Ebook tâm lý trị liệu phần 2

:•

. * ^ -

i

' ^

•

'

-34-

PHAN VI

NHÙNG LIÉU PHÀP TÀM LY Cd BAN
Lieh sù loài iiguòi dà biét ap dung càc phuoiig phàp tàm ly
de kiém soàt xùc càm. hành vi tù hàng ngàn nàm trUóc day. Vi
du, càc pliiWng phàp Tình khi còng Duòng sinh. Thién. Yoga...
cùa iigUÒi Phuong Dòng de ra ba ngiiyén ly cO bàn: diéu tue.
diéu tàm. diéu t h à n trong tàp luyén càc mòn phài này. Tuy
nhién viéc sit dung mot cach có he thòng cac nguyen tàc và
phUdng phap tàm ly de loai bo mot chùng bénh ròi nhiéu tàm tri
thi chi có Tàm ly hoc làm sàng mói di sàu nghién citu. và
chu véli ngành nàv mói chi xuàt hién cach dàv hdn 100 nàm.
Dén nay. Tàm ly hoc làm sàng dà phàt trien dxióc trén 100
liéu phap khac nhau dung cho viéc diéu tri càc chi:nig ròi nhieu
tàm ly và roi loan tàm thàn. Có già tri nhàt -trong so càc lièu
phàp này là cac nhóm liéu phàp: thw giàn, thd bung, giài man
càm có he thóng. diéu chinh nhàn thi/c, thi/dng cùng co, thi/dng

quy dó'i, trò ehdi phàn vai, tàm kich, i/ng phó giài quyét van de,
tri Hèu nhóm-gia dinh....
Tuv nhién de tra lòi càu bòi nén sit dung lièu phàp nào là
thich bop cho tùng loai roi nhieu tàm tri trén tùng ea làm sàng
cu thè là diéu khòng de dàng. Quyet dinh dùng nhóm lièu phàp
nào cho tùng ca tri hèu làm sàng cu the là tuy thuòc vào tay
nghé. kmh nghièm diéu tri làm sàng cùa chnih nhà tri hèu. tùy
114


thuòc vào kiéu ròi nhieu. bàn chat cùa roi nhiéu. hoàn cành. su
dòng y cùa t h à n chù và kel qua tri héu khdi dàu.
Duói day chùng tòi xin giói thièu mot so nhóm ky t h u à t tri
liéu t à m ly ed bau. Trén ed sd nliùng hiéu biet và kmh nghiém
tliUc h à n h tri liéu cùa bau thàn và dòng nghiep. chùng tói làn
ìxiót giói thiéu khoàng 20 nhóm liéu phàp tàm ly ma chùng
khóng t h u à n tuy thuòc ve mot trUdng phài duy nhàt nào.

•

Liéu phàp Thif giàn

T h u giàn difdc xem là mot trong nhùng phitdng phàp
t h u ò n g dùng và rat có hièn qua trong vièc diéu tri càc chùng
b è n h l à m tri. Dò là qua trình làm giàn mém ed bàp. giùp cho
t h à n kinh. tàm tri diWc t h u thai. qua do làm giàm nhùng càm
xùc tiéu cUc hoàc chùng bènh tàm thàn (càng thàng thàn kinh..
lo àu, à m sd. t r a m nhùdc, dau dàu...) do càc nhàn tò'Stress gay
ra. Càc chuyén già tàm thàn. cac nhà tri liéu tàm ly déu cho
r à n g t h u giàn làm giàm chuyén hoa ed bàn, tiét kiem nang

lUdiig, khièn màu ve tini de hdn và nhiéu hdn. Thir giàn giùp
t à p t r u n g tu tuòng. ùc che vò nào. ngàt bò nhùng kich thich ben
ngoài giùp tinh t h a n het càng thàng. iòm chu dUdc giac quan và
cani giàc. Thu giàn giùp dàp tàt dàn nhùng phàn xa dùdc diéu
kién hoà có hai cho ed thè.
Thùc h à n h t h ù giàn có le dà xuàt hièn d Phùdng Dòng cach
n a y vài iighìn nani di hén vói phep luyèn khi còng. thién. vóga.
Tuy nhién vói tù càch là mot ky t h u a t cO bàn cùa tri hèu tàm ly.
dùdc càc nhà tri liéu sù dung mot cach eò bài bàn trong diéu tri
t à m b é n h ly thi chi mói tòn tai vài chue n à m nay.

115


Hièn tai eó nhiéu ky thuàt tliU giàn khàc nhau dUOc dùng
trong tri liéu tàm ly. Tuy nhién càc ky thuat này chù yéu dUde
phàt trién tù hai phudng phàp; Thu giàn dòng, càng - chùng ed
(Progressive Musele Relaxation) do Edmund Jacobson (1938),
mot bàc sy tàm t h à n ngUÒi My de xUóng hoàc thU giàn tình dUa vào tuòng tUdng (Autogenies; imagery based relaxation) do
Johannes Schultz (1932), mot bàc sy tàm thàn ngifdi Due de
xuàt.
1. Phu'ofng p h à p t h i i giàn d o n g , c à n g - c h ù n g ed
PhUdng phàp thu giàn dòng cùa Jaebson con goi là phUdng
phap thu giàn càng-chùng ed. Phitdng phàp này dUa trén già
thuyè't eho ràng càng và giàn mém ed có lién quan dén cac pha
hUng phan và ùc che cùa he thàn kmh giao càm và doi giao
càm. ràng mot ca nhàn khòng the cùng mot lue vùa càng vùa
tlià long mot nhóm ed nào dò.
Klii ed the ò trang thai bi kich dòng. bi de doa. sd hai, giàn
dù hoàc phàn khich. thi bè thàn kmh giao càm tu tàng cUÒng

khà nàng boat dòng. dUa có the vào trang thai "bao dòng". san
sàng dap ùng. Lue này màu tù khu trung tàm dUde huy dòng de
cung càp nàng lUdng cho càc nhóm ed, nhip tini tàng, huyét àp
tàng, trUdng htc ed tàng dang kè, nhip thd tàng, mó bòi tièt ra
nhiéu hdn. Tuy nhién, boat dòng cùa pha giao càm ngày càng
phu thuòc dàng ke vào kiéu stress. Thùdng thi mot nhóm (hoàc
nhiéu nhóm) ed nào dò sé tàng trùdng lite. Sù càng cùng này
phu thuòc vào moi tùdng tàc giùa nhàn to gay stress va sù trai
nghièm. cach thùc mot cà nhàn doi phó vói stress (chàng han
dòi VÓI nguòi này càng ed d lùng, vói ngùòi khàc càng ed 0 eò
hoàc d tran). Sue càng thay dòì tÙ nhe dén nàng tuy thuòc vào
mùc dò nghiém trong cùa tàc nhàn gay stress.
116 *


