Giáo án Ngữ văn 6 bài 4: Sự tích hồ Gươm

BÀI 4 - TIẾT 13 - VĂN BẢN: HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM: SỰ
TÍCH HỒ GƯƠM
( Truyền thuyết )
1. Mục tiêu bài học:
a. Kiến thức:
- Nhân vật ,sự kiện trong truyền thuyết.
- Truyền thuyết địa danh.
- Cốt lõi lịch sử trong 1 tác phẩm thuộc chuỗi truyền thuyết về người anh hùn Lê Lợi và cuộc
khởi nghĩa Lam Sơn.
b. Kỹ năng :
- Đọc-hiẻu văn bản truyền thuyết
- Phân tích để thấy được ý nghĩa sâu sắ của truyện
- Kể lại được truyện
c. Thái độ : Tôn trọng những sự thật lịch sử mà trong truyện đề cập
2. Chuẩn bị:
a.GV: Soạn giáo án, tìm hiểu tài liệu, tranh ảnh về Hồ Gươm.
b.HS: Đọc trước văn bản, soạn bài.
3. Tiến trình dạy học: (5p)
a. Kiểm tra bài cũ :
? Kể vắn tắt truyện “Sơn Tinh- Thuỷ Tinh”
b. Bài mới: -Dẫn vào bài. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống quân Minh là cuộc khởi
nghĩa lớn vào thế kỷ 15. Cuộc khởi nghĩa kéo dài trong mười năm bắt đầu từ lúc Lê Lợi dấy
binh ở Lam Sơn và kết thúc bằng sự kiện nghĩa quân Lam Sơn đại thắng quân Minh. Lê Lợi
là thủ lĩnh, là người anh hùng của khởi nghĩa Lam Sơn. Nhân dân ghi nhớ h/ả Lê Lợi
không chỉ bằng những đền thờ, tượng đài, hội lễ mà bằng cả những sáng tác nghệ thuật dân
gian như truyền thuyết “Sự tích Hồ Gươm”. Truyện chứa đựng nhiều ý nghĩa và có những
chi tiết nghệ thuật hay và đẹp. Cô và các em cùng tìm hiểu câu chuyện để thấy được ý
nghĩa, chi tiết nghệ thuật hay và đẹp đó.
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Hoạt động I : Hướng dẫn Đọc - hiểu văn bản. (6p)

Kiến thức cần đạt


I. Đọc - hiểu văn bản .
- GV hướng dẫn cách đọc và
đọc mẫu.
Gọi 23 h/s đọc
- Gọi đọc hoặc giải thích các
chú thích trong SGK.
- GV giải thích thêm 1 số từ
ở phần chú thích.

1. Đọc.
- 2 hs đọc, lớp lắng nghe

2. Chú thích.

- Nghe, hiểu

? Truyện được chia ra làm mấy - Chia bố cục
phần? Nội dung chính từng
phần ra sao?

3. Bố cục. 2 phần
- Phần 1: “từ đầu đến đất nước”:
Long quân cho nghĩa quân
mượn gươm.

- Phần 2: Đoạn còn lại: Long
Quân đổi gươm sau khi đất
nước hết giặc.

HĐ II: HD Tìm hiểu chi
tiết. (14p)

II. Tìm hiểu chi tiết.
- H Đọc đoạn 1

- Gọi H đọc đoạn 1ở sgk
- 1 hs trả lời
? Vì sao Long Quân quyết
định cho Lê Lợi mượn gươm
thần.

1. Long quân cho nghĩa
quân mượn gươm.
- Giặc Minh đô hộ làm nhiều
điều bạo ngượcnhân dân ta căm
ghét đến xương tuỷ.
- ở Lam Sơn nghĩa quân chống
lại chúng nhưng buổi đầu lực
còn yếu nhiều lần bị thua.
- Lê Thận bắt được lưỡi gươm
dưới nước (3 lần thả lưới)
- Lê Thận gia nhập nghĩa quân
Lam Sơn.

? Lê Lợi nhận được gươm thần

ntn?

- 1 hs trả lời

- Lê Lợi trên đường bị giặc
đuổi, thấy “ánh sáng lạ” chuôi
gươm nạm ngọc.


.

- Đem lưỡi gươm và chuôi
gươm tra vào nhauvừa như in.
- >Khả năng cứu nước có ở
khắp nơi từ miền sông nước đến
vùng rừng núi, miền ngược,
miền xuôi cùng đánh giặc.

