Giáo án Ngữ văn 6 bài 4: Sự tích hồ Gươm

Tit 13:

Vn bn:

S TCH H GM
(Truyề
n thuyết)

A. MC TIấU BI HC: Giúp học sinh:
- Hiểu nội dung ý nghĩa của truyện Sự tích hồ Gơm, vẻ đẹp của
một số hình ảnh chính của truyện .
- Kể đợc truyện này.
B. CHUN B:
Giáo + Soạn bài
viên:
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
+ Tranh ảnh về hồ Gơm
Học + Soạn bài
sinh:
C. CC BC LấN LP:
1. ổn định tổ chức.
2. Kim tra bi K túm tt truyn ST, TT ? cm nhn ca em v 1 nhõn vt ca
c:
truyn?
3. Bi mi

TaiLieu.VN

*. Gii thiu bi

Nh th Trn ng Khoa khi cũn nh lờn HN

Page 1


đã viết:
Hà Nội có hồ Gươm
Nước xanh như pha mực
Bên hồ ngọn tháp bút
Viết thơ lên trời cao
Giữa thủ đô Thăng Long- Đông Đô - Hà
Nội, Hồ Gươm đẹp như một lẵng hoa lộng lẫy và
duyên dáng. Những tên gọi đầu tiên của hồ này là
: Lục Thuỷ, Tả Vọng, hồ Thuỷ Quân. Đến thế kỉ
15, hồ mới mang tên Hồ Gươm hay Hồ Hoàn
Kiếm, gắn với sự tích nhận gươm, trả gươm thần
của người anh hùng đất Lam Sơn: Lê Lợi. Sự tích
ấy như thế nào? Bài học hôm nay sẽ giúp các em
hiểu điều đó.
*. Bài mới
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động Hướng dẫn HS đọc tìm hiểu chung
1:

I. Đọc và tìm hiểu chung:

- GV đọc mẫu 1 đoạn, sau đó - HS đọc
gọi HS đọc.

1. Đọc:

- Giải nghĩa các từ: bạo ngược,
thiên hạ, tuỳ tòng, phó thác, Tả - HS giải nghĩa
Vọng, Hoàn Kiếm?

2. Chú thích:

- Tóm tắt truyện bằng một

TaiLieu.VN

Page 2


chuỗi sự việc?

- HS tóm tắt

3. Tóm tắt: Kể tóm tắt các sự
việc chính:
- Giặc Minh đô hộ, nghĩa quân
Lam Sơn nổi dậy nhưng thất bại,
Long Quân quyết định cho
mượn gươm thần.
- Lên Thận được lưỡi gươm
dưới nước.

- Lê Lợi được chuôi gươm trên
rừng, trta vào nhau vừa như in.
- Từ đó nghĩa quân nhanh chóng
quét sạch giặc ngoại xâm.
- Đât nước thanh bình, Lê Lợi
lên làm vua, Long Quân cho đòi
lại gươm thần.

- Ta có thể chia văn bản làm
mấy phần?

- Vua trả gươm, từ đó hồ Tả
Vọng mang tên Hồ Gươm hay
hồ hoàn kiếm.
- HS trả lời

4. Bố cục: 2 phần
- Long Quân cho nghĩa quân
mượn gươm rthần.
- Long Quân đòi lại gươm thần.

Hoạt động Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản
2:

- Long quân cho nghĩa quân
TaiLieu.VN

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Long quân cho nghĩa quân

Lam Sơn mượn gươm thần:

Page 3


Lam Sơn mượn gươm thần - HS trả lời
trong hoàn cảnh nào?
- Việc Long quân cho nghĩa
quân mượn gươm thần có ý
nghĩa gì?
* GV: Việc Long Quân cho
mượn gươm thần chứng tỏ cuộc
khởi nghĩa được tổ tiên, thần
thiêng ủng hộ.
- Lê Lợi nhận được gươm thần
như thế nào?
- Vì sao tác giả dân gian không
để cho Lê Lợi trực tiếp nhận
gươm?
* GV: Nếu Lê Lợi trực tiếp
nhận gươm thì tác phẩm sẽ
không thể hiện tính chất toàn
dân trên dưới một lòng của
nhân dân ta trong cuộc kháng
chiến. Thanh gươm Lê Lợi
nhận được là thanh gươm thống
nhất và hội tụ tư tưởng, tình
cảm, sức mạnh của toàn dân
trên mọi miền đất nước.

* Hoàn cảnh lịch sử:
- Giặc Minh đô hộ
- Nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy
nhiều lần bị thua.

* Cách Long Quân cho mượn
gươm:
- Lê Thận nhặt được lưỡi gươm
dưới nước.
- Lê Lợi nhặt được chuôi gươm
trên rừng.
- Gươm tra vào vừa như in
⇒ Kì lạ, toàn dân trên dưới một
lòng.

- Tìm những chi tiết cho thấy
thanh gươm này thanh gươm
thần kì?

- Em có nhận xét gì về những
chi tiết này?

