Quản lí dạy học môn tiếng việt theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận long biên thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN VĂN VINH

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN LONG BIÊN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN VĂN VINH

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN LONG BIÊN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành : Quản lý giáo dục
Mã số

: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Ngọc Long

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại
học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 và các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy đã
giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường.
Với tất cả tnh cảm và tấm lòng của mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành và sâu sắc đến TS. Phạm Ngọc Long, người đã hướng dẫn, trợ giúp và động
viên tôi rất nhiều trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi thực hiện tốt luận văn.
Tôi cũng xin được cảm ơn tới Ban Giám hiệu, cùng toàn thể các đồng chí
cán bộ, giáo viên các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội, đã tạo
điều kiện thuận lợi, hỗ trợ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Cuối cùng tôi gửi lời tri ân tới gia đình, bạn bè đồng nghiệp là những người
đã sát cánh cùng tôi, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua để tôi có thể hoàn
thành tốt luận văn.
Hà Nội, ngày 08 tháng 8 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Vinh


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa
từng được ai công bố trong công trình nào khác.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước lời cam đoan của mình.
Hà Nội, ngày 08 tháng 8 năm 2018
Học viên

Nguyễn Văn Vinh


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ
Ban Giám hiệu
Cải cách giáo dục
Cán bộ quản lý
Chiến sĩ thi đua
Chuyên môn
Chuyên môn nghiệp vụ
Cơ sở vật chất
Công nghệ thông tin
Công nghiệp hoá - hiện đại hoá
Đại học Sư phạm
Đồ dùng dạy học
Giáo dục
Giáo dục phổ thông
Giáo dục và đào tạo
Giáo viên
Giáo viên giỏi
Hiệu trưởng
Học sinh
Kiểm tra - đánh giá
Mầm non
Nhân viên
Phụ huynh học sinh
Phương pháp dạy học
Phương tiện kỹ thuật

Quản lý giáo dục
Tiểu học
Trung học cơ sở
Tổ trưởng chuyên môn
Thông tin điện tử
Tập thể lao động tiên tiến
Thời khoá biểu
Thiết bị dạy học
Thể dục thể thao
Uỷ ban nhân dân

Chữ viết tắt

BGH
CCGD
CBQL
CSTĐ
CM
CMNV
CSVC
CNTT
CNH - HĐH
ĐHSP
ĐDDH
GD
GDPT
GD&ĐT
GV
GVG
HT

HS
KT-ĐG
MN
NV
PHHS
PPDH
PTKT
QLGD
TH
THCS
TTCM
TTĐT
TTLĐTT
TKB
TBDH
TDTT
UBND


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Chất lượng đội ngũ giáo viên dạy Tiếng Việt năm học 2016 - 2017

35

Bảng 2.2. Kết quả chất lượng môn Tiếng Việt năm 2016-2017

37

Bảng 2.3. Phương tiện kĩ thuật, thiết bị dạy học môn Tiếng Việt

39

Bảng 2.4. Danh sách các trường tiến hành khảo sát

40

Bảng 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng quản lí thực hiện mục tiêu dạy học
môn Tiếng việt

41

Bảng 2.6. Thực trạng quản lí thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn
Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh

43

Bảng 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá
kết quả dạy học môn Tiếng Việt

48

Bảng 2.8. Kết quả khảo sát yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học môn
Tiếng Việt theo theo phát triển năng lực

53

Bảng 3.1 Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp

78

Bảng 3.2 Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp

79


MỤC LỤC

Trang
1
1
2
3
3
3
3
4
4

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4. Giả thuyết khoa học
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
7. Phương pháp nghiên cứu
8. Cấu trúc của đề tài
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN QUẢN LÍ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1.

1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.

Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Một số khái nịêm cơ bản của đề tài
Quản lí giáo dục
Quản lí hoạt động dạy học
Năng lực học sinh

1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.
1.4.

