Giáo án Ngữ văn 9 bài 13: Làng (trích)

LÀNG
- Kim Lân I. Mục tiêu
- Có hiểu biết bước đầu về tác giả Kim Lân - một đại diện của thế hệ nhà văn đã có những thành
công từ giai đoạn trước cách mạng thàng tám
- Hiểu, cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Làng
- Học sinh thêm yêu làng, yêu nước. Có ý thức hơn trong việc học tập và rèn luyện để trở thành
công dân có ích cho đất nước. XD quê hương đất nước giầu đẹp hơn.
*Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1. Kiến thức
- Biết nhân vật, sự viêc, cốt truyện trong một tác phẩm truyện hiện đại
- Hiểu đối thoại, độc thoại nội tâm: sự kết hợp với các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự
sự hiện đại
- Vận dụng đối thoại, độc thoại nội tâm: sự kết hợp với các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản
tự sự hiện đại
2. Kĩ năng.
- Biết đọc văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống thực
dân Pháp
- Hiểu cách đọc văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống
thực dân Pháp
- Đọc - hiểu văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống thực
dân Pháp
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài
III. Đồ dùng dạy học
1. GV: Toàn truyện ngắn “Làng” .
Chân dung Kim Lân.
2. HS: Chuẩn bị kĩ các câu hỏi trong phần Đọc – hiểu văn bản
IV. Phương pháp
- Vấn đáp, động não, bình
V. Các bước lên lớp
1. Ổn định tổ chức : (1’)
TaiLieu.VN

Page 1


2.Kiểm tra bài cũ: (5’)
H. Đọc thuộc lòng bài thơ: “Ánh trăng” phân tích cử chỉ “giật mình” của tác giả trong câu thơ cuối
bài ?
TL: HS đọc ->GV NX ;
-“ánh trăng im phăng phắc
khiến người ta giật mình”.-> Nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ và chúng
ta không quên quá khứ...
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học
HĐ của thầy và trò

T.g

HĐ1. Khởi động

1’

Nội dung chính

Mỗi người dân Việt Nam đều vô
cùng gắn bó với làng quê của mình, nơi
sinh ra và sống suốt cả cuộc đời cần lao
giản dị. Sống ở làng, chết nhờ làng.
Không gì khổ bằng phải bỏ làng đi tha
hương cầu thực, lâm vào cảnh sống nơi
đất khách, chết chôn quê người ... Tình
cảm đặc biệt đó đã được nhà văn Kim

Lân thể hiện một cách độc đáo trong một
hoàn cảnh đặc biệt. Kháng chiến chống
Pháp, để viết lên truyện ngắn : “Làng”.
HĐ2. HDHS đọc và TLCT
- Mục tiêu: HS đọc lưu loát văn bản và
hiểu được các chú thích khó trong bài
15’

I. Đọc và thảo luận chú thích

- GV HDHS đọc, kể phù hợp giọng, chú
ý từ ngữ địa phương.
- GV đọc một đoạn

1. Đọc văn bản

- HS đọc
- Nhận xét
H. Tóm tắt văn bản?
- Nhận xét
- GV Giải thích: đây là một tác phẩm tự
sự ngắn, có cốt truyện và nhân vật, gọi là
TaiLieu.VN

Page 2


truyện ngắn.

H. Nêu những hiểu biết của em về tác

giả ?
2. Thảo luận chú thích
a. Tác giả:
- Kim Lân SN 1920
+ Quê: Bắc Ninh.

H. Nêu xuất xứ tác phẩm ?
- Văn bản truyện khi đưa vào SGK có
lược bỏ phần đầu: Phần giới thiệu về
hoàn cảnh phải rời làng lên nơi tản cư
của ông Hai và cái tính thích khoe làng
của ông.
H. Em hiểu thế nào là “ tản cư ” ?

+ Ông chuyên viết truyện ngắn.
Ông vốn gắn bó và am hiểu c/s nông
thôn, hầu hết các tác phẩm ông viết
về làng quê và cảnh ngộ của người
nông dân.
b.Tác phẩm
- Truyện ngắn “Làng”được viết
trong thời kì đầu của cuộc k/c chống
Pháp. Đăng lần đầu tiên 1948.

H. Chợ Dầu là gì ?
H. Thế nào là “cải chính”?
HĐ2. HDHS tìm hiểu bố cục

c. Các chú thích khác

- Mục tiêu: HS chia được bố cục bài và
tìm được nội dung chính của các phần
H. Theo em có thể chia phần trích ntn để
tìm hiểu ?

