Giáo án Ngữ văn 7 bài 6: Đặc điểm của văn bản biểu cảm

Bài 6: Tiết 3
Tập làm văn :
ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BIỂU CẢM

A- Mục tiêu bài học:
Giúp HS:
- Hiểu được các đặc điểm cụ thể của bài văn biểu cảm.
- Hiểu được đặc điểm của phương thức biểu cảm là thường mượn cảnh vật, đồ
vật, con người để bày tỏ tình cảm, khác với văn miêu tả là nhằm mục đích tái
hiện đối tượng được miêu tả.
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng:
- Những điều cần lưu ý:
Cần phân biệt văn biểu cảm với các phương thức biểu đạt gần gũi như miêu
tả.
C- Tiến trình tổ chức dạy và học :
I- Ổn định tổ chức:
Lớp 7A2: Sĩ số:

Vắng:

Lớp 7A3: Sĩ số:

Vắng:

II- Kiểm tra :
-Thế nào là văn biểu cảm ? Văn biểu cảm bao gồm những thể loại nào?
-Tình cảm được thể hiện trong văn biểu cảm là những tình cảm như thế
nào? Người ta biểu cảm bằng những cách nào?
Y/c: trả lời dựa vào Ghi nhớ sgk –73

III- Bài mới :
Ở lớp 6, các em đã học về văn miêu tả. Vậy em hãy nhắc lại thế nào là văn
miêu tả?
Văn miêu tả có nhiệm vụ tái hiện cảnh, người, vật, việc 1 cách đầy đủ,
sinh động để người nghe, người đọc như thấy được nó đang ở trước mắt. Còn
văn biểu cảm lại có nhiệm vụ truyền được cảm xúc, tình cảm và sự đánh giá,
nhận xét của người nói, người viết tới người nghe, người đọc để họ đồng cảm
với những suy nghĩ và tình cảm của người nói, người viết. Để làm được nhiệm
vụ đó thì văn biểu cảm phải có những đặc điểm gì ?

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức
I- Tìm hiểu đặc điểm của văn biểu
cảm:
1- Bài văn: Tấm gương

- Hs đọc bài văn: Tấm gương.
a. Nêu phẩm chất của tấm gương:
- Trung thực, khách quan, ghét thói xu
- Bài văn đã nêu lên được những nịnh, dối trá.
p/chất gì của tấm gương ?
- Giúp con người thấy được sự thật có
thể đó là sự thật đau buồn, cay đắng.
* Nhằm biểu đạt tình cảm:
- Biểu dương người trung thực.
- Người viết nêu ra những phẩm chất - Phê phán kẻ dối trá.
của tấm gương để nhằm mục đích gì ?

-Gv: Mục đích của tác giả không phải
là miêu tả tấm gương mà chỉ mượn => Mỗi bài văn biểu cảm tập trung
tấm gương để biểu đạt tình cảm của


mình....

biểu đạt 1 tình cảm chủ yếu.

b. Để biểu đạt tình cảm đó, tác giả bài
văn đã mượn hình ảnh tấm gương làm
- Để biểu đạt tình cảm đó, tác giả bài điểm tựa. Vì tấm gương luôn phản
văn đã làm như thế nào ?
chiếu trung thành mọi vật xung quanh.
Nói với gương, ca ngợi gương là gián
tiếp ca ngợi người trung thực.
=> Để biểu đạt tình cảm ấy, người viết
có thể chọn hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ,
tượng trưng để gửi gắm tình cảm...
c. Bố cục: 3 phần
- Gv kết luận:

- MB (Đ1): Nêu phẩm chất của tấm
gương
- TB: Nói về đức tính của tấm gương.

- KB (đoạn cuối): Khẳng định lại phẩm
- Bố cục bài văn gồm mấy phần? Phần chất của tấm gương.
MB và KB có quan hệ với nhau như
thế nào? Phần TB đã nêu lên những

phẩm chất gì? những ý đó liên quan
đến chủ đề bài văn như thế nào?

- Gv: Nội dung bài văn là biểu dương
tính trung thực. Hai ví dụ về Mạc Đĩnh
Chi và Trương Chi là ví dụ về 1 người
đáng trọng và 1 người đáng thương,
nhưng nếu soi gương thì gương cũng
không vì tình cảm mà nói sai sự thật.

=> Bài văn biểu cảm thường có bố cục
- Bài văn biểu cảm thường có bố cục 3 phần như mọi bài văn khác.
mấy phần ?
- Tình cảm và sự đánh giá của tác giả
trong bài văn có rõ ràng, chân thực d. Tình cảm và sự đánh giá của tác giả
không? Điều đó có ý nghĩa như thế rõ ràng chân thực, không thể bác bỏ.
Hình ảnh tấm gương có sức khêu gợi,
nào đối với giá trị của bài văn ?


- Gv chốt lại:

tạo nên giá trị của bài văn.
=> Tình cảm trong bài phải rõ ràng,
trong sáng, chân thực thì bài văn biểu
cảm mới có giá trị.
2- Đoạn văn của Nguyên Hồng:

- Hs đọc đoạn văn.

- Thể hiện tình cảm cô đơn, cầu mong
sự giúp đỡ và cảm thông -> biểu hiện
- Đoạn văn biểu hiện tình cảm gì? Tình trực tiếp (tiếng kêu, lời than, câu hỏi
cảm ở đây được biểu hiện trực tiếp hay biểu cảm)
gián tiếp? Em dựa vào dấu hiệu nào để
đưa ra nhận xét đó?
* Ghi nhớ: sgk (86)
-Văn biểu cảm có những đ.điểm gì ?
II- Luyện tập:
Bài văn: Hoa học trò.
- Hs đọc bài văn.
- Bài văn thể hiện tình cảm gì?

a- Thể hiện tình cảm buồn nhớ khi xa
trường, xa bạn lúc nghỉ hè.

- Mượn hình ảnh hoa phượng để biểu
- Việc miêu tả hoa phượng đóng vai trò đạt tình cảm. Hoa phượng là hình ảnh
gì trong bài văn biểu cảm này?
ẩn dụ tượng trưng.
- Hoa phượng là hoa học trò vì hoa
phượng gắn bó với sân trường, với học
- Vì sao tác giả gọi hoa phượng là hoa sinh, với những ngày hè chia tay nhớ
học trò?
nhung da diết.
b- Mạch ý của bài văn chính là sắc đỏ
của hoa phượng cháy lên trong nỗi
buồn nhớ của học trò lúc chia tay.
- Hãy tìm mạch ý của bài văn?

c- Dùng hoa phượng để nói lên lòng
người là biểu cảm gián tiếp.


- Bài văn này biểu cảm trực tiếp hay
gián tiếp?
IV- Củng cố:
- Gv hệ thống lại k.thức toàn bài.
- Hs đọc ghi nhớ.
V- Hướng dẫn học bài:
- Học thuộc ghi nhớ