Những vấn đề cơ bản của quá trình dạy học ở tiểu học
Vị trí trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân
Mục tiêu giáo dục tiểu học
Chương trình giáo dục tiểu học

1.4.1.
1.4.2.
1.4.3.
1.4.4.

5

Dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh

tiểu học
Mục tiêu, vai trò của môn Tiếng Việt ở tiểu học
Dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh
Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Tiếng Việt theo
hướng phát triển năng lực học sinh
Kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Việt theo hướng
phát triển năng lực học sinh

5
6
6
8
9
10
10
10
11
12
12
14
15
15

1.5. Nội dung quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo định hướng
phát triển năng lực học sinh

17


1.5.1. Quản lí thực hiện mục tiêu dạy học môn Tiếng Việt

1.5.2. Quản lí thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn Tiếng Việt
1.5.3. Quản lí thực hiện phương pháp, phương tiện và các điều kiện hỗ
trợ dạy học Tiếng Việt
1.5.4. Quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng
Việt
1.6. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo

17
18

hướng phát triển năng lực học sinh
1.6.1. Yếu tố khách quan
1.6.2. Yếu tố chủ quan
30
Kết luận chương 1
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT THEO

27
27
28

HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC
32
TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN LONG BIÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Khái quát chung về giáo dục tiểu học quận Long Biên, Thành
phố Hà Nội
2.2. Tình hình dạy học môn Tiếng Việt ở các trường tiểu học quận
Long Biên, Thành phố Hà Nội
2.2.1. Đội ngũ giáo viên dạy Tiếng Việt
2.2.2. Công tác triển khai thực hiện dạy học môn Tiếng Việt

2.2.3. Kết quả học tập môn Tiếng Việt

21
24

32
34
34
36
37

2.2.4. Cơ sở vật chất, phương tiện kĩ thuật, thiết bị dạy học môn Tiếng Việt
382.3. Thực trạng quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên,
Thành phố Hà Nội
2.3.1. Thực trạng quản lí thực hiện mục tiêu dạy học môn Tiếng Việt
theo hướng phát triển năng lực học sinh
2.3.2. Thực trạng quản lí thực hiện chương trình, nội dung dạy học môn
Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh
2.3.3. Thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học
môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh
2.4. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học môn Tiếng
Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường
tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội

40
41
42
48

52


2.5 Đánh giá chung về thực trạng quản lí dạy học môn Tiếng Việt
theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học
quận Long Biên, Thành phố Hà Nội
2.5.1. Ưu điểm
2.5.2. Hạn chế
2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng
Kết luận chương 2

54
54
55
56
57

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN
60
LONG BIÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa tính tự giác, tính tích
cực, tính độc lập, sáng tạo của học sinh và vai trò chủ đạo của
giáo viên trong quá trình dạy học
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức và chú ý tới đặc điểm lứa tuổi,
đặc điểm cá biệt và tính tập thể trong quá trình dạy học
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính cảm xúc tích cực của dạy học
3.1.4. Nguyên tắc chuyển từ dạy học sang tự học
3.1.5. Nguyên tắc rèn luyện ngôn ngữ gắn liền với rèn luyện tư duy

3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo mối quan hệ hữu cơ giữa dạy học tri thức và
rèn luyện kĩ năng
3.2. Biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển
năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành
phố Hà Nội
3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho GV, CBQL về quản lí và dạy
học theo hướng phát triển năng lực học sinh
3.2.2. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ
giáo viên Tiếng Việt về dạy học theo tiếp cận năng lực
3.2.3. Đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn, khuyến khích hoạt động trong
dạy học của giáo viên theo hướng phát triển năng lực
3.2.4. Sử dụng có hiệu quả các phương tiện kĩ thuật, đồ dùng dạy học
môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực
3.2.5. Chỉ đạo đổi mới quản lí kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học môn
Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực

60

60
61
62
62
63
63

64
64
66
67
69

71


3.2.6. Đổi mới hoạt động đánh giá giáo viên thông qua kết quả dạy học
3.3.
3.4.
3.4.1.
3.4.2.
3.4.3.

