Giáo án Ngữ văn 7 bài 25: Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích

BÀI 25 - TIẾT 104
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Ngày soạn :....................................
Ngày dạy :.........................................
Mục tiêu cần đạt:
Giúp HS: Nắm được mục đích, tính chất và các yếu tố của phép luận giải thích.
Các bước lên lớp:
`

Hoạt động 1
? Trong đời sống, những
khi nào người ta cần được
giải thích?

I/Mục đích và
phương pháp giải
thích.

- Khi gặp 1 htg mới lạ, chưa
hiểu thì nảy sinh nhu cầu
giải thích.

* Nhu cầu gt trong
cuộc sống.

? Em thử giải thích cho cô
htg: Nước biển mặn
- Nước sống suối có hoà tan
nhiều loại muối lấy từ các
lớp đất đá trong lục địa. Khi
(Nếu HS trả lời được thì

hỏi: Vì sao bạn không thể ra đến biển, mặt biển có độ
thoáng rộng nên nước
gt được?
thường bốc hơi, còn muối ở
- Bởi vì không có kiến
lại. Lâu ngày muối tích tụ
thức khoa học)
làm nước biển mặn.

1


G: Bạn đã nêu nguyên
nhân và lý do quy luật làm
nảy sinh hiện tượng.
? Em thử gt: "con người là - Là một loài động vật cao
gì?
cấp biết nói, biết tư duy…
? Em đã làm cho các bạn
hiểu bằng bằng cách nào?

- Đưa rakhái niệm chỉ loài
sự vật mà nó phụ thuộc.

? Qua việc tìm hiểu VD,
cho biết giải thích là gì?

- Là làm cho hiểu rõ những
điều chưa biết trong mọi
lĩnh vực.

? Muốn gt được đòi hỏi
chúng ta điều gì?
? Giải thích nhằm mục
đích gì?

* Mục đích
- Để nhận thức hiểu rõ SV,
htg.

* Giải thích trong
văn nghị luận

H Đọc VB "Lòng khiêm
tốn"
?Bài văn giải thích vấn đề - Lòng khiêm tốn -> Phẩm
gì? Vấn đề này thuộc lĩnh chất con người.
vực nào?
H - Theo dõi đoạn 1 - Thân
bài.
? Đoạn 1, t/g nói gì về
lòng khiêm tốn? Đó có
phải là gt lòng khiêm tốn,

- T/g nêu bản chất của lòng

2


không?

khiêm tốn -> đã gt toàn bộ.
H - Theo dõi đoạn 2

? T/g đã đặt câu hỏi và
giải thích như thế nào?

- Định nghĩa về lòng khiêm
tốn bằng khái niệm.

? Đoạn 3: T/g gt bằng
cách nào? Đó là những
dẫn chứng được rút ra từ
đâu? - Từ thực tế.

- Nêu biểu hiện của lòng
khiêm tốn.

? Đoạn 4:

- Đưa ra câu hỏi tại sao?

T/g gt bằng cách nào? gt
-> Đây cũng là 1 cách giải
khía cạnh nào của vấn đề? thích.
G: Qua việc tìm hiểu VB
gt này, ta hiểu gt trong
văn nghị luận là làm cho
người đọc hiểu rõ các tư
tưởng, đạo lý, phẩm

chất… cần được gt và
nâng cao nhận thức, trí
tuệ… con người.
? Em hiểu thế nào là gt
trong văn nghị luận.
? Qua bài "lòng khiêm
tốn" em thấy người ta
thường gt bằng những

* Ghi nhớ 2: SGK
- Nêu định nghĩa
- Biểu hiện

* Phương pháp
giải thích.

3


cách nào?

- Vì sao? ntn?

* Ghi nhớ 3

- Chỉ ra nguyên nhân, hậu
quả…
? Tìm hiểu cách lập luận
của VB này?

- Luận điểm chính: Lòng
khiêm tốn
- Luận điểm phụ:
+ Bản chất của lòng khiêm
tốn.
+ Định nghĩa
+ Biểu hiện
+ Nguyên nhân

?Nhận xét về ngôn từ của
VB?

- Trong sáng dễ hiểu.

* Ghi nhớ 4: SGK
* Ghi nhớ 5:

? Đề bài giải thích đạt
được kết quả tốt đòi hỏi
yêu cầu gì?
? Muốn làm bài gt tốt ta
phải làm gì?
Hoạt động 2

II. Luyện tập
H - Đọc bài văn "Lòng nhân
đạo"

? Vấn đề được giải thích
là vấn đề gì?

- Lòng nhân đạo

4


? Tìm hiểu phương pháp
giải thích trong bài?
BT trắc nghiệm
1. Những lĩnh vực nào cần A - Chỉ trong văn nghị luận
sử dụng thao tác gt?
B - Trong tất cả các lĩnh vực
C - Chỉ trong nghiên cứu
KH
D - Chỉ trong đời sống hàng
ngày.
2. Trong văn nghị luận,
phép lập luận gt được hiểu
là gì?

A - Là việc kể tên các đặc
điểm của 1 hiện tượng nào
đó.
B - Là việc nêu lên vai trò
của 1 sự vật, hiện tượng nào
đó dưới cuộc sống con
người.
C - Là việc chỉ ra cách thức,
thực hiện 1 công việc .
D - Làm cho người đọc hiểu

rõ các t2, đạo lý.

Hướng dẫn về nhà:
- Tìm hiểu 2 bài đọc thêm

5


- Soạn "Luyện tập lập luận giải thích.

6