Giáo án Ngữ văn 8 bài 25: Bàn luận về phép học

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8
TUẦN 25 - TIẾT 101: VĂN BẢN: BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luật học pháp)
- Nguyễn Thiếp I. Mục tiêu cần đạt
Giúp HS :
- Thấy được mục đích, t/d của việc học chân chính: học để làm người, học để biết và làm,
học để góp phần làm cho đất nước hưng thịnh, đồng thời thấy được tác hại của lối học
chuộng h/thức, cầu danh lợi.
- Nhận thức được phương pháp học tập đúng, kết hợp với hành. Học cách lập luận của
t/g, biết cách viết bài văn NL theo chủ đề nhất định.
II. Chuẩn bị
- Giáo viên: Soạn giáo án, bảng phụ
- Học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà
III. Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc đoạn “Nước Đại Việt ta” và cho biết cốt lõi tư tưởng nhân
nghĩa của Nguyễn Trãi là gì ? Phân tích.
2. Bài mới:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả- Tác phẩm

Cho biết những nét chính về tác giả?

* Tác giả(1723- 1804)

Từng đỗ đạt làm quan dưới triều Lê - Quê: Xã Nguyệt Ao, Huyện La Sơn(Hà
nhưng sau đó từ quan về dạy học. Người Tĩnh)
đời kính trọng nên gọi ôn là La Sơn Phu - là người học rộng, tài cao, đức lớn

Tử.
- Người đương thời thường gọi là La Sơn


Sau đó, ông được vua Quang Trung vời ra Phu Tử
giúp triều Tây Sơn. Thấy vua chân thành - Từng giúp triều Tây Sơn(của Quang
nên ông nhận lời.
Trung) xây dựng đất nước
Sau khi Q.Trung mất, ông lại về ở ẩn cho
đến cuối đời mà không hợp tác với nhà
* Tác phẩm
Nguyễn
- Thể loại: Tấu.
Giới thiệu vài nét về tác phẩm?
Em biết gì về thể loại văn tấu ?
Là loại văn thư của bề tôi, thần dân gửi
lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến,
tấu có thể được viết bằng văn xuôi, văn
vần hay biền ngẫu.
Bài tấu ra đời trong h/c nào ?
Vua Quang Trung từng mời Nguyễn
Thiếp ra hợp tác với triều Tây Sơn nhưng
vì nhiều lí do Nguyễn Thiếp chưa nhận
lời. Ngày 10/7 niên hiệu Quang Trung
năm thứ 4(1971), vua lại viết chiếu thư
mời Nguyễn Thiếp vào Phú Xuân hội kiến
vì “có nhiều điều bàn nghị”. Lần này ông
bằng lòng vào và đã viết bài tấu bàn về ba
việc mà bậc quân vương nên biết.
Nội dung bài tấu gồm ba phần:

- Bàn về quân đức(đức của vua): mong
bậc đế vương “một lòng tu đức”, lấy “sự
học vấn mà tăng thêm tài”, “bởi sự học
mà có đức”
- Bàn về dân tâm(lòng dân): khẳng định
dân là gốc, gốc vững nước mới yên
- Bàn về học pháp(phép học): Nội dung
như đoạn trích giảng

- Hoàn cảnh sáng tác : 1791, khi ông vào
Phú Xuân hội kiến với vua, bàn quốc sự.


Quan sát SGK
Xác định bố cục của VB?

- Vị trí đoạn trích: là phần thứ ba của bài
tấu
2. Chú thích
3. Bố cục
- Phần 1: Từ đầu...tệ hại ấy
-> bàn về mục đích của việc học, phê
phán lối học sai trái
- Phần 2: Tiếp ...thịnh trị
-> Phương pháp học và tác dụng của nó
- Phần 3: Còn lại

- > Kết luận(lời bày tỏ chân thành mong
- GV hương dẫn: giọng điệu chân tình, nhà vua xem xét
bày tỏ thiệt hơn, vừa tự tin, vừa khiêm tốn

II. Tìm hiểu văn bản
-> Gọi hs đọc
1. Đọc
Tác giả mở đầu bài tấu bằng cách nào?
2. Tìm hiểu văn bản
Có ý nghĩa gì?
- Dùng câu châm ngôn vừa dễ hiểu a. Mục đích chân chính của việc học.
vừa tăng sức thuyết phục.

