nghiên cứu xác định cao trình hợp lý của đáy cống xả trạm bơm tiêu nước ra sông đuống nghiên cứu điển hình cho trạm bơm phù đổng

L I CAM OAN
H c viên xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a b n thân h c viên. Các
k t qu nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t
k m t ngu n nào và d
(n u có) đã đ

i b t k hình th c nào.Vi c tham kh o các ngu n tài li u

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n
Ch ký

Tr nh Th H

i

ng


L IC M

N

Sau th i gian h c t p và nghiên c u cùng v i s giúp đ nhi t tình c a th y cô,
b n bè và đ ng nghi p. Lu n v n Th c s chuyên ngành Quy ho ch và qu n lý tài
nguyên n

c v i đ tài “Nghiên c u xác đ nh cao trình h p lý c a đáy c ng x tr m

b m tiêu n

c ra sông

N i” đã đ

c hoàn thành.
hoàn thành đ

u ng: Nghiên c u đi n hình cho tr m b m Phù
c lu n v n này tác gi đã nh n đ

ng – Hà

c r t nhi u s đ ng viên,

giúp đ c a b n bè, th y cô và c quan n i công tác.
Tr
Anh đã h

c h t, tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n PGS.TS. Nguy n Tu n
ng d n t n tình tác gi th c hi n nghiên c u c a mình.

Tác gi c ng xin bày t lòng bi t n chân thành đ n các th y cô giáo, ng

i đã

đem l i cho tác gi nh ng ki n trúc b tr vô cùng có ích trong nh ng n m h c v a
qua.
Trong quá trình th c hi n lu n v n, tác gi đã c g ng và n l c đ hoàn thành
lu n v n m t cách t t nh t nh ng do nh ng h n ch v ki n th c, th i gian, kinh
nghi m và tài li u tham kh o nên lu n v n còn nhi u thi u sót. Tác g a r t mong nh n

đ

c s góp ý, ch b o c a các th y cô và đ ng nghi p.

Xin trân tr ng c m n !
Hà N i, ngày

tháng 04 n m 2017

Tác gi lu n v n

Tr nh Th H

ii

ng


M CL C
M

U .........................................................................................................................1
1. Tính c p thi t c a đ tài ..........................................................................................1
2. M c đích c a đ tài .................................................................................................2
3. i t ng và ph m vi nghiên c u ...........................................................................2
4. Ph ng pháp nghiên c u .........................................................................................2
5. B c c lu n v n .......................................................................................................2
CH
NG 1: T NG QUAN ......................................................................................... 3
1.1. Gi i thi u v ph ng pháp xác đ nh cao trình đáy c ng x và m c n c b

tháo nh nh t ...............................................................................................................3
1.1.1. Nhi m v c a c ng x ....................................................................................3
1.1.2. Phân lo i c ng x ...........................................................................................3
1.1.3. Các đi u ki n k thu t khi thi t k c ng x ...................................................4
1.1.4. Ph ng pháp xác đ nh cao trình đáy c ng x ................................................4
1.1.5. Xác đ nh các thông s thi t k c a b tháo ....................................................5
1.1.6. Xác đ nh m c n c b tháo nh nh t ............................................................8
1.2. T ng quan vi c ng d ng lý thuy t t i u hóa vào bài toán thi t k các công
trình th y l i ..............................................................................................................10
CH
NG 2. XÂY D NG MÔ HÌNH TÍNH TOÁN CAO TRÌNH ÁY C NG X
H P LÝ......................................................................................................................... 12
2.1. Lý thuy t phân tích h th ng ng d ng trong nghiên c u h th ng t i tiêu
b ng đ ng l c ............................................................................................................12
2.1.1. M đ u .........................................................................................................12
2.1.2. H th ng và các đ c tr ng c a h th ng ......................................................13
a.
b.
c.
d.
e.

nh ngh a ............................................................................................................. 13
Các đ c tr ng c a h th ng ................................................................................... 13
Phân lo i h th ng ................................................................................................. 14
Các bài toán c b n v h th ng và h th ng ch tiêu đánh giá ............................. 16
H th ng ph ng pháp lu n trong phân tích h th ng .......................................... 17

2.2. Lý thuy t t i u hoá ng d ng trong nghiên c u h th ng t i tiêu b ng đ ng
l c. ..........................................................................................................................20

2.2.1. Phân lo i t ng quát các mô hình t i u ........................................................20
a.
b.
c.

2.2.2.
a.
b.
c.

Bài toán quy ho ch tuy n tính ............................................................................... 20
Bài toán quy ho ch phi tuy n ................................................................................ 21
Bài toán c c tr phi m hàm ................................................................................... 21

Thi t l p mô hình tính toán trong phân tích h th ng công trình thu l i ...21
Mô hình hoá h th ng ............................................................................................ 21
Hàm s m c tiêu .................................................................................................... 22
i u ki n ràng bu c ............................................................................................... 22

2.3. Xây d ng mô hình tính toán .............................................................................23
2.4. Ph ng pháp gi i bài toán ................................................................................23
iii


2.5. Hàm m c tiêu và đi u ki n ràng bu c.............................................................. 24
2.5.1. Các ch tiêu t i u ........................................................................................ 24
a.
b.
c.

Ch tiêu t i u v giá tr thu nh p dòng quy v th i đi m hi n t i NPV max : ........ 24
Ch tiêu t i u v h s n i hoàn kinh t : IRRmax ............................................... 24
Ch tiêu t i u v t ng chi phí và v n đ u t quy v n m đ u C min ..................... 25

2.5.2. L a ch n ch tiêu t i u - hàm m c tiêu ...................................................... 25
2.5.3.
i u ki n ràng bu c ..................................................................................... 26
2.6.
Xác đ nh các thành ph n trong hàm m c tiêu .............................................. 26
2.6.1. Xác đ nh chi phí xây d ng C XD ................................................................... 26
2.6.2. Xác đ nh chi phí qu n lý hàng n m bình quân ............................................ 26
a.
b.
c.
d.

Xác đ nh chi phí đi n trong 1 n m ........................................................................ 27
Xác đ nh chi phí l ng .......................................................................................... 28
X¸c ®Þnh chi phÝ söa ch÷a th­êng xuyªn: C SC ....................................................... 28
Xác đ nh chi phí khác C khác ................................................................................... 29

CH
NG 3. NG D NG MÔ HÌNH TÍNH TOÁN XÁC NH CAO TRÌNH
ÁY C NG X QUA Ê CHO TR M B M PHÙ
NG – GIA LÂM – HÀ N I
....................................................................................................................................... 30
3.1. Mô t h th ng tiêu và tr m b m tiêu .............................................................. 30
3.1.1.
i u ki n t nhiên c a h th ng .................................................................. 30
a.

b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.