? Chi tiết Lê Thận bắt được
- Suy nghĩ, trả lời
lưỡi gươm (dưới nước). Lê
Lợi bắt được chuôi gươm (trên
rừng) có ý nghĩa gì?
- H: Hãy thảo luận về ý nghĩa
chi tiết “Các bộ phận của
thanh gươm rời nhau nhưng
khi khớp lại thì “vừa như in”.

- Khẳng định tính chất chính
- Nguyện vọng của dân

tộc là nhất trí nghĩa quân nghĩa “ứng mệnh trời, hợp lòng
người” của nghĩa quân.
trên dưới một lòng.
- Đ.kết đồng lòng của
toàn dân họp nhau tạo
thành sức mạnh.

? Khi chuôi gươm và lưỡi
gươm tra vào nhau vừa như in
thì Lê Thận nâng gươm lên
ngang đầu nói với Lê Lợi
- H khá trả lời
“Đây là Trời có ý phó thác cho
minh công làm việc lớn.
Chúng tôi nguyện đem xương
thịt của mình theo minh công,
cùng với thanh gươm thần này
để báo đền Tổ quốc”. Câu nói
đó có ý nghĩa gì?
? Khi có gươm thần tình hình
nghĩa quân ntn?
? Nghĩa quân chiến thắng
được giặc một phần là nhờ
gươm thần nhưng bên cạnh đó

-Nhuệ khí nghĩa quân ngày1
tăng.nghĩa quân tung hoành
khắp trận địa.
-> Đó là sức mạnh của lòng
đoàn kết của truyền thống dân

tộc.
2. Long quân đòi gươm sau
khi đất nước hết giặc.
- Cảnh trả gươm diễn ra khi đất
nước đã thanh bình. Vua Lê Lợi
dạo thuyền trên hồ Tả Vọng và
rùa thần hiện lên
- Vua trao gươm, rùa đớp lấy và
lặn xuống.


nghĩa quân chiến thắng được
là do đâu?

- Trả lời

- Gọi HS đọc đoạn 2 ở sgk

- Trả lời.

 Gươm chỉ dùng để đánh giặc
( Đó là quan điểm yêu chuộng
hòa bình của dân tộc ta).

? Cảnh đòi gươm và trả gươm
diễn ra ntn?

- Đọc
- Trả lời.

HĐ III: Hướng dẫn tổng kết.(6p)
? Thần đòi lại gươm thần khi
đất nước thái bình. Điều đó có
ý nghĩa gì?
? Nêu ý nghĩa của truyền
thuyết Sự tích Hồ Gươm?

- Trả lời.

III. Tổng kết.
1.ý Nghĩa.

- HS khá trả lời.

- Ca ngợi tính chất nhân dân,
toàn dân và chính nghĩa của
cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Đề cao suy tôn Lê Lợi và nhà
Lê.

- HS trả lời.

- Giải thích nguồn gốc tên gọi
hồ Hoàn Kiếm.
2.Nghệ thuật.
Sử dụng nhiều yếu tố tưởng


H: Nét đặc sắc trong nghệ
thuật của truyện?

tượng, kỳ ảo.
- Đọc
* Ghi nhớ ( SGK )

- Y/c hs đọc ghi nhớ
Hoạt động:IV Hướng dẫn luyện tập.(8p)
- GV gọi h/s kể lại truyện dựa
vào các vai trong truyện?
? Vì sao tác giả dân gian
không để Lê Lợi được trực
tiếp nhận cả chuôi gươm và
lưỡi gươm cùng 1 lúc.

2 H Kể, lớp lắng nghe.

IV.Luyện tập.

H trả lời.H khác nhận
xét, bổ sung.

- Không thể hiện được t/chất
toàn dân trên dưới 1 lòng của
nhân dân trong kháng chiến.

? Lê Lợi nhận gươm ở Thanh - Suy nghĩ, trả lời
Hoá nhưng trả gươm ở hồ Tả
Vọng- Thăng Long. Nếu trả
gươm ở Thanh Hoá thì ý nghĩa
của truyện khác đi ntn?

c. Củng cố: (3p)
? Nêu ý nghĩa của truyện.
d. Dặn dò: (2p)
- Đọc kĩ nhớ các sự việc chính.
-Sưu tầm các bài viết về Gươm.
- Học bài cũ, chuẩn bị bài mới. Soạn : “Thạch Sanh”.

- ý nghĩa bị giới hạn bởi lúc này
Lê Lợi đã về thành Thăng Long
và Thăng Long là thủ đô- tượng
trưng cho cả nước.
Việc trả gươm diễn ra ở Hồ Tả
Vọng của kinh thành Thăng
Long mới thể hiện tư tưởng yêu
hoà bình và cảnh giác của cả
nước, của toàn dân.