Giáo án Ngữ văn 9 bài 16: Cố Hương

CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Có hiểu biết bước đầu về nhà văn Lỗ Tấn và tác phẩm của ông.
- Hiểu, cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Cố hương
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Những đóng góp của Lỗ Tấn vào nên văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.
- Tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống
mới, con người mới.
- Màu sắc trữ tình đậm đà trong tác phẩm.
- Những sáng tạo về nghệ thuật của nhà văn Lỗ Tấn trong truyện Cố hương.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu văn bản truyện hiện nước ngoài.
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự
sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
- Kể và tóm tắt được truyện.
III. CHUẨN BỊ
1.GV: Ảnh chân dung Lỗ Tấn, giáo án,bảng phụ.
2.HS: Đọc và trả lời câu hỏi gợi ý trong sgk.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ: Phân tích tình cảm của bé Thu với cha?
3. Bài mới.

Hoạt động 1: Khởi động. Quê hương là chùm khế ngọt…a

Hoạt động 2 Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

I. Đọc và tìm hiểu chung.

? Hãy nêu một số nét về nhà văn Lỗ Tấn?

1. Tác giả: Lỗ Tấn (1881 - 1936)

? Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của ông?

- Nhà tư tưởng, nhà văn hoá lớn của
- Tác phẩm tiêu biểu: 17 tập tạp văn, hai tập Trung Quốc.
TaiLieu.VN

Page 1


truyện ngắn là “Gào thét” và “bàng hoàng”, - Nhà văn với nhân dân
tiểu thuyết “A.Q chính truyện”.
- Sự nghiệp: Cách mạng
- Năm 1981, toàn thế giới đã kỉ niệm 100
Văn chương
năm ngày sinh Lỗ Tấn như một danh nhân
văn hoá của nhân loại.
2.Tác phẩm: “Cố hương” là một trong
những truyện ngắn tiêu biểu nhất của tập
“Gào thét” (1923). Truyện kể lại một
chuyến về quê của nhân vật “tôi”.
*Gv:Hướng dẫn hs đọc tấc phẩm và tóm tắt: *Đọc và tóm tắt:
Giọng chậm, buồn,bùi ngùi khi kể,tả,giọng
ấp úng -> Nhuận Thổ, giọng chao chát ->
- Sau hai mươi năm xa quê, nhân vật
Hai Dương.
“tôi” trở về thăm làng cũ.

?Tóm tắt ngắn gọn cốt truyện “cố hương”
- So với ngày trước, cảnh vật và con
như thế nào?
người nơi quê thật tàn tạ, nghèo hèn.
Mang nỗi buồn thương, nhân vật “tôi”
rời cố hương ra đi với ước vọng cuộc
sống làng quê mình sẽ đổi thay.
3. Phân đoạn.3 đoạn
? Truyện chia làm mấy đoạn?
? Có nhận xét gì về bố cục của truyện ?

- Đoạn 1: ......làm ăn, sinh sống: nhân vật
“tôi” trên đường trở về quê cũ

- Đoạn 2: ..... như quét: nhân vật “tôi”
- Bố cục của “Cố hương” có đặc điểm trong những ngày ở quê.
“đầu cuối tương ứng”
- Đoạn 3: Còn lại: nhân vật “tôi” trên
đường rời quê.
4. Nhân vật trung tâm: “Tôi”

? Xác định nhân vật trung tâm? vì sao em (có nhiều điểm tương đồng giống tác giả)
xác định như thế?
-Nhân vật chính: Nhuận Thổ
(Vì các sự việc và nhân vật trong truyện đều
5. Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp
được cảm nhận từ nhân vật “tôi”.)
với miêu tả, biểu cảm và lập luận.
? Trong tác phẩm này, có sự kết hợp của các
phương thức biểu đạt nào? Phương thức biểu - Phương thức tự sự là chính nhưng biểu

đạt nào làm nổi bật tính trữ tình của văn bản
này?
cảm có vai trò rất quan trọng
*Gv: tổng kết tiết 76
TaiLieu.VN

Page 2


Hết tiết 76 -> chuyển tiết 77)

4.Củng cố: Gv củng cố nội dung tiết 76
5.Hướng dẫn học sinh học bài: Học bài cũ và chuẩn bị bài mới tiếp bài “Cố hương”
========================================

CỐ HƯƠNG
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Có hiểu biết bước đầu về nhà văn Lỗ Tấn và tác phẩm của ông.
- Hiểu, cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Cố hương
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Những đóng góp của Lỗ Tấn vào nên văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.
- Tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống
mới, con người mới.
- Màu sắc trữ tình đậm đà trong tác phẩm.
- Những sáng tạo về nghệ thuật của nhà văn Lỗ Tấn trong truyện Cố hương.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu văn bản truyện hiện nước ngoài.
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự
sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.