môn Tiếng Việt
Mối quan hệ giữa các biện pháp
Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
Mục đích khảo nghiệm
Nội dung và phương pháp khảo nghiệm
Kết quả khảo nghiệm

73
76
77
77
77
77

Kết luận chương 3

81

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

83

TÀI LIỆU THAM KHẢO

86

PHỤ LỤC

88


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã đặt ra mục tiêu tổng quát: “Tạo chuyển biến
căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng
tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân.
Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng,
khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào;
sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp,
dạy tốt, học tốt, quản lí tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lí, gắn với xây
dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa,
hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào
tạo; giữ vững tiếp cận xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm
2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực” [2, tr.3].
Trước yêu cầu đặt ra đối với giáo dục, thì GD hiện đại đang chuyển từ tiếp
cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực người học; người học không chỉ biết
cái gì mà quan trọng hơn là làm được cái gì trên cơ sở hiểu biết ấy. Đổi mới hoạt
động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh được coi là nhiệm vụ cơ
bản, quan trọng của các trường học, là tiêu chí để đánh giá chất lượng, hiệu quả GD

toàn diện. Vì vậy, quản lí dạy học ở các trường học nói chung và trường Tiểu học
nói riêng sẽ quyết định việc nâng cao chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ cung cấp tri
thức, rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng nhân cách, phát triển năng lực toàn diện của
HS.
Ở bậc Tiểu học các môn học có vai trò quan trọng trong việc hình thành và
phát triển năng lực, nhân cách cho HS, trong đó môn Tiếng Việt là môn học có vai
trò đặc biệt quan trọng, là phương tiện chủ yếu để HS tiếp thu kiến thức của
các môn học khác. Môn Tiếng Việt ở Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực
ngôn ngữ cho học sinh thể hiện ở bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết. Ngoài ra, tầm
1


quan trọng của Tiếng Việt ở bậc Tiểu học còn hướng đến việc hình thành các kỹ
năng mềm, kỹ năng sống cần thiết cho trẻ. Nội dung kỹ năng sống được thể hiên ở
tất cả

2


các nội dung của môn học. Những kỹ năng đó chủ yếu là: kỹ năng giao tiếp, kỹ
năng tự nhận thức, kỹ năng suy nghĩ sáng tạo, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng làm
chủ bản thân. Tiếng Việt sẽ giúp học sinh có được những kỹ năng giao tiếp tích cực
từ đó giúp học sinh chủ động trong mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh, đồng thời nó chi
phối kết quả học tập của các môn học khác.
Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội có 14 đơn vị hành chính trực thuộc với
301 tổ dân phố, có diện tích tự nhiên là 6038,24 ha. Quận có vị trí địa lí, điều kiện
tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế, trình độ dân trí ngày càng được nâng
cao, khuyến học - khuyến tài ngày càng được coi trọng. Hiện nay, Quận Long Biên
có
71 trường công lập trong đó có 24 trường Tiểu học. Các trường Tiểu học của Quận

Long Biên đã có nhiều cố gắng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nhiều
trường đã được công nhận trường chuẩn quốc gia, một số được kiểm định
chất lượng và công nhận chuẩn chất lượng giáo dục. Mặc dù đã đạt được nhiều kết
quả, nhưng việc quản lí dạy học nói chung và quản lí dạy học môn Tiếng Việt nói
riêng ở các trường tiểu học quận Long Biên vẫn còn nhiều bất cập trên nhiều
phương diện, từ nhận thức, xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh
giá, huy động các nguồn lực và đặc biệt là còn nhiều hạn chế trong quản lí dạy học
theo hướng phát triển năng lực cho HS. Vì vậy, việc tiếp tục đổi mới quản lí dạy
học môn Tiếng Việt ở các trường Tiểu học theo định hướng phát triển năng lực HS,
chuẩn bị cho việc thực hiện chương trình GD phổ thông sau năm 2018, phù hợp với
điều kiện cụ thể của địa bàn Quận Long Biên là vô cùng cần thiết.
Xuất phát từ cơ sở lí luận và thực tiễn trên tác giả chọn vấn đề: “Quản lí dạy
học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu
học quận Long Biên Thành phố Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn quản lí dạy học môn Tiếng Việt
theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên,


