Giáo án Ngữ văn 7 bài 21: Sự giàu đẹp của Tiếng Việt

Giáo án Ngữ văn lớp 7
Tiết 85: SỰ GIÀU ĐẸP CỦA TIẾNG VIỆT
- Đặng Thai Mai I. Mục tiêu cần đạt
-Hiểu được trên những nét chung sự giàu đẹp của tiếng Việt và nắm được
những đ.điểm nổi bật trong NT nghị luận của bài văn: lập luận chặt chẽ,
chứng cứ toàn diện, văn phong có tính kh.học.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức
- Sơ lược về tác giả Đặng Thai Mai, những đặc điểm của tiếng việt, những
điểm nổi bật trong nghệ thuật nghị luận của bản văn.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết và phân tích một văn bản nghị luận, chứng minh, bố cục, hệ
thống lập luận, lý lẽ, dẫn chứng.
Chuẩn bị:
-Đồ dùng:
-Những điều cần lưu ý: Đ.trích này tập chung nói về đặc tính đẹp và hay của
TV> Bài văn rất chặt chẽ trong lập luận và có bố cục rõ ràng, hợp lí. Bài văn
gần với văn phong kh.học hơn là văn phong NT.
III. Hướng dẫn thực hiện:
I-HĐ1: Khởi động (5 phút)
1.Ổn định lớp
2.Kiểm tra:
Đọc thuộc lòng đoạn 1,2 văn bản “Tinh thần yêu nước của n.dân ta”. Nêu
những đ.điểm nổi bật vè ND, NT của văn bản ?
3.Bài mới: Chúng ta là người VN, hằng ngày dùng tiếng mẹ đẻ-tiếng nói
của toàn dân-tiếng Việt-để suy nghĩ, nói năng, g.tiếp. Nhưng đa mấy ai biết
tiếng nói VN có những đ.điểm, những g.trị gì và sức sống của nó ra sao.
1


Giáo án Ngữ văn lớp 7

Muốn hiểu sâu để cảm nhận 1 cách thích thú vẻ đẹp, sự độc đáo của tiếng
nói DT VN. Chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu VăN BảN Sự giàu đẹp của TV
của Đặng Thai Mai.
II-HĐ2:Đọc-hiểu văn bản (25 phút)
Hoạt động của thầy-trò
+Hd đọc: Giọng rõ ràng, mạch lạc, nhấn mạnh

Nội dung kiến thức
-Là nhà văn, nhà nghiên

những câu in nghiêng (mở-kết).

cứu văn học nổi tiếng, nhà

+Giải thích từ khó: Nhân chứng là người làm

h.đ XH có uy tín.

chứng, người có mặt, tai nghe, mắt thấy sự

2-Tác phẩm: Trích trong

việc xáy ra.

bài n.cứu “TV,một biểu

-Tác giả đã dùng phương thức nào để tạo lập

hiện hùng hồn của sức

văn bản ? Vì sao em x.định như vậy ? (phương

sống DT”.

thức nghị luận, vì văn bản này chủ yếu là dùng -Thể loại: Nghị luận
lí lẽ và d.chứng).

-Bố cục: 2 phần.

-Mục đích của văn bản nghị luận này là gì ?

-Đoạn 1,2 (MB): Nhận

(K.đ sự giàu đẹp của TV để mọi người tự hào

định chung về p.chất giàu

và tin tưởng vào tương lai của TV).

đẹp của TV.

-Em hãy tìm bố cục của bài và nêu ý chính của

-Đoạn 3:

mối đoạn ?

+TB: CM cái đẹp, cái hay
của TV.

-Hs đọc đoạn 1,2. Hai đoạn này nêu gì?

+KB (câu cuối): Nhấn

-Câu văn nào nêu ý kq về p.chất của TV ?

mạnh và k.định cái đẹp,

-Trong nhận xét đó, tác giả đã phát hiện

cái hay của TV.

ph.chất TV trên những ph.diện nào ? (1 thứ

II-Đọc, hiểu văn bản:

tiếng đẹp, 1 thứ tiếng hay).

1-Nhận định chung về

-T.chất giải thích của đ.v này được thể hiện

p.chất giàu đẹp của TV:

bằng 1 cụm từ lặp lại đó là cụm từ nào?

-TV có những đặc sắc của

2

Giáo án Ngữ văn lớp 7
+Nói thế có nghĩa là nói rằng(Cụm từ lặp lại

1 thứ tiếng đẹp, 1 thứ tiếng

có tính chất giải thích.)

hay.

-Vẻ đẹp của TV được giải thích trên những yếu ->Nhận xét k.quát về
tố nào

ph.chất của TV (luận đề-

+Nhịp điệu: hài hoà về âm hưởng thanh điệu.

luận điểm chính).

+Cú pháp: tế nhị uyển chuyển trong cách đặt
câu.
->Giải thích cái đẹp của TV.
-Dựa trên căn cứ nào để tác giả nhận xét TV là
1 thứ tiếng hay?

=>Cách lập luận ngắn gọn,

+Đủ kh.năng để diễn đạt tư tưởng, tình cảm

rành mạch, đi từ ý kq đến

của người VN.

ý cụ thể – Làm cho người

+Thoả mãn cho yêu cầu của đ.s v.hoá nc nhà

đọc, người nghe dễ theo

qua các thời kì LS.

dõi, dễ hiểu.