NgUdc lai, khi ta d vào trang thai yèn làng. tình tàm, tàm
t r a n g bài long hoàc ngù, thi he t h à n kinh dòì giao càm dUde
kiém soàt. Nhip tini giani, huyét àp giàm xuóng mùc buih
thuòng, nhip thd chàm lai và de hdn, mau trò ve khu trung tàm
cua ed thè de lày dinh duòng, trao dòi nàng lUdng. TrUdng lite ed
giam dàng ké, moi ngùòi có càm giàc nàng d ed hoàc ed dUde thà
long. Day là qua trình xày ditng và khòi phue.
H o a t dòng cùa càc qua trình oriao càm và dòi giao càm dó'i
lap n h a u , ve m à t ed che, hai he thò'ng này có khà nàng han che
làn n h a u . Klii mot bè thò'ng tàng cUÒng boat dòng thi làp tue he
thòng kia giani boat dòng. Cà hai bè thò'ng này khòng the boat
dòng tòi da d cùng mot tliòi dièm. Do vày khòng thè vùa càng
trUdng lite mot nhóm ed lai vùa chùng nhóm ed dò tai cùng mot
tliòi dièm. Jacobson n h à n ra dièu này và tuyén bò ràng ta có thè
kiém .soàt trite tiép sù càn bang d he thàn kinh tu diéu chinh.

Diéu n à y thàch thùc ly thuyèt khoa hoc hién có. khi nhiéu nhà
khoa hoc elio ràng he thàn kinh tit diéu chinh kiém soat gàn
n h u t o à n bò càc chùc nàng song con cùa ed thè (vi du; kiém soàt
nhip tim. nhip thd, thàn nhiét....) là he thò'ng tù chù. Vi theo ho
càc qua trình này vàn tiep dién cà khi ngxx và thùc, và ve màt
hình thùc thi logie này ditdc chàp nhàn. Nhitng thitc chat thi
khòng phài hoàn toàn n h ù vày. Bang chùng là cac nhà thitc
h à n h thién, yoga eó thè ha nhip tim, ha thàp nhiét dò ed thè, eó
the t h a y dòi song nào, chùng tò ho cò nàng htc tò't, kiém soàt
trite tiep boat dòng cùa he thàn kinh tù chù, màc dù ed che giài
thich v à n cinta t h a t rò ràng.
Van de càn dùdc làm sàng tò là. cài gì nén dUde làm vói ly
t h u y è t ve he t h à n kinh khòng chù dinh. Nliùng còng t r m h
nghién cùu sau dò dà khàng dinh ràng nhi/ng dàp l'/ng cua ed
117


the (thuóe SI/ kiem soàt cùa he thàn kinh klióng tù chù) có thè
di/de kiém soàt, diéu khien mot càch có chù dinh. Trong nhùng
nghién cùu cùa mình. Jacobson dà thành còng dàt 2 pha càng chùng Cd vào mot ehUdng t r m h huàn luyèn thU giàn. NhU vay
theo Jacobson, thi/giàn là mot phi/dng pliap hanh vi có chu tàm
nhóm kiém soàt va thay doi mói quan he giùa 2 pha hi/ng phàn
và i/c che cùa he thàn kinìi ti/chu.
Trong còng trình nghién cùu cùa mình. Sjnitli (1988) khàng
dinh có 3 qua t r m h nhan thùc hén quan dén luyen tap thu giàn:
1. Top trung: Nàng htc duy trì chù y vào mot kich thich don
nhàt trong mot khoàng thdi gian nhàt dinh.
2. Thu dòng: Nàng htc dùng cac boat dòng có muc dich. thói
quen phàn tich de dUa co the vào trang tbai tnih làng trong mot
khoàng tildi gian nhàt dmh.

3. Ihii cam: Nang lite chàp nhan và chiù dUng nhùng trai
^

y

^

nsihièm gay khó chiù hoàc khóug ì)iet chàc chàn.
Viéc hoc ky thuàt thu giàn doi bòi pliài co nhùng diéu kién
nhat djnh. Truóc hét doi lioi phài thay dòì càu true nhan thùc
bàlio- nhiéu cach. Vi du nhan thùc eho ràng; Can phài trd thànii
mot ngUdi co già tri. có ich cho già dình xà hòi. cach nghì này
bòi thùc chu the phài boat dong hén tue. kiém tién. tham già
vào cac boat dòng xà boi. Kliong boat dòng coi nhu la khòng dàc
dung. tham chi bi coi là luòi bièng. Nhùng ai theo cach nhni này
dà tù thòì phóng già tri cua nhùng hoat dòng trite tiép dàn dén
vièc dat muc dich ma danh già thap hoàc phot Id nhùng boat
dòng gian tièp nhU tình tam de khòi phue nàng litdng. khai
trien tri sang tao. Nhùng ai dà thuc hành thir giàn indi thày rò
già tri cua cac qua trình tap trung thu dong và tù càm nhàn có
già tri nhif ^l^e nào dòì vói viéc phue bòi chùc nàng hoat dòng
118


cùa bé t h a n kinh. Cùng co kbòng it nguOi khòng tin vào tinh
hièu qua cùa viéc luyèn tap t h u giàn hoàc khòng dù kién tri de
lliUc h à n h ky t h u a t bang ngày,
Thitc h à n h thit giàn giùp chùng ta ró nàng lite kiém soàt
cac t r a n g thài xùc càm, nhò dò có the ditdng dàu có biéu qua vói
càc rói nhièu t a m ly. Mot nguòi thuc bành thu giàn thitdng

xuvén có thè bièt và phàn biét dttdc su khac nhau gitìa tnang
thai t h u giàn và trang thài càng thàng cà d góc dò nhàn thùc
lan goc dò càm nhàn. Nhùng càu trùc nhàn thùc sai lèch ditdc
n h à n thùc lai, dUde diéu chnih. Mot loat nhùng mém tm ve bàn
t h à n . ve già tri cùa tinh chù dòng dòi lap vói tinh tini dòng cùng
t h a v dói.
Ky thuàt thu giàn hai pha càng và chùng ed là mot ky thuàt
de tliUc h à n h . khòng dòi bòi cao nhu cac ky thuàt thién, tinh
khi còng.
Diéu kién de tàp luyén:
- Ndi tàp phài thòng thoàng, tàch bièt khòi càc kich thich
gay màt tàp trung chù y.
- Kliòng de cliuòng dièn thoai ò ehó tàp.
- PGiòiig bàt tivi, bang cassette, dai.
- Kién tri tàp 2-3 làn /ngày. moi làn 30-40 phùt.
- Neu muòìi, ta cò thè md nhac nhe lue tàp.
Tao mot tàm trang thich hcrp cho viéc tap luyén:
- Duy tri SI/ chu y thu dòng: Hoc thù giàn dòi hòi ta phài
càn bang giùa chù y và im làng. Chù y thu dòng là càn thiet de
hoc càch n h a n biet khi nào sù càng thàng dang có màt. Bòi vi

119


càng tritdng \xlc có là he thòìig "dén dò" cùa ed thè', bào dóng cho
chùng ta biet ràng stress dang có mat.
- Khóng co gang làm cho thi/ giàn nhanh xày ra: Thù giàn
khòng giong nhù chay, chay nhanh de mau dén dich. NgUdc lai,
t h u giàn là mot ky t h u à t dòi hòi sù tinh te dat dUde bang yèn
lang, tinh tàm. Ta khòng nén che ngù bang ép buòc, dùng sùc

manh cùa y chi.
- Khóng vói và: ThU giàn khòng giong nhU cac thao tàc còng
vièc, làm n h a n h de som két thùe de nghi ngdi. Luyén tàp thù
giàn dòi bòi sU thù thà. thành thdi giòìig nhU nàm trén bài bièn,
trén boong tàu nghe tiéng song vò. nhin nhùng con bài àu dùa
gidn...