Thành phố Hà Nội, đề tài đề xuất biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo
hướng phát triển năng lực học sinh trong các trường tiểu học, góp phần nâng
cao


chất lượng dạy học nói chung, chất lượng dạy học môn Tiếng Việt nói riêng trên địa
bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực
học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.

3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học và quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển
năng lực học sinh Tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học
Chất lượng dạy học môn Tiếng Việt của giáo viên và học sinh ở các trường
tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội hiện nay chưa đồng đều, còn nhiều bất
cập. Có thể nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt ở các trường
tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội nếu các trường chỉ đạo giáo viên áp
dụng một cách đồng bộ các biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng
phát triển năng lực học sinh phù hợp được đề xuất.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 . Nghiên cứu một số vấn đề lí luận về quản lí dạy học môn Tiếng Việt
theo hướng phát triển năng lực học sinh Tiểu học.
5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng
phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà
Nội.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu:
Quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực học sinh ở
các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.
6.2. Giới hạn về đối tượng khảo sát


Khảo sát ý kiến từ CBQL và GV dạy môn Tiếng Việt của 10/24 trường Tiểu
học công lập trên địa bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.


7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: Sử dụng các phương pháp phân tích,
tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu, các kết quả nghiên cứu, các quan điểm và các
khái niệm công cụ liên quan đến quản lí dạy học ở trường tiểu học nói chung và
quản lý dạy học môn Tiếng Việt nói riêng làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tễn
Sử dụng phối hợp các phương pháp sau để phân tích, tổng hợp, đánh giá
thực trạng vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp điều tra: Xây dựng phiếu điều tra để điều tra về thực trạng
quản lí dạy học môn Tiếng Việt ở các trường tiểu học quận Long Biên.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn sâu và phỏng vấn nhóm cán bộ quản
lý các cấp có liên quan, thông qua một số câu hỏi để tìm hiểu về trình độ, năng lực
của cán bộ quản lý ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội
trong quản lý dạy học môn Tiếng Việt.
- Phương pháp chuyên gia để khảo nghiệm các biện pháp đề xuất: đối
tượng là các nhà khoa học, các chuyên gia về giáo dục, những cán bộ quản lý giáo
dục có kinh nghiệm.
7.3. Các phương pháp hỗ trợ
Phương pháp toán thống kê toán học để phân tích kết quả khảo sát thực
trạng và kết quả khảo nghiệm. Sử dụng phần mềm SPSS để xử lí kết quả điều tra từ
các phiếu điều tra.
8. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương
như sau:
Chương 1: Cơ sở lí luận quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát
triển năng lực học sinh tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển
năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.