V trí đ a lý, di n tích............................................................................................. 30
c đi m đ a hình ................................................................................................. 30
t đai th nh ng ............................................................................................... 30
i u ki n khí t ng............................................................................................... 30
i u ki n th y v n, sông ngòi............................................................................... 31
a ch t, đ a ch t th y v n ................................................................................... 32
Ngu n n ng l ng ................................................................................................. 35
Ngu n v t li u xây d ng ....................................................................................... 35
Tình hình giao thông ............................................................................................. 36

3.1.2.

Tình hình dân sinh, kinh t .......................................................................... 36

a.
b.
c.

Xã Phù ng ......................................................................................................... 36
Xã Trung M u ....................................................................................................... 37
Xã Ninh Hi p ......................................................................................................... 38

3.1.3. Hi n tr ng th y l i c a khu v c...................................................................... 38
a.
b.
c.
d.

Nhà qu n lý ........................................................................................................... 39
Các h t ng khác ................................................................................................... 40
C ng x qua đê...................................................................................................... 40
H th ng kênh và công trình trên kênh ................................................................. 40

Bi n pháp th y l i ..................................................................................................... 41
3.2. Xác đ nh các thông s thi t k c b n c a tr m b m Phù ng ..................... 42
3.2.1.
3.2.2.

Xác đ nh m c n c b tháo thi t k và ki m tra................................................... 42
max
min
Xác đ nh các m c n c đ c tr ng t i b hút Z TK
bh , Z bh , Z bh ............................... 46

3.2.3.

Xác đ nh các c t n

c c a tr m b m .................................................................... 47

iv

3.2.4. Ch n máy b m .............................................................................................47
3.2.5. Kích th c c b n c a tr m b m. ................................................................48
3.3. Thi t k b tháo và c ng x qua đê ..................................................................49
3.3.1. Xác đ nh kích th c b tháo ........................................................................49
3.3.2. Thi t k c ng x . ..........................................................................................49
a.
b.
c.

Xác đ nh các kích th c c b n c a c ng ............................................................. 49
Tính toán th y l c c ng. ........................................................................................ 50
Xác đ nh các ph ng án v cao trình đáy c ng. .................................................... 51

3.4. Xác đ nh chi phí xây d ng công trình ..............................................................53
3.4.1. Chi phí xây d ng nhà tr m, kênh d n, kênh tháo ........................................53
3.4.2. Chi phí xây d ng b tháo và c ng x ...........................................................53
3.5. Xác đ nh chi phí qu n lý hàng n m bình quân .................................................55
3.5.1. Xác đ nh chi phí đi n n ng c a tr m b m ...................................................55
a.
b.

Xác đ nh nhu c u tiêu n c ................................................................................... 55
Xác đ nh chi phí đi n n ng .................................................................................... 57

3.5.2. Xác đ nh chi phí l ng .................................................................................67
3.5.3. Xác đ nh chi phí s a ch a th ng xuyên, chi phí khác ...............................67
3.5.4. Chi phí qu n lý bình quân hàng n m ...........................................................67
3.6. K t qu tính c a các ph ng án .......................................................................67

TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................... 73

v


DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 1.1- S đ c ng x qua đê xây li n b tháo......................................................... 3
Hình 1.2 - S đ c ng x qua đê cách xa b tháo ........................................................ 4
Hình 1.4. S đ cao trình đáy c ng x qua đê cao ......................................................... 9
Hình 1.5. S đ cao trình đáy c ng x qua đê th p ..................................................... 10
Hình 2.1.S đ nguyên lý ti p c n h th ng ................................................................ 19
Hình 2.2. S đ tr m b m tiêu ..................................................................................... 23
Hình 2.3.S đ l a ch n ph ng pháp t i u .............................................................. 24
Hình 3.1.
ng t n su t m c n c sông u ng 5 ngày max tr m Th ng Cát ....... 44
Hình 3.2.
ng t n su t m c n c sông u ng 1 ngày max tr m Th ng Cát ....... 45
Hình 3.3.
ng đ c tính c a máy b m AFLX 1203 50 Hz ....................................... 48
Hình 3.4: Kích th c c b n c a b tháo ..................................................................... 49
t i u ................................................................ 68
Hình 3.5.S đ ch n ph ng án Zmin
bt
Hình 3.6. Bi u đ quan h chi phí qu n lý và cao trình đáy c ng. .............................. 69
Hình 3.7. Bi u đ quan h chi phí xây d ng và cao trình đáy c ng. ........................... 69
Hình 3.8. Bi u đ quan h t ng chi phí và cao trình đáy c ng. .................................. 69

vi

DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 1.1.Xác đ nh chi u cao d tr a ............................................................................ 7
B ng 1.2. Xác đ nh h s K ............................................................................................ 7
B ng 3.1. S li u m c n

c sông u ng, tr m Th

ng Cát ...........................................

B ng 3.2. Giá tr trung bình các ch tiêu c lý c a l p 2 .............................................. 32
B ng 3.3. Giá tr trung bình các ch tiêu c lý c a l p 3 .............................................. 33
B ng 3.4. Giá tr trung bình các ch tiêu c lý c a l p 4 .............................................. 34
B ng 3.5. Giá tr trung bình các ch tiêu c lý c a l p 5 .............................................. 35
B ng 3.6. B ng th ng kê m c n
B ng 3.7. Tính m c n
B ng 3.8. Kích th

c Z1 ngày max, Zbq 5 ngày max, Z1 ngày min ....42

c b hút thi t k ..................................................................... 46

c c ng x ...................................................................................... 51

B ng 3.9: Tính toán th y l c c ng x .......................................................................... 51
B ng 3.10. Các ph

min

ng án v Z đc và Z bt , Zđáy bt ................................................... 52