- Ti/ nhàn biét, ti/ quan sàt: Trong nhùng tuàn dàu tién
thitc hành thU giàn, ta hày Uu tién cho sU nhàn bièt sù khac
nhau giùa 2 trang thai càng và thà long ed Tàp trung vào sU
nhàn biét. quan sat noi tàm. diéu này giùp ta phat trién tmh
nhay càm dòì vói nhùng dàu hiéu càng thàng.
- Khóng lo làng sd hai khi bàt gap càc càm giàc la: Klu thitc
hành thu giàn. d mot so ngUÒi eó the xuàt hièn càm giac nhU
màt kiém soat. lo làng hoàc ào giac. Nhin ehung nhùng ào giàc
này qua nhanh, khi ngUÒi thitc hành dUde cành bao tritóc và
bàn thàn ho trai nghièm nhùng cai Idi cùa phUdng phap thu
giàn. Ho có the de dàng thoàt ra khòi qua trình thU giàn, dùng
cac càm giac la lai. bang cach chù dòng "rùng mình" hoàc bam
manh vào dàu ngón chàn cài.
Qua trình thu giàn:
- Cac bài tàp thu giàn dién ra xung quanh vièc tàp luyèn
càng - chùng 16 nhóm ed sau:
120


1.
2.
3.
4.

5.
6.

C à n h tay phài
C à n h tay trai
Bàn tay phài
Bàn tay trai
Cd vai: vai phài. vai trai
Cd cò

9. Nhóm ed vùng ngitc
10. Nhóm ed vùng da day. bung
11. Nhóm ed lung
12. Nlióm ed mòng
13. Dui phài
14. Dui trai

7. Cd t r a n , màt, da dàu

15. Chàn và eò chàn phài

8. Nhóm ed miéng. ràng. ludi

16. Chàn và eò chàn trai

Ngitòi tap có thè t h u giàn 16 nhóm ed theo trình tit, tàp tìt
canh tay dèn chàn hoàc chon mot iilióni ed bàt ky tàp tritóe cùng
ditdc. Tliòi gian càng-chùng cùa 1 nhóm ed khoàng 30 giày (10
giày càng ed 20 giày trùng ed) làp lai khoàng 3 làn vói 1 nhóm
Cd. Mói buoi t à p kéo dai 30-60 phùt.

Ngùdi tap nèn tù theo dòi, quan sàt nhùng phàn ùng càng
t h à n g cua ed thè khòng ehi trong khi tàp ma ca khi khòng tàp,
ghi vào mot euòìi so ubò nhùng dàìi hiéu nliU: Càng ed xày ra
khi nào, kéo dai bao làu, t m h huòng gay stress, nhùng iigUdi co
hén quan
Thói quen này giùp ngitòi tàp nhay cani vói càc tàc
n h à n ben trong, ben ngoài gay stress.
- Có thè giàm 16 nhóm ed xuóng con 8 nhóm. ròi 4 nhóm:
Sau khi quen vói viéc t h ù giàn 16 nhóm ed. ngùòi tàp có thè
cùng mot hic t h ù giàn nhiéu nhóm ed; 16 nhóm ed ditdc phói hdp
lai chi còli 8 nhóm ròi 4 nhóm:
Thi/giàn

vài 8 nhóm ed:

1. Hai cành tay

5. Ngùc, da day. bung

2. Hai bàn tay

6. Lùng, mòng

3. Vai, co

7. Dui

4. Tran, vùng dàu

8. Chàn

121


Thi/giàn

vói 4 nhóm ed:

]. Canh tay. bàn tay
3. Ngitc. da day. lUng. mòng

•^' '. '
2. Vai. co. dàu
4, Dui. chàn

IJoc càch phan hiet càc mùc dà càng - chùng co:
NgUÒi tap khi dà quen vói thU giàn. biét dildc su khac nhau
giùa 2 pha càng-chuiig cO. ho dUOc yeu cau giàm cUong do càng
cùng khi thùc hanh càng ed nhUng van giù nguyen tliOi gian.
giù nguyen chu ky càng-chung co. De giùp cho ngiloi tap de
nhàn biét. ho duoc yéu càu tUÒng tUdng ra mot thang do gòm
100 diém. mùc do càng thàng - cang trUdng lUc co cao nhat là
100 diém.
Ngaòi tap hày tUdng tUung nule cang ed cùa mmh lue dàu là
90-100 diém. sau do giàm xuóng 75 diem ròi 50 diem va cuoi
cùng giàm xuóng chi con 25 diém. Có' gang tUdng tUdng ra mùc
càng ed chi con có 25% so vói lue dàu. Miie dich cua viee giàm
cuòng do cùa pha càng cùng là de tàng mùc do nhay càm eòa ed
the. do do co the càm nhan dUdc sU càng thàng bàt ky khi nào
no vùa có mat và bat ky d dau khi no vua xày ra. Cadi luyen
tap này tàng kha nang càm nhan dUdc nhùng càng thàng tmh

te nhàt. dòng thdi sé giup cho ta co nàng htc dUa ed thè vào
trang thai thu giàn hoàn toàn mot cach nhanh nhàt.
Tóm lai phKdng phap thù giàn dòng bao gom 5 giai doan
sau;
1 Thu giàn làn lUdt 16 nhóm ed.
2. Giani tù 16 nhom ed xuóng con 8 nhóm ed qua 1-2 tuan
tap luyèn. khi ban có the thU giàn nhanh và sàu nhu
trUde do.