II. Bố cục

- 3 phần
- P1: Từ đầu ... múa cả lên, vui quá -> 5’
C/s của ông Hai ở nơi sơ tán
- P2: Tiếp ... vơi đi được đôi phần ->C/s
của ông Hai từ khi nghe tin xấu về làng
- P3: Còn lại -> C/s của ông Hai khi
thoát khỏi tin xấu về làng
TaiLieu.VN

- 3 phần

Page 3


H. Trong số tất cả những nhân vật được
kể, ai là nhân vật chính ? Vì sao em xác
định như thế ?
- Ông Hai là nhân vật chính.
- Vì diễn biến của câu chuyện đều xoay
quanh nhân vật ông Hai.
H. Em thấy những BP chủ yếu nào được
sử dụng để nói về nhân vật chính ?
- Miêu tả nội tâm.

- Ngôn ngữ đối thoại và độc thoại. ( Học
vào tuần sau )
H. Theo em, văn bản “Làng” được kết
hợp những phương thức biểu đạt nào?
Phương thức nào là chủ yếu? Vì sao?
- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
-Tự sự là chính vì câu chuyện được triển
khai theo hệ thống các sự việc.
H. Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào,
tác dụng?
- Ngôi thứ 3.
- Tác dụng: Đảm bảo tính khách quan
của những cái được kể, gợi cảm giác
chân thực cho người đọc.
HĐ3. HDHS tìm hiểu văn bản
- Mục tiêu: Nhân vật, sự viêc, cốt truyện
trong một tác phẩm truyện hiện đại, Đối
thoại, độc thoại nội tâm
- GV gọi 1 em đọc từ đầu ... Hai vai ông
mỏi nhừ.
H*. C/s của ông Hai ở nơi sơ tán được
tác giả giới thiệu như thế nào? Em có
nhận xét gì về cuộc sống ấy?
- Xa quê.
- ở nhờ nhà người khác.
- Mọi người đều lo kiếm sống (Vợ và
TaiLieu.VN

III. Tìm hiểu văn bản
1. Cuộc sống của ông hai nơi tản

Page 4


con gái đều chạy chợ, ông và 2 đứa con 13’
nhỏ thì trồng trọt.

cư :

- HS chú ý đoạn : “Ông nằm vật trên
giường ... nhớ cái làng quá”
H. Theo em, trong c/s khó khăn ấy ông
Hai còn có mối quan tâm nào khác ?
- Quan tâm đến làng quê của ông.
- Quan tâm đến cuộc k/c của đất nước.
H. Tìm những chi tiết thể hiện mối quan
tâm về làng quê của ông ?

+ “Buổi trưa hôm ấy ... hai vai ông
mỏi nhừ ”.
- C/s xa quê, ở nhờ, mọi người trong
gia đình đều phải lo kiếm sống.
- C/s tạm bợ, khó khăn nhưng nề
nếp.

H. Vậy ông Hai đã nhớ những gì về
làng?
- Cùng anh em đào đường, đắp ụ, xẻ
hào, khuân đá, cái chòi gác ở đầu làng,
những đường hầm bí mật.
H*. Vì sao ông cảm thấy vui thế khi

nghĩ về làng ? Điều đó cho thấy tình
cảm của ông Hai đối với làng quê ntn ?
- Vì làng ông là làng tích cực k/c.
H. Bên cạnh sự quan tâm đến làng, ông
Hai còn quan tâm đến cuộc k/c, chi tiết
nào cho em thấy điều đó ?

+ “Ông lại nghĩ về cái làng của
ông ... , nhớ cái làng quá ”

- Mong nắng cho Tây chết mệt (nắng
này thì bỏ mẹ chúng mày)
- Nghe lỏm đọc báo thường xuyên ở
phòngthông tin để biết tin tức k/c.
- Đầy lòng tin k/c (đấy cứ kêu chúng trẻ
con mãi đi, liệu đã bằng chúng nó chưa ?
- Không giấu cảm xúc vui mừng (Ruột
gan ông lão cứ múa cả lên, vui quá )
H. Tác giả đã sử dụng cách viết nào
trong đoạn văn trên ? Từ đó, tình cảm
với k/c của ông Hai được bộc lộ ntn ?
TaiLieu.VN

- Tình cảm của ông luôn gắn bó với
làng quê, tự hào về làng quê, có
trách nhiệm với làng quê.

