Giáo án Ngữ văn 7 bài 24: Ý nghĩa văn chương

Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG
( Hoài Thanh )
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Hiểu được quan niệm của nhà văn Hoài Thanh về nguồn gốc, công dụng và ý nghĩa
của văn chương trong lịch sử của nhân loại.
- Nghệ thuật nghị luận đặc sắc, độc đáo của Hoài Thanh.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về nhà văn Hoài Thanh.
- Quan niệm của tác giả về nguồn gốc, ý nghĩa, công dụng của văn chương.
- Luận điểm và cách trình bày luận điểm về một vấn đề văn học trong một văn bản nghị
luận của nhà văn Hoài Thanh..
2. Kĩ năng:
- Đọc - Hiểu văn bản nghị luận văn học.
- Xác định và phân tích luận điểm được triển khai trong văn bản nghị luận.
- Vận dụng, trình bày luận điểm trong bài văn nghị luận.
3. Thái độ:
- Yêu quí, trân trọng văn chương , tu dưỡng đạo đức.


III. PHƯƠNG PHÁP:
- Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định :
2. Kiểm tra bài cũ :
Câu 1: Hãy nêu nghệ thuật, nội dung của văn bản '' Đức tính giản dị của Bác Hồ'' ?
Đáp án
Câu

Đáp án

Điểm

1. Nghệ thuật :
- Có dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình luận sâu sắc, có sức thuyết
phục.
- Lập luận theo trình tự hợp lí.
Câu 1

2. Nội dung:
- Ca ngợi phẩm chất cao đẹp, đức tính giản dị của Chủ Tịch Hồ
Chí Minh.
- Bài học về việc học tập, rèn luyện noi theo tấm gương của Chủ
tịch Hồ Chí Minh

3. Bài mới : GV giới thiệu bài

10 đ


- Văn chương nghệ thuật ra đời rất sớm và luôn luôn gắn bó với đời sống con người.
Từ xưa, người ta đã băn khoăn văn chương có nguồn gốc từ đâu ? nó có ý nghĩa như thế
nào đối với đời sống ? Bài viết “ ý nghĩa văn chương” của Hoài thanh sẽ giúp chúng ta
hiểu phần nào về điều đó.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG BÀI DẠY

I. GIỚI THIỆU CHUNG:
* HOẠT ĐỘNG 1 : Tìm hiểu về tác
1. Tác giả:

giả tác phẩm.
- Hoài Thanh : ( 1909- 1982 ) là một trong
? Dựa vào chú thích trong sgk em những nhà phê binh văn học xuất sắc của
hãy nêu vài nét về thân thế và sự
nước ta ở thế kỉ XX. Hoài Thanh là tác giả
nghiệp của Hoài Thanh.
của tập Thi Nhân Việt Nam- Một công
- HS: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm trình nghiên cứu nổi tiếng về phong trào
thơ mới.
qua phần chú thích, GV đặt những
câu hỏi gợi để học sinh trả lời.
2. Tác phẩm:
? Văn bản thuộc kiểu loại gì?

- Văn bản được in trong cuốn Văn chương
và hành động.

? Văn bản ra đời trong hoàn cảnh
nào?

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
1. Đ ọc – tìm hiểu từ khó :

- Hs: Suy nghĩ trả lời trong phần chú 2. Tìm hiểu văn bản:
a. Bố cục: Chia làm ba phần.
thích *
+ Nguồn gốc – từ đầu cho đến muôn loài.
* HOẠT ĐỘNG 2 : Tìm hiểu văn
+ Nhiệm vụ – tiếp theo cho đến sự sống.
bản

+ Công dụng của văn chương – phần còn
- GV: Đọc rồi hướng dẫn cho hs đọc lại.
(giọng vừa rành mạch vừa cảm xúc,
chậm và sâu lắng )


- Giải thích từ khó

b. Phương thức biểu đạt: Nghị luận

? Trong vb này tác giả bàn tới ý c. Phân tích :
nghĩa văn chương theo mấy phương c1. Nguồn gốc của văn chương:
diện. Hãy nêu từng đoạn trong vb
tương ứng với từng phương diện đó.
? Vb này thuộc kiểu nghị luận nào - Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là
trong 2 kiểu nghị luận sau: Nghị luận lòng thương người và rộng ra là thương cả
chính trị –xã hội, Nghị luận văn muôn vật, muôn loài
chương.
? Trước khi nêu nguồn gốc của văn
chương tác giả giải thích nguồn gốc
của thi ca bằng cách nào ?
- HS: Dẫn câu chuyện của nhà thi sĩ
Ấn Độ và con chim bị thương.
? Câu chuyện ấy cho ta thấy tác giả
muốn cắt nghĩa nguồn gốc của văn C2. Nhiệm vụ của văn chương
chương là gì ? ( lòng thương người - Văn chương hình dung ra cuộc sống
và rộng ra thương cả muôn vật, muôn hình vạn trạng
muôn loài)
Ví dụ:
- Gọi hs đọc đoạn 2

