Giáo án Ngữ văn 7 bài 20: Tự học có hướng dẫn: Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận

Tập làm văn:
BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN TRONG
BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- Bố cục chung của bài văn nghị luận.
- Phương pháp lập luận.
- Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận.
2. Kĩ năng: - Viết bài văn nghị luận có bố cục rõ ràng.
- Sử dụng các phương pháp lập luận.
3. Thái độ: - Học tập tự giác, tích cực.
- Yêu thích bộ môn.
4. Tích hợp: Giáo dục kĩ năng sống.
- Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá
nhân về bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận.
B. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Nghiên cứu bài. Soạn bài chu đáo
a. Phương tiện dạy học: Máy chiếu. Bảng phụ.
- Một số ví dụ cho bài học.
b. Các phương pháp/ kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng.
- Thảo luận, trao đổi.
2. Học sinh: Học bài. Đọc kĩ và soạn bài theo câu hỏi SGK.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP


1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: ? Em hãy trình bày cách lập ý của bài văn nghị luận ?
3. Bài mới: * Hoạt động 1: Giới thiệu bài ...
Không biết lập luận thì không làm được bài văn nghị luận. Bài hôm nay, sẽ
giúp chúng ta biết cách lập bố cục và lập luận trong văn nghị luận.

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức

* Hoạt động 2: HD tìm hiểu mối quan hệ giữa I. Mối quan hệ giữa bố cục và lập luận:
bố cục và lập luận
+Hs đọc bài văn “Tinh thần yêu nước của nhân
1. Bố cục:
dân ta”.
? Bài văn gồm mấy phần ? Mỗi phần có mấy Văn bản: “Tinh thần yêu nước của nhân dân
ta”.
đoạn ?
? Mỗi đoạn có những luận điểm nào?

-> Gồm 3 phần:
* Mở bài (Đoạn 1):Nêu vấn đề nghị luận
(Luận điểm xuất phát)
* Thân bài (Đoạn 2,3):
+ Luận điểm phụ 1: Lịch sử có nhiều cuộc
kháng chiến vĩ đại.
+ Luận điểm phụ 2: Lòng yêu nước của
nhân ta ngày nay.
* Kết bài (Đoạn 4): Luận điểm kết luận.

? Qua phần tìm hiểu trên, em hãy cho biết bố cục
bài văn nghị luận có mấy phần ? Nhiệm vụ của
từng phần?

=> Bố cục của bài văn nghị luận.

2. Các phương pháp lập luận trong bài văn:


+ Hàng ngang 1,2: lập luận theo quan hệ
nhân - quả.

? Dựa vào sơ đồ sgk, hãy cho biết các phương
pháp lập luận được sử dụng trong bài văn ?
+ Hàng ngang 3: lập luạn theo quan hệ tổngphân - hợp (đưa nhận định chung, rồi dẫn
chứng bằng các trường hợp cụ thể, cuối cùng
là kết luận: mọi người đều có lòng yêu
nước).

+ Hàng ngang 4: là suy luận tương đồng (từ
truyền thống suy ra bổn phận của chúng ta là
phát huy lòng yêu nước. đây là mục đích của
bài văn nghị luận).
+ Hàng dọc 1,2: suy luận tương đồng theo
thời gian (có lòng nồng nàn yêu nước ->
trong quá khứ -> đến hiện tại -> bổn phận
của chúng ta).
+ Hàng dọc 3: mối quan hệ nhân – quả - so
sánh.
=> Có thể nói mối quan hệ giữa bố cục và
lập luận đã tạo thành 1 mạng lưới liên kết
trong văn bản nghị luận, trong đó phương
pháp lập luận là chất keo gắn bó các phần,
các ý của bố cục .

? Theo em, mối quan hệ giữa bố cục và lập luận

như thế nào?

? Vậy để xác định luận điểm trong từng phần và
mối quan hệ giữa các phần, người ta thường sử * Ghi nhớ: sgk/31.
dụng các phương pháp lập luận nào ?


GV chốt: ? Nêu bố cục của bài văn nghị luận? II. Luyện tập:
Và các phương pháp lập luận trong bài văn nghị
Bài văn: “Học cơ bản mới có thể trở thành
luận?
tài lớn.”
-> Hs đọc ghi nhớ.
* Hoạt động 3: HD luyện tập.

a. Bài văn nêu lên 1 tư tưởng: Muốn thành
+ Hs đọc bài văn “Học cơ bản mới có thể trở tài thì trong học tập phải chú ý đến học cơ
thành tài lớn”.
bản.
- HS: trao đổi, thảo luận.
? Bài văn nêu tư tưởng gì ?

- Luận điểm: Học cơ bản mới có thể trở
thành tài lớn. -> Luận điểm chính.
- Những câu mang luận điểm (luận điểm
phụ):
+ Ở đời có nhiều người đi học, nhưng ít ai
biết học thành tài.

? Tư tưởng ấy được thể hiện bằng những luận

điểm nào ?
+ Nếu không cố công luyện tập thì không vẽ
đúng được đâu.
? Tìm những câu mang luận điểm ?
+ Chỉ có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi.
b. Bố cục: 3 phần.
- MB: đoạn 1.
- TB: đoạn 2.
- KB: đoạn 3.

? Bài văn có bố cục mấy phần ?

c. Cách lập luận được sử dụng trong bài là:
Câu chuyện vẽ trứng của Đờ vanh xi, tập
trung vào vào câu: Người xưa nói, chỉ có
thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi, quả
không sai.
Để lập luận chứng minh cho luận điểm nêu
ở nhan đề và phần mở bài, tác giả kể ra một
câu chuyện, từ đó mà rút ra kết luận.


? Hãy cho biết cách lập luận được sử dụng ở
trong bài ?
? Câu mở đầu đối lập nhiều người và ít ai, là dùng
phép lập luận gì ? (suy luận tương phản).
? Câu chuyện Đờ vanh xi vẽ trứng đóng vai trò gì
trong bài ? (là dẫn chứng để lập luận).
? Hãy chỉ ra đâu là nguyên nhân, đâu là kết quả ở
đoạn kết ? (thầy giỏi là nguyên nhân, trò giỏi là

kết quả).

4. Củng cố: - Gv đánh giá tiết học
5. Dặn dò: - Học thuộc lòng ghi nhớ, làm tiếp phần luyện tập.
- Đọc bài, Soạn bài: Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn
nghị luận.
......................................................................................................................
..............