B ng 3.11: Chi phí xây d ng c ng x và b x ............................................................ 54
B ng 3.12. K t qu tính toán chi phí xây d ng ............................................................ 54
B ng 3.13.Di n tích các vùng đ c tr ng do tr m b m qu n lý .................................... 55
B ng 3.14a: i n n ng tiêu th PA1÷PA5................................................................... 59
B ng 3.14b: i n n ng tiêu th PA6÷PA10 ................................................................ 60
B ng 3.14c: i n n ng tiêu th PA11÷PA15 ............................................................... 61
B ng 3.14d: i n n ng tiêu th PA16÷PA20 .............................................................. 62
B ng 3.15a. Chi phí đi n n ng PA1÷PA5 .................................................................... 63
B ng 3.15b. Chi phí đi n n ng PA6÷PA10 .................................................................. 64
B ng 3.15c. Chi phí đi n n ng PA11÷PA15 ................................................................ 65
B ng 3.15d. Chi phí đi n n ng PA16÷PA20 ................................................................ 66
B ng 3.16. B ng t ng h p k t qu chi phí t ng c a 20 ph

vii

ng án. ............................ 67


DANH M C PH L C
Ph l c 1. Chi phí xây d ng c ng x và b x c a t ng PA..................................... 75
Ph l c 2: Chi phí qu n lý bình quân c a t ng ph

viii

ng án....................................... 116


PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Tr m b m Phù

ng n m trên đ a ph n xã Phù

ng thu c huy n Gia Lâm,

ph trách tiêu úng cho các xã: Trung Màu, Ninh Hi p và Phù

ng. T ng di n tích

tiêu cho toàn l u v c là 690ha (bao g m đ t nông nghi p và dân c ). Tr m b m Phù
ng và các công trình n i ti p đ

c xây d ng n m 1974. Hi n nay, tr m b m Phù

ng và các công trình n i ti p đã xu ng c p toàn b và đã đ

c thành ph Hà N i

cho đ u t xây d ng tr m b m g m 4 máy lo i AFLX 1203 50Hz, m t s công trình
n i ti p và nâng c p c ng x qua đê, đ đ m b o tiêu n
Tr

c đây, tr m b m Phù

c cho khu v c.

ng và các tr m b m tiêu tiêu n

c ra sông mà b

trí b tháo li n v i c ng x qua đê thì vi c xác đ nh Z đc còn theo ý ki n ch quan c a
ng

i thi t k . Vì đ n này ch a có quy chu n, tiêu chu n, hay h

ng d n c th nào

nói v v n đ . N u ch n cao trình đáy c ng x qua đê cao thì khi b m n

c lên b

tháo cao, qua c ng x và ch y xu ng qua d c tiêu n ng đ n i ti p v i dòng ch y trong
kênh tháo ngoài đê (khi m c n
l

c ngoài sông th p), đi u này cho th y lãng phí n ng

ng b m. N u ch n cao trình đáy c ng x th p thì d n đ n cao trình đáy b tháo

th p t c chi u cao b tháo l n, c ng x ph i đ t sâu, do đó s làm t ng chi phí xây
d ng. Vì v y, v n đ đ

c đ t ra là c n xác đ nh cao trình h p lý c a đáy c ng x qua

đê đ đ m b o hi u qu kinh t .
Vì v y c n thi t có m t nghiên c u đ xác đ nh cao trình h p lý c a đáy c ng
x qua đê c a các tr m b m tiêu n

c ra sông u ng – ph m vi Hà N i.

ã có m t s các nghiên c u v xác đ nh m c n

c b tháo và cao trình đáy

c ng x qua đê nh :
-

tài nghiên c u c a TS Bùi V n H c “Xác đ nh m c n

đ xây d ng tr m b m t
-

Lu n v n th c s

i tiêu n

c sông thi t k h p lý

c” – vùng sông H ng.

Minh Thu “Nghiên c u xác đ nh cao trình đáy c ng x c a

tr m b m tiêu” – áp d ng cho tr m b m ông M (vùng sông H ng).
-

tài “ ánh b

c đ u v ph

ng pháp xác đ nh m c n

c thi t k b x c a các

tr m b m tiêu” T p chí s 43 – (12/2013) Tác gi : Nguy n Tu n Anh, Lã

1

c D ng.


2. M c đích c a đ tài
Nghiên c u, ng d ng lý thuy t phân tích h th ng và t i u hóa đ xác đ nh
cao trình h p lý c a đáy c ng x qua đê c a tr m b m Phù

it

3.

ng.

ng và ph m vi nghiên c u

Trong lu n v n này h c viên t p trung nghiên c u các tr m b m tiêu n

cm a

có b tháo li n c ng x qua đê ho c đo n kênh tháo trong đê r t ng n.

M cn

4. Ph

c sông (n i nh n n

ng pháp nghiên c u

-

Ph

ng pháp phân tích h th ng;

-

Ph

ng pháp t i u hóa;

-

Ph

ng pháp mô hình toán;

-

c tiêu) dao đ ng l n.

ng d ng lý thuy t th y l c, máy b m và tr m b m, th y v n công trình, kinh t

xây d ng….

5. B c c lu n v n
Ph n m đ u.
Ch

ng 1: T ng quan.

Ch

ng 2: C s khoa h c và ph

Ch

ng 3:

ng pháp nghiên c u.

ng d ng mô hình tính toán xác đ nh cao trình đáy c ng x qua đê

cho tr m b m Phù

ng – Hà N i.

Ph n k t lu n và ki n ngh .
Tài li u tham kh o.
Ph n ph l c.

2


CH
1.1.
n

Gi i thi u v ph

NG 1: T NG QUAN

ng pháp xác đ nh cao trình đáy c ng x và m c

c b tháo nh nh t

1.1.1. Nhi m v c a c ng x
C ng x qua đê là công trình quan tr ng c a tr m b m.
tháo n i ti p v i c ng x đ a n
chuy n n

c nh d c n

c tiêu t i ch ch a n

c, b c n

tr m b m tiêu, b

c tiêu (sông) ho c công trình

c…d n đ n ch ch a n

c tiêu.

C ng x có nh ng nhi m v sau:
- B o đ m dòng ch y t i ch nh n n
- Kh ng ch m c n

c tiêu thu n dòng, t n th t ít;

c, b o đ m yêu c u tiêu thoát n

c;

- Mu n th c hi n các nhi m v trên khi thi t k c ng x c n ph i đ m b o các yêu
c u:
- K t c u c ng x ph i b n v ng và n đ nh.
- Kích th

c và hình d ng c ng x ph i đ m b o cho dòng ch y thu n l i v m t th y

l c và h p lý v m t kinh t .
- T o đi u ki n thu n l i cho qu n lý, thi công và s a ch a.
1.1.2. Phân lo i c ng x
D a vào kinh nghi m xây d ng, nghiên c u c ng nh qu n lý các tr m b m có
k t n i v i c ng x qua đê, ng

i ta th y r ng b tháo c a tr m b m đ

thu c r t l n vào c ng x qua đê. C ng x đ

c chia làm 2 lo i:

+ C ng x li n v i b tháo
phÝa s«ng
phÝa ®ång

Hình 1.1- S đ c ng x qua đê xây li n b tháo

3

c thi t k ph


+ C ng x cách xa b tháo
phÝa s«ng

phÝa ®ång

Hình 1.2 - S đ c ng x qua đê cách xa b tháo
1.1.3. Các đi u ki n k thu t khi thi t k c ng x
K t c u toàn b hay t ng b ph n riêng c a c ng x ph i b n v ng và n đ nh.
Vì v y v i m i b ph n ph i tính toán t nh h c theo các quy ph m k thu t đã ban
hành.
Hình d ng m t trong c a c ng ph i đ m b o đi u ki n th y l c cho dòng ch y
vào c ng thu n l i.
C n tính toán, thi t k , ki m tra b tiêu n ng sau c ng, đ tránh xói l

h l u

và t ng n đ nh cho c ng.
Chi u dài b tiêu n ng ph i đ m b o không gây xói l . T t c các kích th
c a c ng x (chi u r ng, chi u dài, chi u sâu) ph i đ
th y l c, khi c n ph i thí nghi m mô hình.
ráp, s a ch a thi t b và qu n lý đ
1.1.4. Ph

c xác đ nh trên c s tính toán

ng th i ph i th a mãn các yêu c u l p

c thu n l i.

ng pháp xác đ nh cao trình đáy c ng x

Cao trình đáy c ng x h p lý ràng bu c b i đi u ki n:
max
min
Z đc
≤ Z đc ≤ Z đc

+ Cao trình đáy c ng có ph

ng án đ t c ng x cao

max
Z đc

max
TK

Z đc
= Z bt - δ - H c

(1.1)

TK
δ: Kho ng cách t tr n c ng lên Z bt đ t o đi u ki n ch y có áp qua c ng

Z TK
c b tháo thi t k
bt : M c n
H c : Chi u cao c ng x
+ Cao trình đáy c ng có ph

ng án đ t c ng x th p

4

c

min
Z đc


min
Z đc

= max(Z 1 , Z 2 )

* Xác đ nh Z 1

Z 1 = Z 1ngàymin 90% - H cmin

(1.2)

Trong đó:
H cmin ng v i l u l
t do đ tính c t n

1
Q, Coi c ng nh đ p tràn đ nh r ng ch y
3

ng Q min . L y Q min =

3/2
c. Q = m.b. 2g .H 0 tính đ

Z 1ngàymin 90% : M c n

c H cmin = H o

c bình quân 1 ngày min ng v i t n su t thi t k 90%

* Xác đ nh Z 2
Z2 = Zt

ngb tháo

-

H max

+ ht

(1.3)

Trong đó:
Cao trình t
a:

ng b tháo Z t

ngb tháo =

Z max
bt + a

cao an toàn tu thu c vào l u l

H max : Chi

ng.

u cao b tháo l n nh t

h t : Chi u cao th m
C n c vào k t qu c a Z 1 , Z 2 trên ta ch n

c cao trình đáy c ng x h p lý, chia Z đc thành nhi u ph

xác đ nh đ
max

min
Z đc

min

Z đc =[ Z đc , Z đc ]. Tùy thu c vào các ph

ng án ta tính đ

c chi phí t ng = chi phí

xây d ng và chi phí qu n lý, và so sánh các chi phí t ng gi a các ph
đ

ng án có

ng án ta tìm ra

c Z đc h p lý.

1.1.5. Xác đ nh các thông s thi t k c a b tháo
Nhi m v tính toán th y l c b tháo là:
- Xác đ nh đ sâu ng p c a mi ng ra ng đ y d
- B o đ m dòng ch y ra kh i ng đ y

im cn

tr ng thái ng p l ng.

- Xác đ nh chi u dài gi ng tiêu n ng c a b tháo.
- Xác đ nh hình d ng kích th

c th m ra t gi ng tiêu n ng.

- Xác đ nh chi u dài đo n b o v mái và đáy kênh tháo.
- Xác đ nh các kích th

c th p nh t trong b .

c b tháo h p lý.
5


Hình 1.3. B tháo th ng dòng có thi t b n p ng đ y
Tính đ
đ

ng kính mi ng ra ng đ y đ gi m t c đ n

ng kính mi ng ra ng đ y l y theo kinh nghi m

c khi ra kh i ng đ y,

công th c (1.4)

D o = (1,1÷1,2)D (m)
D o –đ

ng kính mi ng ra, (m)

D–đ

ng kính ng đ y, (m)

Tính t c đ n
nh nh t

(1.4)

c ch y ra kh i mi ng ng đ y theo l u l

ng ng v i m c n

c

b tháo, công th c (1.5).
V ra =

Q: L u l

4.Q
π .D 02

(m/s)

(1.5)

ng tính toán c a m t máy b m khi m c n

c b x là nh nh t.

ng p sâu nh nh t c a mép trên mi ng ra ng đ y đ b o đ m dòng ch y ra ng p
l ng đ

c xác đ nh theo công th c (1.6).
Vra2
h ngmin = (3÷4).
; v i đi u ki n h ngmin ≥ 0,1 (m)
2.g

(1.6)

Chi u sâu nh nh t trong gi ng tiêu n ng c a b tháo công th c (1.7).
H gi.min = D 0 + h ng.min + p
đây p là kho ng cách t mép d

(m)

(1.7)

i mi ng ra ng đ y đ n đáy b tháo. Tùy theo c u

t o n p ng đ y c a b tháo khi có v t đ m ch ng rò thì l y p= 0,3÷0,5m.
Chi u cao th m ra c a gi ng tiêu n ng đ

c tính theo công th c (1.8):

h t = H gi.min − h kmin (m)
h kmin – Chi u sâu nh nh t trong kênh tháo tr

ng h p có kênh tháo ngay sau b tháo.

sâu l n nh t c a gi ng tiêu n ng tính theo công th c (1.9):
6

(1.8)


H gi.max = h t + h k.max (m)

(1.9)

h kmax – Chi u sâu l n nh t trong kênh: h kmax = Z max
bt - Z đk
:m cn
Z max
bt

(1.10)

c b x l n nh t.

ng p sâu l n nh t c a mép trên mi ng ra ng x

công th c (1.11):

h ngmax = H gi.max – D o – p

Chi u cao d tr t m c n

(1.11)

c l n nh t trong b đ n mép trên t

ng b tháo, n u

không có đi u ki n gì đ c bi t thì l y theo b ng (1.1)
B ng 1.1.Xác đ nh chi u cao d tr a
L ul

ng c a tr m Q (m3/s)

1,0

1÷10

10 ÷ 30

>30

a (m)

0,3

0,4

0,5

≥ 0,6

Chi u cao phía trong t

ng b tháo là:
H b = H gimax + a

(1.12)

Chi u dài gi ng tiêu n ng tính theo công th c sau:
L gi = K.h ng.max

(1.13)

V i K là h s ph thu c vào d ng c a th m ra kh i gi ng tiêu n ng, hình d ng ti t
di n mi ng ra ng đ y, hình d ng và chi u cao c a th m, l y theo b ng (1.2).
B ng 1.2. Xác đ nh h s K
H s K