122


3. Giàm mite do càng ed co chu y xuóng con 75% mùc ban

dàu.
4. Giam t ù 8 nhom ed xuóng con 4 nhóm ed sau 1-2 tuàn
tàp luyén.
5. Giàm mùc dò cang ed chù y xiió'ng con 50% mite ban dau.
6. Giàm mùc dò càng ed cìiù y xiKÓng con 25% mùc ban dàu.
- T h u giàn két bop vói thò sàu quan tifòng (dung tam y de
tuòng tUgng) bang idi.
Hàu hét cac nhà tri héu hudiig dàn cac bài tap tjut giàn déu
sù dung sù q u a n tuòng bang Idi. Vi du thd ra thi noi "thu giàn".
•'buong long". Sù dung loi de quan tuòng thu giàn con goi k\ su
nià hoa tàm thi/c, mot phàn xa co diéu kién nhàm tao ra mot
dap ìnig tù dòng. Thu giàn là dap (ing ma chung ta muóìi kiém
soat. tit này khi ta nhu thàm. là mot tin hiéu gay ra mot dap
ìtiig ciia Cd thè - cac ed buòng long, thu giàn.
Tre em t ù 6 tuoi trd lén có the tàp thu giàn dòng dUoc, tuy
nhién bae sy tri liéu càn bièì cadi "che bièn" cac dòng tac thành

cac trò chdi. thi dàu; thi uóii déo, tap di cau thang bang, tap
dùng mot chàn. tap chiù qua "óìig cóìig",..
2. Thif giàn tình di/a vào tiròng titc/ng
PhUdiig p h a p tri liéu này n h a n m a n h den tuòng tUdiig vò tu
àm thi (suggestions). giòng nhit phùdng pliap thién cùa A Dòng.
Kln tliit giàn, ngitòi tàp dóng thdi quan titòng nhùng cành nhu
dao elidi trén bài bien thanli bùili lue sang som màt tròi moc
hoàc nghe tiéng song vò nhe nhe, hoàc tiéng kéu cùa dàn chim
bài àu. Cùng có thè quan tùdng dang d trén mot mòm nùi cao
phóng t à m m à t vào khoàng khóng luyèt dep. ménh mòng ròng
123


lón phia truóc. trong khi nghe tiéng gió thi thàm qua nhùng
hàng cày. Cùng cò the tUdng tUdiig ra mot khuòii màt cùa bau
bé, nguòi t h à n hoàc ngUÒi yèn...
Tàt cà càc ky t h u à t tUdng tUdng dèu nhàm kiém .soàt tam
tri và ed the. ThU giàn sàu bang quàn tUdng có thè sinh ra song
Alpha, mot loai song nào có bude song thàp (12 dén 14 H,). Loai
song Alpha này thuòng xuyén xuàt hièn khi ta vita ngù hoàc
sàp tinh giàc. Theo Joe Kamiya. ngitòi di tièn phong trong hnh
vite nghién cùu song nào qua pbitong phàp mach phàn boi sinh
hoc (biofeedback) dà chi ra ràng mot ngUÒi cò thè hoc càch kiém
soat nlnp Alpha bang phitdng phap thU giàn tình qua thòng tm
phàn bòi sinh hoc.
Liéu phàp thu giàn tình là mot phitOng phap kiém soat
stress có hièu qua do mot bae ,sy tàm thàn ngUÒi Due Johannes Schultz de xUÓng (1932). Theo Schultz và cac cong sU.
thu giàn tinh là phUdng phap luyén tàp nhàm dat tói sU eàn
bang tàm smh ly ben trong cùa cO the. bang phUdiig phap này.
ngUdi tap co the dat dén ngUdng cùa cùa sù vò thùc.

Kliac vói ky thuàt thvf giàn dòng nhàm nhan ra sù khac
nhau giùa trang thai càng ed và thà long ed. nuie tiéu cùa thU
giàn tnih là phat trien mot mò'i lién he gii~/a mot y nghì thòng qua
ti/dng ti/dng ^'à (^i^^ f^^'^K^ ^^'"'^ ^^^' ^'"^ ^''^'"^ ^^^""^ thi/giàn mong
muón Trong lue thu giàn tình tàp chung chù y vào tu thè cùa ed
the. tUdiig tUdng (tif am tin). trang thài tàm thàn mong muón. thi
toàn bò Cd the dùde dua vào trang thai yèn làng thu dòng.
Chuan hi càc diéu kién cho viec luyén tap thu giàn tình
Luyén tàp thu giàn tình dòi bòi eó sù tàp trung tàm tri cao
cùa ngùòi tàp:
124


1. T u à n t h ù n h ù n g ehi dàn. cò dòng ed tàp luyèn.
2. Có khà n à n g duy trì su tu kiém soàt. t u huóng dàn.
3. Biét sù ditng và duy tri dùng tu the cd the khi tàp,
4. Giàm cac kich thich ben ngoài và tàp trung có chù dinh
vào t r a n g thai tàm thàn. the chat ben troncr
5. Sù dung cach tiép càn déu déu. làp di làp lai vói cac càm
giàc khàc nhau.
6. Tap t r u n g vào cac qua trhih thitc thè de y thùc dinh
hitóng vào bèli trong.
Mòi nguòi hoc càch t h u giàn tình phài dxióc chuàn bi san
s à n g chàp n h à n t r a n g thài tnih thùc. thay the trang thai tam
t h à n hièn tai. Biè't duy tri su tàp trung thu dòng trong luyèn
t à p là r a t quan trong eho viéc luyén tàp thành còng phitdng
p h a p t h ù giàn tình. Trong khi tàp có thè x u à t hièn cac càm giac
la. Klii càm giàc ngoai lai xày ra, khóng co' gang chóng dò ma de
cac càm giàc này tu qua nhit là mot phàn cùa qua trhih luyén
t à p trai nghiém cùa su tièn bò.

Càc kién cirihé khi tàp thu gidn tình:
Tàp t h u giàn tình eó thè chon cac tu t h è nàm. ngoi hoàc
dùng. Tù t h è n à m luiig ap sàt san nhà. dàu ké góì mòng. hai tay
dàt xuòi s à t ben hòng, khòng nàm trén giitòng tàp de tranh càm
giàc ngù gàt khi tàp. Tu t h è ngói trén ghè có tua hoàc khòng
t u a htng n h u n g dàu, có, lung phài là mot duòng thàng vuòng
góc vói m à t ghè. tay thà long tù nhién trén dui, tò't n h à t nén
ngói vói tu t h è kièt già (phat ngói toà sen) hoàc bàn kié't già.
Càc hai cor bàn luyén tàp thu giàn tình:
1. Cành tay và chàn nàng: Chon mot tU t h è thoài mài nhà't.
n à m , ngói hoac dùng, n h à m m à t titdng titdng cành tay và chàn
125


nang. Tap trung dàu tién vào canh tay thuan nhàc thàm: "Tay
phài nàng lén". làm 3-6 làn. mói làn 30-60 giày, Kbi két thùc
làc vai hoàc lac dàu. day chinh là sU xà bò toàn thàn de ra khoi
trang thài dò dàn. ròi tù tù md màt. Sau dò dói tav trai, lap lai
(}ua trình này, Chuyén qua chàn phai mi chan trai cùng làm
nhu vay, Cuòì cùng thU giàn vói cà 2 tay. cà 2 chàn dung cac
màt léiih sau:
"Cà 2 tay tòi nàng lén"
"Cà 2 chan tói nàng leu"
"Cà chàn làn tay tòi déu nàng lén"
2, Cành toy và chàn àm: Trong giai doan này cùa bài tap
thu giàn tmh. ngUdi tap càn tap trung vào cam giac nóng àm.
ròi tuòng tUdng càm giac nóng àm tù tù lan khàp cd thè. qua
trmh t.ap cung bàt dàu tu' tay thuàn iihu sau;
'Tay phài tòi àm lèn"
"Toy trai tòi àm lèn"

