Giáo án Ngữ văn 7 bài 25: Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích

Tập làm văn: TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH

A-Mục tiêu bài học:
-Bước đầu nắm được mục đích, tính chất và yếu tố của kiểu bài văn nghị luận
giải thích.
-Nhận diện và phân tích các đề bài nghị luận giải thích, so sánh với các đề nghị
luận chứng minh.
B-Chuẩn bị:
-Gv:Những điều cần lưu ý: Giải thích là chỉ ra các nội dung của hiện tượng cần
được giải thích, hay nói cách khác là phân tích nội dung ấy ra.
-Hs:Bài soạn
C-Tiến trình lên lớp:
I-HĐ1:Khởi động
1.Ổn định lớp
2.Kiểm tra:
3.Bài mới: Giải thích là một nhu cầu rất phổ biến trong đời sống XH. Trong
nhà trường, giải thích là một kiểu bài nghị luận q.trong. Vậy nghị luận giải thích
là gì ? Nó liên quan gì đến kiểu bài nghị luận chứng minh ? Chúng ta đi tìm hiểu
ND bài hôm nay.
Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức
A-Tìm hiểu bài:

-Trong cuộc sống, khi nào thì người ta cần
giải thích ? (Khi gặp 1 h.tượng mới lạ, khó
hiểu, con người cần có 1 lời giải đáp. Nói
đơn giản hơn: khi nào không hiểu thì
người ta cần giải thích rõ).

I-Mục đích và phương pháp giải

thích:
1-Giải thích trong đời sống:


-Hãy nêu một số câu hỏi về nhu cầu giải
thích hằng ngày ?
-Vì sao có lụt ? (Lụt là do mưa nhiều, ngập
úng tạo nên).
-Vì sao lại có nguyệt thực ? (Mặt trăng
không tự phát ra ánh sáng mà chỉ phản
quang lại ánh sáng nhận từ mặt trời. Trong
q.trình vận hành, trái đất-mặt trăng-mặt
-Vì sao có lụt ?
trời có lúc cùng đứng trên một đường
thẳng. Trái đất ở giữa che mất nguồn ánh
sáng của mặt trời và làm cho mặt trăng bị
tối.)
-Vì sao lại có nguyệt thực ?
-Vì sao nc biển mặn ? (Nc sông, nc suối có
hoà tan nhiều loại muối lấy từ các lớp đất
đá trong lục địa. Khi ra đến biển, mặt biển
có độ thoáng rộng nên nc thường bốc hơi,
còn các muối ở lại. Lâu ngày muối tích tụ
lại làm cho nc biển mặn).
-Muốn giải thích các v.đề nêu trên thì phải
làm thế nào
-Em hiểu thế nào là giải thích trong đời
sống ?
+Gv: trong văn nghi luận, người ta thường
yêu cầu giải thích các v.đề tư tưởng, đạo lí

lớn nhỏ, các chuẩn mực hành vi của con
người. Ví dụ như: Thế nào là hạnh phúc ?
Trung thực là gì ? ...
+Hs đọc bài văn.
-Bài văn giải thích v.đề gì ? (Giải thích về
lòng khiêm tốn).
-Lòng khiêm tốn đã được giải thích bằng
cách nào ? (Giải thích bằng lí lẽ).
-Để hiểu ph.pháp giải thích, em hãy chọn

-Vì sao nc biển mặn ?

=>Muốn giải thích được sự vật
thì phải hiểu, phải học hỏi, phải
có k.thức về nhiều mặt.

*Ghi nhớ 1: sgk (71 ).

2-Giải thích trong văn nghị
luận:
*Bài văn: Lòng khiêm tốn

-Những câu văn giải thích có tính


và ghi ra vở những câu định nghĩa như:
Lòng khiêm tốn có thể coi là một bản
tính,... ?

chất định nghĩa: Khiêm tốn có

thể coi là 1 bản tính căn
bản,Khiêm tốn là chính nó tự
nâng cao g.trị cá nhân của con
-Theo em cách liệt kê các biểu hiện của
người, Khiêm tốn là biểu hiện
khiêm tốn, cách đối lập người khiêm tốn và của con người đứng đắn, Khiêm
kẻ không khiêm tốn có phải là cách giải
tốn là tính nhã nhặn,...
thích không ?
-Cách liệt kê các biểu hiện của
-Việc chỉ ra cái lợi của khiêm tốn, cái hại
khiêm tốn, cách đối lập người
của không khiêm tốn có phải là nội dung
khiêm tốn và kẻ không khiêm tốn
của giải thích không ?
là 1 cách giải thích bằng h.tượng.
III-HĐ3:Tổng kết (5 phút)
-Em hiểu thế nào là lập luận giải thích ?
-Người ta thường giải thích bằng những
cách nào ?
-Lí lẽ trong văn giải thích cần phải như thế
nào ?

-Việc chỉ ra cái lợi của khiêm tốn,
cái hại của không khiêm tốn cũng
là cách giải thích về lòng khiêm
tốn.
II-Tổng kết:
*Ghi nhớ: sgk (71 ).

-Muốn làm được bài văn giải thích cần phải
làm gì ?
B-Luyện tập:
IV-HĐ4:Luyện tập, củng cố(10 phút)

*Bài văn: Lòng nhân đạo

-Hs đọc bài văn.

-Bài văn giải thích v.đề về lòng
nhân đạo.

-Bài văn giải thích v.đề gì ?

-Ph.pháp giải thích: Định nghĩa,
-Bài văn được giải thích theo ph.pháp nào ? dùng thực tế, mở rộng v.đề bằng
cách nêu khó khăn và tác dụng
của v.đề.

V-HĐ5:Đánh giá(3 phút)
-Gvđánh giá tiết học


VI-HĐ6:Dặn dò(2 phút)
-Học thuộc ghi nhớ, làm tiếp phần luyện tập.
-Soạn bài “Sống chết mặc bay”