KD

Th m nghiêng
6,5
5,8
-

0,5
1
1,5
2

2,5
Các k t qu tra h s K

Th m đ ng
4
1,6
1
0,85
0,85

trên và tính toán xác đ nh chi u dài gi ng tiêu n ng

ng v i mi ng ra hình tròn, khi mi ng ra hình ch nh t thì rút b t 20%.
Chi u dài đo n kênh tháo c n b o v mái và đáy
L bv = (4÷5) h kmax (m)
Chi u r ng phía trong b tháo v i đ

(1.14)
ng kính ng đ y b ng nhau là:

B b = (n-1)B + D o + 2b (m)

(1.15)

7


Trong đó :
b - kho ng cách t mép ng đ y đ n tr pin, l y nh sau:
+ Lo i van t đóng nhanh b = 0;

+ Lo i van n p cánh b

m b = 0,5 m;

+ Lo i n p ng đ y có ch t b n l phía trên b = 0,3 ÷0,4 m.
d : Chi u dày tr pin
n:S l

ng đ

b tháo l y t 0,6 ÷ 0,8 m;

ng ng đ y n i v i b tháo.

Chi u dài đo n thu h p là đo n chuy n ti p t b tháo vào kênh tháo, có d ng
hình thang, có đáy nh là chi u r ng đáy kênh tháo, đáy l n là chi u r ng phía trong
b tháo, chi u dài c a b tháo (chi u cao c a hình thang) đ

L th =
V i:

1:

c xác đ nh nh sau

Bbt - bkt
.cotg 1
2
2

(1.16)

Góc thu h p t b tháo vào kênh tháo.

1.1.6. Xác đ nh m c n

c b tháo nh nh t

Xác đ nh m c n

c b tháo nh nh t Z min
đ tính toán c t n
bt

c b m nh nh t

và xác đ nh cao trình đáy b tháo theo công th c (1.17).
Z đáy b

min

tháo = Z bt

- h ngmin - D o – P

(1.17)

Cách xác đ nh Z min
bt
+ Tr

ng h p b tháo cách xa c ng x qua đê

Xác đ nh cao trình đáy kênh
Z đk = ZTK
bt - h TK

(1.18)

Trong đó:

Z

TK
bt

M cn

c b tháo thi t k : Z

TK
bt

=

10%
Z 5ngaymax

+ h tt

(1.19)

V i:
+

10%
Z 5ngaymax

:M cn

+ h tt : T n th t c t n
Tr

c sông bình quân 5 ngày max ng v i t n su t thi t k p= 10%
c qua c ng x

ng h p b tháo cách xa c ng x qua đê thì:
Z min
bt = Z đk + h kmin

+ Tr
Tr

(1.20)

ng h p b tháo xây li n c ng x qua đê.

ng h p b tháo xây li n c ng x thì:
8

Z min
bt = Z đc + H cmin

(1.21)

Trong đó:
Z đc : Cao trình đáy c ng x
H cmin : C t n

c tr

c c ng nh nh t ng v i l u l

Khi thi t k các tr m b m tiêu n

ng nh nh t Q min

c ra sông mà b tháo b trí li n c ng x qua

đê thì vi c xác đ nh cao trình đáy c ng x qua đê c ng nh xác đ nh m c n
min

nh nh t Zbt
đ nh hay h

còn theo ý ch quan c a ng

c b tháo

i thi t k vì đ n nay v n ch a có m t quy

ng d n c th nào v v n đ này.

Ngoài ra , khi xác đ nh cao trình đáy c ng và m c n
ý đ n cao trình mi ng ng đ y. N u cao trình m c n
đ y, s tiêu t n n ng l

c b x nh nh t c n chú

c b x th p h n mi ng ng

ng h n. Cao trình tâm mi ng ng đ y

Z mi ng

ng đ y

= Z đáy b

tháo

+ P + Do
min

N u ch n (Z đc ) cao trình đáy c ng x qua đê cao hay ( Zbt ) cao xem hình
(1.4) thì nhi u khi n

c b m lên b tháo cao, qua c ng x và ch y t do qua b c n

c

hay d c tiêu n ng đ n i ti p v i dòng ch y trong kênh tháo ngoài đê (khi m c n

c

ngoài sông th p), đi u này cho th y vi c lãng phí n ng l
Ng

ng b m.
min

c l i, n u ch n (Z đc ) cao trình đáy c ng x qua đê hay ( Zbt ) th p xem

hình (1.5) thì d n đ n cao trình đáy b tháo th p t c chi u cao b tháo l n và c ng x
ph i đ t sâu, do đó s làm t ng chi phí xây d ng b x và c ng x .

phÝa s«ng
phÝa ®ång

Hình 1.4. S đ cao trình đáy c ng x qua đê cao

9


phÝa ®ång

phÝa s«ng

Hình 1.5. S đ cao trình đáy c ng x qua đê th p

min

V n đ đ t ra là c n xác đ nh m t giá tr (Z đc ) h p lý hay Zbt

đ cho t ng chi phí xây

d ng và qu n lý là nh nh t.

T ng quan vi c ng d ng lý thuy t t i u hóa vào bài toán thi t k

1.2.

các công trình th y l i
Hi n nay, khi thi t k các tr m b m tiêu n

c ra sông mà b trí b tháo li n v i

c ng x qua đê thì vi c xác đ nh cao trình đáy c ng x qua đê c ng nh vi c xác đ nh
m cn

min

c b tháo nh nh t Zbt

còn theo ý ch quan c a ng

v n ch a có m t quy đ nh, tiêu chu n hay h
đáy c ng x qua đê có th đ

c thi t k đ t

i thi t k vì đ n nay

ng d n c th nào v v n đ này. Vì v y,
cao trình ch a h p lý, d n đ n chi phí

xây d ng và chi phí qu n lý cao, gây lãng phí ngân sách nhà n

c.Vì th , trong nh ng

n m g n đây, lý thuy t phân tích h th ng và lý thuy t t i u hoá đã đ

c áp d ng

nhi u trong các bài toán v quy ho ch, thi t k , qu n lý, v n hành t i u các h th ng
nói chung và h th ng thu l i nói riêng. Trong đó, bài toán thi t k t i u các công
trình trong h th ng t

i, tiêu, c p, thoát n

c đã đ

c m t s tác gi trong n

c

nghiên c u, đi n hình nh :
tài “ H s tiêu thi t k t i u c a tr m b m cho các vùng tr ng lúa đ ng
b ng B c B - Vi t Nam” (1997) c a TS. D
ph

ng pháp mô hình mô ph ng và ph

ng Thanh L

ng. Tác gi đã áp d ng

ng pháp t i u hoá cho bài toán thi t k h

th ng tiêu b ng tr m b m vùng tr ng lúa v i ch tiêu t i u là ch s NPV (Giá tr thu
nh p ròng quy v th i đi m hi n t i). Gía tr h s tiêu thi t k nào t
tr NPV max thì đó là giá tr h s tiêu thi t k t i u c a tr m b m.