"Chan phài tói àm lén"
"Chàn trai tòi àm lén"
"Cà bai tay tòi àm lèn"
"Cà hai chan tòi àm lèn"
"Cà hai tay và hai chan tòt àm lén"
Nc^Udi tap có thè tùdng tùdng cành dang nàm phdi mhib
trén bài bién dùói anh nàng àm cùa màt trdi hoac dang nam
trong bón nùóc àm,
va, tùng bài tàp. nguòi tàp phài kien tri thu gian. tUdng
tUdug den tàn khi tra, ngh,c,n ,U de ch,u thoai ,na, cua nhiMg
ad,n g.ar nóng à,n. nàng. Sau mèi pha tuàng tuong nén sU dung
1 oa


ky t h u à t "xà bò"' (tàp trung vao lidi thò. diéu boa ho bàp. hoàc
kéo dai hdi thd. hoàc thoat khòi cac càm giac te nàng bang xoa
xat...) tritóc khi bàt dàu pha mói. Gia.i doan luvéii tap nàv kéo
dai khoàng 3 - 4 tuan. MÓi ngày tàp 2- 4 làn. mòi làn kéo dai tù
10 - 40 phùt.
3. Càm giàc nong va dm d vung tim: Giai doan này. càc bài
tàp luyen càm giac nàng. nóng, àm dude tap trung vào vung
tim;
"Nhip dàp tim tòt chàm déu"
"Tim tòi nàng và àm"
"Càm giàc nàng và àìn lan toà khàp vxing tim".
Nguòi t a p co the dàt tay mình lèn vùng tim de càm nhàn
n h ù n g thay doi dang xày ra. Cùng giòng nhu cac giai doan tritóc
nguòi tap thuòng xuyén sù dung phép xà giùa cac làn tàp. sau
khi két thùe mot pha. mot giai doan cùa bài tàp.
4. Quàn ti/d?ig hdi thd, diéu hoa ho hàp: Giai doan này tap

t r u n g vào hdi thd. diéu hoà ho hap. Dieu hoà ho hap co anh
hitdng dang ké den qua t r m h thih tàm. làm "saeh' bo nào Rat
nhiéu ngitòi dà sù dtmg bài tàp này n h u là phUdng tién de tàng
cuòng t h u giàn Cd. dmh tàm, t h a n h loc càm xùc, loai bò n b ù n ^ y
nghì vàn vd trong dàu.
Qua trình này bàt dàu n h u sau: chon mot tu t h è thich hdp.
thoài mài, giàn mém tat cà càc ed. sau dò tap trung vào hdi thd.
càm nhan:
"Tòi bièt tòi dang thd"
• "Hdi thd cùa tòi t h à t binh thàn, thu giàn".
5. Cdfn giàc àm vùng bung, dàc biét vùng tùng màt trdi
(vùng ùc, giùa ngi/c và bung): Trong giai doan này. ngUÒi tàp
127


t

càn tàp trung IhU giàn khoàng b.ng. dac biét vùng tUu^ig vi,
b , n g trén (du6i tini, trén d , day), càm giàc vùng nay ani leu.
"Vùng ùc cùa tòi àm lèn"
"Vùng bung trén cùa tói àm lén".
D,&, , » . . . " » « M * « • " » ' 1« » ° ' * " « » • »"' • " " " ' " • '

hdn và làm giim truòng lue Cd.
_
fi Ca,n g,àc ,nàt lanh vùng tran: Già. doan cuoi cung uà
fi. Ca,n giac ,
^^^^^ Chgn
cac bài tàp IhU gian tmh a tap trung 1
^^^, ^

mot tu thè thoài mai, tha long tat ca cac cd.
lènh;
"Vùng tran cùa tòi màt lanh"
"Càm giàc màt lanh lan khàp vùng tran"
1 1 ' iX.M aiàn di dòi vói quàn tUdng cam

„..^:rr;s:gr:L.àcàm.^^
C.ulg..aido,nnà..kéodài.O-^^^^^^^^^^^^^
Dòì v6i mpt so bài t . p tren ^^^^c^m
Kiyén. ban co thè kh5iig can. . * . " <*^^
^
thuc SU nhung càng ve sau kien t n tap
càm giac nóng àm. nang. mat lanh.
3 Luyèn tàp thvf giàn tinh nàng cao

giac nàng, am
^
^, , , , , , , ,


càc bài tàp này là nàm bàt và luu giù càc hình ành tuòiig tUdiig
dù dai de eó ditde nhùng ành hitdng eò hièu qua lén boat dòng
cùa he thàn kinh tit chù khòi phue, tàng cUÒng hoàc kiém che
mot chùc nàng nào dò.
7. Bài tàp thu giàn tuòng tumig nhin vào tran:
Trùóc hét ta chon eho inìnli mot tù thè thoai mài (eó thè
nàm, dùng hoàc ngói), thà long tàt cà càc cd, sau dò xoay càu
màt, tàp trung iihui vào tran rói diém nhin dùdc chuyén sàu
vào trong, ra phia sau dàu. Tàp trung nhm vào tran rói phia
sau dàu (dòì dién vói vùng tran), trong trang thài toàn thàn thù

giàn thuòng làm thay dói song nào, song Alpha tàng lén. Bài
tàp này cùng làm tàng khà nàng nhàp dmh-dinh tàm, càt bò y
Ughi vd vàn àm ành.
2. Bài tàp thu gidn hàng tuàng tumg viri mau sàc:
Bài tàp này dòi hòi ngùdi tàp chon cho mmh mot màu ùa
thich (vi du màu xanh hoàc màu vàng) và nhàm màt tùdng
titdng "nhin thay" màu dò. sau khi dUa ed the vào trang thài thU
giàn. nguòi tàp titòng titdng ra màu mình mong muón. màu dò
xuat phàt tù mot diém rói lan toà và bao trùm khàp tàm tri. tàp
bài này thành còng sé giùp ngUdi tàp có thè bude vào luyén càc
bài tàp phùc tap hdn.
Càc nhà thùc hành tri liéu bang phUdng phàp này dà phàt
hièn ra ràng, eàe màu sàc khàc eó ành liUdng khàc nhau lén
tàm tri. Vi du, màu tini, màu dò kich thich càm giàc àm, nóng.
NgUdc lai màu xanh là cày, xanh da tròi thuòng gay càm giac
lanh. mat. Màu dò kich thich sU tuàn hoàn màu eò hièu qua
chùa càc chùng benh thièu màu và té lièt, ngoài ra con tàng
cuòng su thèm àn cho benh nhàn, dÓng thdi có the hói phue
129


huyét àp trd lai b m h thuòng vói ngùòi bi huyèt àp thàp. Màu da
cam có the làm cho nhùng ngUÒi bi suy nhùdc t h à n kinh phàn
chàn lén, cò the chùa càc bènh ve phói, hong và ty. Màu vàng cò
the chùa eàe chùng dau càc ebùm day thàn kinh cd da và thai
ditdiig.

Màu sàc có thè làm thay dòi tàm trang. eó thè chuyén tù
t r a n g thài xùc càm uy mi, tram càm sang trang thài phàn khdi
vui ve hoac tù trang thài càng thàng sang trang thài thU giàn.