Page 5

+ “Ông hai đi nghêng ngang giữa
đường vắng ... vui quá ”

H. Như vậy, đặc điểm nào trong con
người ông Hai được bộc lộ ở nơi tản cư?
- Hoạt động nhóm ( 3 phút )
- Trình bày - nhận xét - KL.

- Ngôn ngữ quần chúng, bình dị (giữ
chịt lấy, cơ chừng, khiếp thật ... )
Độc thoại nhân vật (đấy cứ kêu
chúng nó ... không bước sớm )
- Tình cảm tha thiết, nồng nhiệt...

- Ông Hai là người nông dân có tính
tình vui vẻ, chất phác, có tấm lòng
gắn bó với làng quê k/c.

TaiLieu.VN

Page 6


4. Củng cố : (3’)
H. Cuộc sống của ông Hai nơi sơ tán ntn?
5. HD h/s học bài : (2’)
- Đọc, tóm tắt ngắn gọn toàn bộ đoạn trích, học ND phân tích.
- Hoàn thiện các câu hỏi trong phần đọc hiểu văn bản.

Văn bản: LÀNG (Tiếp theo)

TaiLieu.VN

Page 7


- Kim Lân I. Mục tiêu
- Đã tìm hiểu ở tiết 62
*Trọng tâm kiến thức kĩ năng
- Biết nhân vật, sự viêc, cốt truyện trong một tác phẩm truyện hiện đại
- Hiểu đối thoại, độc thoại nội tâm: sự kết hợp với các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự
sự hiện đại
- Vận dụng đối thoại, độc thoại nội tâm: sự kết hợp với các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản
tự sự hiện đại
2. Kĩ năng.
- Biết đọc văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống thực
dân Pháp
- Hiểu cách đọc văn bản truyện Việt Nam hiện đại được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống
thực dân Pháp
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm truyện để
cảm nhận một văn bản tự sự hiện đại
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài
III. Đồ dùng dạy học
1. GV: Toàn truyện ngắn “Làng” .
2. HS: Chuẩn bị kĩ các câu hỏi trong phần Đọc – hiểu văn bản
IV. Phương pháp
- Vấn đáp, động não, bình
V. Các bước lên lớp
1. Ổn định tổ chức : (1’)
2.Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học

HĐ của thầy và trò
HĐ1. Khởi động

T.g

Nội dung chính

1’

Để tiếp tục hoàn thiện cảm nhận của
mình về tình yêu làng, yêu nước và tinh
thần k/c của ông Hai chúng ta tiếp tục tìm
TaiLieu.VN

Page 8


hiểu tiết 2 truyện ngắn Làng của nhà văn
Kim Lân.
HĐ2. HD HS tìm hiểu văn bản.
- Mục tiêu: Tình yêu làng yêu nước, tinh 20’
thần kháng chiến của người nông dân Việt
Nam trong thời kì kháng chiến chống
thực dân Pháp

H. Truyện ngắn “Làng” đã xây dựng tình
huống truyện như thế nào?
- Tác giả đã đặt nhân vật ông Hai vào một
tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc
tình cảm yêu làng, yêu nước của ông Hai.

- GV yêu cầu HS tóm tắt phần truyện kể
về nhân vật ông Hai từ khi nghe tin xấu
về làng.

III. Tìm hiểu văn bản

2. Tình huống truyện và diễn biến
tâm trạng ông Hai.
a. Tình huống truyện
- Tin làng Chợ Dầu theo giặc.

b. Diễn biến tâm trạng ông Hai

- Cái tin làng Chợ Dầu làm Việt Gian theo
giặc nghe được từ một người tản cư đã
khiến ông Hai dằn vặt đau khổ vì ông vốn
là người làng Chợ Dầu. Không dám trò
chuyện cùng ai, ông đành trò chuyện với
đứa con út để tỏ tấm lòng trong sạch,
ngay thẳng của mình với làng quê, đất
nước và k/c.

H. Ông Hai đã có cảm giác gì khi nghe tin
làng mình theo giặc ?
* Tâm trạng và hành động của
ông Hai từ lúc nghe tin làng mình
theo giặc
TaiLieu.VN

Page 9

H. Các chi tiết ấy cho thấy tâm trạng của
ông Hai lúc này ntn ?
- Khi trấn tĩnh lại phần nào, ông còn cố
chưa tin cái tin ấy. Nhưng rồi những
người tản cư đã kể rành rọt quá, lại khẳng
định họ vừa ở dưới ấy lên, làm cho ông
không thể không tin.

