Giáo án Ngữ văn 7 bài 16: Ôn tập tác phẩm trữ tình

ÔN TẬP TÁC PHẨM TRỮ TÌNH

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- Khái niệm tác phẩm trữ tình, thơ trữ tình.
- Một số đặc điểm chủ yếu của thơ trữ tình.
- Một số thể thơ đã học.
- Giá trị nội dung và nghệ thuật của một số tác phẩm trữ tình đã học.
2. Kĩ năng:
- Rèn các kĩ năng ghi nhớ, hệ thống hóa, tổng hợp, phân tích, chứng minh.
- Cảm nhận, phân tích tác phẩm trữ tình.
3. Thái độ: - Giáo dục lòng yêu thích bộ môn, học tập tích cực – tự giác.
4. Tích hợp:
B. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Những điều cần lưu ý: Gv cần nhấn mạnh đến những vấn đề có ý
nghĩa chung nhất, tránh cho học sinh đi vào những chi tiết vụn vặt.
2. Học sinh: Học bài. Đọc kĩ và soạn bài theo câu hỏi SGK.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu những nét đặc sắc về ND và NT của văn bản Sài
Gòn tôi yêu?
3. Bài mới: * Hoạt động 1:
Từ đầu năm đến giờ chúng ta đã được học một số tác phẩm trữ tình. Bài hôm
nay chúng ta sẽ củng cố hệ thống hoá lại những kiến thức đó.


Hoạt động của thầy-trò
* Hoạt động 2: Nội dung ôn tập

Nội dung kiến thức
I. Nội dung ôn tập:

- Hãy nêu tên tác giả của những tác 1. Tên tác giả và tác phẩm:
phẩm sau:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: Lí Bạch.
- Phò giá về kinh:

Trần Quang Khả

- Tiếng gà trưa:

Xuân Quỳnh.

- Cảnh khuya:

Hồ Chí Minh.

- Ngẫu nhiên viết... :

Hạ Tri Chương.

- Bạn đến chơi nhà:

Nguyễn Khuyế

- Buổi chiều đứng ở...:

Trần Nhân Tông

- Bài ca nhà tranh bị..:

Đỗ Phủ.

- Hãy sắp xếp lại tên tác phẩm khớp với
ND tư tưởng, tình cảm được biểu hiện ? 2. Sắp xếp tên tác phẩm khớp với ND tư tưởn
cảm được biểu hiện:

- Bài ca Côn Sơn: Nhân cách thanh cao và sự gi
tuyệt đối với thiên nhiên.

- Cảnh khuya: Tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nư
nặng và phong thái ung dung lạc quan.

- Cảm nghĩ trong...: Tình cảm quê hương sâu lắn
khoảnh khắc đêm thanh vắng.
- Bài ca nhà...: Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha
- Qua Đèo Ngang: Nỗi nhớ thương quá khứ đi
nỗi buồn đơn lẻ thầm lặng giữa núi đèo hoang sơ.

- Sông núi nước Nam: ý thức độc lập tự chủ và


tâm tiêu diệt địch.

- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.: Tình c
hương chân thành pha chút xót xa lúc mới trở về q

- Tiếng gà trưa: Tình cảm gia đình, quê hươ
những kỉ niệm đẹp của tuổi thơ.

3. Sắp xếp lại tên tác phẩm (hoặc đoạn trích) kh

thể thơ:
- Sau phút chia li: song thất lục bát.
- Qua Đèo Ngang: thất ngôn bát cú Đường luật
- Bài ca Côn Sơn: Lục bát.

- Hãy sắp xếp lại để tên tác phẩm (hoặc
đoạn trích) khớp với thể thơ ?
- Tiếng gà trưa: Thơ 5 chữ.

- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: ngũ ngôn tứ tuy
- Sông núi nước Nam: thất ngôn tứ tuyệt.
4. Những ý kiến em cho là không chính xác:

a. Đã là thơ thì nhất thiết chỉ được dùng phươn
biểu cảm.

e. Thơ trữ tình chỉ được dùng lối nói trực tiếp đ
hiện tình cảm, cảm xúc.
Tiết 67.

i. Thơ trữ tình phải có 1 cốt truyện hay và 1 hệ
nhân vật đa dạng.

k. Thơ trữ tình phải có 1 lập luận chặt chẽ.
- Hãy nêu những ý kiến em cho là
không chính xác ?
* Ghi nhớ: sgk (182 ).

II. Luyện tập:

- Qua những bài tập trên, em rút ra bài * Bài1: ND trữ tình và hình thức thể hiện của
học gì về thơ trữ tình ?
câu thơ của NguyễnTrãi là:
-> Hs đọc ghi nhớ.
* Hoạt động 2: Luyện tập
- Hs đọc câu thơ

- Suốt ngày ôm nỗi ưu tư
Đêm lạnh quàng chăn ngủ chẳng yên.
- Bui một tấc lòng ưu ái cũ

- Em hãy nói nội dung trữ tình và hình Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.
thức thể hiện câu thơ đó
-> Kể và tả để biểu cảm trực tiếp (câu 1) ; Dùng
ẩn dụ để biểu cảm gián tiếp và tô đậm thêm cho tì
được biểu hiện ở câu trên (câu 2)

=> Đây chưa phải là “tiếng thơ xé lòng” nhưng đ
đượm 1 nỗi lo buồn sâu lắng, có tính chất thườn
(Suốt ngày...Đêm...; Đêm ngày...).

* Bài 2: So sánh tình huống thể hiện tình yê
hương và cách thể hiện tình cảm đó qua 2 bài th
nghĩ trong ... và Ngẫu nhiên viết... :

- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: Là tình cả
hương được biểu hiện lúc xa quê- là biểu cảm tr
và tình cảm đó được thể hiện một cách nhẹ nhà
lắng.

- So sánh tình huống thể hiện tình yêu
quê hương và cách thể hiện tình cảm đó
qua 2 bài thơ Cảm nghĩ trong ... và
Ngẫu nhiên viết... ?

- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: Là tìn
được biểu hiện lúc mới đặt chân về quê- là biể
gián tiếp và tình cảm đó đậm màu sắc hóm h
ngậm ngùi.

* Bài3: So sánh bài thơ Đêm đỗ thuyền ở Phon
(phần đọc thêm, bài 9) với bài Rằm tháng giên
vấn đề: cảnh được miêu tả và tình cảm được thể
- Cảnh vật có nhiều yếu tố giống nhau: Đêm
trăng, thuyền, dòng sông.
- Nhưng màu sắc khác nhau:
+ Đêm đỗ thuyền...: Cảnh vật yên tĩnh và chìm


tối.
+ Rằm tháng giêng: Cảnh vật sống động, tuy
huyền ảo song cơ bản là trong sáng.

- Điểm khác nổi bật ở chủ thể trữ tình:
- So sánh đêm đỗ thuyền ở Phonh Kiều
với bài rằm tháng giêng về 2 vấn đề: + Đêm đỗ thuyền...: là kẻ lữ khách thao thức khôn
cảnh vật được miêu tả và tình cảm được vì nỗi buồn xa xứ.
thể hiện?
+ Rằm tháng giêng: là ng chiến sĩ vừa hoàn thà
công việc trọng đại đối với sự nghiệp cách mạng.

* Bài 4: Những câu mà em cho là đúng:

- Tuỳ bút không có cốt truyện và có thể không c
vật.

- Tuỳ bút sử dụng nhiều phương thức (tự sự, m
biểu cảm, thuyết minh, lập luận) nhưng biểu
phương thức chủ yếu.

- Tuỳ bút có nhiều yếu tố gần với tự sự nhưng c
thuộc loại trữ tình.

- Đọc kĩ 3 bài tuỳ bút trong bài 15, 16.
Hãy lựa chọn những câu mà em cho là
đúng?


4. Củng cố: - Gv đánh giá tiết học
5. Dặn dò: - VN ôn tập phần văn bản, soạn bài ôn tập tiếng Việt
................................................................................................................................
..............................