đẹp tự
nó và mãi mãi vĩnh hằng của cuộc sống còn có nghĩa tượng trưng cho vẻ đẹp của
nghĩa tình quá khứ, đầy đặn, thuỷ chung, nhân hậu bao dung của thiên nhiên, của
cuộc đời, con người, nhân dân, đất nước.

– Hình ảnh “ánh trăng im phăng phắc” có ý nghĩa nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ
và cả mỗi chúng ta con người có thể vô tình, có thể lãng quên nhưng thiên nhiên,
nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt. Sự không vui, sự trách móc trong
lặng im của vầng trăng là sự tự vấn lương tâm dẫn đến cái “giật mình” ở câu thơ
cuối. Cái “giật mình” là cảm giác và phản xạ tâm lý có thật của một người biết suy
nghĩ, chợt nhận ra sự vô tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình.

– Cái “giật mình” của sự ăn năn, tự trách, tự thấy phải đổi thay trong cách sống.
Cái “giật mình” tự nhắc nhở bản thân không bao giờ được làm người phản bội quá
khứ, phản bội thiên nhiên, sùng bái hiện tại mà coi rẻ thiên nhiên. Thiên nhiên thật
nghiêm khắc, lạnh lùng nhưng cũng thật ân tình, độ lượng bao dung, vầng trăng và
thiên nhiên là trường tồn, bất diệt. Thì ra những bài học sâu sắc về đạo lý làm
người đâu cứ phải tìm trong sách vở hay từ những khái niệm trừu tượng xa xôi.
Ánh trăng thật sự đã như một tấm gương soi để thấy được gương mặt thực của
mình, để tìm lại cái đẹp tinh khôi mà chúng ta tưởng đã ngủ ngon trong quên lãng.


Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
– Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ trước hết là vầng trăng của tự nhiên. Nhưng
vầng trăng còn là biểu tượng của quá khứ đầy tình cảm, khi con người trần trụi
giữa thiên nhiên, hồn nhiên, không so đo, tính toán. Khi đó, tâm hồn con người
rộng mở, khoáng đạt như sông, như đồng, như bể như rừng.

– Tất cả là những hình ảnh thiên nhiên rộng dãi, hùng vĩ. Nhưng khi kháng chiến
thành công thì con người nhốt mình vào cửa kính, buyn – đinh, sống riêng cho

mình, cho cái cá nhân nhỏ bé. Bởi thế mà không gần gũi, không mặn mà với vầng
trăng. Lúc này trăng tượng trưng cho quá khứ ân tình, cho những tình cảm lớn lao
mộc mạc nhưng bất tử, sáng trong mãi mãi.

– Con người có thể quên quá khứ, nhưng quá khứ không bao giờ quên. Trăng cứ
tròn vành vạnh cũng như quá khứ tươi đẹp không bao giờ mờ phai, không bao giờ
khuyết thiếu. Chỉ có những ai mê mải với cái riêng mới có thể dửng dưng. Nhưng
vầng trăng ấy bao dung, không “kể chi người vô tình”. Chính thái độ lặng im cao
thượng ấy càng làm những ai sớm quên quá khứ nghĩa tình phải giật mình.

Ý nghĩa bài thơ Ánh trăng
Bài thơ “Ánh trăng” là tâm sự của Nguyễn Duy, là suy ngẫm của nhà thơ trước sự
đổi thay của hoàn cảnh sống, khi mà con người từ chiến tranh trở về cuộc sống hoà
bình. Những sông, đồng, biển, rừng là hình ảnh tượng trưng, nhưng cũng là hình
ảnh thật của những người kháng chiến. THành phố là môi trường mới, là hình ảnh
thật của những người kháng chiến không đặt chân tới (trừ các chiến sĩ hoạt động bí
mật). Môi trường mới ???nghỉ mới, hoàn cảnh mới làm cho con người sống cách
biệt với thiên nhiên cũng có nghĩa là xa dần quá khứ, lạnh nhạt dần với quá khứ.
Ánh trăng cảnh bao hiện tượng suy thoái về tình cảm, sẽ dẫn đến suy thoái lối
sống, suy thoái đạo đức. Nó nhắc nhở con người cần thuỷ chung với quá khứ, với
những điều tốt đẹp của quá khứ, đừng (có mới nới cũ).


Cảm nhận ý nghĩa khổ cuối bài thơ “Ánh trăng”
Khổ thơ cuối cùng là nơi tập trung nhất ý nghĩa – biểu tượng của hình ảnh vầng
trăng:

Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc

Đủ cho ta giật mình

– Mặc cho con người vô tình, “trăng cứ tròn vành vạnh”, đó là vẻ đẹp tự nó và mãi
mãi vĩnh hằng. Đó còn là hình ảnh tượng trưmg cho vẻ đẹp và những giá trị truyền
thống.

– “Ánh trăng im phăng phắc” => phép nhân hoá khiến hình ảnh vầng trăng hiện ra
như một con người cụ thể, một người bạn, một nhân chứng, rất nghĩa tình nhưng
cũng vô cùng nghiêm khắc đang nhắc nhở con người. “Ánh trăng im phăng phắc”
nhưng đủ làm để làm con người “giật mình” nhận ra sự vô tình lãng quên quá khứ
tốt đẹp, tức là con người đang phản bội lại chính mình. Nó còn có ý nhắc nhở con
người nên trân trọng, giữ gìn vẻ đẹp và những giá trị truyền thống.