Do vày thu giàn vói màu sàc làm din sù càng thàng. phue hòi
sue làm viec cùa nào và có the chùa càc càn bènh khó ngù. khó
kiém soàt tàm tri. Tuy nhién ành hùdng cùa màu sàc lén càc
trang thài t à m t h à n cùa nào phu thuoc vào nàng lite tUdng
tUdng-dinh tàlli cùa tùng cà nhàn.
•"'
Càc nhà tbue hành tri héu dà thành còng trong vièc huàn
luvén mot so bài tàp tUdng tUdng màu sàc sau day elio nhùng
ngUÒi bi cac stress làm elio tàm tri lue nào cùng càng thàng, dàu
nàng u dàc, dau cd thè hoàc màt khà nàng tàp trung chù y.
Bài tàp quàn ti/dng màu

ti/dngphàn:

NgUdi tàp tuòng tUdng dang nhm thày nhùng dàm mày
màu sàng tràng trén nén tròi xanh. Sau dò nhùng dam mày
màu sang này ehuyén dòng thay dòì bmh dang. lue thu nhò, lue
phóng to ra, bao trùm khàp cd the, rÓi thay doi khoàng càch lue
gàn. lue xa. Muc dich cùa phitdng phàp này là tàp cho nào cò
khà nàng tàp trung. có khà nàng giài phóng nhùng hmh ành
tùdng tùdng nhàm thanh loc eàe trang thai tàm thàn bàt dinh,
nhùng àm ành "khòng mòi ma dén".
Bài tàp nhin màu-lién ti/dng:
Ngùòi tàp chon cho mmh mot tu t h è ngói thu giàn, tàp
trung n h m vào mot tò giay màu dat trUÓe màt khoàng 1-2 phùt,
130


ròi tù tù nhàm màt de elio dàu óe mình suy nghl ve màu sàc dò,
lién tuòng dén cài gì dò có lién quan dén màu trUóc màt. Vi du

ta chon màu xanh nUóc bién thi hày nghì dén màt bién xanh.
Khi dòng ky ùc hién ve, ta hày tù tù dàm chìm trong nò mot
càch nhe nhàng, tùdng chùng nhù ta dang lan sàu trong dòng
nude xanh màt dò. Bài tàp này giùp thanh loc nhùng xùc càm
tiéu cùc (buon chàn. lo àu, thàt vong), khòi phue nàng lUdiig
tàm thàn (dudiig thàn khi), giài toà nliUiig kim nén vò thùc, càn
bang boat dong cùa he thàn kinh tinte vàt.
Bài tgp quàn ti/dng càc dò vàt:
Ngùdi tàp chon mot do vàt de quàn tUdng tUdng phàn vói
khoàng tròìig màu den. Nén chon nhùng vàt cò hmh khòi tùdng
dòì ddn giàn, vi du 1 bmh hoa hoàc 1 hình biéu tùdng àm dUdng
hoàc 1 bue tifdng. Tàp trung nhin vào vàt the dò trong trang
thài toàn thàn thU giàn sau dò nhàm màt de dàu óe tàp trung
quàn tuòng hình kliòì dò tàng khà nàng tàp trung loai bò càc
kich thich gay stress. Bài tàp này cùng giùp khòi phue và phàt
trién khà nàng dinh tàm, tàp trung chù y và khà nàng tri giàc
hình ành.
,?. Chuyén tàm vào nhùng y nghìtrùii tumg:
Bài tàp này dòi hòi ta tàp trung tàm tri vào mot khài nièm
hoàc y tuòng trùu tùdng nào dò, chàng han tmh yèn, sU thàt
hoàc tu do. Muc dich cùa bài tàp này là dat dxióc mot hình
tùdng tinh thàn ve mot y titòng và ehuyén nò vào mot biéu
tUdng cu thè, bang càch này. ngUÒi tàp hoc dùdc càch ngàt bo
nhùng y nghl vàn vd, dinh tàm de khai trién tue giàc.
4. Chuyén tàtn vào mot trang thài xùc cdm dang thùc tinh
Bài tap tóng hdp này dòi hòi ta tap trung vào mot cành
tUdng nào dò de thùc tmh mot trang thài xùc càm. Vi du ngùòi
131

tàp tuòng tUdng mhih dang dùng trén mot ngon nùi phóng tàm
màt vào khoàng khòng bao la de thùe tinh càc trang thai xùc
càm de chiù, sàng khoài, bài long, sU me ly. Mite dich cùa bài
tàp này là k h à m phà càc pha chuyén dich giùa càc trang thài
xùc càm dang thùc tmh mot càch vò thùe, dua chùng vào trang
thài cò y thùc nhàm kiém soàt chùng. Càc nhà tri lièti dà phat
hièn ra khà nàng khàc che làn nhau cùa càc trang thai xùc càm.
vi du tao xùc càm sd bài eó thè khàc che sù giàn dù. thinh nò
hoàc vui mìtng. phàn khich có thè xua duòi ditde tram càm....
Tóm lai cac bài tàp thit giàn bang tUÒng tUdng cung càp
nhùng phùdng tièn tù nhan bièt, tù diéu ehuih, tu hoc càch
kiém soat xùc càm và kiém soat càc trang thai bàt òn cùa ed
the. Thòng qua khà nàng thU giàn quan tuòng dat dUde sù eàn
bang cùa bè giao càm và phó giao càm. Tuy nhién nhùng bài tap
thù giàn tình chi thich hdp vói tré lón (trén 10 tuoi), bae sy tri
héu cùng phài bièt "càt may" elio phù hdp vói tìtng ca nhàn, niói
làn tàp khòng nén kéo dai qua 20 phùt và phài cành bao trUÓc
cac càm giac la co the co de ngitòi tap khòng bi iigOp.

.

Liéu phàp tho - tình cóng difòng sinh

Luyèn thò dùdc xem là phùdng phap co xUa nhàt dùOc ngUÒi
A Dòng thitdng dung de loai bò tap mém, thanh loc tàm tri,
dUdng smh chùa bènh. Và day cùng là phUdng phap loai bò cac
ròì nhiéu tàm thè rat có hiéu qua.
Luyén thò bung - tình còng duòng smh co nhùng yéu càu ed
bàn sau:
. Thu giàn toàn thàn: Chon mot tU t h è thàt thoài mai (dÙng.

ngói hoàc nàm) màt nhàm. mièng ngàm. lung thàng. bung long,
yèn làng tuyèt dòì. kbòng vong dòng.
132


