Giáo án Ngữ văn 8 bài 10: Ôn tập truyện kí Việt Nam

TiÕt 38:

ÔN TẬP TRUYỆN KÍ
1. Mục tiêu:
a. Kiến thức: Giúp h/s:
- Củng cố, hệ thống hóa kiến thức phần truyện kí Việt Nam từ đầu HKI trên các
mặt: đặc sắc về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật. Từ đó bước đầu thấy
được quá trình hiện đại hóa văn học VN đã hoàn thành về cơ bản vào nửa đầu thế
kỉ XX.
b. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng ghi nhớ, hệ thống hóa, so sánh, khái quát và trình bày nhận xét
trong qúa trình ôn tập .
c. Thái độ: Hs có ý thức khái quát ôn tập kiến thức tổng hợp.
2. Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, hướng dẫn h/s chuẩn bị chu đáo.
- HS: Chuẩn bị bảng phụ theo nhóm ( bảng hệ thống ).
3. Các hoạt động dạy và học: (3p)
a. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của h/s.
b. Bài mới: Giới thiệu bài:
Trong các tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của các văn bản truyện kí Việt
Nam. Bài học hôm nay chúng ta sẽ khái quát lại toàn bộ giá trị nội dung và nghệ thuật để từ đó rút ra
những đặc điểm chung cho nền VH giai đoạn này.

HĐ của giáo viên
HĐ của HS
ND Cần đạt
HĐ1: Hướng dẫn h/s lập bảng hệ thống kiến thức.(18p)
? Từ đầu HKI đến nay em
I. Bảng hệ thống hóa kiến
- Tôi đi học.
đã được học những tác

thức.
phẩm truyện kí VN nào? - Trong lòng mẹ
( Trích: '' Những ngày
thơ ấu '').
- Tức nước vỡ bờ
( Trích:'' Tắt đèn '' ).
- Lão Hạc.

bảng hệ thống kiến thức
Yêu cầu h/s thảo luận theo nhóm. Mỗi nhóm một bài theo những nội dung bảng
sau:
( Hs tìm ra bảng phụ -> Gv treo lên sửa chữa và bổ sung ).


Tên văn
bản
tên tác giả.
Tôi đi học
Thanh Tịnh

Năm
sáng
tác.

1941

Trong lòng
mẹ
( 1938)
(Nguyên

1940
Hồng)

Tức nước
vỡ bờ (Ngô
Tất Tố ).

1939

Lão Hạc
( Nam Cao )

1943

Nội dung

Đặc sắc nghệ thuật

Thể loại

Truyện
ngắn

Hồi kí

Tiểu
thuyết

Truyện
ngắn

Những kỉ niệm
trong sáng về
ngày đầu tiên đi
học
Nỗi đau của chú
bé mồ côi và tình
yêu thương mẹ
mãnh liệt của bé
Hồng khi xa mẹ ,
khi được nằm
trong lòng mẹ
Vạch trần bộ mặt
bất nhân, tàn ác
của chế độ TD
nửa PK, tố cáo
chính sách thuế
khóa nặng nề vô
nhân đạo.
Ca ngợi phẩm
chất cao quí và
sức mạnh tiềm
tàng của người
phụ nữ VN trước
CM.
Số phận đau
thương và phẩm
chất cao quí của
người nông dân
trong XHVN

trước CMT8.

- Tự sự xen trữ tình . Kể
chuyện kết hợp với mtả và
b/cảm. Sử dụng h/ả so
sánh
- Tự sự xen trữ tình.
- Kể chuyện kết hợp với
miêu tả và biểu cảm.
- Sử dụng hình ảnh so
sánh, liên tưởng độc đáo.

- Ngòi bút hiện thực chân
thực, sinh động.
- Khắc họa nhân vật chủ
yếu qua ngôn ngữ, hành
động trong thế tương
phản với nhân vật khác.
- Xây dựng tình huống
truyện bất ngờ có cao trào
và giải quyết hợp lí.