- Kể và tóm tắt được truyện.
III. CHUẨN BỊ
1.GV: Ảnh chân dung Lỗ Tấn, giáo án,bảng phụ.
2.HS: Đọc và trả lời câu hỏi gợi ý trong sgk.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ:
TaiLieu.VN

Page 3


? Hiểu biết của em về tác giả Lỗ Tấn và tác phẩm “ Cố hương”
3. Bài mới. Hoạt động 1: Khởi động

Tiếp tiết 76
*Hoạt động 2 Đọc – tìm hiểu chi tiêt

II. Đọc – tìm hiểu chi tiết

*Đọc phần 1.( Từ đầu -> làm ăn sinh sống)

1. Nhân vật “tôi” trên đường trở về
thăm quê cũ.

? Cảnh làng trong con mắt người trở về sau - Giữa đông: tiêu điều hoang vắng, im
hai mươi năm xa cách đã hiện ra như thế lìm dưới vòm trời màu vàng úa.
nào?
=>Cảnh thực tại tàn tạ, nghèo khổ ><
?Cảnh đó dự báo một cuộc sống như thế nào trong hồi ức: đẹp đẽ.

đang diễn ra nơi cố hương?
?Trước khung cảnh ảm đạm, tàn tạ ấy, tiếng
nói nào vang lên trong nội tâm người trở về?
- A, đây thật có phải là làng cũ mà hai mươi
năm trời nay tôi hằng ghi lấy hình ảnh trong
kí ức không?
?Em đọc được cảm giác nào của nhân vật từ
tiếng vọng nội tâm này?
=> Ngạc nhiên chua xót....cảm giác
choáng váng gần như một nỗi thất vọng
?Vì sao nhân vật “tôi” lại có tâm trạng ấy?
? Từ đó, tình cảm nào của người trở về đối
với cố hương được bộc lộ?
=> Tình cảm: Yêu quê hương đến độ xót
? Chuyến về quê lần này của nhân vật Tôi có xa cho sự nghèo khổ của làng quê mình.
gì đặc biệt?
-trở về lần này từ giã làng cũ thân yêu, đem
gia đình đến nơi đất khách tôi đang làm ăn,
sinh sống.
? Chuyến dời quê gợi liên tưởng đến hiện
thực cuộc sống như thế nào ở cố hương?
=> CS nơi quê ngày một nghèo khó khiến
nhiều gia đình phải rời làng đi nơi khác để
tìm cách sinh sống.
? Cảnh vật, quê hương, con người được tác
giả tái hiện bằng phương thức nào?
? HÌnh ảnh cố hương đã hiện lên như thế nào * Nghệ thuật tả qua đối chiếu, miêu tả
TaiLieu.VN

Page 4

trong con mắt và tấm lòng người về thăm xen biểu cảm vừa tái hiện hình ảnh của
quê?
làng quê, vừa bộc lộ xúc động của lòng
người. =>Hình ảnh cố hương tiêu điều,
xơ xác và đáng thương, đáng thất vọng.
*Đọc đoạn 2:
? Những ngày ở quê, nhân vật “tôi” đã gặp
nhiều người quen cũ, trong đó, cuộc gặp mặt 2. Những ngày “tôi” ở cố hương.
với nhân vật nào được kể nhiều nhất?
a. Nhuận Thổ
(Nhuận Thổ và chị Hai Dương)
? Mối quan hệ của nhân vật “Tôi” với Nhuận
Thổ được kể trong những thời điểm nào?
(Nhuận Thổ thời quá khứ. Nhuận Thổ thời
hiện tại)
? Hình ảnh Nhuận Thổ xưa gắn liền với cảnh
tượng nào?

* Nhuận Thổ thời quá khứ.

? Tại sao nhân vật “tôi” gọi đó là một cảnh
tượng “thần tiên”?
=> Đó là một cảnh tượng thần tiên: sáng sủadấu hiệu của cuộc sống thanh bình và hạnh
phúc nơi làng quê.
? Khi đó, con người Nhuận Thổ hiện lên với
những biểu hiện cụ thể nào về hình dạng,
trang phục, tính tình, hiểu biết?