10

ng ng v i giá


tài “Xác đ nh m c n
tiêu n
l

c sông thi t k h p lý đ xây d ng tr m b m t

i

c” (1993) c a TS Bùi V n H c. Tác gi thi t l p quan h hàm s gi a n ng

ng b m n

cv im cn

c sông thi t k thông qua đ c tính c a các máy b m và

hình th c công trình c a t ng tr m b m t
tài “ ánh d u b

i và tiêu n

c đ u v ph

c.

ng pháp xác đ nh m c n

c thi t k b

x c a các tr m b m tiêu” T p chí s 43 – (12/2013) Tác gi : Nguy n Tu n Anh, La
c D ng.
tài “Phân vùng t

i t i u h th ng thu nông V n Giang” (2001) c a

Th.S Ph m Th Hoài. B ng ph
đ a ra nhi u ph

ng pháp mô hình, mô ph ng và t i u hoá, tác gi đã

ng án khác nhau v biên gi i b m t

i gi a tr m b m V n Giang đã

đ

c xây d ng và tr m b m m i c n đ

đ

c: chi phí xây d ng ban đ u, chi phí qu n lý hàng n m và hi u ích đem l i c a

công trình, t đó tính đ
tr NPV max thì đó là ph

c xây d ng, ng v i t ng ph

c giá tr NPV, ph

ng án v biên gi i b m t

i nào cho giá

ng án t i u nh t.

Lu n v n th c s

Minh Thu “Nghiên c u xác đ nh cao trình đáy c ng x

c a tr m b m tiêu” – áp d ng cho tr m b m
ph

ng án tính

ông M (vùng sông H ng). B ng

ng pháp t i u hóa, tác gi đã xác đ nh m c n

c b tháo nh nh t c a tr m b m

n i ti p v i c ng x qua đê.
tài “Nghiên c u xác đ nh quy mô đ

ng ng t i u cho h th ng t

i

Trung tâm nghiên c u và s n xu t gi ng ngô Sông Bôi – Hoà Bình” (2002) c a
Th.S
đ

H ng Quân. B ng ph

ng pháp t i u hoá, tác gi đã tìm ra ph

ng kính ng t i u cho h th ng t

ng ng v i ch tiêu t i u: IRRmax.

tài “Nghiên c u xác đ nh ph
b mt

ng án b trí và quy mô h p lý c a tr m

i vùng cao” (2003) c a Th.S Nguy n Tu n Anh. S d ng ph

hình, mô ph ng và t i u hoá, tác gi đã thi t l p đ
t i u tr m b m t

ng án

c bài toán tìm ph

ng pháp mô
ng án thi t k

i vùng cao qua ch tiêu t i u là t ng chi phí quy v n m đ u nh

nh t.
Trong lu n v n này, ph

ng pháp t i u hoá s đ

toán xác đ nh cao trình đáy c ng x h p lý và m c n
b m tiêu n

c ra sông u ng.

11

c áp d ng đ xây d ng bài

c b tháo nh nh t cho các tr m


CH

NG 2

XÂY D NG MÔ HÌNH TÍNH TOÁN CAO TRÌNH ÁY C NG X H P LÝ
Lý thuy t phân tích h th ng ng d ng trong nghiên c u h th ng

2.1.
t

i tiêu b ng đ ng l c

2.1.1. M đ u
Trong công cu c đ i m i n n kinh t c a n
trình t

c ta, vi c hi n đ i hóa các công

i tiêu là m t yêu c u c p thi t nh m nâng cao hi u ích.
S phát tri n nhanh chóng c a khoa h c h th ng và k thu t thông tin

n

c

ta, hi n nay đã t o nên c s v ng vàng cho vi c phát tri n k thu t t đ ng hóa thi t
k và qu n lý công trình th y l i, trong đó có tr m b m.

Công trình tr m b m là công trình th y l i r t ph bi n. Tuy nhiên nó là công
trình s d ng nhi u n ng l

ng. Vì v y, vi c t i u hóa các thông s thi t k và đi u

ki n v n hành s có m t ý ngh a đáng k nh m gi m nh n ng l
Vi c gi m nh n ng l
qu n lý, mà nó còn đ

ng tiêu hao.

ng tiêu hao trên không ph i ch th c hi n

khâu v n hành

c t o ti n đ có tính ch t quy t đ nh ngay t b

c quy ho ch

thi t k .
Vì v y, đ v n hành và qu n lý tr m b m có hi u ích t t nh t thì ta ph i v n
d ng lý thuy t v phân tích h th ng.
Ph

ng pháp phân tích h th ng đ

c áp d ng vào công trình th y l i t n m

1950, đ u tiên là v n đ qu n lý và phân ph i ngu n n
có s phát tri n r ng rãi c a máy vi tính, ph

c.

c bi t t th p k 70 khi

ng pháp phân tích h th ng đ

cs

d ng r ng rãi trong qui ho ch thi t k và t đ ng hóa trong qu n lý các h th ng t

i

tiêu.
Nh m m c đích t

i tiêu và cung c p n

c cho sinh ho t và công nghi p, đ n

nay chúng ta đã xây d ng nhi u tr m b m l n, nh .
T t c các tr m b m trên đ u do cán b k thu t n
qu n lý v n hành và đã phát huy hi u qu t
nghi p nâng cao n ng su t và s n l
Nhi u công trình tr m b m đ
v tiêu n
ph

c cho đô th , tiêu n

c ta thi t k , xây d ng và

i tiêu đ m b o an toàn s n xu t nông

ng cây tr ng.
c xây d ng và trong nh ng n m t i nhi u d án

c cho nông nghi p s đ

c th c thi. Vi c áp d ng

ng pháp h th ng cho phép t i u trong vi c quy ho ch s d ng ngu n n
12

c


trong thi t k và qu n lý các h th ng tiêu n
ng

c chính là các bài toán hay đ t ra cho

i nghiên c u khoa h c.

2.1.2. H th ng và các đ c tr ng c a h th ng
nh ngh a

a.

H th ng là m t t p h p các ph n t đ

m i tác đ ng t

ng tác l n nhau t o thành m t t p h p đ y đ .

H th ng công trình tr m b m t
công trình l y n
→ khu t
v t

i. T

c s p x p theo m t trình t nào đó, có

c → công trình d n n

i; có m i tác đ ng t

i là m t t p h p các ph n t : ngu n n

c→

c → nhà máy b m → công trình tháo n

c

ng h l n nhau thành m t t p h p đ y đ làm nhi m

ng t ta có h th ng công trình tr m b m tiêu.