- Thành công trong việc
miêu tả và phân tích diễn
biến tâm lí.
- Cách kể chuyện tự nhiên,
linh hoạt, vừa chân thực
vừa đậm chất triết lí và trữ
tình.
- Ngôn ngữ chân thực,

Gv treo phần thảo luận của các nhóm.

giản dị đậm đà chất nông
thôn
Hs đọc phần bài làm của mình.

? Gọi h/s nhóm khác nhận xét?

Hoạt động 2: Hướng dẫn h/s so sánh sự giống và khác nhau về nội dung tư tưởng
và hình thức NT của ba văn bản 2, 3, 4: (12p)
? Yêu cầu h/s thảo luận theo
II. So sánh sự
nhóm? ( Nhóm bàn ).
a, Giống nhau: - Về thể loại:
giống và khác
đều là văn tự sự, là truyện kí
nhau về nội dung
hiện đại ( được sáng tác vào
tư tưởng và hình
thời kì 1930, 1945 ).
thức NT của ba
- Đề tài, chủ đề: Đều lấy đề tài văn bản 2, 3, 4.
về con người và cuộc sống XH
đương thời của tác giả; đều đi
sâu miêu tả số phận cực khổ
của những con người bị vùi
dập.
- Giá trị tư tưởng: đều chan

chứa tinh thần nhân đạo ( yêu
thương trân trọng những tình
cảm, những phẩm chất đẹp đẽ,
cao quí của con người, tố cáo
những gì tàn ác, xấu xa ).
- Giá trị nghệ thuật: đều có lối
viết chân thực, gần gũi.với đời
sống giản dị, cách kể chuyện,
miêu tả người, tâm lí rất cụ
thể, hấp dẫn.
b, Khác nhau:
- GV: Có thể nói những
+ Thể loại: hồi kí - tiểu thuyết
điểm giống nhau của ba văn
- truyện ngắn.
bản nêu trên đều là đặc điểm
+ Phương thức biểu đạt: tự sự
chung nhất của dòng văn
xen trữ tình, tự sự.
xuôi hiện thực nước ta trước
CM - dòng văn bắt đầu khơi
nguồn từ những năm 20,
phát triển mạnh mẽ và rực


rỡ vào những năm 30 và đầu
những năm 40 của thế kỉ
XX với tên tuổi của những
- Là một thể của kí ở đó người
nhà văn: Phạm Duy Tốn,

viết kể lại những chuyện, điều
Nguyễn Công Hoan, Ngô
chính mình đã trải qua, đã
Tất Tố, Vũ Trọng Phụng,
chứng kiến.
Nam Cao,Tô Hoài, Bùi Hiển
Tình.
? Em hiểu hồi kí là gì? Hãy
nhắc lại?
- GV: Thực ra sự khác nhau Gợi ý: - Đó là đoạn văn ....
này cũng chỉ rất tương đối
và chính nhờ đó tạo nên sự
đa dạng, đa diện hấp dẫn
của VH hiện thực phê phán.
HĐ3: Hướng dẫn luyện tập. (7p)
? Trong các văn bản 2,3 và 4
em thích nhất nhân vật nào ,
đoạn văn nào? Vì sao?
Hình thức: Làm cá nhân
trình bày trước lớp.

Gợi ý: - Đó là đoạn văn ....
trong văn bản ......của tác giả.
- Lí do yêu thích:
a, Về nội dung tư tưởng:
b, Về hình thức nghệ thuật:
c, Lí do khác:

III. Luyện tập.
*) Bài tập:

c. Củng cố: (3p
Khái quát ND ôn tập của tiết học.
d. Dặn dò: (2p) Về nhà:
- Ôn lại nội dung tư tưởng, NT của các văn bản trên.
- Chuẩn bị bài: '' Thông tin....''
- BT: Viết một đoạn văn hồi tưởng lại buổi đầu tiên em đến trường.
- Giải thích ý nghĩa xâu thành ngữ: '' Tức nước vỡ bờ ''. Câu thành ngữ ấy
được chọn làm nhan đề cho đoạn trích có thỏa đáng không? Vì sao?
________________________________________
------------