- Kiem soàt hoi ihà: Thd ém nhe, thoài mai chù yèn bang cd
b o à n h , thd dèu tu nbien nhu dòng nitóe ém tròi. Có thè chon
mot trong ba cach thd: thò 2 thi gom hit vào và tho ra: thò 3 thi
gòm h ù vào, nén lidi (ngìuig thò) và thò ra: thd 4 thi gÓm hit
vào. n é n hdi, thò ra và iigUng thd. Bàt dàu luyén thò thuòng tàp
thd 2 thi và 3 thi, khi dà t h u à n thue mói luyén thd 4 thi.
- Top trung quàn tm'mg: Là diéu khiéii hdi thd de tu khi vào
mot buvét. mot ed quan hoàc mot vùng cùa cd thè nhàm tàp
t r u n g kiém soàt càm giac tai vùng dò (càm giàc té. àm. nàng,
càng tue, lan toà...).
Ba yéu càu trén có quan he màt thiét vói nhau theo kiéu
n h à n qua: có tàp trung tit tuòng nidi kiém soat ditde hdi thd. có
t h u giàn yèn làng mói thd dttdc ém nhe. có yèn làng mói tàp
t r u n g dxtóQ tu ixióng, cò thd èni nhe mói thu giàn thàt sU. Tàc
d u n g cùa phitdng phap luyèn thd cùng nhàm kiém .soat sù càn
b a n g boat dòng cùa bé thàn kinh thitc vàt.
Luyc}n thd 2 t h i
Phép luyèn thd này gàn vói phép thd tu nhién chi góm 2 thi
hit vào và thd ra, nliUiig diém khàc cd bàn vdi càch thd thòng
thu'òng là t/id bang bung, tàp trung quàn ti/dng kiém soàt hdi
thd. Muc dich là chù tàm vào qua trình thd. thanh loc càm xùc
và y nghì. Dòng thdi luyén thò sàu. déu. chàm de thanh loc
n h i é t dòc trong bé phé, vi và dita khi thitòng. chàn nhiét xuóng
ditdc tòi Dan dièn (vùng bung - duói ròn).
- Càch tàp: Chon mot tu thè thich hdp thoài mai (dùng. nàm.

ngói dèu dùdc) thà long tat cà càc ed. bé ngù quan, diéu hoà bò
hàp. Oli dinh nhip tim. tàp trung theo duòng thd, tù tù hit sàu vào
b u n g duói (Dan dién) sau dò t ù tù thò ra bang mièng.
133


Khi hit vào nén hdi co'mot mot ehùt so vói mùc binh thùdng
(khòng nèn co gang qua) con khi thd ra thi thd tù tù. chàm lai
mot ehùt. Tbòi gian dàu khi hit vào thi phuih ed bung de tàng
lUdng khi và thd ra thi xep xuòìig. Sau dò nén de binh thitOng
và cuòi cùng là hdi ép t h à n h bung de tu khi, nhiét vào Dan dién.
Luyen phép thd này eò the két hdp vói càc dóng tàc tay; khi dUa
tay lén thi thd ra, khi ha tay xuong thi hit vào, hoàc khi dUa tay
ra thi thd ra, khi thu tay ve thi hit vào.
•—
Khi thò dà tùdng dòì thành thuc thi lue hit vào quàn tùdng
khi theo mach Nhàm (duòng chinh giùa dmh dàu di qua song
mùi, qua ngUe. bung và róìi) cùng chiéu tù trén xuòìig. khi thd
ra thi quan tùdng theo mach Dòc (dUÒng chinh giùa tù bau mòn
di doc còt song. có. tói dinh dàu) và cùng chiéu tù ditói lèn.
NgUdi tàp có the luyén thd bàt ky thdi gian nào. bàt ky d
dàu néu thay tièn Idi mòi làn Ù nhàt 10 lUdt thd. néìi cò chùng
bènh d tàm. phè thi chù trong thi hit vao nhiéu hdn. cac chùng
bènh ò ty. can. thàn tbì chù trong vào thi thd ra nhiéu hdn.
LuyénthòfSthì
Thd 3 thi là phép thò luyèn nói htc góm tbì hit vào. tbì nén
khi và tbì thd ra. Muc dich cùa phép thd 3 tbì là nàng cao hièu
xuàt cùa su thò. nén nhièt tai Dan dién de dot tmh thành khi.
giùp van hành chàn khi d mach Nhàm - Dòc. Càch thd này giùp
làp lai Sù càn bang trong boat dòng cùa bè thàn kmh giao cam

và dòì giao càm. vi vày làm giàm stress cùa Cd thè.
- Càch tàp: Chon mot tù t h è thich hdp thoài mài. tòt nhàt là
tù t h è ngói kièt già hoàc ban kié't già. bè ngù quan. diéu hoà bó
hàp òn dmh nhip tim (càm giac tim dàp chàm déu) tàp trung
vào boi thd, tù tù hit vào. khi di tù mùi xuóng theo true trung
134


tàm (mach Nhàm) xuong bung duói sau dò ngitng thò. nén khi
lai d Dan dién. Cuòì cùng tù tù thd ra bang mùi hoàc miéng.
KJii hit vào dèn bung nèn nén thành bung lai de nén khi tai
Dan dién. Dòì vói ngitòi mói tàp tbì ty le thdi gian cùa càc pha
là 1-1-1 sau tàng lén 1:2:1 hoàc 1:4:1, tue là pha nén sé kéo dai
hdn tuy theo thè trang cùa ngUÒi tàp. Ty le này cùng eó thè thay
dói tuy thuòc vào trang thài bénh ly, chàng bau eó bènh d tàm,
phè thi kéo dai pha hit vào, có bénh d ty. vi tbì nén lai làu hdn
sé co Idi cho vièc thanh dòc, eó bénh d can thàn thi kéo dai pha
thò ra.
Khi hit vào tàp trung tàm tri quàn titdiig hdi thd di xuò'iig
theo mach Nhàm (dùòng trung tàm tritóe bung). khi nén lai tàp
trung chù y tai Dan dién, khi thd ra quàn tùdng khi di lén theo
mach Dóc (ditòiig còt song) có thè luyèn tàp phép thd này vào
bat ky thdi gian nào trong ngày (nhitng trành tàp ngay sau bua
àn), mòi làn tàp it nhat thd 10-15 làn.
Luyén thò? 4 thi
Thd 4 tbì là phép thò luyèn noi lue gòni tbì hit vào. thi nén
khi, tbì thd ra và tbì ngìùig thd. Mite dich cùa phép thò bòn tbì
là nàng cao hièu siiàt cùa qua trình bò hàp, trao dòi chat và dào
thài chat dòc. kich thich Dan dién khi. phóì hdp dòng ho khi thd
vói chàn khi giùp vàn hành chàn khi trong mach Nhàm - Dòc.