L y ví d đ n gi n, khi thi t k h th ng tiêu úng t ch y, kh n ng tiêu t ch y

c a h th ng ph thu c vào kh n ng g p g c a vô s các t h p gi a m a và m c
n

c ngoài sông. N u ta ch n mô hình tr ng thái mà m a trong đ ng và m c n

c

ngoài sông có cùng t n su t thi t k , khi đó t n su t thi t k đ m b o tiêu s nh h n
nhi u so v i tiêu chu n thi t k . Thông s công tác c a tr m b m tiêu có th thiên l n,
trong qu n lý sau này x y ra tình tr ng là th i gian s d ng công su t c a tr m b m r t
nh , gây lãng phí. Vì v y n u xem xét m i quan h t
n

ng tác gi a m a đ ng và m c

c sông, thì các thông s công tác c a tr m b m s khác h n và h p lý h n.
Nói tóm l i, c n ph i có quan đi m h th ng trong phân tích và nghiên c u các

h th ng ph c t p. S phân tích h th ng trong m i quan h t

ng tác gi a các thành

ph n c u thành h th ng.
b.

Các đ c tr ng c a h th ng
C u trúc h th ng: Là s s p x p c a các ph n t trong h th ng theo m t tr t

t nào đó cùng v i các tác đ ng t
c u trúc c a h th ng đ

ng tác gi a chúng. M i thành ph n tham gia vào

c đ c tr ng b i tham s nào đó g i là tham s c u trúc. Nh

v y, nói đ n c u trúc có ngh a là đã k đ n nh ng tham s đ c tr ng cho c u trúc mà
m i quan h qua l i gi a các thành ph n c a c u trúc y.
Thông tin vào c a m t h th ng là t p h p t t c các tác đ ng vào h th ng đ
nh n đ c các thông tin ra c a h th ng.
Thông tin ra c a h th ng là t p h p t t c nh ng đ c tr ng mà ng
c u quan tâm khi có tác đ ng t

ng ng

đ u vào.
13

i nghiên


Các thông tin vào và ra đ

c đ c tr ng b i m t đ i l

các bi n g i là bi n vào, bi n ra. N u các đ i l

ng ào đó có th coi là

ng này là các đ i l

ng ph thu c vào

th i gian g i là các quá trình vào, ra ho c là các hàm vào, ra c a h th ng.
Các bi n vào c a h th ng bao g m c các bi n đi u ki n đ
không đi u ki n đ

c. Ví d , khi v n hành m t tr m b m tiêu, quá trình m a, b c h i

là các bi n vào không đi u ki n đ
vào đi u ki n đ

c và các bi n

c, l u l

ng b m qua tr m b m tiêu là bi n là bi n

c. Bi n ra c a h th ng có th là quá trình n ng l

ng tiêu hao cho

tr m b m tiêu là hàm c a các bi n vào, c ng có th là s bi n đ i m c n

c trong khu

tiêu.
Bi n tr ng thái là m t hàm c a th i gian. Bi n tr ng thái là h th ng có nh
ng

i ta đ a vào m t lo i bi n đ c tr ng cho tr ng thái c a nó. H th ng có nh là h

th ng mà tr ng thái c a nó

m t th i đi m nào đó không nh ng ph thu c vào tác

đ ng t bên ngoài

chính th i đi m đó, mà còn ph thu c vào tr ng thái c a nó

nh ng th i đi m tr

c đó.

i u quan tr ng nh t c a ng

i làm h th ng là ph i xác đ nh đ

c đâu là bi n

vào, bi n ra và đ c tr ng nào là bi n tr ng thái. Ngoài ra, c ng ph i mô ph ng đ

c

quá trình trao đ i thông tin gi a các thành ph n trong h th ng, quan h gi a bi n vào,
bi n ra và bi n tr ng thái.
c.

Phân lo i h th ng
Ph thu c vào đ c đi m c a h th ng, m c đích nghiên c u mà có cách phân

lo i khác nhau. D

i đây là m t s lo i h th ng đ c tr ng.

H th ng v i mô hình vào – ra (h p đen). Lo i này không cho bi t c u trúc bên
trong c a h th ng mà ch cho bi t quan h t

ng tác gi a bi n vào và bi n ra.

H t nh và h đ ng: h t nh là h mà các không gian bi n c a h th ng không
ph i là hàm c a th i gian. H đ ng là h cos ch a bi n tr ng thái và các bi n vào, bi n
ra đ là hàm c a th i gian. H tính là tr
gian đ

ng h p riêng c a h đ ng khi các hàm th i

c l y bình quân trong m t kho ng th i gian nào đó.
H th ng có mô t c u trúc bên trong ( h p tr ng): Khác v i h p đen, các h

th ng lo i h p tr ng có thêm các bi n tr ng thái. Vi c đ a vào không gian bi n tr ng
thái giúp ta phân tích đ

c qu đ o chuy n đ ng c a h th ng ho c đoán bi t đ c xu

14


h

ng phát tri n c a h th ng trong t

đ

c các tác đ ng vào h th ng đ đ t đ

ng lai. Do đó ng

i nghiên c u đ nh h

ng

c m c tiêu mong mu n.

H th ng không có đi u ki n là h mà các thông tin vào không ch a các bi n
đi u ki n đ

c, ng

c l i là h có đi u ki n. Nói chung bi n đi u ki n và bi n tr ng

thái là các bi n đ c l p v i nhau, nh ng trong m t s tr

ng h p, bi n tr ng thái c ng

là bi n đi u ki n.
H th ng đi u ki n bán t đ ng là h th ng mà khi x lý thông tin và đi u ki n
đ

c th c hi n b i ng

i đi u ki n. Sauk hi phân tích, so sánh ng

i đi u ki n tr c

ti p đ a ra quy t đ nh và đi u hành h th ng đi u ki n.
H th ng đi u ki n t đ ng là m t h th ng mà quá trình đi u ki n hoàn toàn
đ

c t đ ng hóa.
H t t đ nh và h ng u nhiên: h t t đ nh là h mà các bi n vào, bi n ra, các

ràng bu c và m i quan h gi a các ph n t trong h th ng là nh ng hàm t t đ nh. M t
trong nh ng bi n trên là hàm ng u nhiên ta g i là h ng u nhiên.
H th ng b t đ nh và các y u t b t đ nh c a h th ng: h th ng b t đ nh là h
th ng ch a các y u t b t đ nh, t c là các y u t c u thành h th ng không đ

c xác

đ nh ho c không có đ thông tin đ xác đ nh nó. Các y u t b t đ nh c a h th ng bao
g m các thông tin vào ra, m c tiêu khai thác, c u trúc h th ng…
H th ng trong đó bao g m các h th ng con: m t h th ng có th phân chia
thành các h th ng con. S phân chia các h th ng l n thành các h th ng con tùy
thu c vào kích c , đ c thù c a h th ng và các ph

ng pháp phân tích đ

c áp d ng

v i h th ng đó.
H th ng công trình tiêu đ ng l c phân thành các lo i sau đây:

+ H th ng đ n: Bao g m m t công trình đ u m i tr m b m tiêu và m t m ng kênh
ho c đ

ng ng d n n

c.