- Học để làm người

- Khái niệm học được giải thích ->NT: Dùng câu châm ngôn và hình ảnh
bằng hình ảnh so sánh cụ thể nên so sánh
dễ hiểu.
- Khái niệm đạo vốn trừu tượng,
phức tạp được giải thích ngắn gọn,
rõ ràng: Là lẽ đối xử hàng ngày
giữa người với người
Tác giả đã chỉ ra những lối học lệch lạc,


sai trái nào ?

b. Phê phán những biểu hiện lệch lạc,
Thế nào là lối học h/thức, cầu danh lợi ? sai trái trong học tập.
Vì sao lối học này không biết đến tam - Lối học hình thức, cầu danh lợi.
cương, ngũ thường ?
- Lối học hình thức : học thuộc lòng câu
chữ mà không hiểu ND, chỉ có cái danh
mà không có thực chất.

- Lối học cầu danh lợi : học để có danh
tiếng, được trọng vọng, được nhàn nhã,
nhiều lợi lộc...
Tác hại của lối học ấy là gì ?
- Đạo tam cương: tức là học để hiểu và
giữ quan hệ vua tôi, cha con, chồng vợ
- Đạo ngũ thường: học để hiểu và sống
theo năm đức tính của con người: nhân,
nghĩa, lễ, trí, tín.
- >Tác hại: Người trên, kẻ dưới đều không
Khi bàn vê phép học, Nguyễn Thiếp đã có thực chất dẫn đến cảnh nước mất nhà
tan.
đề xuất những ý kiến gì?
Khuyến khích mở rộng trường học với
nhiều loại trường, thành phần học
c. Bàn về cách học
* Phép học
- Việc học phải được phổ biến rộng khắp
Phép học đó có t/d và ý nghĩa ntn ?

- Việc học phải bắt đầu từ những kiến
thức cơ bản, có tính chất nền tảng

Đây thực chất là một tư tưởng khuyến học - Phương pháp học phải:
mà từ đó vua Quang Trung ban bố chiếu + Từ thấp đến cáo


lập học, khuyến khích mở trương học ở + Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược
khắp nơi.
những điều cơ bản, cốt yếu nhất

Từ thực tế việc học của bản thân, em + Học phải kết hợp với hành
thấy phương pháp h/t nào là tốt nhất ? * Tác dụng
Vì sao
- Đất nước có nhiều nhân tài
Em có nhận xét gì về cách lập luận của
- Chế độ vững mạnh, quốc gia hưng thịnh
tác giả?
Lập luận chặt chẽ chặt chẽ: từ phê phán
→ k.định)
Qua bài tấu em hiểu gì về tác giả?
Yêu nước và có nhân cách chính trực
Xác định trình tự lập luận của đoạn văn
bằng một sơ đồ.

III. Tổng kết và luyện tập
1. Tổng kết
MĐ chân chính của
việc học

Phê phán những lệch
lạc, sai trái

TD của việc học
chân chính

Khẳng định
q.điểm p.pháp
đúng đắn

Phân tích sự cần thiết và tác dụng của
phương pháp “Học đi đôi vơi hành”
2. Luyện tập
IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà
1. Củng cố:
- Nắm được nội dung bai tấu của NT về việc học
- Nắm được cách lập luận của tác giả
2. Huớng dẫn về nhà:
- Lập sơ đồ và giải thích sơ đồ về trình tự lập luận trong bài “bàn luậtn về phép
học”
- Chuẩn bị bài: Luyện tập XD và trình bày luận điểm