+ Khuôn mặt tròn trĩnh.... sáng loáng
? Chi tiết “tôi” khóc và Nhuận Thổ cũng + trang phục đẹp đẽ, đeo vòng bạc.
khóc khi chia tay đã nói gì về tình bạn khi
+ Hắn thấy ai là bẽn lẽn... tôi thôi”
xưa của hai người?
? Hình ảnh 1 người bạn như thế nào hiện lên + Có tài lẻ và hiểu biết nhiều: Bẫy chim
sẻ thì tài lắm, biết nhiều chuyện lạ lùng
trong tâm trí “tôi”?
lắm.
* Đọc phần tiếp theo.
+ Gắn bó, thân thiện, bình đẳng, không
? Sau hai mươi năm xa cách, hình ảnh NT phân biệt giai cấp.
gắn liền với những dấu hiệu nào về bộ dạng,
=> Khôi ngô, khoẻ mạnh, hồn nhiên,
lời nói, tính nết?
hiểu biết, nhanh nhẹn, gần gũi và nhiều
tình cảm.
TaiLieu.VN

Page 5


*Nhuận Thổ thời hiện tại.
- khuôn mặt vàng sạm, nếp răn sâu hoắm
? Sự đổi thay kì lạ nhất ở Nhuận Thổ theo - mi mắt viền đỏ húp mọng lên
chiều hướng nào? Điều gì thay đổi nhất ở - mũ rách tươm, áo bông mỏng dính, co
NT?
ro cúm rúm
- bàn tay thô kệch, nặng nề, nứt nẻ như
? Nét nổi bật trong cách xây dựng nhân vật vỏ thông.

NT ở đây là gì?
- nói chuyện: thưa bẩm
? Từ đó, NT của hiện tại là một người như -> Sự thay đổi theo chiều hướng xấu. Kỳ
thế nào? Nguyên nhân sâu xa đó là do đâu?
lạ nhất là thay đổi tính nết : tự ti,tham
lam.
(Hết tiết 77 -> chuyển tiết 78)

* Với nghệ thuật so sánh tương phản, NT
của hiện tại thật già nua, tiều tuỵ và bần
hèn. Cuộc đời xuống dốc, sa sút. Nguyên
nhân là từ hiện thực đen tối của xã hội áp
bức, từ cách sống lạc hậu của người nông
dân....
*Gv tổng kết tiết 77

4.Củng cố: Gv củng cố nội dung tiết 77
5.Hướng dẫn học sinh học bài: Học bài cũ và chuẩn bị bài mới tiếp bài “Cố hương”
========================================

CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Có hiểu biết bước đầu về nhà văn Lỗ Tấn và tác phẩm của ông.
- Hiểu, cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Cố hương
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Những đóng góp của Lỗ Tấn vào nên văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.
- Tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống
mới, con người mới.

TaiLieu.VN

Page 6


- Màu sắc trữ tình đậm đà trong tác phẩm.
- Những sáng tạo về nghệ thuật của nhà văn Lỗ Tấn trong truyện Cố hương.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu văn bản truyện hiện nước ngoài.
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự
sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
- Kể và tóm tắt được truyện.
III. CHUẨN BỊ
1.GV: Ảnh chân dung Lỗ Tấn, giáo án,bảng phụ.
2.HS: Đọc và trả lời câu hỏi gợi ý trong sgk.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ:
? Tâm trạng của tôi trên đường về quê.
? Nhuận Thổ trong quá khứ và hiện tại ntn.
3.Bài mới: Hoạt động 1: Khởi động : Từ việc kiểm tra bài cũ gv đi vào giới thiệu bài mới tiếp tiết
77.

? Trong kí ức của nhân vật “tôi”, chị Hai Tiếp tiết 77
Dương là “nàng Tây thi đậu phụ”. Cách gọi b. Chị Hai Dương.
ấy có ý nghĩa gì?
(Bộc lộ tình cảm thân thiện với người phụ nữ
láng giềng đã từng là một người đẹp người
đẹp nết)
? Hai mươi năm sau, người phụ nữ ấy xuất

hiện trước “tôi” với bộ dạng, lời nói, hành
động như thế nào?

- Bộ dạng: lưỡng quyền nhô ra, môi
mỏng dính, tay chống nạnh, chân đứng
chạng ra.
- Nói: ái chà, anh bây giờ làm quan rồi.

