Giáo án Ngữ văn 6 bài 20: Bức tranh của em gái tôi

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6
BÀI 20 - TIẾT 81: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
( Tạ Duy Anh)
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức: - Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo
huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
2. Kĩ năng: - Đọc diễn cảm - Hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp
với miêu tả tâm lí nhân vật.
- Kể lại được truyện.
3. Thái độ: - Giáo dục tình cảm gia đình yêu thương gắn bó.
II. Chuẩn bị :
1. GV: - Đọc và nghiên cứu văn bản.
2. HS: - Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học:
1. Kiểm tra bài cũ: - Văn bản '' Sông nước Cà Mau miêu tả cảnh gì?
- Trình tự miêu tả như thế nào? Em hiểu gì về cảnh sông nước Cà Mau?
2. Các hoạt động dạy - học:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Hướng dẫn tìm hiểu chung

I. TÌM HIỂU CHUNG

- HS: Đọc chú thích SGK
? Em hiểu gì về TG Tạ Duy Anh ?
- HS trình bày

- GV nhận xét, bố sung.
- GV giới thiệu thêm về sự nghiệp sáng

1. Tác giả: SGK


tác văn chương của ông .
? Em hãy nêu hiểu biết của em về tác
phẩm?

2. Tác phẩm: SGK

- HS: Trả lời
- GV: Hướng dẫn đọc -> Đọc mẫu một
đoạn -> HS đọc tiếp -> GV nhận xét.
- GV: Giải thích một số từ khó.

3. Đọc và tìm hiểu chú thích

? Truyện được kể bằng lời của nhân vật
nào ? Tác dụng của nó ?
- HS: Trả lời
? Theo em văn bản chia làm mấy phần?
Nội dung của từng phần?

4. Bố cục, thể loại
a. Bố cục: 4 phần

- HS: P1: Từ đầu “ là được” giới thiệu
về nhân vật người em.

P2: Người em bí mật vẽ, tài năng được
phát hiện( tiếp theo... tài năng)
P3: Tâm trạng thái độ của người anh
( tiếp theo... chọc tức tôi)
P4: Đi thi đoạt giải, người anh hối hận
( còn lại)
? Thể loại văn chủ yếu của tác phẩm
này là gì?
- HS: Thảo luận -> Trả lời:
HĐ 2: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản
? Truyện xoay quanh hai nhân vật
người anh và em gái. Ai là nhân vật
chính?
- HS: cả hai

b. Thể loại: Tự sự

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
? Nhân vật người anh được miêu tả chủ
1. Nhân vật người anh
yếu ở đời sống tâm trạng. theo dõi
a. Thái độ thường ngày đối với em gái:
truyện, em thấy tâm trạng người anh
diễn biến qua các thời điểm nào?


- HS 5 thời điểm: khi phát hiện em chế
thuốc vẽ. Khi tài năng hội hoạ của em
được phát hiện. Khi lén xem những bức
tranh. Khi tranh của em đoạt giải. Khi

đứng trước bức tranh của em trong
phòng trưng bày.
? Khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ từ
nhọ nồi, người anh nghĩ gì? Tìm câu
văn?
- HS: “Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ”
? Ý nghĩ ấy đã nói lên thái độ gì của
người anh đối với em?
- HS: Ngạc nhiên, xem thường.
GV giảng: Thái độ này còn thể hiện ở
việc đặt tên em là Meò, ở việc bí mật
theo dõi việc làm của em và ở giọng
điệu kẻ cả khi kể về em.
? Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của
Kiều Phương, ai cũng vui duy chỉ có
người anh là buồn. Vì sao?
- HS: Vì thấy mình bất tài, bị đẩy ra
ngoài, bị cả nhà quên lãng.

Thái độ coi thường, kẻ cả.

? Với tâm trạng ấy, người anh xử xự
với em gái như thế nào?
- HS: Không thể thân, hay gắt gỏng
? Người anh còn có hành động gì nữa?

b. Khi tài năng của Mèo được phát hiện:

- HS: Xem tâm trạng của em.
? Tại sao sau khi xem tranh, người anh

lại lén trút một tiếng thở dài?
- HS: Vì thấy em có tài thật, còn mình
thì kém cỏi, vô dụng.
? Tóm lại, tâm trạng người anh lúc này
như thế nào?
? Còn nhận ra tính xấu nào ở người

- Thấy mình bất tài.


anh?
- HS: ích kỉ, ghen tị.

- Hay gắt gỏng.

GV Bình: Sự ích kỉ ấy còn thể hiện ở
hành động “ đẩy em ra”
khi em bộc
lộ tình cảm vui mừng và muốn chung
- Thở dài.
vui cùng anh. Thực ra đây là một biểu
hiện tâm lí dễ gặp ở mọi người, nhất là
ở tuổi thiếu niên, đó là lòng tự ái và
mặc cảm, tự ti khi thấy ở người khác có
tài năng nổi bật. Ngòi bút tinh tế của
nhà văn đã khám phá và miêu tả rất
thành công nét tâm lý ấy.
Tâm trạng: buồn, bực bội, khó chịu vì
ghen tị với người hơn mình.

3. Củng cố.
- Em có cảm nhận ntn về nhân vật người anh?
4. Hướng dẫn học ở nhà :
- Đọc kĩ truyện, nhớ những sự việc chính, kể tóm tắt được truyện.
- Soạn tiếp phần còn lại giờ sau học tiếp.