TaiLieu.VN

Page 4


* Thanh gươm thần kì:
- Sáng rực
- Sáng lạ

- Tra lưỡi gươm vào chuôi vừa
vặn
- Khắc chữ "Thuận thiên"
⇒ Chi tiết tưởng tượng kì
ảo,thanh gươm là tượng trưng
cho sức mạnh của toàn dân tham
gia đánh giặc.
⇒ Thanh gươm toả sáng thể hiện
sự thiêng liêng, thanh gươm gặp
được minh chủ sử dụng vào việc
lớn, hợp lòng dân, thuận ý trời.
2. Sức mạnh của thanh gươm:
- Chi tiết thanh gươm phát sáng - HS trao đổi cặp Trước khi có
ở xó nhà có ý nghĩa gì? Phân trong 1phút
gươm
tích ý nghĩa của từ "thuận
thiên"?
- Non yếu
- Trước và sau khi có gươm thế
lực của nghĩa quân như thế
nào?
- Trốn tránh

Sau
khi
gươm

có

- Nhuệ khí tăng

tiến
- Xông xáo tìm
địch

- Đầy đủ, chiếm
được các kho
-Ăn uống khổ lương của địch
sở

TaiLieu.VN

Page 5


- Sức mạnh của thanh gươm kì
lạ là sức mạnh như thế nào?

⇒ Chuyển bại thành thắng,
chuyển yếu thành mạnh, tạo
- HS suy nghĩ trả bước ngoặt mở đường cho nghĩa
lời
quân quýet giặc ngoại xâm.
3. Long Quân đòi gươm:

- Long Quân đòi gươm trong
hoàn cảnh nào?
- GV treo tranh
- Quan sát tranh và và kể lại
việc rùa vằng đòi gươm và Lê
Lợi trả gươm?

* Hoàn cảnh LS:
- Đất nước tanh bình
- HS trả lời

- Lê Lợi lên làm vua

- HS quan sát tranh

- Em biết truyền thuyết nào của
nước ta cũng có hình ảnh rùa - HS kể
vàng đòi gươm? Theo em, hình
tượng rùa vàng trong truyền - Nhận xét
thyết VN tượng trưng cho ai và
- HS: trả lời
cho cái gì?
GV: Truyền thuyết An Dương
Vương - Hình ảnh rùa vàng là
sử giả của Long Quân, tượng
trưng cho tổ tiên, khí thiêng
sông núi, tư tưởng, tình cảm, trí
tuệ của nhân dân.
- Hình ảnh Nghệ thuật trả gươm
có ý nghiã gì?
+ Hoàn: trả
+ Kiếm : gươm
* GV Bình: Chi tiết khẳng định
chiến tranh đã kết thúc, đất
nước trở lại thanh bình. DT ta
TaiLieu.VN

- Chi tiết đòi gươm:

Page 6


là dân tộc yêu hoà bình. Giờ - HS trao đổi nhóm
đây thứ mà muôn dân Đại Việt trong 3 phút
cần hơn là cày, cuốc, là cuộc
sống lao động dựng xây đất
nước. Trả gươm có ý nghĩa là
gươm vẫn còn đó, hàm ý cảnh
giác cao độ, răn đe kẻ thù.
* GV mở rộng: Con người VN
vốn là những con người hiền
lành, chất phác, yêu lao động
nhưng khi đất nước lâm nguy
những con người ấy sẵn sàng xả
thân vì đất nước "Rũ bùn đứng
dậy sáng loà". Đất nước thanh
bình, chính những con người ấy

+ Giải thích tên gọi của hồ Hoàn
Kiếm
+ Đánh dấu và kẳng định chiến
thắng hoàn toàn của nghĩa quân
Lam Sơn.
+ Phản ánh tư tưưỏng, tình cảm
yêu hoà bình đã thành truyền
thống của nhân dân ta.

+ ý nghĩa cảnh giác răn đe với
những kẻ có ý dòm ngó nước ta.

"Súng gươm vứt bỏ lại hiền như
xưa".
- Vì sao khi mượn gươm thì ở
Thanh Hoá còn khi trả gươm lại
ở hồ Tả Vong?
Điều đó có ý nghĩa gì?
* GV: Thanh Hoá là nơi mở đầu
cuộc khởi nghĩa Thăng Long là
nơi kết thúc cuộc kháng chiến.
Trả kiếm ở hồ Tả Vọng, thủ đô,
trung tâm chính trị, văn hoá của
cả nước là để mở ra một thời kì
mới, thời kì hoà bình, lao động,
xây dựng, thể hiện hết được tư
tưởng yêu hoà bình và tinh thần
cảnh giác của cả nước của toàn
dân.
- Em hãy nêy ý nghĩa của - HS suy nghĩ trả
TaiLieu.VN

Page 7


truyện?

lời

3. ý nghiã của truyện:
- Ca ngợi tính chất toàn dân,
chính nghĩa của cuộc kghởi
nghĩa Lam Sơn.
- HS trao đổi 2 bàn Đề cao, suy tôn Lê Lợi và nhà
một trong 3 phút
Lê.
- Giải thích nguồn gốc tên gọi
Hồ Hoàn Kiếm
Hoạt động Ghi nhớ
3:

III. GHI NHỚ: SGK - TR43

- GV cho HS đọc và hướng dẫn - HS đọc
phân tích các ý của phần này?

TaiLieu.VN

Page 8


Hoạt động Hướng dẫn thực hiện phần luyện tập
4
- HS làm vào vở

iv. Luyện tập:

1. Nhắc lại khái niệm truyền
thuyết? Vì sao có thể nói truyện

Sự.... là truyện truyền thyết?
2. Nêu cảm nghĩ của em về một
chi tiết hoang đường kì là trong
truyện?

4. Hướng dẫn học tập:
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Làm bài tập 1,3 SBT - Tr 30
- Soạn: Chủ đề ....

TaiLieu.VN

Page 9