+ “Cổ ông nghẹn ắng hẳn lại, da
mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi,
tưởng như đến không thở được. Một
lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một
cái gì vướng ở cổ”
- Tâm trạng xấu hổ và tức uất.

H. Về đến nhà ông Hai có cử chỉ, hành
động gì? Qua đó em hiểu tâm trạng ông
Hai lúc đó ra sao?

H. Cảm nghĩ cực nhục của ông Hai được
thể hiện ở đoạn văn nào ?

+ “Về đến nhà ông nằm vật ra
giường, tủi thân, nhìn đàn con, nước
mắt ông lão cứ giàn ra ...”
- Tâm trạng đau đớn dằn vặt, cực
nhục.

H. Ở đoạn văn đó tác giả sử dụng kiểu
ngôn ngữ nào? Tác dụng về việc sử dụng
ngôn ngữ đó?
- Ông Hai cảm thấy cực nhục vì nếu làng
ông theo Tây thật, ông sẽ là kẻ lạc loài
với bàn dân thiên hạ, với giống nòi.
H*. Trong đêm hôm ấy và những ngày
sau đó tâm trạng của ông Hai như thế
nào? Hãy phân tích?

TaiLieu.VN

+ Chao ôi cực nhục chưa, Cả làng
Việt Gian Rồi đây biết làm ăn,
buôn bán ra sao? Ai người ta chứa.
Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả
cái nước Việt Nam này người ta ghê
tởm, người ta thù hằn cái giống Việt
Gian bán nước ... cơ sự này chưa?
- Cách sử dụng từ cảm thán, câu hỏi
tu từ, ngôn ngữ độc thoại nội tâm
nhằm diễn tả tâm trạng lo lắng,
buồn tủi của ông Hai.

Page 10


+ “Đêm đến ông Hai trằn trọc
không ngủ, trở mình, thở dài, giật
mình lo sợ khi nghe tiếng mụ chủ

nhà.”
+ “Suốt mấy ngày sau, ông Hai chỉ
quanh quẩn ở nhà mà nghe ngóng
trong tâm trạng nơm nớp lo sợ.”
- Tác giả đã diễn tả rất cụ thể nỗi
ám ảnh nặng nề biến thành sự sợ hãi
thường xuyên trong ông Hai cùng
với nỗi đau xót, tủi hổ của ông
trước cái làng mình theo giặc.
GV. gọi học sinh đọc đoạn “đã ba bốn
hôm nay ... phải thù”

* Tâm trạng của nhân vật ông
Hai từ lúc mụ chủ nhà muốn đuổi
gia đình ông đi.

H*. Em hãy phân tích tâm trạng ông Hai
khi mụ chủ nhà muốn đuổi gia đình ông
đi?
- Tình thế của nhân vật ông Hai lúc này
như thế nào?
- Cuộc xung đột nội tâm ở nhân vật ông
Hai diễn ra như thế nào? Qua đó em hiểu
được điều gì ở nhân vật ông Hai?

H. Em đọc được từ ý nghĩ của ông Hai:
Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây
mất rồi thì phải thù, những cảm xúc nào
đang diễn ra trong nội tâm ông ?
- Việc ông Hai rứt khoát lựa chọn theo

cách của ông chứng tỏ tình yêu nước đã
rộng lớn hơn, bao trùm lên tình cảm với
làng quê. Nhưng dù xác định như thế ông
Hai cũng không thể dứt bỏ tình cảm với
làng quê vì thế mà càng đau xót tủi hổ.

TaiLieu.VN

+ Ông Hai bị đẩy vào tình thế bế
tắc, tuyệt vọng khi mà mụ chủ nhà
muốn đuổi gia đình ông đi. Mâu
thuẫn nội tâm ông Hai diễn ra quyết
liệt:
- Biết đem nhau đi đâu bây giờ?
Biết đâu người ta chứa bố con ông
mà đi bây giờ? ... Hay là quay về
làng? ... không thể được! Làng thì
yêu thật, nhưng làng theo Tây mất
rồi thì phải thù.
- Biểu hiện của lòng yêu nước cao
độ. Căm ghét tận cùng kẻ bán nước

Page 11


- GV gọi h/s đọc: “Ông lão ôm thằng út ...
đôi phần”
H*. Vì sao ông Hai trò chuyện như thế
với đứa con nhỏ?
- Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc,

ông Hai chỉ còn biết trút nỗi lòng mình
bằng những lời thủ thỉ tâm sự với đứa con
nhỏ ngây thơ. “Ông nói như thế để ngỏ
lòng mình, như để mình lại minh oan cho
chính mình nữa”.
H. Qua những lời trò chuyện với con, em
cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của
ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc
kháng chiến?