BÀI 20 - TIẾT 82: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
( Tạ Duy Anh) - Tiếp theo
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức: - Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo
huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
2. Kĩ năng: - Đọc diễn cảm - Hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp
với miêu tả tâm lí nhân vật.
- Kể lại được truyện.
3. Thái độ: - Giáo dục tình cảm gia đình yêu thương gắn bó.
II. Chuẩn bị :
1. GV: - Đọc và nghiên cứu văn bản.
2. HS: - Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học:
1. Kiểm tra bài cũ: - Kể tóm tắt truyện Bức tranh của em gái tôi.
2. Các hoạt động dạy - học:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Nhân vật người anh

? Người anh đã “ muốn khóc” khi nào?

c. Tâm trạng người anh khi đứng trước
bức tranh đoạt giải của em:

? Bức tranh đẹp quá, cậu bé trong tranh hoàn hảo - Ngỡ ngàng: Vì bức tranh đẹp ngoài sức
quá. Nên khi nhìn vào bức tranh người anh không tưởng tượng.
nhận ra đó là mình, để rồi khi nhận ra thì ngỡ
- Hãnh diện: Vì em mình thật giỏi, thật
ngàng, hãnh diện, xấu hổ. Vì sao?


- HS: Suy nghĩ rồi thảo luận trước lớp.

tài năng.

- GV: Nhận xét.

- Xấu hổ: Vì mình xa lánh em, ghen tị
với em, không hiểu em và tầm thường
hơn em.

? Đọc đoạn “ Dưới mắt em tôi thì…”Con hiểu
điều gì ẩn sau dấu(…). Hãy tưởng tượng mình là
người anh và diễn tả bằng lời?
- HS: Thì em tôi thật đáng ghét, thật bẩn, thật

nghịch ngợm, nói chung thì thật bình thường.
? Cuối truyện, người anh muốn nói: “ Không phải
con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em
con đấy” câu nói đó gợi cho em suy nghĩ gì về
người anh?

 Người anh đã nhận ra thói xấu của
mình, nhận ra tình cảm trong sáng, lòng
nhân hậu của em gái, thực sự xấu hổ, hối
hận.

GV bình: Ngỡ ngàng, hãnh diện rồi xấu hổ. Xấu
hổ trước nét vẽ và tấm lòng nhân hậu của người
em. Và quan trọng hơn là vì cậu đã nhận ra thiếu
xót của mình. Chắc chắn lúc này, cậu đã hiểu rằng
những ngày qua,mình đối xử không tốt với em
gái, mình không xứng đáng với tình yêu và niềm
hãnh diện của em gái, bức chân dung của mình
được vẽ nên bằng tâm hồn và lòng nhân hậu của
* Tóm lại : Ngôi kể thứ nhất => Nhân
cô em gái. Đây chính là lúc nhân vật tự thức tỉnh vật người anh có dịp bộc lộ sâu sắc, tinh
để hoàn thiện nhân cách của mình.
tế, chân thực diễn biến tâm trạng của
mình. Anh luôn tự dằn vặt, day dứt, mặc
? Trong truyện này, nhân vật người em hiện lên
với những nét đáng yêu, đáng quý nào? ( Về tính cảm, hổ thẹn, ngạc nhiên, vui sướng,
hãnh diện.
tình? Về tài năng?)
? Theo em, tài năng hay tấm lòng của cô em gái
cảm hoá được người anh?

- HS: Cả tài năng và tấm lòng, song nhiều hơn ở
tấm lòng trong sáng, hồn nhiên, độ lượng dành
cho anh trai.
GV bình: Dù người anh có giận, có ghét em gái
thì đối với người em, anh vẫn là người thân thuộc
nhất, gần gũi nhất. Em vẫn phát hiện ra ở anh bao
điều tốt đẹp, đáng yêu. Chính tâm hồn trong sáng
và tấm lòng nhân hậu của người em đã giúp anh
nhận ra tính xấu của mình, đồng thời giúp anh

b. Nhân vật người em:


vượt qua lòng đố kị, tự ái, tự ti để sống tốt hơn.
- HS: Đọc ghi nhớ SGK
HĐ 2: HD HS tổng kết

- Tính tình: hồn nhiên, trong sáng, nhân
hậu.

? Hãy nêu nội dung của truyện?

- Tài năng: Hội hoạ bẩm sinh.

- HS: Trả lời.

=> Cảm hoá được người anh

- GV: bổ sung

? Hãy nêu những nét nghệ thuật đặc sắc của
truyện?
- HS: Trả lời
HĐ3: HD luyện tập
- HS: Làm bài tập 1-> Trình bày trước lớp.

* Ghi nhớ: SGK
III. TỔNG KẾT:
1. Nội dung:
- Sự chiến thắng của tình cảm trong sáng,
nhân hậu đối với tính ghen ghét, đố kị.
- Truyện đề cao sức mạnh của nghệ thuật:
nghệ thuật chân chính có sức cảm hoá
mạnh mẽ đối với con người, hướng con
người tới những điều tốt đẹp.
2. Nghệ thuật:
- Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất hồn
nhiên, chân thực.
- Miêu tả tinh tế, diễn biến tâm lí nhân
vật.


IV. LUYỆN TẬP:

3. Củng cố.
- Truyện đề cao điều gì?
- Em thích nhân vật nào? Vì sao?
4. Hướng dẫn học ở nhà :
- Đọc kĩ truyện, nhớ những sự việc chính, kể tóm tắt được truyện.
- Hiểu ý nghĩa của truyện.

- Hình dung và tả lại thái độ của những người xung quanh khi có một ai đó đạt thành tích
xuất sắc.
- Đọc và nghiên cứu bài Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong
văn miêu tả.