->Giải thích cái hay của TV.
-ĐV này LK 3 câu với 3 ND: Câu 1 nêu nhận
xét kq về p.chất của TV, câu 2 giải thích cái
đẹp của TV và câu 3 giải thích cái hay của TV.
Qua đó em có nhận xét gì về cách lập luận của
tác giả ? Cách lập luận đó có t.dụng gì ?
-Hs đọc đoạn 3. ý chính của đoạn 3 là gì ? Khi
CM cái hay, cái đẹp của TV, tác giả đã lập luận
bằng những luận điểm phụ nào?
-Để CM vẻ đẹp của TV, tác giả đã dựa trên
những đặc sắc nào trong c.tạo của nó ?

2-Chứng minh cái đẹp,

-Chất nhạc của TV được xác lập trên các

cái hay của tiếng Việt:

chứng cớ nào trong đ.s và trong kh.học ?

a-Tiếng Việt đẹp như thế

3


Giáo án Ngữ văn lớp 7
-ở đây tác giả chưa có dịp đưa ra những d.c

nào :

sinh động về sự giàu chất nhạc của TV. Em

*Trong c.tạo của nó:

hãy tìm 1 câu thơ hoặc ca dao giàu chất nhạc ?

-Giàu chất nhạc:

(Chú bé loắt choắt... nghênh nghênh).

+Người ngoại quốc nhận

-Tính uyển chuyển trong câu kéo TV được tác

xét: TV là 1 thứ tiéng giàu

giả xác nhận trên chứng cớ đ.s nào ?

chất nhạc.

-Hãy giúp tác giả đưa ra 1 d.c để CM cho câu

+H.thống ng.âm và phụ

TV rất uyển chuyển ? (Người sống đống vàng.

âm khá ph.phú... giàu

Đứng bên ni đồng...).

thanh điệu.. giàu hình

-Em có nhận xét gì về cách nghị luận của tác

tượng ngữ âm.

giả về vẻ đẹp của TV ?

->Những chứng cớ trong

-Theo dõi đoạn tiếp theo và cho biết: Tác giả

đ.s và trong XH.

đã quan niệm như thế nào về 1 thứ tiếng hay ?

-Rất uyển chuyển trong

-Dựa vào chứng cớ nào để tác giả xác nhận các câu kéo:
khả năng hay đó của TV ?

Một giáo sĩ nc ngoài: TV

-Em hãy giúp tác giả làm rõ thêm các khả năng như 1 thứ tiếng “đẹp” và
đó của TV bằng 1 vài d.c cụ thể trong ngôn

“rất rành mạch... tục ngữ ”

ngữ văn học hoặc đ.s ? (Các màu xanh khác

->Chứng cớ từ đời sống.

nhau trong đ.v tả nc biển Cô Tô của Nguyễn

=>Cách lập luận kết hợp

Tuân. Sắc thái khác nhau của các đại từ ta

chứng cớ kh.học và đời

trong thơ BHTQ và thơ Ng.Khuyến).

sống làm cho lí lẽ trở nên

-Nhận xét lập luận của tác giả về TV hay trong

sâu sắc.

đ.v này ?

b-Tiếng Việt hay như thế

III-HĐ3:Tổng kết(5 phút)

nào:

-Bài nghị luận này mang lại cho em những

-Thoả mãn nhu cầu trao

hiểu biết sâu sắc nào về TV ?

đổi tình cảm ý nghĩ giữa

-ở văn bản này, NT nghị luận của tác giả có gì

người với người.

4


Giáo án Ngữ văn lớp 7
nổi bật

-Thoả mãn yêu cầu của đ.s

-văn bản này cho thấy tác giả là người như thế

văn hoá ngày càng phức

nào ?

tạp.

(Tác giả là nhà văn kh.học am hiểu TV, trân

-Dồi dào về c.tạo từ ngữ...

trọng những g.trị của TV, yêu tiếng mẹ đẻ, có

về hình thức diễn đạt.

tinh thần DT, tin tưởng vào tương lai TV.)

-Từ vựng... tăng lên mỗi

IV-HĐ4:Luyện tập, củng cố(5 phút)

ngày 1 nhiều.

-Tìm d.c thể hiện sự giàu đẹp của TV về ngữ

-Ngữ pháp... uyển chuyển,

âm và từ vựng trong các bài văn, thơ đã học

c.xác hơn.

hoặc đọc thêm ở các lớp 6,7?

-Không ngừng đặt ra
những từ mới...
=>Cách lập luận dùng lí lẽ
và các chứng cớ kh.học,
có sức thuyết phục người
đọc ở sự c.xác kh.học
nhưng thiếu d.c cụ thể.
III-Tổng kết:
*Ghi nhớ: sgk (37 ).
B-Luyện tập:
Bài 2:
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn, cho gầy cò
con.
=>2 câu ca dao là lời thn
thở, thể hiện 1 nỗi lo lắng
u buồn về h.cảnh sống.
Các từ đầy, gầy là những
5


Giáo án Ngữ văn lớp 7
âm bình, mang âm hưởng
lo âu, than vãn về 1 h.cảnh
sống.
V-HĐ5: Đánh giá(2 phút):Gv đánh giá tiết học
VI-HĐ6:Dặn dò (3 phút)

-Học thuộc phần ghi nhớ.
-Soạn bài: Thêm trạng ngữ cho câu.
____________________________________________________________

6