+ Bài cảnh khuya ( tiếng suối trong ……
? Để làm rõ nguồn gốc tình cảm của hát xa ) ta đã hình dung ra được bức tranh
văn chương Hoài Thanh đã nêu tiếp phong cảnh Việt Bắc tuyệt đẹp
1 nhận định về nhiệm vụ của văn
+ Sài Gòn tôi yêu tác giả đã giúp chúng ta
chương được thể hiện qua lời văn
hình dung ra cảnh và người, trên mảnh đất
nào?
đáng yêu từ xưa đến nay
- HS: Văn chương hình dung ra sự
- Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.
sống muôn hình vạn trạng, chẳng


những thế văn chương còn sáng tạo
ra sự sống
C3. Công dụng của văn chương
? Qua nhận định đó tác giả đưa ra + Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng
mấy vần đề ?
vì mình …. Hay sao
- HS: Văn chương hình dung ra sự
sống muôn hình vạn trạng - Văn
chương còn tạo ra sự sống.

Văn chương khơi dậy những trạng
thái cảm xúc cao thượng của con
người

? Trong văn chương, ta thấy có
những bài xuất phát từ tình thương

(chiều chiều ra đứng …. Chín chiều).
Nhưng cũng có những bài xuất phát
từ tình cảm đã kích châm biếm ( số
cô …) Từ thực tế đó em có suy nghĩ
gì về quan điểm văn chương của Tô
Hoài?

+ Văn chương gây cho ta những tình cảm
ta không có , luyện tình cảm ta sẵn có
tình cảm con người. Làm giàu tình cảm
con người

- HS: Quan điểm của TH đúng ( Vì
thứ văn chương thương người)
Nhưng chưa toàn diện vì còn có cả
thứ
văn chương châm biếm
? HT đã bàn về công dụng của văn
chương đối với con người bằng
những câu văn như thế nào ?
? Trong câu thứ nhất tác giả muốn
nhấn mạnh công dụng nào của văn
chương ? ( khơi dậy trạng thái cảm
xúc của con người)
? Kết hợp lại HT cho ta thấy công

Có kẻ nói từ ….. mới hay .Nếu trong kho
lịch sử ….. bực nào
=> Văn chương làm đẹp, làm giàu cho
Rèn luyện, mở

dụng lạ lùng nào của văn chương III. TỔNG KẾT : Ghi nhớ : Sgk/55
đối với con người? ( làm giàu tình 1. Nghệ thuật :
cảm con người )
- Có luận điểm rõ ràng, được luận chứng
Khi nói đến pho lịch sử,,,, bực nào? minh bạch và đầy dức thuyết phục, Cóa
? Qua 2 câu văn đó tác giả muốn ta cách dẫn chứng đa dạng : Khi trước khi
hiểu được sức mạnh nào của văn sau, khi hòa với luận điểm, khi là một câu
chương ?
truyện ngắn.
- HS: Văn chương làm đẹp và hay - Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình
cho những thứ bình thường. Các thi ảnh cảm xúc.
nhân làm giàu sang cho lịch sử nhân 2. Nội dung:
loại
- Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của
? Học qua tác phẩm này mở cho em nhà văn về văn chương.
những hiểu biết mới mẻ nào về ý
nghĩa của văn chương ?
? Văn nghị luận của HT có gì đặc sắc
. Hãy cho các ý sau để trả lời : lập
luận chặt chẽ, sáng sủa
- HS: + Nguồn gốc của văn chương
là tình cảm nhân ái
+ Nhiệm vụ của văn chương
+ Văn chương có công dụng
đặc biệt
+ Chọn câu thứ 3
* HOẠT ĐỘNG 3 :Hướng dẫn
tổng kết

V. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC, CỦNG CỐ DĂN DÒ :
- Tóm tắt hệ thông luận điểm và luận chứng của Hoài Thanh trong văn bản này ?
- Đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của Hoài Thanh trong bài này là gì ?
-Phần ghi nhớ, Làm phần luyện tập
- Tìm thêm một số dẫn chứng thơ văn đã học để chứng minh ý nghĩa văn chương theo
luận điểm của Hoài Thanh. Soạn bài tiếp theo “Luyện tập viết đoạn văn chứng minh”
VI. RÚT KINH NGHIỆM
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………….
…………………………………………………………………
****************************************************