Đánh giá và phân tích RỐI LOẠN ACID-BASE

Đánh giá và phân tích
rối loạn Acid-Base
TS. BS Đỗ Quốc Huy
Khoa Hồi Sức Tích Cực
Bệnh viện Nhân Dân 115


Mục tiêu:

Giới thiệu công cụ và các thông số thường
dùng trong phân tích và đánh giá acid-based

Những rối loạn acid-base đơn giản

Tiếp cận một cách hệ thống rối loạn acid-base

3 quy tắc giúp dễ dàng và nhanh chóng đọc rối
loạn acid-base


Phân tích Acid-Base, cần những
công cụ gì ?

Khí máu (pH, CO
2
, HCO
3
)

Điện giải đồ (Na, Cl,)


Máy tính cầm tay

30 giây


Công cụ: khí máu

Vài giọt máu ĐM (<100 μl) vào
cartridge

Cartridge đặt trong máy đo

Có kết quả sau vài phút


ABG: 7.40 / 40 / 80 / 24 / 0
–
pH
–
PaCO
2
–
PaO
2
–
HCO
3
–
BE

Quy tắc 1

Nhìn kết quả pH và biến đổi của CO
2
và HCO
3

→ bất thường nguyên phát .
Chú ý: cơ thể không bao giờ bù hoàn toàn cho
một rối loạn acid-base nguyên phát


Rối loạn acid - base có mấy loại ?
nhiễm toan
nhiễm kiềm
pH<7,35
pH>7,45
Hoâ haáp Chuyeån hoùa Chuyeån hoùa Hoâ haáp
PCO
2
↑
HCO
3
-
↓ HCO
3
-
↑ PCO

2
↓


Nguyên tắc đơn giản:

CO
2
= Acid (hô hấp)
Đ
CO
2
=  pH (acidemia)

 CO
2
=  pH (alkalemia)

HCO
3
= Base (chuyển hóa)
h
 HCO
3
=  pH (alkalemia)
.
 HCO
3
=  pH (acidemia)

Có 4 rối loạn nguyên phát:

PCO
2
< 35 = kiềm hô hấp

PCO
2
> 45 = toan hô hấp

HCO
3
< 22 = toan chuyển hóa

HCO
3
> 26 = kiềm chuyển hóa
–
Có thể có rối loạn hỗn hợp với đáp ứng bù
–
Có thể có tới 3 rối loạn (1 HH + 2 CH) diễn ra đồng thời
–
Hướng của pH sẽ chỉ rõ rối loạn nguyên phát!


Ví dụ # 1:
ABG: 7.50 / 29 / 22

Nhiễm kiềm


PCO
2
thấp là nguyên phát (kiềm hô hấp)

Không có đáp ứng bù về CH = quá trình cấp

Kiềm hô hấp cấp


Ví dụ # 2:
ABG: 7.25 / 60 / 26

Nhiễm toan

Tăng CO
2
là nguyên phát (toan hô hấp)

Không có bù về CH = quá trình cấp

Toan hô hấp cấp



Nhiễm toan

Tăng CO
2
là nguyên phát (toan hô hấp)


Có bù về chuyển hóa = quá trình mạn tính

Toan hô hấp mạn với kiềm chuyển
hóa bù trừ*
*thực tế đã bù trong 3 ngày (72hrs)
Ví dụ # 3:
ABG: 7.34 / 60 / 31


Ví dụ # 4:
ABG: 7.50 / 48 / 36

Nhiễm kiềm

Tăng HCO
3
là nguyên phát (kiềm chuyển hóa)

Đã có bù về HH = cấp /mạn ?

Kiềm chuyển hóa với đáp ứng HH bù
trừ*
*đáp ứng HH bù chỉ bắt đầu sau vài phút