Giáo án Ngữ văn 7 bài 24: Ý nghĩa văn chương

Giáo án Ngữ văn 7

Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG
(Hoài Thanh )
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Hiểu được quan niệm của nhà văn Hoài Thanh về nguồn gốc, công dụng
và ý nghĩa của văn chương trong lịch sử của nhân loại.
- Nghệ thuật nghị luận đặc sắc, độc đáo của Hoài Thanh.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về nhà văn Hoài Thanh.
- Quan niệm của tác giả về nguồn gốc, ý nghĩa, công dụng của văn
chương.
- Luận điểm và cách trình bày luận điểm về một vấn đề văn học trong một
văn bản nghị luận của nhà văn Hoài Thanh..
2. Kĩ năng:
- Đọc - Hiểu văn bản nghị luận văn học.
- Xác định và phân tích luận điểm được triển khai trong văn bản nghị
luận.
- Vận dụng, trình bày luận điểm trong bài văn nghị luận.
3. Thái độ:
- Yêu quí, trân trọng văn chương , tu dưỡng đạo đức.
III. PHƯƠNG PHÁP:
- Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định :
2. Kiểm tra bài cũ :

1

Giáo án Ngữ văn 7

Câu 1: Hãy nêu nghệ thuật, nội dung của văn bản '' Đức tính giản dị của
Bác Hồ'' ?
Đáp án
Câu

Đáp án
1. Nghệ thuật :

Điểm

- Có dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình luận sâu sắc, có sức
thuyết phục.
- Lập luận theo trình tự hợp lí.
Câu 1

2. Nội dung:

10 đ

- Ca ngợi phẩm chất cao đẹp, đức tính giản dị của Chủ
Tịch Hồ Chí Minh.
- Bài học về việc học tập, rèn luyện noi theo tấm gương
của Chủ tịch Hồ Chí Minh
3. Bài mới :GV giới thiệu bài
- Văn chương nghệ thuật ra đời rất sớm và luôn luôn gắn bó với đời sống
con người. Từ xưa, người ta đã băn khoăn văn chương có nguồn gốc từ
đâu ? nó có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống ? Bài viết “ ý nghĩa văn
chương” của Hoài thanh sẽ giúp chúng ta hiểu phần nào về điều đó.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
* HOẠT ĐỘNG 1:Tìm hiểu về I. GIỚI THIỆU CHUNG:
tác giả tác phẩm.

1. Tác giả:

? Dựa vào chú thích trong sgk em - Hoài Thanh : ( 1909- 1982 ) là một trong
hãy nêu vài nét về thân thế và sự những nhà phê binh văn học xuất sắc của
nghiệp của Hoài Thanh.

nước ta ở thế kỉ XX. Hoài Thanh là tác giả

- HS: Tìm hiểu về tác giả, tác của tập Thi Nhân Việt Nam-Một công trình
phẩm qua phần chú thích, GV đặt nghiên cứu nổi tiếng về phong trào thơ mới.
những câu hỏi gợi để học sinh trả 2. Tác phẩm:
lời.

- Văn bản được in trong cuốnVăn chương và
2


Giáo án Ngữ văn 7

? Văn bản thuộc kiểu loại gì?

hành động.

? Văn bản ra đời trong hoàn cảnh II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
nào?

1. Đọc – tìm hiểu từ khó :

- Hs: Suy nghĩ trả lời trong phần 2. Tìm hiểu văn bản:
chú thích *

a. Bố cục: Chia làm ba phần.

* HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu văn + Nguồn gốc – từ đầu cho đến muôn loài.
bản

+ Nhiệm vụ – tiếp theo cho đến sự sống.

- GV: Đọc rồi hướng dẫn cho hs + Công dụng của văn chương – phần còn lại.
đọc (giọng vừa rành mạch vừa
cảm xúc, chậm và sâu lắng )
- Giải thích từ khó

b. Phương thức biểu đạt:Nghị luận

? Trong vb này tác giả bàn tới ý c. Phân tích :
nghĩa văn chương theo mấy c1. Nguồn gốc của văn chương:
phương diện. Hãy nêu từng đoạn
trong vb tương ứng với

từng - Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng

phương diện đó.

thương người và rộng ra là thương cả muôn

? Vb này thuộc kiểu nghị luận nào vật, muôn loài
trong 2 kiểu nghị luận sau: Nghị
luận chính trị –xã hội, Nghị luận
văn chương.
? Trước khi nêu nguồn gốc của
văn chương tác giả giải thích
nguồn gốc của thi ca bằng cách
nào ?

