Giáo án Ngữ văn 8 bài 30: Chữa lỗi diễn đạt (lôgic)

Tiết 129

CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
(lỗi lô-gíc)
I . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Phát hiện và khắc phục được một số lỗi diễn đạt liên quan đến lô-gíc.
II, TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1,Kiến thức:
Hiệu quả của việc diễn đạt hợp lô-gíc.
2, Kĩ năng:
Phát hiện và chữa được các lỗi diễn đạt liên quan đến lô-gíc.
III, CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
- Xem sgk, sgv, sbt, thiết kế bài giảng.
- Tìm thêm các ví dụ thích hợp.
2. Học sinh:- Xem sgk, sbt.
- Làm bài tập.
- Tìm hiểu các ví dụ trong thực tế cuộc sống.
IV. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp:

Tổng số: 18
Vắng:


2. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra vở của HS.
3, Bài mới : Lỗi diễn đạt không chỉ thuần tuý liên quan đến mặt sử dụng ngôn ngữ , mà còn liên quan
đến tư duy của người nói, viết, Vì vậy, để tránh, một mặt phải nắm vững những quy tắc sử dụng ngôn
ngữ , mặt khác phải không ngừng rèn kuyện tư duy . Bài nay cho chúng ta thấy được một số lỗi diễn đạt
có liên quan đến tư duy của người nói , người viết.

I.Phát hiện lỗi I.Phát hiện lỗi trong những câu cho sẵn
trong những câu
a, Khi viết 1 câu có kiểu kết hợp “ A và B khác” thì A và B phải
cho sẵn:
cùng loại trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng , A là từ ngữ có nghĩa
Gọi hs đọc yêu hẹp
cầu bài tập 1
Trong câu này thì A ( quần áo, giày dép) , B( đồ dùng học tập)
thuộc 2 loại khác nhau , B không phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn
A
Sửa lại:
- Chúng em đã giúp các bạn hs những vùng bị bão lụt quần áo,
giày dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác
- Chúng em đã giúp các bạn hs những vùng bị bão lụt quần
(?) Hãy nêu lí do áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập khác
sai và cách sửa?
b, Khi viết một câu có kiểu kết hợp “ A nói chung và B nói riêng”
(?) Hãy phát hiện thì A phải là từ ngữ nghĩa rộng , còn B là từ ngữ nghĩa hẹp . A là
lỗi của câu b và thanh niên nói chung , B là bóng đá nói riêng ; A,B không củng
nêu cách sửa?
loại
Sửa lại :
- Trong thanh niên nói chung và trong sinh viên nói riêng , niềm
say mê là nhân tố quan trọng nhất dẫn đến thành công
- Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng , niềm say
mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công


c, Khi viết một câu có kiểu kết hợp “ A,B và C” ( các yếu tố có

mối quan hệ đẳng lập với nha) A,B,C phải là những từ ngữ thuộc
(?) Câu c diễn đạt cùng một trường từ vựng , biểu thị những khái niệm thuộc cùng
như vậy được một phạm trù
chưa ? Vì sao em
phát hiện ra điều Lão Hạc, bước đường cùng và Ngô Tất Tố không cùng một trường
đó ?
từ vựng . Lão Hạc và Bước đường cùng là tên tác phẩm , còn Ngô
Tất Tố là tên tác giả , vì vậy câu c là sai.
Sửa lại
- “ Lão Hạc” , “ Bước đường cùng” và “ Tắt đèn” đã giúp ta hiểu
sâu sắc thân phận của người nông dân VN trước cách mạng tháng
Tám 1945.
- Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúp ta hiểu sâu
sắc thân phận của người ngông dân Việt Nam trước Cách mạng
tháng Tám 1945
d, Trong câu hỏi lựa chọn “ A hayB” , chẳng hạn “ Anh đi Hà Nội
hay Hải Phòng?” thì Avà B không bao giờ là những từ ngữ có quan
hệ nghĩa rộng – hẹp với nhau , nghĩa là A không bao hàm B và B
cũng không bao hàm A
Trong câu (d) A ( trí thức) là từ ngữ có nghĩa rộng hơn ( bao hàm)
B( bác sĩ), vì vậy , câu này đã phạm một nguyên tắc quan trọng đối
(?) Hãy phát hiện
với câu hòi lựa chọn
ra lỗi của câu d và
nêu cách sửa?
Sửa lại
- Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ
e, Khi viết một câu có kiểu kết hợp “ không chỉ A mà còn B” thì,
tương tự như trong câu d , A và B không bao giờ là những từ ngữ
quan hệ nghĩa rộng – hẹp với nhau , nghĩa là A không bao hàm B

và B cũng không bao hàm A
Trong câu (e) , A( hay về nghệ thuật) bao hàm B( sắc sảo về ngôn
từ) trong giá trị nghệ thuật của một tác phẩm văn học có giá trị


ngôn từ , vì vậy câu này sai
(?) Câu e,g sai như Sửa lại
thế nào ? sửa lại
- Bài không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung
cho đúng
g, Trong câu này người viết có ý đối lập đặc trưng của 2 người
được mô tả , Khi đó các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu thị
bằng những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng , đối lập nhau
trong phạm vi một phạm trù . Cao gầy không thể đối lập với đặc
trưng mặc áo ca rô . Một người có thể vừa có đặc trưng hình dáng
cao gầy , vừa có đặc trưng trang phục là mặc áo ca rô.
Sửa lại
- Trên sân ga chỉ còn lại hai người . Một người thì cao gầy , còn
một người kia thì lùn và mập
- Trên sân ga chỉ còn lại hai người . Một người thì mặc áo trắng ,
còn một người thì mặc áo ca rô
h, Trong câu này , nên là một quan hệ từ nối các vế có quan hệ
nhân quả . Giữa chị Dậu rất cần cù chịu khó và chị rất mực yêu
thương chồng con , không có mối quan hệ đó .
Sửa lại
- Thay nên bằng và . Có thể bỏ từ chị thứ hai để tránh lặp từ .
I, Hai vế không phát huy…người xưa và người phụ nữ …nặng nề
đó không thể nối với nhau bằng nếu …thì được
Sửa lại
Thay có được bằng hoàn thành được

K, A= vừa có hại cho sức khoẻ
B= vừa làm giảm tuổi thọ


- Khi dùng cặp từ vừa …vừa thì A, B phải bình đẳng với nhau ,
không cái nào bao hàm cái nào
Sửa lại
- Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ vừa tốn kém tiền bạc
2, Tìm những lỗi diễn đạt tương tự và sửa những lỗi đó
- Một số câu mắc lỗi

(?) Hãy nêu cách
sửa câu I và k?
+ Mưa bão suốt mấy ngày đêm , đường ngập nước , người đi lại
đông vui , xe cộ phóng nhanh như bay
+ Chiệu tàn , chợ vãn , người ta chen lấn , xô đẩy nhau để ra về
+ Tố Hữu là nhà thơ lớn vì ông hoạt động cách mạng từ thời thơ ấu
+ Trang không những học giỏi mà còn rất chăm làm nên bạn ấy
2, Tìm những lỗi luôn được điểm mười
diễn đạt tương tự
và sửa những lỗi
đó GV cho hs tìm
những lỗi tr bài
viết tập làm văn

4. Củng cố, dặn dò:
a. Củng cố:
GV nhắc lại cho HS những lỗi diến đạt thường gặp.
2, Dặn dò:
Làm bài tập sbt và tìm thêm những ví dụ trong cuộc sống

Chuẩn bị Bài viết Tập làm văn số VII