* Tâm trạng của ông Hai qua
cuộc trò chuyện với đứa con.

+ Thế nhà con ở đâu?
+ Nhà ta ở làng Chợ Dầu.
+ Thế con ủng hộ ai?
+ ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn
năm!

- Ông Hai là người yêu quê, yêu nước,
đằm thắm, chân thật. Một tâm hồn ngay
thẳng trọng danh dự, yêu ghét rạch ròi.

- Tình yêu sâu nặng với làng Chợ
Dầu của ông Hai.
- GV yêu cầu tóm tắt phần truyện này:
- Được tin từ ông chủ tịch làng Chợ Dầu
rằng làng mình không làm Việt Gian theo
giặc, ông Hai liền rời khỏi nhà, khăn áo
chỉnh tề, mua quà cho con, loan báo với

hàng xóm quen biết tin vui này. Mọi
người mừng cho ông.

- Tấm lòng thuỷ chung với kháng
chiến, với cách mạng mà biểu tượng
là Cụ Hồ, tình cảm ấy bền vững và
thiêng liêng.
* Tâm trạng của ông Hai khi
thoát khỏi tin xấu về làng

H. Ông Hai có những biểu hiện, cử chỉ
khác thường nào ?Biểu hiện, cử chỉ đó
cho em thấy tâm trạng của ông như thế
nào?

+ Cái mặt buồn thiu mọi ngày bỗng
TaiLieu.VN

Page 12


H*. Tại sao ông Hai lại khoe với mọi
người rằng: Tây nó đốt nhà tôi rồi 
- Vì đó là bằng chứng của việc gia đình
ông không những không theo giặc mà còn
là gia đình k/c.
H. Em hiểu gì về ông Hai từ những cử
chỉ, lời nói, dáng vẻ đó ?

H*. Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu

tả tâm lí và ngôn ngữ của nhân vật ông
Hai?
- HĐ nhóm 3’
- HS trả lời, nhận xét
- GV kl

tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Mồm bỏm
bẻm nhai trầu, cặp mắt hung hung
đỏ, hấp háy ...
+ Lật đật đi thẳng sang bên gian bác
Thứ ... lật đật bỏ lên nhà trên ... lật
đật bỏ đi nơi khác ... múa tay lên mà
khoe ... vén quần lên tận bẹn mà nói
chuyện về cái làng của ông.
- Diễn tả tâm trạng nhẹ nhõm, sự
sung sướng, hả hê đến cực điểm ...

- Ông Hai là người coi trọng danh
dự, yêu làng, yêu nước hơn tất cả.
3. Nghệ thuật nổi bật
a. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân
vật:
- Tác giả đặt nhân vật vào tình
huống thử thách bên trong để bộc lộ
chiều sâu tâm trạng.
- Tác giả miêu tả cụ thể, gợi cảm
diễn biến nội tâm qua ý nghĩ, hành
vi, ngôn ngữ, sự ám ảnh, day dứt
trong tâm trạng nhân vật.
b. Ngôn ngữ nhân vật

HĐ3. HDHS tổng kết rút ra ghi nhớ
- Mục tiêu: HS rút ra ND, NT của văn bản
H.Qua truyện này, em học tập được
những gì từ NT kể chuyện của Kim Lân
trên các phương diện như : Ngôn ngữ,
miêu tả nhân vật ?

- Ngôn ngữ mang đậm tính khẩu
ngữ.
- Ngôn ngữ nhân vật vừa có nét
chung của người nông dân, lại mang
đậm cá tính của nhân vật.
IV. Ghi nhớ
SGK/ 174
- ND

TaiLieu.VN

Page 13


- HS đọc ghi nhớ.

- NT

HĐ4. HD HS luyện tập
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức làm được
bài tập
HD h/s làm bài tập 2 ( về nhà )

V. Luyện tập

- Tóm tắt truyện.
Chọn, phân tích 1 đoạn văn.

5’

5’

4. Củng cố: 1’
TaiLieu.VN

Page 14


H. Tại sao ông Hai lại khoe với mọi người rằng: Tây nó đốt nhà tôi rồi 
5. HD h/s học bài: 2’
- Tóm tắt tác phẩm làng. Học ND và ghi nhớ.
- Soạn bài: Lặng lẽ Sa Pa

TaiLieu.VN

Page 15