C2. Nhiệm vụ của văn chương

- HS: Dẫn câu chuyện của nhà thi - Văn chương hình dung ra cuộc sống muôn
sĩ Ấn Độ và con chim bị thương.

hình vạn trạng

? Câu chuyện ấy cho ta thấy tác Ví dụ:
3


Giáo án Ngữ văn 7

giả muốn cắt nghĩa nguồn gốc của + Bài cảnh khuya ( tiếng suối trong …… hát
văn chương là gì ? ( lòng thương xa ) ta đã hình dung ra được bức tranh phong
người và rộng

ra

thương cả cảnh Việt Bắc tuyệt đẹp

muôn vật, muôn loài)

+ Sài Gòn tôi yêu tác giả đã giúp chúng ta

- Gọi hs đọc đoạn 2

hình dung ra cảnh và người, trên mảnh đất

? Để làm rõ nguồn gốc tình cảm đáng yêu từ xưa đến nay
của văn chương Hoài Thanh đã - Văn chương còn sáng tạo ra sự sống.
nêu tiếp 1 nhận định về nhiệm vụ
của văn chương

được thể hiện C3. Công dụng của văn chương

qua lời văn nào?

+ Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì

- HS: Văn chương hình dung ra sự mình …. Hay sao
sống muôn hình vạn trạng, chẳng

Văn chương khơi dậy những trạng thái

những thế văn chương còn sáng

cảm xúc cao thượng của con người

tạo ra sự sống

+ Văn chương gây cho ta những tình cảm ta

? Qua nhận định đó tác giả đưa ra không có , luyện tình cảm ta sẵn có
mấy vần đề ?

tình

cảm con người. Làm giàu tình cảm con người

- HS: Văn chương hình dung ra sự Có kẻ nói từ ….. mới hay .Nếu trong kho lịch
sống muôn hình vạn trạng - Văn sử ….. bực nào
chương còn tạo ra sự sống.

=> Văn chương làm đẹp, làm giàu cho Rèn

? Trong văn chương, ta thấy có luyện, mở
những bài xuất phát từ tình
thương (chiều chiều ra đứng ….
Chín chiều). Nhưng cũng có
những bài xuất phát từ tình cảm
đã kích châm biếm ( số cô …) Từ
thực tế đó em có suy nghĩ gì về
quan điểm văn chương của Tô
4


Giáo án Ngữ văn 7

Hoài?

- HS: Quan điểm của TH đúng
( Vì thứ văn chương thương
người) Nhưng chưa toàn diện vì III. TỔNG KẾT:Ghi nhớ : Sgk/55
còn có cả thứ

1. Nghệ thuật :

văn chương châm biếm

- Có luận điểm rõ ràng, được luận chứng

? HT đã bàn về công dụng của văn minh bạch và đầy dức thuyết phục, Cóa cách
chương đối với con người bằng dẫn chứng đa dạng : Khi trước khi sau, khi
những câu văn như thế nào ?

hòa với luận điểm, khi là một câu truyện

? Trong câu thứ nhất tác giả muốn ngắn.
nhấn mạnh công dụng nào của - Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh
văn chương ? ( khơi dậy trạng cảm xúc.
thái cảm xúc của con người)

2. Nội dung:

? Kết hợp lại HT cho ta thấy công - Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà
dụng lạ lùng nào của văn chương văn về văn chương.
đối với con người? ( làm giàu tình
cảm con người )
Khi nói đến pho lịch sử,,,, bực
nào?

? Qua 2 câu văn đó tác giả muốn
ta hiểu được sức mạnh nào của
văn chương ?
- HS: Văn chương làm đẹp và hay
cho những thứ bình thường. Các
thi nhân làm giàu sang cho lịch sử
nhân loại
? Học qua tác phẩm này mở cho
5


Giáo án Ngữ văn 7

em những hiểu biết mới mẻ nào
về ý nghĩa của văn chương ?
? Văn nghị luận của HT có gì đặc
sắc . Hãy cho các ý sau để trả lời :
lập luận chặt chẽ, sáng sủa
- HS: + Nguồn gốc của văn
chương là tình cảm nhân ái
+ Nhiệm vụ của văn
chương
+ Văn chương có công
dụng đặc biệt
+ Chọn câu thứ 3
* HOẠT ĐỘNG 3:Hướng dẫn
tổng kết
V. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC, CỦNG CỐ DĂN DÒ :
- Tómtắt hệ thông luận điểm và luận chứng của Hoài Thanh trong văn bản
này ?

- Đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của Hoài Thanh trong bài này là gì ?
-Phần ghi nhớ, Làm phần luyện tập
- Tìm thêm một số dẫn chứng thơ văn đã học để chứng minh ý nghĩa văn
chương theo luận điểm của Hoài Thanh. Soạn bài tiếp theo “Luyện tập viết
đoạn văn chứng minh”

6