? Em có nhận xét gì về sự thay đổi này?
TaiLieu.VN

- Hành động: miệng lẩm bẩm, giật luôn
đôi bít tây tay giắt vào lưng quần, cút
Page 7


? Sự thay đổi nào ở con người này là lớn thẳng.
nhất? Vì sao
=> Thay đổi xấu toàn diện, cả hình dạng
lẫn tính tình. Sự thay đổi lớn nhất là về
? Những thay đổi đó đã tạo ra một con người tính tính , vì đó là biểu hiện suy thoái của
đạo đức và lối sống làng quê.
như thế nào?
=> Những thay đổi đó đã tạo ra một con
người xấu xí, tham lam đến độ trơ trẽn,
lưu manh, mất hết vẻ lương thiện của
? Người kể chuyện muốn ta hiểu gì về cuộc người nhà quê.
sống đang diễn ra nơi cố hương của ông?
=> Cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, nghèo
khổ khiến người làng quê ngày một tàn

tạ, con người ngày một khổ sở, hèn kém,
bất lương.
?Từ đó, ta hiểu thêm thái độ của ông với
- Thái độ của LT với cuộc sống ấy :
cuộc sống ấy như thế nào?
Buồn, đau xót, xót thương, bất lực, căm
? Hiểu gì về xã hội Trung Quốc và tư tưởng ghét.
của nhà văn qua cái nhìn về con người, quê
hương ?
* Đọc đoạn cuối.

3. Khi rời cố hương.
?Cảm xúc rời quê của “tôi” biểu hiện như thế
- Lòng không chút lưu luyến, cảm thấy
nào?
ngột ngạt, lẻ loi => bức bối, ảo não, buồn
? Vì sao khi rời cố hương, nhân vật “tôi” lại
đau, thất vọng, nhức nhối.
cảm thấy “lòng tôi không không chút lưu
luyến” và “vô cùng lẻ loi, ngột ngạt”
?Vì thế khi rời cố hương, nhân vật “tôi” đã
suy nghĩ và mong ước điều gì?
- Suy nghĩ và mơ ước:
+ thế hệ trẻ cần phải sống một cuộc đời
mới, một cuộc đời mà chúng tôi chưa
từng sống”

? “Một cuộc đời mới” như mong ước của
nhân vật “tôi” sẽ là một cuộc sống như thế + Đó là một cuộc đời tươi đẹp, con
người tử tế, thân thiện.....

nào?
? Trong niềm hi vọng của nhân vật “tôi”,
xuất hiện một cảnh tượng như thế nào?
? Qua đó, ước mong nào của nhân vật “tôi”
được bộc lộ?

=> Đó là ước mong về cuộc sống yên
? Ý nghĩ cuối cùng của nhân vật “tôi”: “trên bình, ấm no cho làng quê.
mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi
TaiLieu.VN

Page 8


mãi thì thành đường thôi”. Em hiểu ý nghĩ -Hình ảnh con đường: là biểu hiện một
này như thế nào?
niềm tin vào sự đổi thay xã hội, tìm 1
? vì sao nhân vật “tôi” lại nghĩ đến con đường đi mới cho người dân Trung Quốc
trong những năm đầu thế kỉ XX.
đường “đi mãi thì thành”?
- “con đường đi mãi mãi thì thành” => Ông
muốn thức tỉnh người dân làng mình không
cam chịu cuộc sống nghèo hèn, áp bức. Ông
tin ở thế hệ con cháu sẽ mở đường đến ấm no
hạnh phúc cho quê hương.
? Phương thức biểu đạt nổi bật nào được sử
dụng trong đoạn cuối văn bản này? (biểu
cảm và nghị luận)
Hoạt động4: Tổng kết: ghi nhớ sgk/219
? Đọc cố hương em cảm nhậm được một bức

tranh làng quê ntn

III Tổng kết:. Ghi nhớ (sgk)
?Tình cảm của người kể chuyện được bộc lộ
1. Nội dung.
ra sao?
- Những rung cảm của “tôi” trước sự
thay đổi của làng quê.
? Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm.
Hoạt động 5: Luyện tập

- Phê phán xã hội phong kiến
- Đặt ra con đươờngđi cho người nông
dân.
2. Nghệ thuật:
- Diễn biến tâm lí nhân vật.
IV.Luyện tập:
? Em hiểu gì về ước vọng của Lỗ Tấn
qua văn bản này.

4.Củng cố: Gv củng cố nội dung tiết 78 và cả bài.
5. Hướng dẫn học bài. - Học bài cũ
- Chuẩn bị bài mới: Ôn tập tập làm văn.

TaiLieu.VN

Page 9