Càch tàp: Chon mot tù thè thich hdp thoài mài (tòt nhàt là
tu t h è ngói kièt già hoàc bàn kièt già. ngói thàng lUng khòng
tua) giàn mèm tat cà càc cd, tàm buòng xà, bé ngù quan dièu
hoà ho hap, ón dinh nhip tim. Tàp trung kiém soàt hdi thd, tù
tù hit vào theo dùdng trung tàm (mach Nliàm), ngUng thd nén
khi d bung dUói (Dan dièn) sau dò tù tù thd ra bang mùi. Cuòì
135


cùng khi thd ra hét. tbì ngUng thd mot lue rói diéu hoà bó hàp
trò lai. Theo sàeh tình khi còng cùa Hoàng Vù Thàng (1997),
thi cuòì cùng - ngitng thd rat quan trong vi nò vùa có y nghìa
kich thich nàng cao boat dòng cùa phé, vi, vùa cò y nghìa de
chàn khi bòi ve dòng bò vói su bó hàp tiép theo.
Klii ngitng thd nén khi nén buòng long toàn thàn. tàp trung
quàn y vào Dan dién, khòng nén cò nén qua. de kich thich hoat
dòng cùa phù tang d mùc vùa phài de khòng gay bièn loan bàt
Idi (ho sàc sua). Ty le thòi gian cùa thi ngUiig nén làu hdn. con
lai 3 tbì kia nhu nhau. tuy nhièn con phu thuòc vào thè trang.
trang thài bénh ly nhit sau;
- Có bénh d tàm. phè: Tàng hit vào giàm nén. giàm ngitng
- Có bénh ò ty vi: Tàng nén. giàm thd ra
- Có bénh ò can. thàn: Tàng thd ra. tang thdi gian ngUng.
giàm hit vào. giàm nén.
Hiéu qua cùa phép thd iiav phu thuòc dang ké v.ìo qua
trhib kiém soat tam y. tue là tap trung quan tuòng. khi hit vào.
quàn tuòng khi dxUx khi xuòiig bung ditoi tht-o mach Nhàin. khi
nén lai quan tuòng tàm y vào Dan dién; "Dan dién smh kln"
"vùng bung ditói àm lén. càng ra". Kln thd ra quan tuòng "xà
khi" theo mach Doc Kln thò ra hét. ngUng lai quàn tuòng "thu

tu" d Dan dién.
Luyèn t h ó 4 thi kép
Phép thò 4 tbì kép giòng nhu thd bon tbì nhUng d pha thù
nhàt - tbì thò vào. dUOc ngàt làm 2 làn. Làn dàu hù vao ngitc
ngUng thd hit tiép làn nùa thàng xuòìig bung duói. Muc dich
cùa phép thd này cùng giòng nhit thd 4 tbì dà nói d trén. ngoai
trù kich thich chàn hoà (ò tàm). giàng hoà xuóng Dan dién de
136


"dot tinh t h à n h k h f . can bang am ditdng. can bang thuy boa
trong Cd thè. Noi càch khac. phep thd này tòt dio viec diéu tièt
boat dòng cùa tini và than, tao ra sU giao boa trong boat dong
cùa 2 bò t à m và than. Tuy nbien. iiguòi chUa t h u à n thuc càc
phép thd trén chUa nen tap phép thd này vi no doi bòi ò mùc cao
hdn sù s a n sàng cua có the. thuàn thuc hdn cùa qua trhih tap
t r u n g t à m y de diéu khièn kiém soàt lidi thò và mùc dò nhay kln
diéu chinh ty le thdi gian giùa càc tbì, sao dio phù hdp vói thè
s^ng.
Càch tàp: Chon mot tu the thich hdp thoài mai, thu giàn.
toàn t h à n bè ngù quan. buòng xà mot tap mem diéu hoà hdi
thò, òli dnili nhip tini. Chu tàm vào ditòng thd. tù tù hù vao
ngitc, chàm déu. khi vita dù. ngUng thò. co hit tiép làn nùa
t h à n g xuóng bung duói (khong (.ò'gàng (pia). Sau do nen chat lai
d bung duói, rói t ù tù thò ra bang mùi. khi thò ra hèt tbi ngUng
lai mot lue ròi diéu hoà bò bàp trd lai.
Cai khó cùa phép thd này là kèt hdp hai làn hit trong fin
thd vào. b a n dau hit (khoàng 50%) vào ngUe và tàm y dUdc tap
t r u n g q u a n tuòng vào vùng tini, lién theo do hù tiep hot thù hai
(khoàng 509o) thàng xuong bung dudi quàn tuòng dang thd vào

vùng Dan dién. Kliòng nèn hit nhiéu d làn dàu. it ò làn tiep theo
dò t r a n h bién loan bat Idi (ho. tue thd). Kln nén hdi. quan tuòn.g:
"Dan dièn sinh khi". kln thd ra (]uàn tuòng "xà kbf" theo mach
Dòc (tù dùdi lén theo còt sòìig) khi ngitng thd thi quàn tUÒng tap
t r u n g vào vùng huyét àn duòng (giùa hai long mày),
L u y é n thòf khi ó D a n dièn
Luyèn khi d Dan dién (con goi là Dan dién còng) là phUdng
p h à p luyén thd 4 thi p h à t sinh chàn khi d Dan dién. Day là
13


phép thd duòng sinh rat tot elio qua trình kiém soàt loai bò
stress.
Quan niém cùa khi còng. y hoc cò truyén cho ràng chàn khi
phat sinh d Dan dién (bé tbàn-bung ditói) là thành phàn cd bàn
cuà qua trinh sòìig tinh - khi - than. Chàn khi sinh ra d Dan
dién vàn hành theo kmh mach di tói tàt cà eàe ed quan noi tang
de bién vi hoat dung làm nàng lUdng cho toàn bò qua trinh song
cùa Cd thè.
Nói khi trong cd thè có thè do bàm sinh khòng hoàn thièn.
có the bao tón trong qua trình song, có thè do tbòi khi bièn
dong. do hoàn cành chi phóì nén hU yèn. ròì loan ina sinh bénh.
Vi vay rat eàn phài dUa ngoai khi vào de bò trd. sù khai thòng.
càn bang giùa nói khi và ngoai khi là dàm bào mòi quan he giùa
con ngUdi vói thién - dia (thién-dia- nhan hdp nhàt).
Nguyen tàc cd bàn cùa phép luyén khi d Dan dièn là; "ha
tàm hoà. góp tóìi phong". "luyén tmh thành khi. luyén khi hoà
thàn", Hdi thd di qua vùng tini. dUa duge nluèt tam hoà xuóng
Dan dién. tai day noi khi và ngoai khi dude nbiet tàm boa
chung càt. tù nguyen khi thành chàn khi nbd phàn àm ditdng ò

mach Nhàm-Dòc theo nguyen tàc "Nhàm giang. Dòc thàng" di
tói phù tang và theo kmh mach lan ra toàn ed thè.
Qua trinh luyèn khi chinh là qua trình
HànhXà

Nhàp-Khai-Thu-Tu-

/phat, vói cac bUóc tàp luyèn cu thè nhU sau:

Chon tù thè thoài mai. tot nhàt là ngÓi tu thè kiè't già hoàc
ban kièt già. thu giàn toàn thàn, tàm tri buòng xà, bè ngù quan,
òn dmh nhip tim, diéu hoà hdi thò. Tàp trung vào huyét Bach
boi hoàc an duòng (giai doan nhàp ngoai khi và khai tliòng cac
vi tri buvét tièp nhan giao luii). HÙ thò tù tù. quan titòng khi
theo mach Nhàm di xuòng Dan dién (giai doan thu ngoai khi
138