+ H th ng ph c t p: Bao g m nhi u công trình đ u m i tr m b m ho t đ ng trên m t
h th ng m ng d n. Ví d h th ng tiêu B c Nam Hà.
+ H th ng h n h p. Công trình đ u m i bao g m các tr m b m, c ng, h ch a…ho t
đ ng trên cùng m t m ng d n.
+ H th ng nhi u c p: H th ng tr m b m tiêu nhi u c p tr m b m nh h th ng tiêu
B c u ng…
15


V i các h th ng tiêu b ng đ ng l c thì các đ i l
+ Qui mô công trình t i u nh kích th

c kênh m

ng t i u s là:

ng, ng d n, qui mô nhà tr m t i

u.
+ N ng l

ng tiêu hao bé nh t, hi u su t máy b m cao nh t.

Các đ i l

ng trên s là m c tiêu c a bài toán. Các m c tiêu này s đ t đ

nh th nào ph thu c vào các y u t
M t h th ng ch u nh h

l p nên mô hình toán h c

c nh ng y u t ch y u quy t đ nh b n ch t c a

ng và các y u t th y u t đó ti n hành vi c đ n gi n hóa h th ng.

gi n hóa h th ng có th l
ph i tìm đ
d.

ng.

ng c a nhi u y u t .

nh t thi t ph i nh t thi t ph i tìm đ
hi n t

nh h

c

đ n

c b ho c h p nh t m t s y u t th y u nh ng nh t thi t

c nh ng y u t ch y u quy t đ nh b n ch t c a hi n t

ng.

Các bài toán c b n v h th ng và h th ng ch tiêu đánh giá
- Th c t , khi nghiên c u h th ng, th

ng có ba bài toán c b n sau:

+ Thi t k h th ng theo h th ng ch tiêu nào đó: ch tiêu k thu t, kinh t …
+ i u khi n h th ng đ đ t đ

c yêu c u khai thác đã xác đ nh.

+ Phát tri n h th ng, là chi n l

c phát tri n h th ng trong t

ng lai. Bài toán phát

tri n h th ng là bài toán b t bu c ph i gi i quy t vi c hình thành h th ng trong
t

ng lai kéo dài trong nhi u n m.
- H th ng ch tiêu đánh giá đ

c mô t và l

ng hoá theo d ng khác nhau, có

th khái quát m t s d ng c b n nh sau:
+ H th ng ch tiêu đánh giá đ

c mô t b ng m t ho c m t s h u h n các đ ng th c

ho c b t đ ng th c. Các bi u th c đó đ

c vi t đ i v i hàm ra c a h th ng Y(t).

D ng t ng quát c a lo i h th ng ch tiêu:
Fj(Y) ≤ bj v i j=1, m.

(2.1)

Trong đó F là hàm bi u di n qua hàm ra c a h th ng v i m là s ch tiêu trong h
th ng ch tiêu đánh giá.
+ H th ng ch tiêu đánh giá là m t ho c m t s h u h n các hàm s mà nó c n đ
đ a v c c tr , có d ng (2.2):
Fj(Y) → max(min) v i j = 1, ho c v i j = 1,m.
Các hàm Fj(Y) trong tr

ng h p này đ

16

c g i là hàm m c tiêu.

(2.2)

c


H th ng ch tiêu đánh giá có d ng h n h p, t c là m t s ch tiêu đánh giá
đ

c mô t b ng hàm m c tiêu trên, s còn l i đ

c mô t nh m t ràng bu c c a h

th ng v m c tiêu, có d ng sau:
Fj(Y) → max(min)
Fj(Y) ≤ Sj v i j= 1,m
e.

H th ng ph
Ph

(2.3)

ng pháp lu n trong phân tích h th ng

ng pháp t i u là ph

ng pháp xác đ nh l i gi i c a h th ng theo m c

tiêu b ng cách đ a chúng v các bài toán t i u.
Ph

ng pháp mô ph ng là ph

ng pháp s d ng các mô hình mô ph ng đ

đánh giá ch t l

ng c a h th ng khi thi t k và đi u ki n nó. S phân tích ch t l

c a h th ng đ

c ti n hành b ng cách đ a ra t t c các tình hu ng ho c ph

th và phân tích t t c các ph n ng c a h th ng mà ta quan tâm t
tình hu ng đ t ra. Theo s phân tích đó ng
toán trong s các tình hu ng đã đ

ng

ng án có

ng ng v i các

i nghiên c u l a ch n nghi m c a bài

c đ t ra. Nh v y, ph

ng pháp mô ph ng ch tìm

nghi m trong t p h p h u h n các tình hu ng, b i v y nghi m c a bài toán có th
không trùng v i nghi m t i u.

Ph
đ

ng pháp t i u hoá: ph

ng pháp này k t h p v i ph

ng pháp mô ph ng

c s d ng song song trong quá trình tìm l i gi i t i u khi thi t k và đi u khi n h

th ng. Ph

ng pháp t i u là ph

ph ng cho l i gi i g n t i u. Ph

ng pháp cho l i gi i t i u, còn ph
ng pháp t i u hoá là ph

gi i c a h th ng theo m c tiêu khai thác h th ng b ng cách l

ng pháp mô

ng pháp xác đ nh l i
ng hoá chúng thành

các hàm m c tiêu.
Do h n ch c a ph
h n ch c a ph

ng

ng pháp t i u nh ch tìm đ

c nghi m t i u c c b do

ng pháp toán h c v.v nên có th b sót các ph

i ta s d ng ph

ng án t t h n vì v y

ng pháp mô ph ng phân tích l a ch n bài toán.

H th ng các quan đi m và nguyên lý ti p c n h th ng bao g m:
+ H th ng các quan đi m: Khi nghiên c u m t h th ng c n xem xét các qui lu t c a
h th ng trong m i quan h t
h c a h th ng v i môi tr

ng tác gi a các thành ph n c u thành h th ng và quan
ng tác đ ng lên nó. Quan đi m đó ph i đ

b ng các mô hình toán h c mô t các quá trình c a h th ng.
tri n c a h th ng đ

cl

ng hóa

ng thái và xu th phát

c xác đ nh nh các mô ph ng, và qua đó có th phát hi n các tác
17