Chương 3: Biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển

năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN QUẢN LÍ DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Hiện nay, để nâng cao chất lượng dạy học có rất nhiều yếu tố, trong quản lí
dạy học là yếu tố không thể thiếu. Việc quản lí dạy học các môn học bậc Tiểu học
nói chung và môn Tiếng Việt nói riêng là nhiệm vụ quan trọng của hiệu trưởng nhà
trường.
Từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu một cách toàn diện
về vai trò, vị trí, nhiệm vụ, tổ chức quá trình dạy học, thấy được việc nâng cao chất
lượng dạy học đến việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Đã có nhiều công
trình nghiên cứu về quản lí giáo dục trong và ngoài nước, bên cạnh những công
trình nghiên cứu có tính chất tổng quan về quản lí giáo dục thì các công trình
nghiên cứu về quản lí nhà trường, quản lí các thành tố của quá trình dạy học trong
nhà trường ngày càng chiếm vị trí quan trọng bởi nhà trường là cái nôi để giáo dục
- đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân có ích cho xã hội.
Nghị quyết phát triển giáo dục của Đảng ta trong đại hội Đảng toàn quốc lần
thứ X cũng nêu rõ “Đổi mới tư duy giáo dục một cách nhất quán, từ mục tiêu
chương trình, nội dung, phương pháp đến cơ cấu và hệ thống tổ chức cơ chế quản
lí để tạo ra sự chuyển biến cơ bản và toàn diện của nền giáo dục nước nhà, ưu
tiên hàng đầu cho chất lượng dạy và học” [3, tr.5].
Như vậy quản lí dạy học có vai trò quan trong trong nâng cao chất lượng dạy
học ở các nhà trường, quản lí dạy học luôn là vấn đề mới được các nhà khoa học
quan tâm nghiên cứu nhằm tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học đáp
ứng yêu cầu phát triển chung của giáo dục.
Quản lí dạy học luôn được các nhà khoa học đề cấp trong các công trình, tài
liệu, giáo trình giảng dạy của các trường đại học, học viện…, cùng với đó còn có

các luận văn, luận án chuyên ngành nghiên cứu về quản lí dạy học môn Tiếng Việt
như: Một số vấn đề cơ bản của chương trình giáo dục Tiểu học mới - Đỗ Đình


Hoan, Phương pháp dạy học Tiếng Việt của Lê A, Nguyễn Quang Ninh; Giáo trình
Phương pháp dạy học Tiếng Việt của tác giả Lê Phương Nga; năm 2014 Bộ Giáo
dục và Đào tạo đã ban hành Tài liệu tập huấn dạy học và kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập theo định hướng phát triển năng lực HS cấp Tiểu học; tài liệu Dạy học tích
hợp phát triển năng lực HS của tác giả Đỗ Hương Trà; tài liệu tập huấn đổi mới
kiểm tra - đánh giá học sinh theo cách tiếp cận năng lực của tác giả Nguyễn Công
Khanh…
Các công trình nghiên cứu khoa học của các tác giả trên đã được nghiên cứu
với nội dung phong phú; sản phẩm là hệ thống các lí luận và thực tiễn các lĩnh vực
về quản lí, quản lí dạy học, các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn tiếng việt;
dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh…kết quả nghiên cứu của các tác
giả đã được áp dụng và mang lại hiệu quả trong quản lí dạy học. Tuy nhiên, các
công trình, đề tài trên chỉ đề cập đến đặc trưng của bộ môn tiếng việt hoặc
phương pháp dạy học môn tiếng việt, cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu
nào về quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực phù hợp với
điều kiện thực tế của quận Long Biên, Thành phố Hà Nội. Việc nghiên cứu nhằm
tìm ra các biện pháp quản lí dạy học môn Tiếng Việt theo hướng phát triển năng
lực học sinh ở các trường tiểu học quận Long Biên, Thành phố Hà Nội là hết sức cần
thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí giáo dục
1.2.1.1. Quản lí
Quản lí là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm, nó xuất hiện cùng với sự
xuất hiện của xã hội loài người nhằm tổ chức thống nhất các hoạt đông riêng

lẻ thành các hoạt động chung có cùng mục đích.
Nhiều tác giả nghiên cứu về quản lí đã đưa ra những định nghĩa quản lí rất
cụ thể như:


Theo Từ điển Tiếng Việt “Quản lí là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu
nhất định. Là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định”
[26, tr.65].
Sự cần thiết của quản lí trong tập thể lao động được K.Marx viết: “Tất cả
mọi lao động trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối
lớn,


thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và
thực hiện chức năng chung, phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ sở sản xuất khác
với sự vận động của những cơ quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm riêng
lẻ tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng” [30,
tr.234].
Như vậy, K.Marx đã lột tả được bản chất của quản lí là một hoạt động lao
động để điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu vô cùng quan trọng trong quá
trình phát triển của loài người. Quản lí trở thành một hoạt động phổ biến diễn ra ở
mọi lúc, mọi nơi, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là
một hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công hợp
tác để làm một cộng việc nhằm đạt một mục tiêu chung.
Theo Nguyễn Minh Đạo định nghĩa: Quản lí là sự tác động liên tục có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lí lên khách thể quản lí về mặt văn hóa,
chính trị, kinh tế, xã hội bằng một hệ thống luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc,
các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho
sự phát triển của đối tượng [16, tr.44].
Theo Phạm Minh Hạc: Quản lí là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ

thể quản lí đến tập thể của người lao động nói chung (khách thể quản lí) nhằm
thực hiện mục tiêu dự kiến [17, tr.12].
Như vậy các định nghĩa trên cho chúng ta có thể hiểu: Quản lí là các tác
động có mục đích, có kế hoạch, phù hợp với qua luật khách quan của chủ thể
quản lí đến đối tượng quản lí nhằm khai thác tối ưu các nguồn lực và phối hợp mọi
nỗ lực để đưa tổ chức đến mục tiêu đã xây dựng.
1.2.1.2. Quản lí giáo dục
Giáo dục là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm hình thành ở
con người hệ thống những tri thức, kỹ năng, đạo đức, sức khỏe, kinh nghiệm lao
động sản xuất để giúp con người tham gia đời sống xã hội, vào quá trình lao động
sản xuất qua đó lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử của xã hội loài người.


Các tác giả cũng nêu ra một số quan điểm về quản lí giáo dục, chẳng hạn
như: Theo Phạm Minh Hạc “Quản lí giáo dục là hệ thống tác động có mục
đích,
có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí, nhằm làm cho hệ thống vận hành
theo


đường lối nguyên lí của Đảng, thực hiện các tính chất của nhà trường xã hội chủ
nghĩa điểm hội tụ là quá trình Dạy học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục
đến mục tiêu dự kiến tiến bộ trạng thái về chất” [17, tr.15].
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo thì “Quản lí giáo dục theo nghĩa tổng quan là
điều hành phối hợp các lực lượng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ theo
yêu cầu phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường
xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi người. Cho
nên Quản lí giáo dục được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân” [5,
tr.22].
Như vậy, có thể hiểu quản lí giáo dục là hệ thống tác động có mục đích của

chủ thể quản lí đến đối tượng quản lí nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động hiệu
quả của các cơ sở giáo dục qua đó thực hiện theo các yêu cầu do mục tiêu giáo
dục đã
đề ra.
1.2.2. Quản lí hoạt động dạy học
1.2.2.1. Quản lí hoạt động dạy học
Quản lí hoạt động dạy học là quá trình người HT xây dựng kế hoạch, tổ
chức, điều khiển, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học của GV nhằm đạt mục tiêu
đề ra. Trong toàn bộ quá trình quản lí nhà trường thì quản lí hoạt động dạy học là
hoạt động cơ bản của người HT. Nó chiếm thời gian và công sức rất lớn của người
HT, bởi vì nhiệm vụ hàng đầu của quản lí hoạt động dạy học là quản lí một cách có
hiệu quả các thành tố trong cấu trúc hoạt động dạy học, đồng thời tạo điều
kiện thuận lợi cho mối quan hệ tác động qua lại giữa giáo viên và HS nhằm xác
định đúng mục tiêu, lựa chọn nội dung phù hợp kế hoạch, áp dụng hài hoà các
phương pháp, phương tiện và lựa chọn các hình thức tổ chức dạy học hiệu quả.
Như vậy có thể hiểu, quản lí hoạt động dạy học là quản lí việc chấp hành các
quy định (Điều lệ, Quy chế, nội quy…) về hoạt động giảng dạy của GV và hoạt
động học tập của HS, bảo đảm cho các hoạt động đó được diễn ra một cách tự
giác, có nề nếp, có chất lượng và đạt hiệu quả.
1.2.2.2. Quản lí hoạt động dạy học môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học